Tíminn - 16.09.1922, Blaðsíða 4

122
T 1 M I N N
Sparnaðartillaga
Kaupfélag Keykvíkinga
Seint ú stjórnartíð sinni réði Jón
Magnússon (lanskan lyfsala, Mogen-
sen, til að standa fyrir innkaupum á
lyfjaeinkasölu, sem Jón og M. G.
eíndu til. Árskaup lyfsalans mun
vera um 15 >ús. kr. og líklega samið
tii þriggja ára. Jón vildi ait af launa
Dönum vel. N úverandi stjórn iét
Mogensen taka við spönsku vínunum,
og telur sig ixaía verið tiineydda sam-
kvœmt eldri lögum. Er nú vinversl-
un þessi orðin nafntoguð fyrir óhœfi-
lega mikið mannaliald. Eitt biaðið
selur allskonar nauðsynjavörur og tóbaksvörur. Verslið við það hvar
sem þér eruð á landinu. Ávalt nýjar vörur með lægsta verði. Viðskiftin
greið og áreiðanleg.
Símar 728 & 1026 Pósthólf 516. Símnefni: Solidum.
Samband ísl.
samvínnufélaga
hefir talið upp um 20 fullorðna karl-
menn, sem vinna við vínið hér. Að
visu er ástandið siœmt viðar á skrif-
stofuin landsins í Rvik, t. d. í bruna-
bótafélaginu, þar sem um 40 þús.
fara í skrifstofuhald og 6—7 menn
gera það sem liæfilegt myndi íyrir
einn mann með ungling. En af þvi
spánska búðin er yngst, þá vekur hún
mesta eftirtekt.
Mogensen þessi er bersýnilega „for-
stjóri“ sem landið getur sparað sér.
Lyfjaverslunin er tómt „humbug",
þar sem engin trygging er fyrir að
smásöluverð á lyfjum lækki. þegar á
næsta þingi ætti að afnema lyfja-
einkasöluna, en íela landsverslun að
annast um vinverslunina, ef ixún
verður nokkur. Hver stjórn hér á
landi verður að hafa embættastofnun-
arferil Jóns Magnússonar til viðvör
unar, hans, sem lét allan landssjóð
verða að embættislaunum, i landi
sem þó ér mjög illa stjórnað. Og nú
verandi stjórn er með réttu búin að
fá mikið ámæli fyrir liina heimsku-
legu stjórn, þess ráðsmanns, sem hún
erfði frá J. M. á vínaustrinum i
Reykjavik. J. J.
-----o----
„pjóðgat“ B. Kr.
1 stælunum við J. þorl., núver-
andi samherja sinn í „kærleiks-
heimilinu", lagði B. Kr. það sein-
ast til að byggja steinsteypuhús
yfir allan þjóðveginn á Hellis-
heiði, svo að bílar gætu farið yfir
heiðina í snjó á veturna. þennan
yfirbygða bílveg Björns kölluðu
Árnesingar „þjóðgatið“, bæði eftir
lögun sinni og eðli sem uppá-
stungu. það er alment álitið að*
„þjóðgatið" sé vitlausasta uppá-
stunga í verklegum efnum, sem
nokkurntíma hafi komið fram í
nokkru landi. Áður höfðu stöku
menn haldið að B. Kr. væri
óheimskur maður. En síðan „þjóð-
gatið“ kom til sögunnar hefir sá
misskilningur verið leiðréttur. En
nú hefir hann gert annað „þjóð-
gat“ í félagslegum efnum, að ætla
að drepa öll kaupfélög, en koma í
stað þess hreppsverslunum, með
15 þús. króna skylduláni úr
Landsbankanum. Líklega á B. Kr.
eftir að gera þriðja þjóðgatið. Á
hvaða sviði verður það? xx.
Rógburður og kiistilegur kærleiki.
Tvent er merkilegt við pésa B.
Kr. Fyrst að höf. skuli svo ein-
læglega fyrirverða sig fyrir til-
ganginn, fráganginn, efnið og að-
ferðina, eins og raun ber vitni um.
Og í öðru lagi sú óviðjafnanlega'
skinhelgi, sem kemur fram þegar
hann er að smjatta á siðgæðis-
formúlum, „kristilegum bróður-
kærleika“ o. s. frv., innan um róg-
mælgi og atvinnuspillandi dylgj-
ur um fjárhag stofnana, sem
hann telur vera keppinauta versl-
unarfyrirtækja þeirra feðga.
