Tíminn - 20.08.1921, Qupperneq 1

Reykjavík, 20. ágúst 1921

• ■■■■ 7.;■'V.
.
99
Fras^-vélin
að vinnu í Fossvogi. Moldarstrokan stendur aftur undan vélinni. Einn
hnausinn virðist stefna á Sigurð Búnaðarfélagsforseta; sést hann í horni
myndarinnar til vinstri.
34. blað
V. ár.
Búskapurinn
á Vífllsstöðum.
Að spá illu.
Akab hét sá konungur ísi’aels-
manna sem var einna verst kynt-
ur. Honum var illa við spámann-
inn Míka Jimlason. Ilann sagði
meðal annars þessi frægu orð um
Míka:
„Mér er lítið urn hann gefið, því
að hann spáir mér aldrei góðu en
ávalt illu.“
Sá er þetta skrifar hefir senni-
lega eitthvað svipað álit og Míka
Jimlason, hjá þeim sem nú fara
með Akabsvöldin hér heima á ís-
landi.
það er ákaflega nauðsynlegt
starf að vera á verði gagnvart ó-
hæfri landsstjórn) og ,,spá illu“, þ.
e. að sýna þjóðinni það svart á
hvítu hversu það er háskalegt að
láta óhæfa landsstjórn sitja árum
saman. Og fáir munu þeir vera
sem lá Tímanum það, undir núver-
andi kringumstæðum, þótt hann
spái illu, þegar talið berst að nú-
verandi landsstjórn. þaö er yfir-
leitt ekki hægt annað en spá illu.
En það er dálítið einhæft, bæði
fyrir lesendur og ritstjóra, að gera
ekkert annað en að spá illu, að
halda sér altaf við þetta leiða efni,
þótt það sé harla nauðsynlegt að
ræða það.
þessvegna var það að ritstjór-
inn gerði sér beinlínis ferð suður
að Vífilsstöðum til þess að líta þar
á búskapinn. Og meðan hann var
þar gleymdi hann öllu vandræða-
fálmi og aðgerðaleysi landsstjórn-
arinnar, við það að sjá þar handa-
verk mikils framfara og atorku-
manns.
þær fregnir vill hann nú færa
lesendunum.
Ráðsmaðurinn
' og bústjórinn á Vífilsstöðum heit-
ir þorleifur Guðmundsson. Hann
er ættaður norðan úr Skagafirði,
sonur Guðmundar bónda þorleifs-
sonar á Ilrafnhóli. Var Guðmund-
ur talinn með afbrigðum fjár-
glöggur maður og áreiðanlegur.
þorleifur er ellefti maður í beinan
karllegg frá Jóni biskupi Arasyni.
þorleifur kom fyrst sjúklingur
að Vífilsstöðum en náði þar fullri
heilsu.
Fyrstu ár Hælisins var enginn
búskapur rekinn þar fyrir reikn-
ing þess. Jörðin var seld á leigu.
Öll mjólk og alt það sem bú getur
í té látið var keypt að. Á alþingi
1915 var loks veitt fé til fjós-,
hlöðu- og safnhúsbyggingar á Víf-
ilsstöðum og þá ráðið um leið að
fara að reka þar bú fyrir reikning
landsins. Um vorið 1916 tekur svo
Ilælið við jörðinni og kaupir
fyrstu kýrnar. þá hafði þorleifur
skömmu áður verið ráðinn ráðs-
maður Ilælisins. Hann er fyrsti
ráðsmaðurinn sem um leið er bú-
stjóri.
Ræktaða landið.
Nú eru um 40 dagsláttur komn-
ar í rækt á Vífilsstöðum. þar af
eru 25—30 algerlega nýrækt þessi
arin síðan þorleifur tók við. Og
gamla túnið, sem var 10—15 dag-
sláttur, var alt þýft, en er nú alt
slétt og véltækt.
Rófur eru í c. 2Va dagsláttu, og
er það mikið og gott fóður bæði
fyrir menn og skepnur. Rófurn-
ar stóðu prýðilega vel.
í ár eru 16 dagsláttur teknar í
nýrækt. Og það minnir átakan-
lega á það mikla slys að setja Hæl-
ið á einn af hinum mörgu ófrjó-
sömu blettum við höfuðstaðinn.
