Tíminn - 05.11.1921, Qupperneq 2

132
T 1 M I N N
Sútun. Bergur Einarsson hafði
mjög myndarlega sýningu á sút-
uðum sauðskinnum (loðskinnum);
var vel frá skinnunum gengið og
sækja útlendingar mikið eftir að
ná sér í slík skinn og er ekki ólík-
legt, að allmikið mætti selja af
þessum skinnum erlendis, ef gang-
skör væri gerð að því.
Tóvinna. þar bar mest á sýningu
Sigurjóns Péturssonar. Voru þar
sýnishorn frá verksmiðju hans
Álafossi einkar vel fyrirkomið.
Sýning þessi sýndi það ljóslega,
hve margbreytilega og fallega tó-
vöru er hægt að vinna úr íslenskri
ull, og væri betur, að vér hagnýtt-
um oss það, en flyttum minna inn
frá útlöndum af miður vandaðri
tóvöru. Á sýningunni voru sýnis-
horn af öllu sem unnið er á Ála-
fossi. það voru lopar, band (tvinn-
að og þrinnað), treflar, peysur,
ullarteppi, kápuefni og allskonar
dúkar 20—30 tegundir.
Prjónavélar sýndu þeir Stefán
B. Jónsson kaupmaður og Harald-
ur Ámason, og var unnið með
sumum vélunum, svq sæist, hvað
vinna mætti með þeim. Prjónavél-
ar eru mjög þörf verkfæri, sem
ættu að vera til á sem flestum
heimilum.
Saumavélar. þær sýndi Haraldur
Árnason, en þær voru nokkuð mis-
munandi að útliti og dýrleika.
Saumavélar eru nú svo kunnar, að
óþarfi er að fjölyrða um þær. En
aðalatriðið er að menn útvegi sér
þær vélar, sem best henta eftir á-
stæðum, og hjá Haraldi er úr
mörgu að velja.
Veðurathuganastofan hafði á
sýningunni nokkur áhöld til veð-
urathugana. pá var þar kort af
íslandi, er sýndi meðalhita vetur,
sumar, vor og haust. Ennfremur
voru línurituð blöð, er sýndu með-
alhita dag hvern yfir alt árið frá
nokkrum stöðum. Kort þessi og
línurit gáfu mjög skýra hugmynd
um veðuráttufar hér á landi.
Hagskýrslur eða hlutfallsmynd-
ir til skýringar þjóðarhag Islend-
inga, voru nokkrar á sýningunni.
Vegamálastjóri Geir Zoega sýndi
kort af íslandi, sem á var teiknað-
aður fólksfjöldi í hverju presta-
kalli á landinu. þannig að grænn
blettur hringmyndaður táknaði
fólksfjöldann á hverjum stað.
þetta kort gaf glögga hugmynd
um þéttbýli og strjálbygði hér á
landi.
Búnaðarfélag Islands hafði látið
gera og sýndi hlutfallsmyndir og
línurit af eftirfarandi:
Tafla I: Tala stórgripa á ís-
landi frá 1703—1919. Tafla II:
Tala sauðfjár á íslandi frá 1703—
1919. Tafla III: Flatarmál slétta
og lengd girðinga frá 1843—1919.
Tafla IV: Jarðabætur búnaðarfé-
laga í dagsverkum á ári hverju frá
1893—1919. Tafla V: Heyfang á
ári hverju frá 1882—1919. Tafla
VI: Uppskera af jarðeplum og róf-
um á ári hverju frá 1882—1919.
Tafla VII: Mannfjöldi á íslandi
frá 1703—1916. Tafla VIII: Verð
útfluttra og aðfluttra vara og verð
útfluttra landbúnaðarafurða og
sjávarafurða frá 1784—1918.
Tafla IX: Verð útfluttrar vöru til
ýmsra landa frá 1895—1918. Tafla
X: Verð aðfluttrar vöru frá ýms-
um löndum frá 1895—1918. Tafla
XI: Verð aðfluttrar kornvöru og
vefnaðrvöru frá 1880—1918. Tafla
XII: Árleg neysla á mann af
kaffi, sykri og tóbaki frá 1816—
1920. Tafla XIII: Árleg neysla á
mann af vínföngum frá 1816—
1920. Töflur þessar gáfu glögga
hugmynd um hag vorn á hinum
ýmsu sviðum, er töflumar ná yfir,
og tæplega er auðveldara að skýra
þessi atriði betur á annan hátt.
