Tíminn - 25.08.1923, Blaðsíða 3

T í M I N N
109
Samband ísl.
Alfa-
Laval
skil viudur
reynast best.
Verðíð fækkað.
Pantanir annast kaupfé-
lög út um land, og
samvlélaga.
burði sýnt í sambandi við námið.
Hann hefir síðan í nokkur ár ver-
ið önnur hönd lögreglustjórans í
Reykjavík. Sú skrifstofa kostaði
árlega, um það leyti sem J. M. og
M. G. stóðu í blóma, eins mikið og
öll sýslumannsembætti fyrir stríð-
ið. Jón Kjartansson mun hafa unn-
ið sitt verk þar eins og aðrir,
hvorki ver eða betur. Nú hefir
hann sett upp sjálfstæða skrif-
stofu, eins og M. G., og fær vænt-
anlega talsvert að gera, eins og
Magnús, við að krefja inn skuldir.
Krepputímar, þegar margir eru
peningalitlir, eru góðir tímar fyrir
slíka málfærslumenn.
Við stjórnmál hefir Jón Kjart-
ansson ekki verið mikið kendur,
nema helst greinar í Mbl. Ifann
hefir skrifað þar eitthvað af góð-
látlegum almennum athugasemd-
um um stjórnarfar, undir nafni.
En undir dularnafni hefir hann
skrifað í Mbl. nokkrar ádeilugrein-
ar á Framsóknarflokkinn og sam-
vinnumenn. Alt hefir það verið of-
boð veigalítið, og ekkert gert með
það hvorugu megin. Ekki hefir
orðið vart við áhuga fyrir nokkr-
um almennum umbótum í þessum
greinum Jóns, eða annarsstaðar
frá hans hendi, enda myndi það
varla bæta fyrir honum hjá kaup-
mönnum í Vík og Reykjavík.
Ef Jón verður einliverntíma kos-
inn á þing, verður hann athafna-
laus maður, eins og Einar þorgils-
son eða Proppé, en laglegri en
þeir, og fer vel í sæti frá áheyr-
endapöllunum. Hinsvegar er engin
ástæða til að efast um, að hann
verði Mbl.liðinu trúr í öllum at-
kvæðagreiðslum. Uppeldi hans,
lífsstaða í Rvík og þau litlu af-
skifti, sem hann hefir haft af opin-
berum málum, eru nægileg trygg-
ing íyrir því. Hinsvegar myndi
Jóni sjálfum vera fyrir bestu, að
kjósendur í Skaftafellssýslu lofuðu
kaupmönnum í Vík og Rvík að
njóta krafta þessa unga, laglega
manns við skuldainnheimtu. Til
þess er hann sjálfsagt sæmilega
hæfur. En það er fyrirfram hægt
að sjá það, að á löggjafarbekkinn
á hann ekki erindi. þangað þarf
að fá sem flesta sterka athafna-
menn, eins og Lárus í Klaustri,
menn sem þora að brjótast áfram
yfir hin illfæru vötn fjármálanna,
þar sem „puðarnir“, eins og Skaft-
fellingar komast að orði, híma
hræddir á bakkanum. J. J.
Mér hefði fundist betur fara á því
að guðfræðisprófessorinn hefði
snarað því bréfi á íslensku en
srmum skynsemistrúar hugleið-
ingum herra Conan Doyles, sem
hann hefir íslenskað.
þótt úndarlegt sé, er stundum
svo skamt á milli skynsemsku og
hjátrúar, að andatrú getur veitt
báðum stuðning.
Enga ástæðu sé eg til að verða
við þeim tilmælum hr. H. N. að
nótmæla sérstaklega ummælum
cnsku prestanna, sem H. N. birtir
í „Hví slær þú mig II.“ Islending-
r eru orðnir því svo vanir að
. eyra hrós um spiritismann frá
Ti. N. beinlínis eða óbeinlínis, að eg
i ýst ekki við að þessi viðbót geri
>kkuð til eða frá. Sumt í þeim
(;■ auk þess það skársta í bókinni,
! -gur mér við að segja. Lakast
;.ð „formálinn“ og eftirmálinn og
. ísar innskotssetningar H. N.
