Tíminn - 16.10.1920, Blaðsíða 4

16-1
T1 M I N N
Skóverslun. Hafnarstræti 15.
Selur landsins bestu gúmmí-
stígvél, fyrir fullorna og börn,
— ásamt alskonar leðurskó-
fatnaði. Fyrir lægst verð.
Grsið og ábyggileg viðskifti.
práltaa vi9 iýrtíSina.
Víða í öðrum löndum hetir ver-
ið efnt til margskonar félagsskapar
til að berjast við dýrtíðina. Hefir
töluvert áunnist, einkum í stór-
löndunum. Þannig var verð á dúk-
um og fatnaði lækkað mikið í
Ameríku í vor og sumar — með
almennum samtékum allra stélta,
um að kaupa ekki, uns verðið
lækkaði.
Hér á landi er dýrtíðin orðin sú
byldýpisgjá, sem alt ætlar að
gleypa. Framleiðslan til lands og
sjáfar er lömuð á alla vegu, af því
hve íæði og laun hafa stigið. ís-
lendÍDgar ern að hætta að gela
kept við aðrar þjóðir á nokkru
sviði, af því hvað dýrtíðin er af-
skapleg. Meðan »blessað stnðið«
skapaði verðhækkunina söfnuðu
einstöku menn talsverðum efnum.
En víðast hvar mun það nú vera
horfið í mishepnuðu kaupsýsli með
sild og fleira. Nú er svo komið að
dýrtiðin er orðin snara um háls
öllum, framleiðendum, verkamönn-
um og jafnvel bröskurunum sjálf-
um.
íslenskar vörur, sfld og fiskur,
kjöt, gærur og ull falla á erlenda
markaðinum, en útlend vara hækk-
ar. Gengi dansk-íslenskrar krónu
lækkar, og gerir vöru verðið enn
óhagstæðara íslendingum. Aðal-
banki landsins letidir í vandræðnm,
getur ekki innleyst gjaldmiðil sinn
erlendis, og ástandið versnar um
allan helming við álitsmissi þann
sem landið bíður við það tiltæki.
Fyr en varir kemur að því, ef
sama dýrtíð og eyðsla helst í land-
inu, að þjóðin sekkur í botnlaus-
ar skuldir við útlönd fyrir dagleg-
ar þarfir, hvað þá ef óhófsvarning-
ur er keyptur. Að lokum hætta að-
flulningar til landsins og hrunið
er fullkomnað.
Eitt dæmi sýuir hver hætta er
búin hverjum einstakling og allri
þjóðinni af dýrtíðarfárinu. Sijkar
og hveiti eru ekki nema tvær af
mýmörgum vörum sem hvert heim-
ili á landinu telur sig þurfa. En
sé eylt af þeim vörum jafn miklu
og áður þarf að borga til útlanda
fyrir þær einar nú í ár átta milj-
ónir króna. Sömu upphæð má gera
ráð fyrir að landsmenn fái með tíð
og tíma fyrir alt kjöt og ull sem
ftutt er iir landi í snmar og haust.
. Af þessu má nokkurnvegin geta
sér til um heildarástandið. Annað
hvort verður að draga stórkostlega
úr innflutningi um óákveðinn tíma,
eða láta allan innflutning hætta af
sjálfu sér, þegar skuldin út á við
er komin í algleyming.
í sjálfbjargarskyrii ætti að stofna
félög um alt land, þar sem lands-
menn styddu hver annan í við-
leitninni ,í að spara nú um stund
alt glingur og óþarfa, og þar að
auki margt af því sem ekki er
nefndur óþaríi hversdagslega.
Samhliða því verður að herða á
innflutningshöftunum, láta verð-
lagsnefndina hafa vald yfir öllu
landinu, og skamta alla matvöru.
Sennilega leiðir af því að lands-
verslunin vejður að stækka að
nýju-
Petta alt og miklu meira til þarf
að gera til að hamla móti böli sí-
vaxandi dýrlíðar.
Hnndapest. Hundapestar 'hefir
orðið vart hér í bænum og aðvarar
dýralæknirinn sveitamenn um að
koma ekki með hunda til'bæjar-
ins.
orgin Qilífa
eftir
lall íllainc.
VIII
Ungi lifvarðarforinginn beið Rossís
á tilteknum stað morguninn eftir.
Þeir settust í vagn og óku á bökk-
unum Tíberfljóts, uns þeir námu
staðar í fjölfarinni götu, við gráa
höll, sem Rossí þekti vel. Það var
Jesúítahöllin.
Hurðirnar voru svartar sem luklu
inni íbúa húsins, aðgreinda frá
umheiminum, og líktust gömlum
hurjHim i kastala.
Það var komið undir eins til
dyra, er þeir gerðu vart við sig.
