Tíminn - 16.08.1919, Blaðsíða 3

TÍMINN
271
aisey
í Skógarstrandarhreppi fæst til kaups og ábúðar í far-
dögum 1920. Nánari upplýsingar um jörðina, svo og
um verð og borgunarskilmála, hjá undirrituðum eig-
anda. Peir sem sinna vilja þessu, gefi sig fram í síðasta
lagi fyrir nóvembermánaðarlok n. k.
Ólafsey, 13. júlí 1919.
Olafur Jóhann^®oo.
lægjuskapur gagnvart bankanum
er harla óviðeigandi og tæplega
vansalaust.
Magnús Guðmundsson hefir í
áliti sínu réttilega tekið það fram,
að eftirlit Alþingis með íslands-
banka sé lítilsvirði. Þetta er þjóð-
kunnugt. Kosningín í bankaráðið
er meira að segja mesta siðspill-
ingarathöfnin, sem fer fram á hverju
þingi. Mestu aflaklærnar í þinginu
bítast um þau fríðindi, eins og
hungruð ljón um kjötstykki. —
Magnús Péturssyn byrjaði þing-
menskuferil sinn með því, að heimta
af sjálfstæðisflokknum, að þessu
beini væri stungið upp í hann.
Við það gerðist hann spakur, þar
til ílokkurinn klofnaði. En annars
þótti uggvænt um trygðina. Á þing-
inu 1917 setti Heimastjórnin Eggert
prest Pálsson, og Sjálfstæðið Bjarna
frá Vogi á stallinn. Drýpur drjúg-
um til þeirra, því að nú hvað arður-
inn vera um 9000 kr. á ári handa
hverjum bankaráðsmanni. Ogfyrir-
höfnin ekki önnur en sú, að skrifa
nafnið sitt undir reikning bankans
einu sinni á ári. Hver sem kosinn
er situr að krásinni í þrjú ár.
Pegar Bjarni og Eggert voru
kosnir átti Framsóknarflokkurinn
ráð á, að krækja í annan bitann.
Og fram að þeim tíma hafði eng-
inn þingflokkur fleygt frá sér svo
miklu lostæti. Pað gerðist þá í
fyrsta sinn. Enginn úr Framsókn-
arflokknum vildi líta við banka-
ráðinu. Enginn fékst til að óvirða
sjálfan sig með þvi, að taka á móti
þessu hneikslisfé.
Par var stigið spor í rétta átt.
Þessi smánarlegi bitlingur var
hundsaður í verki. En þó mun
eigi duga, að láta þar við sitja,
því að alt af verða nógn margir
til að gera þjóðinni þá minkun,
að hirða gullhrúguna, en gleyma
að líta eftir bankanum.
Næsta sporið er það, sem þetta
fengið 12 tunnur af vínanda á ein-
um mánuði í fyrra. Annað hvort
hefir verið gífurlega mikil þörf
fyrir vín-meðul á þessum stað, eða
þá að lyfsalinn hefir viljað byrgja
sig vel móti komandi óláni. Fyrir
lyfsalana væri það áreiðanlega mun
skemtilegra, að versluninni væri
þannig hagað, að enginn grunur
gæti á þá fallið, að þeir létu af
hendi áfengi, nema í nauðsynleg lyf.
— Ef landseinkasala væri á lyfja-
víninu, myndi sá grunur hverfa.
Enginn lyfsali myndi vilja leggja
á sig þau ómök, að hafa vínbúð
opna, ef ekki væri um gróðaveg
að ræða. Og vegna þeirra lyfsala,
sem ekki misnota vínheimildina,
væri þessi breyting æskileg. Peir
þyrftu þá ekki líða fyrir þá seku.
Pannig mælir mannúð nútímans,
þörf sjúklinganna og siðferðislegir
hagsmunir lyfsalanna með því, að
landið taki einkasölu á lyfjum og
það sem fyrst.