<: iga töluvert úr þeim fagra kær-
i,- ksblæ, sem er á sumum ummæl-
im. Annars býst eg við að kær-
' sríkar framkvæmdir mundu
nfæra fleiri um ágæti anda-
’.ar en kærleiksríkar hugleið-
ir.
] að þykir mér vænt um, að pró-
orinn skuli nú lýsa því að hon-
sé alls ekki illa við heimatrú-
Sá misskilningur minn stafar
" því, að eg hefi ekki oi’ðið þess
undanfarin 15 til 20 ár að
i léði nokkru heimatrúboði lið
I ;.':ði eða verki, nema hann kalli
1 ' - trúarstarfsemi sína heima-
l. úb .ð. Hitt finst mér mjög eðli-
Hundar í sláturtíðinni.
Flestir munu kannast við, að
hundar séu oi’maveikir; ein tegund
þessai’a onna er bandormur sá, er
veldur sullaveiki í mönnum. Band-
ormurinn hefst við í görnum
hundsins, en eggin, sem frá ormin-
um koma, ganga niður af hundin-
um með saurnum. Nú þrífa hund-
arnir sig m. a. með því að sleikja
sig alla og er því skiljanlegt, að
onnaeggin bei'ist frá endaþarmin-
um á trýni hundsins og þar með
um hann allan. Iiundarnir fá í sig
bandorminn með því að eta sulli
úr slátuiTé; fyrirmæli eru til um að
alla sulli skuli grafa niður eða
brenna, en því er ekki hlýtt sem
skyldi. Enginn hundur verður
ormaveikur nema af því að hann
nær í sulli þegar slátrað er. Ef
landsmenn kæmu í veg fyrir það,
mundi enginn hundur sýkjast af
ormum og þar með enginn maður
verða sullaveikur.
Víða um land er kákað við að
„lækna“ hunda, þ. e. a. s. hreinsa
niður af þeim oxroana; enginn veit
hvem árangur þetta ber, enda hef-
ii' heilbi’igðisstjómin ekki látið
rannsaka það. Hitt er miklu örugg-
ara og einfaldara, að koma í veg
fyrir að onnarnir berist í hund-
ana með því að halda þeim burtu
frá blóðvellinum og brenna alla
sulli. Ennþá þola menn þjáningar
hér á landi vegna sullaveiki og
ýmsir deyja af þessum sjúkdómi.
þetta eru sjálfskaparvíti og ætti að
mega úti’ýma sjúkdómnum með
. þessu einfalda í’áði, að gæta þess
að liundar nái aldrei að éta sulli í
slátui’tíðinni.
Gunnlaugur Claessen.
—-—o--
Á víð og dreíf.
„Bárubjöm“.
Mbl. flytur nýlega þá fregn, aö í
kjördæmi B. lír. sé kaupfélag. það
heiti „Bára“, hafi i meira en ár notið
biessunar samvinnulaganna og sam-
ábyrgðarinnar. Enníremur segir blað-
ið, að þetta kaupfélag hafi gert stór-
gagn, og fer það mjög að líkindum. Að
vísu hafi það ekki hamlað upp á móti
tjóni margra aflaleysisára, en ástand-
legt að honum sé illa við „þröng-
sýnisskoðanir og trúarofsa" en
mikið er að hann skuli endilega
bæta þar við með feitu letri:
„dönsku heimatrúboðsstefnunn-
ar“. Eg hélt honum mundi ekki
vera kærara, ef trúarofsinn og
þröngsýnisskoðanirnar væru noi’sk
ar, enskar eða íslenskar, og þau
hjú, ti’úarofsinn og þröngsýnið
væru honum ógeðfeld hjá hvaða
trúarstefnu, sem þau þrifust, og
jafnvel hjá andatrúarstefnu.Senni-
lega er því og svo farið, og þá er-
um við alveg sammála — í orði
kveðnu, — en líklega töluvei’ður
ágreiningur okkar í milli um hvað
sé „þröngsýni“ og trúarofsi. Eg
tel t. d. það bei’a vott um þröng-
sýixi og trúarofsa að bera öllum
andstæðixxgum spii’itisma og öll-
um „biblíutrúarmönnum" þá stói’-
galla á brýn, en eg er ekki viss um
að H. N. sé mér þar sammála.