Teikningar af húsum og bygg-
ingarefni. Af því var fáskrúðugt á
sýningunni. Guðjón Samúelsson
húsabyggingameistari sýndi teikn-
ingu af sveitabæ. Húsaskipunin
var mjög lík og á gömlum bæjum
að ytra útliti, og virtist þetta vera
hinn ásjálegasti bær.
Sveinbjörn Jónsson bygginga-
meistari á Akureyri sýndi tvær
teikningar af sveitabæjum, stóran
og lítinn, ennfremur sýnishorn af
hinum svonefndu R-steinum. Hann
mælir mjög með, að sveitabæir
séu bygðir úr þessum steinum;
álítur að húsin verði hlý og ódýr.
Nokkrir bæir í Eyjafirði hafa ver-
ið bygðir eftir hans fyrirsögn.
Margt fleira var á sýningunni,
sem vert hefði verið að minnast á,
en rúmsins vegna var eigi hægt að
gefa nema stutt yfirlit yfir hið
helsta.
----o---
Á víð og dreíí.
Auglýsingar og innflutningshöft.
Mest vandræði landsins stafa
nú af því, að of mikið er flutt inn
og of lítið út. Kaupfélögin flytja
ekkert nema nauðsynj avöru. þau
gera sitt ýtrasta til að fá félags-
menn til að spara, til að varna
skuldum. I einu stærsta félaginu á
Norðurlandi fara formaðurinn og
íramkvæmdarstjórinn um alt hér-
aðið og halda fundi með félags-
mönnum og ræða við þá sameigin-
legar varnir móti hættu þeirri,
sem þjóðin er stödd í. Kaupfélög-
in mundu fús að þola innflutnings-
bann á öllu sem ekki er nauðsynja-
vara, ef sæmileg stjórn væri til að
framfylgja þeim lögum. En kaup-
menn flytja glingrið og óþarfann
inn. það er þeirra „atvinna“. Með
auglýsingunum reyna þeir að
lokka almenning til að kaupa sem
alli-a mest af því dóti, þegar þjóð-
inni liggur lífið á að kaupa sem
allra minst. Og landsstjórnin er
bandamaður þessara auglýsenda.
Og tildrið og glingrið er stöðugt
flutt inn, svo að kaupmenn hafi
nóg að gera. Skuldirnar vaxa út á
við. Alt af er sokkið dýpra og
dýpra. Samt er ekki um annað að
gera fyrir samvinnumenn en að
halda sínu striki. Aðferð þeirra er
hið eina, sem gefur þjóðinni lífs-
von.
„Landráðin“ enn.
Nú er búið að kreppa svo að
stjórnarliðinu í því máli, að blað
þess telur sig ekki vera á móti
rannsókn! Hinsvegar telur það
landráðakærur ekki stórmál. Gott
fyrir þá, sem kynnu að vilja svíkja
landið seinna meir, ef þjóðin sann-
færist um, að slíkum málum sé lít-
ill gaumur gefandi. Blöðin í Rvík
eru þá víst öll orðin sammála um
að taka eigi til greina hina sann-
gjörnu kröfu Guðbrandar, að mál-
ið verði rannsakað. Nú stendur að-
eins á stjórninni, þ. e. Jóni Magn-
ússyni. Hvað veldur hræðslu hans
við rannsókn og að birta plöggin?
Heldur hann að þessir menn séu
sekir? Eða grunar hann, að aðrir
séu sekir, t. d. einhverjir úr bak-
ábyrgðinni? Og hvers vegna skila
Jóh. Jóh. og Sv. B. ekki áliti til
þingnefndar þeirrar, sem kaus þá,
hvorki á þinginu, þegar þeir áttu
að rannsaka málið, eða í fyrra?
Getur stjórnarblaðið gefið nokkra
sennilega skýringu á því, aðra en
þá, að Sv. og Jóh. séu Jóni sam-
mála um að svæfa og kæfa málið?
Og hversvegna vilja stuðnings-
menn E. A. ekki unna honum að
hreinsa sig og þá, með vitnafram-
burði. Bætist við sú frétt, að í dul-
málinu sé talað um menn sem
séu taldir líklegir til að vilja
reka erindi þjóðverja hér á landi.