Maðui' má vart hugsa til þess hve
það hefði verið stórum betra, hefði
þorleifur fengið að bylta sér í
frjóu og góðu landi. Og þær jarð-
ir eru til lítið lengra í burtu.
þetta land sem þorleifur verður
að g'líma við er eitt af tvennu:
meir og minna stórgrýtt holt og
melar ,eða yprstu mýrar.
Nýræktin í ár er langmest í mel.
Afarmikil vinna vitanlega að ryðja
og lokræsa. En það er gert með
framúrskarandi hagsýni. Og á-
rangurinn fram úr öllum vonum.
þorleifur hefir bestu trú á áfram-
haldandi rækt í melnum. Iiann er
hræddari við mýrina.
Norðan við IJælið liggur mýra-
fláki mikill, um 70 dagsláttur og
heitir Vetrarmýri. Mýrin er mar-
flöt og sennilega hefir þar áður
verið gamall stöðupollur. Vetrar-
mýrin hefir verið gjörsamlega ó-
nýtt land, bæði vetur og sumar.
Lítill gróður og svo ólystugur að
vart hafa skepnur fengist til að
líta við.
þurkun mýrarinnar er byrjuð
fyrir nokkru, en nú í vor og sumar
er skurðgröfturinn hafinn í stór-
um stýl. það er afarmikið verk.
þarf bæði mjög djúpa, langa og
þétta skurði. í haust á stóra
,,Frásvélin“ Búnaðarfélagsins að
þramma þangað suður eftir og
tæta sundur Vetrarmýrina.
Girðingar eru orðnar gríðar-
miklar. þetta árið reist um 4000
faðma gaddavírsgirðing sexþætt.
Áveitur eru litlar og verða. Á
dálitlu svæði með læknum, og neð-
an við Vatnið, er veitt á. En á-
veituvatnið er mjög lélegt.
Áburðurinn.
Ræður að líkindum að þar sem
um svo mikla nýrækt er að ræða
er áburðurinn eitt stærsta atriðið.
Allur húsdýraáburðurinn, und-
an hinum mörgu gripum er notað-
ur til nýræktarinnai', alt að 45—50
hlöss í dagsláttu.
Á gömlu túnin, þá bletti sem
oi’ðnir eru graslendi, er ekkert
annað notað en tilbúinn áburður.
Ilvergi á íslandi hefir tilbúinn á-
burður verið eins mikið notaður
og á Vífilsstöðum og með svo góð-
um árangri.
Mjög merkar áburðartilraunir
hefir þorleifur gert. Verður hér
ekki nema lítið af þeim sagt.
Venjulega áburðarblöndunin á
túnið er þessi: 100 pund kalí,
200 pund superfosfat og 200 pund
chilisaltpétur á, dagsláttuna. í vor
voru afmarkaðir margir tilrauna-
blettir og voru allir 9 ferfaðmar
að stærð. Á einn var borin þessi
venjulega áburðarbreiðsla. Á ann-
an enginn áburður. Við fyrri slátt-
inn í sumar var grasið vegið af
báðum blettunum um leið og bú-
ið var að slá þá. Af fyrra blettin-
um fengust 170 pund, af hinum
síðari 92 pund. þorleifur lýkur
afarmiklu lofsorði á tilbúna á-
burðinn.
Afurðir og bústofn.
Fyrsta árið (1916) sem þorleif-
ur rak búið, fengust 65 hestar af
töðu af Vífilsstaðatúni.
Um miðja þessa viku voru 220
hestar komnir í hlöðu og óhætt
mun að áætla að taða og hafrar
verði a. m. k. 400 hestar í ár.
Mikið af heyskapnum verður
enn að sækja upp í Kjós. í fyrra
um 500 hestar. það er voðalega
dýr heyskapur, og þess vegna sæk-
ir þorleifur nýyrkjuna svo fast,
að hann vill sem fyrst losna við
Kjósarheyskapinn.
Rófnauppskeran verður afar-
mikil í ár.
^auðkind er engin á Vífilsstaða-
búinu. Stórgripir voru 30 í fjósi
síðastliðinn vetui', 26 kýr og 4
hestar.
Fullorðin hæns eru nú 60 og 74
kjúklingar. Eggin öll unguð með
vél og tekist afbragðs vel. Besti á-
rangur hefir verið sá að 83% af
eggjunum hafa gefið fullþroska
unga.
Takmarkið sem að er kept
er þetta:
Nógur heyskapur heima.