Annars er velkomið að fræða
liann um það í þessu sambandi,
sem stundum hefir verið vikið að
í Bjarma, að þótt eg hafi dálítinn
ái’legan fjárstyrk frá heimatrú-
boðinu danska, þá hefir aldrei
verið farið fi’am á það við mig xir
þeirri átt að hlynna hér að nokk-
urrj danskri kristindómsstefnu.
Viixum mínum í Danmöi’ku er það
alveg eins ljóst og sjálfum mér,
að trúmálastai’f og „stefnur“
hljóta að mótast af þjóðerni og
öllu umhverfi, og því hefi eg jafn-
an haft alveg frjálsar hendur frá
þeirra hlið um hvað og hvernig eg
starfaði. Eg varð svo lánsamur
ið myndi þó vera mikið verra en það
ei i Gerðahreppi, ef ekki væri fyrir
starfsemi þessa félags. Alt þetta er
mjög gleðilegt, og ætti að vera sérstak-
lega til fróðleiks fyrir útgefendur Mbl.
og B. Kr. þeir sjá á þessu hvað fólkið
hugsar um starfsemi kaupfélaganna.
Vandræði Gerðahrepps.
Óþarfi er af Gerðhreppingum að mis-
skilja umtal um lijálp þá, er þeir liafa
fengið. í ræðu J. J. á Akureyri var
fullkomlega rétt skýrt frá hallæris-
b.jálp þeirri, er þingið veitir einum
lireppi í kjördæmi B. Kr. það tekið sem
dæmi um, hvað yfir vofi landinu, þar
sem búast má við sömú vandræðunum
í mörgum öðrum sjávarþorpum. En
hverju er um að kenna? Ekki náttúr-
unni, þvi aö skamt er úr Garðinum í
„gullnámuna" í Sandgerði. Nei, hallær-
iíi í Gullbringusýslu og öðrum sjó-
þorpum er ávöxtur af samkepninni og
vesalmannlegu fálmi fiskspekúlant-
anna. þar má sjá, hvaða blessun versl-
unar- og stjórnmálastéfna B. Kr. (sbr.
enska lánið, hluthafavald íslands-
banka o. s. frv.) færir borgurum
landsins.
Vegamálin nyrðra.
Nú i sumar er verið að byggja brúna
yfir Eyjafjarðará. Verður það glæsilegt
og traust mannvirki. Hefir lengi staðið
til, verið lofað og ekki efnt, meðan
Mbl.liðið fór með fjármál landsins.
eða „ólánsamui’“ að eignast trú-
fasta vini meðal stjói’narmanna
heimatrúboðsins danska um alda-
mótin og studdist auk þess við
góð meðmæli í þá átt frá Hall-
grími biskup Sveinssyni, og því
var þessi fjárstyrkur, sem H. N.
mundi ái’eiðanlega ekki telja stói’-
vægilegan ef hann vissi upphæð-
ina, í raun og veru persónulegur
vina styrkur, og hverfur jafn-
skjótt úr sögunni og vinir mínir
hverfa úr stjórninni. — Mér þyk-
ir rétt að skýi’a frá þessu sem
greinilegast, af því að háttvirtir
andstæðingar heimati’úboðsins eru
stundum að dylgja með að eg sé
keyptur til að útbreiða hér
danskan kristindóm, en það eru
hrein og bein ósannindi. pess
vegna er það villandi er prófess-
orinn kallar mig „fulltrúa danska
Heimatrúboðsins“, enda þótt mér
sé ekkei-t sti’íð í því, en honum
líklega hugai’hægð. Mér er það
ekkert launungaimál, að eg hefi
fyr og síðar heyrt og séð ýmislegt
hjá heimatrúboðsmönnum dönsk-
um alveg eins og hjá ti’úmála-
stai’fsmönnum annara þjóða, sem
mér hefði aldrei komið í hug að
segja eða gera, en alt af reynt að
haga störfum mínum eftir því sem
eg taldi best, án alls tillits til hvort
Danir myndu hafa það svona. ■—
Og mér vii’ðist að reynslan sé fai''
in að sýna, að heimatrúboð muni
þrífast hérlendis eins og í öði*um
löndum og verða alíslenskt. Eg
man vel muninn á undirtektunum
hér í Rvík undir jólasamskot til
Fyrir Eyjafjörð og vesturhluta þing-
eyjarsýslu er brú þessi hin stórkost-
legasta umbót. En hún er meira, nefni-
le.ga verulegur liður í þeirri miklu
vegabótabreytingu, sem þorst. M.