Þeim var fylgt þegjandi upp eftir
steinriði. Þar beið eítir þeim magur
prestur. Þegjandi fylgdi hann þeim
inn í herbergi og fór svo frá þeim.
Gluggi vissi út að götunni, en
gluggatjöldin voru dregin fyrir, og
sú tilfinning gerði fljótt vart við sig,
að útiloftið léki sjaldan um þenn-
an stað. Söngur heyrðist utan úr
húsagarðinum. Á veggnum héngu
tvö málverk. Á öðru var hvítklædd-
ur maður,' frá hviríli til ilja, hinn
var alveg svartklæddur.
»Við köllum þá hvíta og svarta
páfann«, sagði förunautur Rossís.
Undir myndinni af svarta páf-
anurn stóðu þessi orð: »Það hlýðir,
að þeir sem lifa í lilýðni, Iáti yfir-
boðara sína leiða sig og stjórna,
eins og líkið, sem er viljalaust«.
Á borði, undir vegg stóð mynd
af guðs móðir. Það var aðdáanleg
mynd: hið fullkomlega hreina og
syndlausa kvenlega, sem veilir
karlmanninum þrótt, jafnvel innan
klausturmúranna. Davíð Rossí
horfði ástúðaraugum á myndina.
Það komu tár í augu honum.
Nú heyrðist fótatak að utan.
Dyrnar opnuðust og maður kom
inn. Hann bar rauða kollhúfu og
svarta hempu, ísaumaða rauðu.
Lifvarðarforinginn kysti biskups-
hringinn á hendi honum, kynti þá,
brosti og fór burt.
»Gjörið svo vel að fá yður sæti,
hr. Rossí», sagði kardínálinn.
Þótt röddin væri hvöss, var og
blíða í henni og þóttt framkoman
bæri vott um strangleik, var hún
þó og vingjarnleg.
Hann hóf viðtalið með því að
segja i spaugi að hann vonaðist
til að Rossi væri ekki hræddur
við Jesúíta.
»Mér hefir skilist, að hans heil-
agleiki ælti eitthvað vantalað við
mig», sagði Rossf.
Kardínálinn svaraði þyí ekki
beinlínis. Hann lét i Ijós lofsverð
urnmæíi utn Rossí. Á þeirri öld,
er flestir stjórnmálamenn væru gjör-
spiltir menn, er þá þeir sem hefðu
valdið er væru fleslir andstæðingar
kristindómsins — væri það undan-
tekning að rekast á svo sérstaklega
trúhneigðan mann. Þingin í Norð-
urálfunni þyrftu á slikum mönnum
að halda.
»Má vera að alfaðir láti þessi
ósköp á ganga, til þess að hreinsa
heiminn — en þér kæri hr Rossí,
hafið sýnt það, að menn geta verið
frjálslyndir, án þess að draga dár
að trúnni«.
»Veit hinn heilagi faðir«, spurði
Rossí, »að það var ég sem reyndi
að stöðva skrúðgöngu lians?«
»Þér létuð, í það skifti, hjartað
ráða fyrir yður, en ekki höfuðið.
Hinn heilagi faðir er páfi verka-
mannanna — og ekkert stendur
nær föðurhjarta hans en heillhinna
fátæku og kúguðu. En það, að
rétta talsmanni þeirra höndina, og
það á slíku augnabliki, hefði
veriö sama sem að draga dár að
landsstjórninni og eiga mök við
uppreistina«.
Davíð Rossí hreyfðist í sæti, en
kardínálinn bandaði hendinni til
aðvörunar og þá glilraði stór safír-
steinn, settur demönlum.
»Við höfum nálgast hvorir aðra
síðan, kæri hr. Rossí, Hin nýju
lög, sem beinast gegn yðar flokki,
koma og niður á okkur. Nýjar
Ættir Skagfirðinga
Við efum ekki að þú sýnir okkur
drenglyndi í téðu efni.
Með virðingu og vinsemd.
Staddir í Rvík 6. okt. 1920.
Af þessari bók eru nokkur eintök til sölu ennþá.
Upplagið var 300 eintök alls. Er hún hin eigu-
legasta fyrir alla þá sem láta sig ættfræði ein-
hverju skifta. Bókin er 440 bls. í stóru broti
og kostar kr. 20. — Þeir sem óska að eiguast
bókina ættu að panta hana sem fyrst frá
Guðbrandar Jörundsson,
Guðmundur Guðmundsson.

Bókaverslun Sig'f. EymundssorLar.
G, Bjarnason & Fjeldsted
Aðalstræti 6,
Miklar birg'ðir af allskon-
ar fata- og- frakka-efnum.
Verðið hvercji iægra.
hörmungar bætast ofan á þær sem
fyrir eru, sena við verðum að búa
við, eins og þér, vegna fjandskapar
stjórnarinnar«.