Pá hefir sama málgagn andmælt
kröftuglega því, að landið styrki
Bún.fél. ísl. til að reisa við land-
búnaðinn. Kallar blaðið það social-
blað mun halda fast fram við
hvern sem er að etja, að i banka-
ráðið á hér eftir að velja dugandi
menn og þjóðrœkna, og heimta að
þeir hafi nákvœmt éftirlit með þvi,
að bankinn haldi sinum skráseitu
réttindum, en hafi eigi meiri rétt en
þann, sem honum var heimilaður i
upphafi. Enn fremur að þeir gefi
einhverri þjóðstofnun t. d. Lands-
spítalanum eða Vífilstöðum, hvern
eyri af bankaráðslaununum. — Þá
fyrst er bætt fyrir þá smán, sem
bankaráðsvalið hefir bakað þjóð-
inni fram að þessu, og bankaráðið
gert að einu þýðingarmesta trún-
aðarstarfi sem til verður hér á landi
um næstu 15 ár, þ. e. að gæta þess,
að þungamiðja fjármálavaldsins
liggi jafnan í höndum þjóðbankans,
en eigi hjá" útlendum auðmönnum.
Nú hafa verið raktir höfuðþættir
seðlamálsins. Frumhlaup Magnús-
ar Guðmundssonar og Pórarins á
Hjaltabakka ætti að geta orðið
þjóðinni til viðvörunar. Peir hafa
leitt hana út að hyldýpisgjá og
bent henni á, að stíga fram af
bakkanum. Vafalaust hrökkvatrún-
aðarmenn þjóðarinnar við á barm-
inum, og slysinu verður afstýrt í
þetta sinn. En sá uggur, sem þess-
ar aðfarir hafa skapað, ætti að
verða þjóðinni víti til varnaðar.—
Hættan á að gera íslendinga fram-
sýna. Lofum hlutabankanum að
halda sínum skjallega rétti, en
heldur ekki meiru. Gerum Lands-
bankann að sannarlegum Pjóð-
banka, og eílum hann til að geta
borið ægishjálm yfir öllum peninga-
stofnunum hér á landi. Siðspilling
gamla bankaráðsins verður best
friðþægð með þvi, ef gullið frá
bankanum er lagt til almennings-
heilla, en vinnan gerð fyrir gott
málefni en ekki til fjár. Sé þannig
tekið á málinu mætti hið versta
frumhlaup snúast til þjóðhappa.
En eigi verður fyrir það minni
sök þeirra, sem reynt hafa að leiða
þjóð sína út á slysabrautina, þó
að þeir verði fyrir því happi, að
aðrir menn bera vit fyrir þeim.
Johannes E. Böggild, heitir
trúnaðarmaður dönsku stjórnarinn-
ar sem sendur hefir verið hingað
heim. Kom hann með Botniu nú
í vikunni.
Um sjávarútveg.
ii.
í upphafi greinar þessarar var
getið þeirrar staðreyndar, að vel-
megun sjávarsíðufólks hefði eigi
farið fram að sama skapi og afla-
brögðunum. Fiskimiðin væru afla-
sæl, sjómannastéttin ótrauð, og
hlyti þvi ólag þetta að ejga rót
sína í ríkjandi skipulagi um út-
gerðina sjálfa, afurðasöluna og
verslunina yfirleitt.
Er það segin saga, að hér sé
mikil þörf endurbóta, þar eð um
annan aðalatvinnuveginn er að
ræða og afkoma annarar fjölmenn-
ustu stéttarinnar i landinu.
Pess skal þegar getið, að þótt
skipulagságallarnir ráði hér mestu
um, og þá galla megi heimfæra
undir sjálfskaparvíti, þá er þó
margt það .óunnið af hálfu hins
opinbera, er koma mætti sjávar-
síðufólki til bjargar, og úr því sem
kornið er, réttir hér aldrei við fyr
en þing og stjórn beitist fyrir
mörgum og mikilvægum umbótum
er geri því hægara fyrir og stuðli
áð því, að á komist meira jafn-
vægi en orðið er innan þessa at-
vinnuvegar. Verður i grein þessari
fyrst talið ýmislegt það, er kemur
til kasta hins opinbera í þessu efni,
en síðan vikið að hinu, sem sjávar-
síðufólkið sjálft verður að láta til
sín taka.
III.
Fá mið og þröng.