Jónsson kom í gegn á þinginu. Hafði
hann forustu í því máli og mundi það
okki liafa náð fram að ganga nema
fyrir lag hans og harðfylgi. Er tilgang-
urinn sá að tengja saman Akureyri
ög Reyðarfjörð, með akfærum vegi, yf-
i>- Ljósavatnsskarð, Axarfjörð, Vopna-
fjörð og Jökulsárhlíð. Nú i sumar er
mælt fyrir Vaðlaheiðarvegi, og að
sumri byrjað á þeim akvegi. Imian
skamms nær hann saman við Húsa-
víkurveginn hjá Breiðumýri. Samtímis
þarf svo að vinna að línunni í bygð í
Axarfirði, Vopnafirði og Jökulsárhlíð,
og tengja svo síðast saman með fjall-
vegunum.
Vegleysið i Dalasýslu.
Undarlegt er að ekki skuli vera kom-
ínn almennilegur bílvegur frá Búðar-
dal að Ásgarði og Sauðafelli, yfir hið
rnikla undirlendi í Dalasýslu. Ekkert
slíkt hérað hefir verið jafnvanrækt.
þetta kemur ekki af því, að fulltrúi
Dalamanna hafi verið svo einurðar-
laus að biðja um fé úr landssjóði. En
fjárbænir hans hafa verið bundnar
meir við einstaka menn. Dalamenn
kannast við Jóhannes frá Kvenna-
brekku. Hann fær fullkomin embættis-
laun við verk, sem allir vita að hann
fátækra, sem eg gekst fyrir með
fieiri mönnum fyrir 15—20 árum,
og á undirtektunum nú undir marg
falt stærri fjárbænir til fátækra,
sem eg hefi flutt, og svipað mætti
segja um fleira, t. d. vinsældir
Bjarma fyrstu árin og nú.
H. N. er velkomið að endui’-
prenta svo mikið af gömlum ár-
göngum Bjai’ma, sem hann vill,
enda vel til fallið, þar sem þeir eru
flestir uppseldir. — Og vilji hann
koma í „bréfastríð“, þá skorast eg
ekki undan því, en kynni samt best
við, vegna vina okkar hvors um sig
að heyja ekkx það stiið í blöðunum;
við gætum mælt okkur mót t. d. í
jólafríinu, og læsi hann þá alt hól-
ið unx spíritismann og lastið um
Bjarma, sem honum hefir verið
skrifað 2 éða 3 síðustu árin, en eg
læsi hið gagnstæða úr mínum
bréfum. Við gætum tekið sinn
manninn hvor til að hlýða á lestur-
inn, svo við værum ekki einir til
frásagnar. — það gætu orðið nógu
skemtilegar „skanderingar“. því
miður get eg ekkert um það sagt,
hvort það er rétt, sem H. N. segir,
að það hafi verið svona afleitur
„keimur raddarinnar“ hjá mér,
eins og hann segir, í símasamtali
fyrir eitthvað 14 árum, eg er alveg
búinn að gleyma því. En það er
eins og mig minni að prófessorinn
talaði við mig á götu einhverntíma
á þeim árum með hálfleiðinlegum
raddai’keim, en þori þó ekkert um
það að fullyrða.
Mér finst hann ætti ekki að vera
að tala um samvinnuleysi mitt. Eg
ér ófær til að vinna. Ef launum hans,
Bjarna sjálfs og dr. Alexanders hefði
verið varið til vegabóta i Dalasýslu,
myndi áðurnefndur akvegur nú vera í
góðu lagi, og líklega komið nokkuð
áleiðis að tengja saman vegakerfi
Dala- og Mýramanna, með akbraut
yfir Bröttubrekku.