Kunnugir segja að karl haldi því
fram að hann reyni með stöðugri
árvekni að uppræta einn löst á
ári. Hann mun nú vera á sjötugs-
aldri. Hafi hann byrjað þetta
„fróma“ líferni um fermingu,
ætti hann nú þegar að vera bú-
inn að uppræta milli 40—50 teg-
undir af siðferðilegu illgresi. Eft-
iv þessu hefir hann alls ekki verið
„öreigi“ þegar hann byrjaði lífið.
Og pésinn ber þess vott, að B.
Kr. hefði ekki verra af að geta
haldið áfram þessari baráttu við
erfðasyndina nokkur missiri enn.
X.
útvegar beint frá verksmiðjunni
hið víðurkenda, ágæta
Mc. Dougall’s
BAÐLYF.
Ymiskonar leður og skinn
fyrir skó-, söðla- og aktýgjasmíði fyrirliggjandi í
Söðlasmíðabúðinni Sleipnir, Klapparstíg 27,Reykjavík
Danskar auglýsingar.
það er einkennilegt að sjá, að
reykvískir kaupmenn skuli í seinni
tíð hvað eftir annað vera farnir
að leyfa sér að auglýsa á dönsku
fyrir viðskiftamönnum, sem þeir
ætlast þó líklega ekki til að séu
Danir einir. Menn líti t. d. á aug-
lýsingu frá M. Frederiksen í Mbl.
29. júlí. þó að þessir kaupmenn
séu danskir að ætt, skiftir það
engu máli.
Nú gengur yfir ísland dönsku-
flóð, sem að vísu hreykir ekki
eins háum faldi og stundum áð-
ur, en er þeim mun dýpra og
víðara. það er kunnugt, að Danir
geta nú lifað árum saman sum-
staðar á Islandi, án þess að læra
minstu vitund í tungu lands-
manna, og verður þeim naumast
gefin sök á því. En hitt má þó
heita eftirtektarleysi í meira lagi,
ef þessir sömu Danir gefa því
ekki gaum, að hingað til hefir
oftast verið siður að skrifa það
á íslensku, sem Islendingum er
ætlað að lesa, og er ekki kunn-
ugt að komið hafi frarn gildar
ástæður til að taka þar upp nýja
venju.
Líklega hafa íslenskir skifta-
vinir þessara kaupmanna bent
þeim á sjálfsagða kurteisisskyldu
þeirra löngu áður en þessar línur
birtast. þær eru þá til einskis
skrifaðar, og það er vel.
Kaupmannahöfn 12. ágúst 1922.
Jón Helgason.
-----o----
Urgur í landssímanum.
Félag símamanna, þ. e. flest
starfsfólkið við símann í Rvík og
ef til vill víðar, hefir sent For-
berg landssímastjóra opið bréf í
blaði símamanna. Er þar lýst
fullu vantrausti á landssímastjóra
fyrir gamlar og nýjar tillögur
hans um veitingar á embættum
við símann. Forberg hefir svarað
með opnu bréfi, að ef eitthvað
væri að stjórn hans að finna,
skyldi félagið, kæra hann fyrir
yfirmönnum símans. Við það sit-
ur. En liðsdráttur og dylgjur
munu vera á báða bóga.
Aumingja Ámi á Höfðahólum
er bálreiður við sveitunga sína,
kallar þá „þræla“ í Mogga o. fl.
ónefnum. Játar þó að hann hafi
verið rekinn úr sýslunefndinni, en
vill draga tilefnið í efa. En Hún-
vetningar vita vel hvað þeir
sungu, og það mun koma fram á
sínum tíma í málsgögnum í máli,
sem Árni telur sig vilja höfða
gegn Tímanum, út af meðferð
Húnvetninga á þessu olnbogabarni
tilverunnar.
----o-----
Tvær lausavísur. Skotspóna-
fregn segir að Jón S. Bergmann
skáld kæmi á fund ritstjóra Morg-
unblaðsins og Lögréttu stuttu fyr-
ir landkjörið og kvæði fyrir hann
eftirfarandi vísu um efsta mann
D-listans. Hafi ritstjóranum þótt
vísan góð, en vildi þó ekki prenta
„að svo stöddu“. Ef til vill skilja
menn hversvegna ritstjórinn vildi
ekki bii-ta vísuna, þegar þeir
heyra hana:
Grunnfær skreið hann skyldum
frá,
skemstu leið til hneisu;
stjórnar skeið hann stefnir á
stóru veiðileysu.