Nóg mjólk.
Nóg egg fyrir hið stóra heimili'.
Og svo einhversstaðar fram
undan: nógu stórt fjárbú til að
leggja Hælinu til nóg kjöt.
Fjós er til yfir 28 kýr. Fjósið
er ágætt og þannig frá gengið að
hægt er að stækka. Safnhús er
undir fjósinu.
Illaðan tekur þúsund hesta og
votheystóftin 200 hesta.
það besta er enn ótalið.
um búskapinn á Vífilsstöðum og
það er þetta:
þrátt fyrir allan þennan mikla
kostnað sem lagst hefir á búið á
Vífilsstöðum, þessa miklu nýrækt
á þessu afarerfiða landi, allan
skurðgröftinn og gii'ðingarnar,
allan aðkeypta fóðurbætirinn og á-
burðinn og hinn erfiða heyskap
langar leiðir upp í Kjós — þá hef-
ir þorleifi tekist það með framúr-
skarandi mikilli hagsýni og dugn-
aði að láta búið bera sig ágætlega
vel. það hefir borgað upp skuldina
við byggingarnar og annað, allan
hinn margvíslega reksturskostn-
að — og framyfir þetta alt saman.
Að spá góðu.
það er eins og að koma í annan
heim að koma úr stjórnmálamold-
viðrinu og stjórnarvandræðunum í
Reykjavík og heimsækja þorleif á
Vífilsstöðum.
þar verður ekki öðru spáð en
góðu.
það er beinlínis skóli í bjartsýni
um framtíð landbúnaðarins á ís-
landi að heimsækja þorleif á Víf-
ilsstöðum.
• Og mikið lán er það þá er svo
vill til að svo dugandi og hagsýnir
menn fá í hendur forstöðu fyrir
stofnunum landssjóðs.
Væru þeir margir slíkii- embætt-
ismenn hins íslenska þjóðfélags
mundi það vera ánægjulegt að spá
góðu um framtíð landsins.
Væri það hinn sami andi sem
ríkti um stjórn þjóðarbúsins ís-
lenska sem ríkir á Vífilsstöðum
myndi ekki um hann þurfa að
spá „aldrei góðu en ávalt illu.“
það ætti að ríkja þar hinn sami
andi og ríkir á Vífilsstöðum.
o-
í íslenskri jarörækt.
Eftir
Jón Jónatansson.
Nl.
Eins og tekið er fram áður er
ennþá örðugt að áætla fjölda
vinnudaga á ári handa slíkri vél.
En yfir 100 verða þeir varla ef
miðað er við jarðvinslu aðeins.
Dráttarvélina má nú að vísu nota
til annars, þegar ekki verður unn-
ið að jarðvinslu. Mætti láta hana
draga vagna, hreyfa vinnuvélar, t.
d. grj ótmulningsvél o. s. frv. Væri
þesskonar verkefni nóg fyrir hendi
mundi það fjölga vinnudögunum
og hafa mikil áhrif á kostnaðinn
við vinnu vélarinnar við jarðvinsl-
una. En um það verður ekkert full-
yrt hvort slíkt verkefni verður fá-
anlegt, svo að um muni. Verkefn-
ið þarf ekki aðeins að vera til,
heldur einnig að vera þannig vax-
ið, að hagkvæmara þyki að nota
stóra og aflmikla vél sem þessa
fremur en minni dráttarvél og ó-
dýrari.
Um endingu vélarinnar er það
að segja fyrst og fremst, að sjálf-
sagt er að reikna þar varlega, en
það ætti að mega teljast varlegt
að ætla henni að endast með tals-
verðu viðhaldi þó, í 5 ár; lengri
tíma má ekki reikna, því enda þó
vélin sennilega endist lengur, er
hæpið hvoi't viðhaldið borgar sig
úr því. Ber þar ekki aðeins að líta
á það, að vai'ahlutar eru í sjálfu
sér dýrir, heldur öllu fremur hitt,
að vinnutafir þær, sem tíðar bilan-
ir og endurnýjanir valda, ei’u enn
hættulegi’i. Er það því alveg sjálf-
sögð regla um slíkar stórar og dýr-
ar vélar að reikna þeim ekki meiri
endingu en telja má fullvíst að
þær hafi, með tiltölulega litlu við-
haldi. Vél þessi virðist vera traust
og vel smíðuð, þó hefir nú þegar
smávægileg bilun átt sér stað, or-
sökin líklega smíðagalli eða veila
í efninu, og það hefir í’eynslan
þegar sýnt, að seiga mýi’ai’þýfið
okkar þarf verulega traust tæki
og hér verður ef til vill að gera
enn hai’ðari kröfur um traustleik-
ann heldur en alment er gert er-
lendis.