Einn er sá sjór sem allir menn
og allar stéttir verða að sækja, en
það er sjór þekkingarinnar. Farn-
ast hverjum mjög í hlutfalli við
það, hversu hann hefir að sér lagt
í því veri. %
Sjómannastéttin íslenska hefir
ekki sótt þennan sjó hlutfallslega
lakar en aðrar stéttir, en hún mun
þjóðlífsins ílutt úr sveitinni í út-
gerðarþorgin.
Um þetta er barist nú í þinginu.
Peir sem vilja færa styrkinn til
Bún.fél. ísl. niður úr 200 þús. á
ári, eru að leggja lóð í skálina
móti viðhaldi þjóðernisins og tung-
unnar. Varla geta hugsast meiri
ósannindi en þau, sem áðurnefnd
blöð Hytja í sambandi við árás-
irnar á Bún.fél. styrkinn, n. I. það
að »Tíminn« vilji íþyngja sjávar-
fólki með sköttum og skyldum til
að hlífa öðrum atvinnurekendum.
Pessir fáfræðingar vita ekki að
»Timinn« hefir á stefnuskrá sinni
það höfuðákvæði í skattamálum,
að auka beina skatta, en minka
óbeina skatta. Pessi breyting, að
aíla landsjóði fremur tekna með
álagningu á miklar eignir og tekj-
ur, en minka nefskattana (t. d.
sykurtoll og vörutoll) er mest til
hagsbóta almenningi við sjó. Á
þeim, en ekki landbœndum, koma
nefskattarnir þyngst niður. Stefnan
í »Kærleiksheimilinu« og þess
blöðum er gagnstæð þessu. Peir
vilja og hafa sumpart fundið upp
isma, að bœndum sé gert auðveld-
ara, að stunda atvinnu sina. —
Hagfróðir menn munu álíta þessa
nýju skýringu á socialisma nýstár-
lega, og ekki ósennilegt, að hún
þyki bera vott bæði um skarpa
greind, og víðtæka þekkingu höf.
á því efni, sem hann fæst við. —
Par næst kemst blaðið að þeirri
niðurstöðu, að búnaðarskólakenn-
ararnir á Hólum og Hvanneyri geti
afkastað öllu sem gera þarf fyrir
landbúnaðinn. Fyrir laun, sem eru
lægri en nokkrum búðarpilti i Rvík
eru boðin, eiga þessir menn, í ofan
á lag á kenslustörfin, að vera sér-
fræðingar í vélum, ferðast um
önnur lönd á sinn kostnað, leita
að fyrirmyndum, gera á sinn kostn-
að tilraunir hér heima og fá vél-
unum breytt eftir ísl. þörfum.
Þeir eiga samhliða kenslunni, að
vera á vetrarferðam út um alt land,
til að fræða og hvetja bændur og
búalið. Þeir eiga að stjórna áveitu-
fyrirtækjum út um alt land, sam-
hliða því, að þeir stunda bú sín
(til að geta lifað af svo lágum
launum, þurfa þeir að vera alt
sumarið að búi sínu) og gera allar
þær tilraunir, sem gera þarf í bún-
aðarins þágu!!
Getur hugsast meiri fásinna,
heldur en slíkar uppástungur? Er
svo bráðnauðsynlegt að drepa ísl.
landbúnað, að verja þurfi miljónar-
fjórðung til að útbreiða svona
kenningar? Hvað finst bændum?
Afstaða Fáfnistnálgagnanna til
búnaðarframfaranna er augljós.
Þar er um blinda mótstöðu að
ræða. Fáránlegar lillögur eins og
sú að vilja engan stuðning veita
þessum atvinnuvegi, nema hinn
litla tilkostnað við bændaskólana,
eiga að hylja hið sanna hugarfar.
Þessi menn vilja troða sveitalífið
og sveitamenninguna undir fótum,
byggja yfirráð sín á niðurlægingu
annara. Nú er landbúnaðurinn í
hættu. Takist ekki að fá, á næstu
árum vélar til að slétta túnin og
sumar engjar, til að gera vega-
gerð hraðvirkari og ódýrari, til að
flytja þungavöru til og frá kaup-
túnunum o. m. Jfl. þá verða fyr
en varir tómir einyrkjar í heilum
héruðum hér á landi. Þungamiðja