— Kaupmaður einn á Vestur-
landi gekk ríkt eftir því að hann
væri þéraður. þá var þetta kveðið:
Auður, dramb og falleg föt
fyrst af öllu þérist,
og menn sem hafa mör og kjöt
meir en alment gerist.
Gullkom. B. Kr. kaupm. bregður
upp þeirri dýrðamiynd af framtíð-
inni, i laumupésa sínum (bls. 6) að
ef kaupmennirnir hefðu fengið að
vera einir um íslensku verslunina,
þá mundi allur arður af versluninni
lenda í landinu. Hvernig samrœmist
þetta við raunveruleikann? Nálega
öll verslunin á Norður- og Austur-
landi, sem ekki er í höndum sam-
vinnufélaga, er í höndum danskrar
selstöðuverslunar, „Hinna sameinuðu
„islensku" versiana". Á Vesturlandi
lifa danskar selstöðuverslanir góðu
lifi enn. Og ekki verður betra uppi
á teningnum þegar athuguð er versl-
unin með aðalframleiðsluvöru lands-
ins: fiskinn. Enskir fisklcauppmenn
hafa mikinn meiri hluta fiskversl-
unar á sinni hendi. Svo duglegir
hafa þeir reynst kaupmennirnir ís-
lcnsku, B. Kr. og félagar hans. Sann-
leikurinn er sá, að eina verulega
sterlca tilraunin sem gerð hefir verið
til þess að halda arðinum af versl-
uninni i landinu er gerð af hinum ís-
lensku samvinnufélögum.
Gullkom. B. Kr. kaupm. leggur dán-
um manni orð í munn í laumupésa
sínum (bls. 5—6). En vitanlega á
hann þau ummæli sjálfur. Hann seg-
ir um sjálfan sig og kaupmanna-
stéttina að „hún mundi geta orðið
líftrygging fyrir iandið er misæri
bæri að höndum“. Mikil dæmafá
dirfska er það að bera slikt á borð
fyrir íslenskan almenning. Ætlar B.
Kr. kaupm. að láta almenning trúa
því að hann og félagar hans létti
undir með almenningi á krepputím-
Afbpagð við séphvenja
þvoffaaðferð
heilnæmt og ódýpf
þvoftaefni.
Fæst
alslaðar.
Þvæn af sjálfsdáðum
sápulausf,sódalausf,
bupsfalausl
og bvotfabreffislausf
Notuð ísl. frímerki
kaupir hæsta verði
S. H. Björnsson,
Reykjavík Island
P. Box 361.
Peningar verða sendir straks
eftir móttöku frímerkjanna.
Laugaveg 20 B.
Sími 830.
Við sendum gegn eftirkröfu:
Ljósakrónur og allskonar hengi-
lainpa, borðlampa, straujárn, suðu-
plötur ýmsar stærðir o. fl.
Ennfremur allskonar efni til inn-
lagninga, svo sem: Pípur, vír,
slökkvara tengla og fleira.
Aðeins fyrsta Hokks vörur.
Greið viðskifti.
unum? þeir gera einmitt þvert á
móti. Allur almenningur á íslandi
man það fuflvel hvernig kaupmenn-
irnir hegðuðu sér á stríðsárunum,
þegar dýrtíðin var að skella á, meir
og meir. þeir marghækkuðu vöru-
birgðii' sínar í verði og féflettu al-
menning á hinn harkalegasta hátt.
það var „kærleikslögmálið", margum-
talaða af B. Kr., sem kaupmennirnir
lifðu eftir þá. Og hvernig fór núver-
ondi formaður verslunarráðsins,
Garðar Gíslason, að, þegar alt var að
íaHa í fyrra?
GuUkorn. B. Kr. kaupm. segir í
laumupésa sínum (bls. 9): „Ef maður
gefur sig við margskonar störfum
dreifist, hugur hans og veikist til
framkvæmda. Og eðlilega annar liann
því ekki að kynna sér og lœra margs-
konar störf í staðinn fyrir að læra
eitt starf, sem hann leggur allan hug-
ann á“. þetta er einn liðurinn í þeirri
röksemdafærslu B. Iír. að engir megi
versla nema kaupmenn. Er fróðlegt
að athuga hvernig kaupmaðurinn B.