Engir hafa haft aðstöðu til að
þýða dulmálið nema Jón, Sv. B.
og Jóh. þeir einir geta því gefið
skýrslu um þetta, þar til skjalið
er birt í heilu lagi, sem vonandi
verður í vetur. Aftur á móti er
enginn vafi á öðru, en að í áður-
nefndu skjali er illkynjaður rógur
um D. Thomsen, þá ræðismann
þjóðverja hér á landi. Bersýnilega
stefnt að því, að honum verði vik-
ið úr embætti. Til hvers ? Og hvaða
störf átti eftirmaður hans að reka
fyrir þjóðverja hér á landi, sem
Thomsen var ekki treystandi til?
þessar og fleiri spumingar vakna
hjá mönnum, er þeir sjá huliðs-
hjúp svo mikinn spunninn um
málið.
þingmaður einn sagði nýlega, að
Jón myndi daufheyrast við kröf-
unni um rannsókn og birtingu
skjalanna, en segja eitthvað laus-
lega frá efni plagganna á lokuðum
þingfundi. Kunningjar hans og
samherjar fyr og síðar myndu þá
beita öllum áhrifum til að þingið
verði stjórninni samsekt um að
eyða málinu. En skyldu allir þing-
menn vilja taka á sig ábyrgðina
að þegja? Skyldi enginn vera í 42
manna hóp, sem þorir á opnum
fundi að heimta atkvæðagreiðslu
um það, hvort hræðsla Jóns, Jóh.
og Sv. eigi að ná til allra fulltrú-
anna?
Innheimta samvinnublaðanna.
Hingað til hafa mjög margir ein-
stakir menn víða um land lagt á
sig mikla vinnu fyrir ekki neitt við
að innheimta samvinnublöðin. En
til hægðarauka kaupendum og
blöðunum taka sambandskaupfé-
lögin við af þessum mönnum, þar
sem þeir ná til, ef framkvæmd
verður ósk aðalfundar. þetta
skipulag, að félögin innheimti, er
víða komið á, en annarsstaðar er
það að komast í framkvæmd. Sam-
vinnublöðin senda þá hinum ýmsu
félögum skrá yfir kaupendur á fé-
lagssvæðinu, og setja þeir síðan
blaðgjaldið í reikning hlutaðeig-
andi manna. En fyrsta árið borg-
ar félagið ekki blaðinu út nema
lítið af þess fé fyr en alllöngu eft-
ir að félagsmenn hafa fengið reikn-
inga sína, svo að hægt sé að leið-
rétta, ef þeir í það sinn eru búnir
að borga öðruvísi, eða ætla að refj-
ast um að borga, sem einstaka
sinnum getur komið fyri. þar sem
maðurinn vill ekki greiða blað-
gjaldið, er andvirðið aftur fært
tafarlaust í reiknig hans. En nafn
þeirra manna er sent afgreiðsl-
unni, og er þá hætt að senda þeim
blaðið. Eftir fyrsta ár er skorið úr
hverjir eru skilvísir kaupendur á
hverju félagssvæði. Félagið borgar
fyrir þá. Hinir óskilvísu hætta að
fá blaðið.
----o----
Fréttir.
Ársrit kaupfélags þingeyinga V.
ái’gangur, hefir Tímanum borist
•nýlega. Er það í sama sniði og áð-
ur: margvíslegar skýrslur um
starfsemi félagsins á liðnu ári,
með stórmerkum athugasemdum,
leiðbeiningum og hvatningarorð-
um frá hinum óþreytandi sam-
vinnufrömuði og vitringi Benedikt
Jónssyni frá Auðnum. þetta Árs-
rit er samvinnufélagsskap þingey-
inga til hins mesta sóma og gagns.
Kaupmannarógberarnir koma ekki
að tómum kofum hjá samvinnu-
mönnum í þingeyjarsýslu. Bene-
dikt hefir með skýrslugerð sinni
og skýringum lagt alt ljóslega á
borðið, ,svo hvert barnið skilur.
Á þeirri'miklu rógburðaröld, sem
nú gengur yfir landið, væri fleiri
samvinnufélögum það harla hall-
kvæmt að gefa út rit við og við,
eftir þessari fyrirmynd.
Námskeið fyrir eftirlits- og fóð-
urbirgðafélög stendur yfir í húsi
Búnaðarfélags íslands frá 1. nóv.
til 15. des. Nemendur eru 20, hvað-
anæfa að af landinu. Aðalkennar-
ar eru Sigurður Sigurðsson ráðu-
nautur, Theódór Ambjarnarson
ráðunautur og Magnús Einarsson
dýralæknir. Auk þess halda fyrir-
lestra: Sigurður Sigurðsson for-
seti, Einar Helgason garðyrkju-
stjóri, Ragnar Ásgeirsson garð-
yrkjumaður, Valtýr Stefánsson
áveituverkfræðingur, Trausti Ól-
afsson efnafræðingur og Jón bóndi
þorbergsson á Bessastöðum.