Kardínálinn fór nú að tala um
hin mörgu katólsku bræðrafélög,
banka, skóla og félög, sem koma
myndu undir hin nýju lög.
»LögregIunni mun veitast það
létt, að fá tilefni til að leggja niður
þessi félög, sem árum saman hafa
starfað til heilla kirkjunni og þjóð-
inni. Okkur verður ómögulegt að
halda þá fundi sem lögreglan telur
ólöglega. Það að leggja niður þessi
félög er heinlínis hersaga gegn
kirkjunni og við gerura jöfnum
höndum ráð fyrir að tilgangurinn
sé sá að ná sér niðri á okkur,
undir því yfirskyni að vera að
bæla niður stjórnleysið. En hver
sem tilgangurinn kann að vera,
þá er annað víst, að þá aðferð,
sem þér ætlið að beita, um að
varðveita fundafrelsið, hana gæti
kirkjan og aðhylst.
»Hvaða aðferð er það, yðar há-
j’ÖfðÍ?«
Kardínálinn ræskti sig.
»Þér vitiö að hinn heilagi faðir
hefir bannað hinum trúuðu að
hafa afskifti af þeiin málum sem
sú stjórn ber fram, sem hefir svift
hann réltindum og eign«.
Rossi kinkaði kolli.
»En kirkjan hefir ekki afsalað
sér þeim rétti að hafa íhlutun um
veraldleg mál á Ítalíu, geti hún
með þeim afskiftum unnið sjálfri
sér gagn. Ilún mun ekki standa
í gegn neinu heiðarlegu ráði, um
að varðveita það frelsi sem ekki
er andstætt siðferði og trú«.
»Þér eigið við áð stofjia katólskan
flokk í þinginu«.
»Nei, hr Rossí. Katólskur flokkur
á hinu ítalska þingi yrði þegar í
upphafi að falla frá valdakröfum
páfans. Það mælti alveg eins not-
ast við annan flokk —"d. d. yðar
floklc«.
»Þér eigið við það,« sagði Rossí,
»að hinn heilagi faðir mundi
afturkalla bann sitt og láta fólk
sitl gefa mér atkvæðk.
»Hversvegna ekki? Hið pólitiska
takmark okkar er hið sama eins
og stendur. Þér hljótið að verja
okkar félög, um leið og þér verjið
yðar. En þið eruð veikir, en við
sterkir. Kirkjuleg félög eru til um
alla Ítalíu. Þau hafa gætur á fólki
um alt. Við getum kallað þá menn
hingað hvenær sem vera vera skal.
Ef við stöndum að baki yðar,
getið þér sagt þinginu, að það séu
ekki ráðherrarnir sem séu hinir
réttu fulltrúar fólksins — ef við
styðjum yður, munuð þér hæglega
geta boðið stjórninni byrginn og
látið verða stjórnarskifti«.
»Og því næsl?«
»Þá frelsið þér Ítalíu frá harð-
vítugu trúmálastríði. Þér fáið að
halda rétlinum til að stofna félög
og halda fundi. Þér bjargið frelsi
, yðar og kirkjunnar«.
»Og því næst?«
»Því næst«, sagði kardinálinn og
lék sér að gullkeðju sem hann bar
um hálsinn, »þvi næst munuð þér
minnast þess valds sem studdi
yður í baráttunni og hugsa um
hin hörðu kjör sem það býr við
—: páfa hallarinnar sem konung-
urinn situr f, klaustranna og eign-
anna sem búið er að breyta í
hermannaskála og lögreglustöðvar
og hinn heilaga föður sem ræntur
er því fullveldi sem er nauðsynlegt
um að framkvæma hið postullega
starf«.
»í stutlu máli«, sagði Rossí,
»við ættum, í launaskyni fyrir
hjálp j'kkar, að semja frið í stríð
inu milli Ítalíu og páfans á þann
hátt að láta páfann aftur fá hið
veraldlega vald«.
Kardínálinn hneigði höfuð án
þess að svara.
»Var það eitthvað annað sem
var búist við af okkur?«
»Hr. Rossí« sagði kardínálinn.
»Jeg hefi notið þess heiðurs að
lesa sum rit yðar og eg hefi glaðst
harla mjög yfir trú j'ðar á framlíð
Rómaborgar. Það er og sannfæring
okkar að borgin eilífa eigi aftur
að verða stjórnandi heimsins og
að Guð ælli henni alveg sérstakt
starf. Einkanlega er þetta bjargföst
sannfæring hins heilaga föður, Og
ef þér getið, með penna yðar og
tungu, stuðlað að þvi að stórt
samband allra ríkja verði stofnað,
er hvort um sig lúti sínum lögum
og stjórn, en öll séu höfnðborginni
Róm undirgefinn — þá mun nafn
yðar innritað meðal hinna miklu
velgjörðarmanna þjóðanna og kirkj-
unnar».