Áhril kvenna i landsmálum.
A síðasta þingi var fremur lítið gert
til að bæta úr vanrækslusynd þjóðfé-
lagsins gagnvart íslensku kvenþjóð-
inni. Tveir Framsóknarmenn í Ed.
báru frarn þingsályktun urn að stofna
nú þegar húsmæðraskólann á Staðar-
felli. En Mbl.liðið taldi öll tormerki á
að flýta því, og svo er ekkert gert. M.
Kristjánsson lét stjórnina lofa að
hefja samninga við Akureyrarbæ um
eyfirska húsmæðraskólann. Varð því
máli ekki lengra komið að'sinni. Eng-
in rödd kom frá Mbl.liðinu um að gera
nokkurn skapaðan hlut til að bæta
verklega mentun kvenfólksins. Og ef
telja má að kvenþjóðin láti áfengis-
málið til sín taka, þá fékk það engan
stuðning heldur frá samkepnismönn-
únum.
Mbl., Bjami og Magnús Pétursson.
Höfuðblað kaupmanna og íslands-
bankahluthafanna mælir sem kröftug-
legast með Bjarna og M. P. við Dala-
og Strandamenn. Er það í fullu sam-
ræmi við það, sem Tíminn hefir sagt
um skoðanir þeirra, enda veit alþjóð
manna, að þar er fullkominn skoðana-
félagsskapur. Unx leið vill Mbl. reyna
að láta líta svo út, að þessir tveir
menn beri hagsmuni bændastéttarinn-
ar fyrir brjósti. Segjum að svo væri.
Én nú vinnur Mbl. leynt og ljóst fyrir
höfuðandstæðinga bændanna, eftir-
launaliðið og braskarana. Hvaða gagn
væri Mbl. að fá þá Bjama og Magnús
endurkosna, ef þeir ynnu á móti eig-
éndum og kostnaðarmönnum blaðs-
ins? þá væru þeir jafnslæmir og
Framsóknarmenn og þá myndu kaup-
œenn ekkert skifta sér af kosning-
unni. Segja, að þeim væri sama hvor
ofan á yrði. Móðurumhyggja Mbl. er
hin opinbera, óhrekjandi sönnun fyrir
því, að Bjarni og M. Pétursson eru
ekki heppilegir fulltrúar fyrir bænda-
kjördæmi. Enda geta kaupmenn-ofboð
vel hjálpað þessum mönnum inn á
þing. þeir liafa ráð á 1—2 þingsætum
i Reykjavík og hafa enga frambjóð-
endur. þar gætu Bjarni og Magnús
verið alveg eins og heima hjá sér.
nan ekki til að hann hafi nokkum
tíma vikið að nokkurri samvinnu
við mig um nokkurn skapaðan
hlut, síðan hann gerðist spíritisti,
og ekki get eg skoðað „bindindis-
ræðu“ hans á synodus annað en
steyttan hnefa gegn samvinnu við
„biblíutrúarmenn“. Auk þess býst
eg við að eg hafi verið í eins mik-
illi, ef ekki meiri samvinnu liðin ár
við surna trúmálavini hans, eins
og hann við trúmálavini mína. Eg
held hann hafi þar ekkert hrósun-
arefni fram yfir mig.
Að endingu bið eg bæði hann og
lesenduma að virða mér til vork-
unnar, þótt eg, vegna væntanlegr-
ar utanfarar,svari ekki næsta svari
hans fyr en einhvern tíma fyrri
hluta vetrar.
P. S. því miður eru misprentan-
ir í fyrri kafla þessarar greinar.
„og hafi margoft sýnt eins og
fxeiri", stendur í fyrsta dálki, en á
að vera: „og mér hafi margoft
sýnst eins og fleirum". Orðið
Itrár hefir fallið burt í 7. dálki.
Kvai-an kirkjufélagsforseti segir
um kvöldmáltíðina: ... „undarlega
forneskjulegur leikur, í'unninn aft-
ur úr þeim tímum, þegar skilning-
urinn á guðdóminum var svo villi-
mannlegur og hrár, að við fáum
vart gripið haxm“.
Rvík 23. ágúst 1923.
S. Á. Gíslason.
----o-----