Valtýr Stefánsson áveituverk-
fræðingur er nýkominn til bæjar-
ins úr fjögra mánaða mælinga-
ferðalagi, í Eyjafjarðar, Skaga-
fjarðar, Ilúnavatns, Mýra og Ár-
nessýslu, en mest í þingeyjarsýsl-
um, enda telur hann áhugann fyr-
ir áveitum langalmennastan þar.
þegar hann fór úr þingeyjar-
sýslu, hafði hann fengið boð frá
yfir 30 bændum um að líta á
áveitumöguleika, en gat ekki sint
sökum þess að allur tíminn gekk í
að sinna þeim umsóknum, sem áð-
ur höfðu komið. Er það því mjög
nauðsynlegt fyrir þá menn, sem
æskja aðstoðar í þessu efni, að
senda umsóknir eigi síðar en síð-
ari hluta vetrar, til þess að hægt
sé að taka tillit til þeirra þegar
ferðaáætlun er samin.
Theódór Arnbjarnaison ráðu-
nautur er nýkominn heim úr ferða-
lagi norðan úr Húnavatnssýslu og
Borgarfirði. Hefir verið þar á
hrútasýningum og leiðbeint um
fjárrækt.
Sigurður Sigurðsson fór nýlega
austur í Gnúpverjahrepp til leið-
beiningar um vatnsveitingar og
fleira.
„Frás-vélin“ mikla Búnaðarfé-
lagsins varð að hætta vinnu í
byrjun frostanna, um síðustu mán-
aðamót. Hefir sléttað nær 250
dagsláttur, síðan í byrjun ágúst-
mánaðar. Vegna veðurs og bilana
hefir vélin tafist rúmar þrjár vik-
ur af þessum tíma. Hún hefir unn-
ið 10 tíma á dag. Til samanburðar
má geta þess, að þetta er meir en
helmingur af því sem sléttað var
alls á árinu 1919.
Á Akureyri hafa margir notað
tilbúinn áburð á tún sín í sumar.
Iiefir árangur orðið svo góður, að
notkun hlýtur að margfaldast.
Dengingarvél Kristins bónda
Kristjánssonar á Leirhöfn á
Sléttu var reynd í sumar. Reynd-
ist svo, að hvert barn sem gat
haldið á ljá gat gengið frá ljánum
í vélinni á tveim mínútum. Vélin
sem var á sýningunni í sumar var
tæplega fullger. Er þetta því í
fyrsta sinn sem vélin er reynd til
fulls.
Búnaðarnámsskeið verða haldin
allmörg í vetur að tilhlutun Bún-
aðarfélags íslands. Eru þessi þeg-
ar ákveðin: 1 Grjótárþinghúsi í
Fljótshlíð frá 9.—14. des. og við
Tryggvaskála 16.—21. desember.
þrír af ráðunautum Búnaðarfé-
lagsins fara austur til þess að
halda fyrirlestra á námsskeiðun-
um. I janúar og febrúar verða
námsskeið á fjórum stöðum í
Eyjafjarðar, Skagafjarðar pg
Húnavatnssýslum.
Á Hvanneyrarskólanum eru nú
52 nemendur og var ekki hægt að
sinna mörgum umsóknum vegna
þess að ekki er rúm fyrir fleiri.
Á Hólaskóla eru nemendur um
þrjátíu.
Trúlofun sína hafa birt: ungfrú
Guðlaug Kvaran, kenslukona á
Blönduósi og -Sigurður Kristins-
son kaupfélagsstjóri á Akureyri.
„Seyðarökt í Föröyum“.
Bæklingur með því nafni er ný-
lega kominn hingað til bóksal-
anna. Ilöfundurinn er sjálfstæðis-
hetja þeirra Færeyinganna, Jó-
annes Patursson kóngsbóndi í
Kirkjubæ. Eru það tveir fyrirlestr-
ar sem hann hefir haldið þar í
Færeyjum. Fyrirlestrarnir eru
mjög skemtilegir og ættu bændur
að fá sér og lesa, því margt er
líkt með skyldum.