Kr. hefir lifað eftir þessum kröfurn
sem hann gerir til annara. B. Kr. er
skósnxiður, skinnasali, algengur
kaupmaður, uppgjafaráðherra og
bankastjóri, járnbrautarfræðingur,
tónlagasmiður, efnafræðingur og loks
rithöfundur, einkúm að níðgreinum
um samvinnufélagsskap. Að sjálfs
hans dómi œtti ekki að vera mikiö
varið í einstakar framkvæmdir hans
— t. d. laumupésann.
Gullkorn. B. Kr. kaupm. segir í
laumupésa sínum (bls. 11), um stór-
lcaupmensku, heildsölumensku og
stórútgerð: „Slíkan stórrekstur geta
engir rekið nema þeir, sem standa
langt fyrir ofan allan þorra manna
að þekkingu á þeim sviðum". Tekst
B. Kr. þarna laglega að skjalla eig-
endur Morgunblaðsins fyrir styrkinn
scm þeir veittu i ritlaun fyrir laumu-
pésann. Vitanlega heldur B. Kr. því
fram að þeir „standi langt fyrir ofan
allan þorra manna“. Hefði óneitan-
lega verið heppilegra fyrir B. Kr. að
sleppa þessu skjalli, og þakka öðru-
vísi fyrir styrkinn, því að honum
hiýtur að vera kunnugt um að þess-
ir stóratvinnurekendur sumir, eru að
almennu athlægi, vegna alveg gagn-
stæðra eiginleika. Mundi B. Kr. t. d.
þora. að staðhæfa það á opinberum
þingmálafundi í Hafnarfirði, að sam-
þingismaður lians, Einar þorgilsson
fiskhringsmaður „standi langt fyrir
ofan allan þorra manna"?
Maður nákunnugur á Vífilsstöðum
skrifar Tímanum:
„Eftir síðastl. helgi kom Skúli V.
Guðjónsson stud. med. et chir. suðui'
að Vífilsstöðum og sat á tali við yfir-
bjúkrunarkonuna, ungfrú Warncke.
Um miðnætti aðfaranótt miðvikudags
13. sept voru hjúkrunarnemar vaktir
upp af svefni til þess að skrifa undir
meðmælaskjal með yfirhjúkrunarkon-
unni. Allar skrifuðu undir nema ein,
sem heitir Lukka. Kvað hún þarfara
að lofa sér að sofa en að vekja sig
Munið eftir gTammofón-
uiium ódýru
í Hljóðfærahúsinu.

neii aitai iyrmiggjandi:
allskonar varahluti til
þeirra prjónavéla
sem ég sel; svo sem :
@
@
Hesputré,Bandfjaðrir,
Spólurokkaog Spólur,
Uþpfitjunarkamba og
Hælkamba,
Úrtökujárn, Bursta
Skrúfjárn,
Sprautukönnur
Muffur og fí. og fl.
Sendi hvað liflajpönfun sem
er, af þessum og öðrum
vörum úf um land
gegn eftipkröfu.
©
flusiupsfræh 22, Reykjavík
upp til þessara starfa. Morguninn eft-
ir var Lukka hjúkrunarnemi tekin
tali og ávítuð fyrir það, að bera W.
slæmar sögur. Lukka svaraði að hún
hefði W. ekkert gott upp að unna og
mundi ekki bera annað en það, sem
satt væri. W. heyrði á tal þeirra.
Endirinn varð sá, að Lukka fer al'far-
in samdægurs fyrirvaralaust mið-
vikudaginn 13. sept.“
Svai'grein frá þórði .lækni
Sveinssyni til Sigurbjarnar Á.
Gíslasonar birtist í næsta blaði.
Bókmentafélagsbóka nýútkom-
inna verður síðar getið. Eru þær
óvenju mérkar í þetta sinn.
Einkennileg deila hefir verið
háð undanfarið milli Alþýðublaðs-
ins og Morgunblaðsins. Greinar
hafa birst í báðum undirritaðar
dulnefninu: „Durgur“. Deilan er
háð um það, hver sé hinn „eini
rétti og ósvikni" Durgur.
Eg mitt ekki frelsi fel,
frjálsum beiti tónum.
Andskotanum ekki sel
Árna’ á Höfðahólum.
Einar Jochumsson.
Ritstjóri:
Tiyggvi þórhallsson
Prentsmiðjan Acta.