Mjög alment getur slík vél sem
þessi ekki komið hér að noturn.
Verkefnið verður að vera talsvert
rnikið á hverjum stað. 1 sambandi
við áveitur getur verkefnið víða
orðið mikið. En til þess að land
veroi brotið með vélinni til tún-
ræktar, þarf að vera kostur á á-
burði, og önnur þau skilyi’ði að
vera fyrir hendi sem gera þá rækt-
un arövænlega, en svo er einmitt
hér í Reykjavík og grend. En
þrátt fyrir það þó takmörkin fyr-
ir því ao slíkar vélar geti orðið
hér að liði, virðist í fljótu bi’agði
nokkuö þröng, verður þó hiklaust
að telja komu vélarinnar merkis-
viðburð í sögu íslenskrar jai’ði’ækt-
ar, sem, ef rétt er að farið, mætti
verða hér til mikilla framfara.
Nægilegt vei’kefni handa vélinni
það sem eftir er sumai’s, mun nú
þegar vera fengið hér í grendinni,
og með þeirri vinnu vei’ður fengin
talsvei;ð reynsla sem leggja má til
grundvallar fyrir notkun hennar á
næsta ári.
Sjálfsagt væri það æskilegt að
reynt yrði að finna sem hagkvæm-
ast fyi’ii’komulag á vinnu vélai’-
innar, er til þess kemur að vinna
með henni t. d. austur í sveitum,
einkum ef reynt yi’ði að vinna
með tiltölulega litlu vei’kefni á
hverjum stað og tíðum flutningi
milli vinnustaða, þyrfti þá senni-
lega að setja. eigi aðeins fastan
vinnutaxta, heldur einnig, ef ætl-
ast væri til að láta vélina koma
hinum smærri bændum að liði, að
finna leið til þess að vinnukostnað-
ur þyrfti ekki að greiðast allur í
einu, en mætti skiftast niður á
lengri tíma. Eru til þess ýmsar
leiðir og vei'ður sjálfsagt Búnaðai’-
félaginu og landsstjói’n í samein-
ingu ekki vandræði úr að finna
einhvei’ja sem fær er.
-----o----
Berklaiannsóknir á kúm. Út af
gi’ein þoi’steins á Grund í næstsíð-
asta blaði um berklarannsóknir á
kúm, er rétt að geta þess, áð á Suð-
urlandi a.m.k vii’ðist engin ástæða
til að leggja mikla áherslu á slíka
rannsókn. Magnús Einarsson dýra-
læknir hefir nú í 25 ár starfað hér
í bænum og á því tímabili haft tæki
fæi’i til að rannsaka um 10 þús-
und nautgripi. í engum þessara
gripa hafa fundist berklar með
fullri vissu. Af þessari miklu
reynslu dýralæknisins má hiklaust
draga þá ályktun að á þessu svæði
er berklaveiki í nautgripum annað-
hvort ákaflega sjaldgæf, eða, og
það er sennilegra, að hún sé alls
ekki til. Ótti sá sem einstaka
menn hafa haft í þessu efni, er því
alveg ástæðulaus. Dýralæknii’inn
heldur vitanlega áfram að rann-
saka meðal annars alla nautgripi
sem slátrað er í Reykjavík, og
meðan hann verður ekki var við
sjúkdónxstilfelli við þá rannsókn,
er með öllu ástæðulaust að hefja
sérstaka og kostnaðai'sama rann-
sókn um þetta efni.
Látinn. Hinn 5. þ. m. dó hér í
bænunx þorsteinn Tómasson járn-
smiður, 69 ára gamall. þorsteinn
heitinn var einn í tölu hinna bestu
og gi’andvörustu borgara bæjai’-
ins, dugnaðarmaður mikill og hag-
sýnn. Kvæntur var hann Valgerði
dóttur Ólafs sáluga í Lækjarkoti.
Lifa þrjú börn þeirra: Ólafur
læknir hér í bænum og tvær dæt-
ur. Banamein þoi’steins var bi'jóst-
veiki.