J. B„ hirðskáld og ritdómari
Morgunblaðseigendanna, þykist
ekki skilja það, hversvegna hann
hefði ekki átt að þora að tala um
kvæðið „Fróðárhirðin“. það er of-
ureinf alt: Húsbændurnir hafa
bannað honum það, því að þeir
hafa einhvern grun um, að kvæð-
ið lýsir því ástandi sem þeir háu
herrar halda við hjá þjóðinni. Og
þeir kveinka sér undan reiðilestri
Skólasöngbókin
Safn þríraddaðra sönglaga fyrir
samkynja raddir.
Tuö hefti útkomin. — 31 sönglag í huoru.
Kostar kr. 1.25 í kápu.
Fæst hjá bóksölum.
skáldsins. J. B. þykist ekki skilja
hver „Fróðárpauri“ sé. það getur
vel verið. En hann sannar þá átak-
anlega þann orðróm, sem almenn-
ur er um gáfnafar hans, því að
enginn maður annar á íslandi, sem
í blöð ritar, er í vafa um hver
Fróðárpauri sé. Nýútkomin skáld-
saga kemur með þá líkingu um J.
B., að hann sé bjúga. þá líkingu
skildi J. B., því að hann réðist á
bókina með óbotnandi skömmum.
Annars er J. B. frægastur fyrir
tvent: Fyrst að hafa ráðist á
helstu og bestu skáld íslendinga,
og talið kvæði þeirra dægurflugur
sem séu einkisverðar og gefa í
skyn um leið, að sjálfur yrki J. B.
ódauðleg skáldrit. — því næst, að
Morgunblaðið birti einu sinni aug-
lýsingu eftir hundi, sem gegndi
nafninu J. og B., og ætti að skilast
á afgreiðslu Morgunblaðsins. það
var sem sé alment álitið, að þarna
væri verið áð auglýsa eftir J. B.,
sjálfum ritdómaranum.
„Nú hefi eg svarað“, segir J. B.
Nú hefir hann fengið svar og verð-
ur gleði Tímans því meiri, því meir
og oí'tar sem J. B. ritar í Morgun-
blaðið. því að þar er sarmarlega
„réttur maður á réttum stað“.
Árni Sigurðsson guðfræðingur
fór austur á land með „Sterling“
síðast. Fer hann fyrirlestraferð
fyrir Stórstúkuna. Mun aðallega
fara um Múlasýslur.
Nefnd hafa íþróttafélögin hér í
bænum skipað til þess að undirbúa
væntanlega þátttöku íslendinga í
Olympíuleikunum 1924. Formaður
hennar er Björn Ólafsson verslun-
armaður.
Bæjai’stjórn hefir það nú til um-
ræðu að leggja skatt á skemtanir
hér í bænum. Á skatturinn að
vera frá 10—20% af aðgöngueyri
skemtananna.
Málverkasýningu hefir nýr mál-
ari opnað hér í bænum, Finnur
Jónsson, bróðir Ríkharðs tréskurð-
armeistara.
Látinn er nýlega þorsteinn bóndi
þórðarson á Uppsölum í Norðurár-
dal í Mýrasýslu.
Mann tók út af Svölunni, um síð-
ustu helgi, á leiðinni frá Hafnar-
firði til Vestmannaeyja. Hét þór-
arinn Iielgason og var héðan úr
bænum.
„Hennar hátign ekkjudrotning
Louise hefir í tilefni af 70 ára fæð-
ingardegi sínum 31. f. m. þegið
stórkross fálkaorðunnar af hans
hátign konunginum“.
Morgunbl. í dag.
Æra Noregs. Maður er nefndur
Carf Thalbitzer. Hann er álitinn í
fremstu röð danskra fjármála-
manna. Hann er ritstjóri tímarits-
ins „Finanstidende“. Hinn 12. f.
m. ritar hann um kúgunartilraun
Spánverja við Norðmenn, meðal
annars á þessa leið: „Sérhver full-
valda þjóð hefir rétt til að setja
bannlöggjöf. Utanaðkomani árás á
það er móðgun, sem er gagnstæð
sjálfsákvörðunarrétti þjóðanna.
Aðstaðan er nú sú, að það væri
fylsta ástæða til þess að Norður-
landaþjóðirnar stæðu sarnan um að
verja æru Noregs“.
En hvað segir málgagn hinnar
íslensku landsstjórnar um æru ís-
lands í þessu sambandi?
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.