Davíð Rossí svaraði ekki þegar
og kardínálinn liéit áfram.
»En þetta er ef til vill kraftaverk
sem við megum ekki gera ráð fyrir
að beri við nú dögum, og þó« —
nú brá fyrir kænskulegu augnaráði
— »Grein sú sem stóð í morgun
í blaði yðar, um glæpi hermensku-
stefnunnur og um hið rangláta
valdarán konunganna, hlýtur að
styðja stefnu hins heilaga föður
um andlegt konungsríki á jörðu,
og sé staðgengill Jesú Krists í því
sljórnandinn«.
Opið bréf
til hr, Metúsalems Ólafssonar,
sem kom frá Ameriku í júlí og er
nú á íslandi einhverstaðar.
Við undirskrifaðir (frændur) biðj-
um þig að gjöra svo vel að senda
okkur peninga þá er við lánuðum
þér á samleiðinni til Reykjavíkur,
væri best að senda þá með póst-
ávísun eða í lokuðu ábyrgðarbréfi,
til póstmeistarans í Borgarnesi, sem
mun góðfúslega koma þeim til
eigendanna.
Tíðin. Loks hefir tíðin batnað
hér um slóðir. Hafa verið hrein-
virði og logn undanfarna daga.
Guðinumlur Eggerts sýslumaður
Árnesinga hefir sótt um lausn frá
embælti vegna heilsubilunar.
Júlíus Havstein hefir fengið
veitingu fyrir Suður- ÞiDgeyjar-
sýslu.
Nýja ljóðabók eftir Þorstein
Gíslason rilstjóra er verið að prenta.
Farsóttahús bæjarins, við þing-
holtsstræti er nú tekið til notkunar.
Fyrir utanbæjarmenn verður legu-
kostnaðurinn 10 kr. á dag og fyrir
útlendinga 12 kr. á dag, en bæjar-
menn fá þar ókeypis vist.
Verðlagsnefndin hefir þegar
ákveðið hámarksverð á ýmsum
vörutegundum. En það verð gildir
eingöngu í Reykjvík.
líý emhætti. Sljórnarráðið hefir
slofnað tvö ný föst kennara em-
bætti, annað við stýrimannaskól-
ann, hitt viö vélstjóraskólann.
Slys. Maður féll nýlega út af
bryggju á Siglufirði og druknaði.
Hann var rúmlega sjötugur og hét
Sigurður Guðmundsson hróðir Jóns
Guðmundssonar verslunarstjóra
sameinuðu verslananna á Siglu-
firði.
Skipaferðir. G u 11 f o s s kom á
þriðjudaginn var frá Kaupmanna-
höfn og Austurlandi. Ásgeir Ásgeirs-
son kennari og lcona hans voru
meðal farþega. — Lagarfoss
kom frá Canada sarna dag. Stein-
grímur Arason kennari var meðal
farþega.
Signrður ráðnnautnr Sigurðson
er nýlega kominn heim úr leið-
beiningaferð um Vesturland. Hann
hefur farið meir og minna um
fleslar sýslur á Vesturlandi og
verið 3 mánuði í ferðinni eða
rúmar 13 vikur, og komið á 300
heimili eða fleiri. í allri ferðinni
kveðst hann hafa farið yfir 38
fjallgarða, heiðar og hálsa, og fengið
2'/a sólskinsdag og heiðbirtu en
oft gott veður og hlýtt1
Hann segir heyskap yfirleitt
rýran um Vesturland og afar-
misjafnan víða.
Leiðrétting. í grein Þ. Þ. Þ. í
síðasta tbl. IX kafla 2. línu stendur:
gæðagull fyrir guðagull.
Danski múlstaðnrinn.
Blaðið »Vísir« virðist tilbúið að
veita hluthöfum íslandsbanka þann
stuðning, sem hönd veitir hendi
og fótur fæli. Mun fáum koma
það á óvart. Danski málstaðurinn
fær þá líklega flesta hina svo-
nefndu »langsara« sér til brautar-
gengis. Nú ættu þeir að fullkomna
verk fyrirrennara sinna: Valtýs,
Þórðar Thoroddses, B. Kr. o. fl.
og afhenda Dönum Landsbank-
ann, úr því það mistókst fyrir 20
árum — þó að auðmenn Dana
óskuðu þess þá. Þeim kumpánum
ætti að vera styrkur að aldurs-
I forseta sínum, B. Kr. Hann hefir
reynsluna. Og dátarnir virðast vera
gunnreifir — og það löngu fyrir
Þing.
Ritstjóri:
Tryggvi ÞérhiillasoH
Laufási. Sími 91,
Prentsmiðjan Gutenberg.