Tíminn - 06.10.1923, Blaðsíða 1

©jaíbfeti
og afgretí>5lur'a6ur Cimatts er ,
Sigurgetr ^rt6rifsfon,
Samban6sþúsmu, KeyffaDÍf.
YII. ár.
ReykjaTÍk 6. okt. 1928
^fgteifcsía
Címans er í Sambanösíjúsinu.
0pin baglega 9—\2 f. b-
Sínti 496.
35. blaö
Bændur ©á samvinnumenn!
Sækið vel kosníngarnar. Meirihluta-sigur Framsóknarflokksins getur
oltið á einu atkvæði. Framtíð þjóðarinnar er í veði.
Þú Átt að kjósa!
1.
J>að eru ekki einu sinni liðin 10
ár síðan.
Flestir voru þeir í fyrstu ungir
menn, sem stofnuðu til hinna öfl-
ugu samtaka, sem nú bera nafnið
F ramsóknarf lokkur.
En rosknu mennirnir komu
íljótt í fylkinguna líka, þeir sem
æskan vill rétta örfandi hönd.
Rúmið leyfir ekki að telja nöfn
þeirra í þetta sinn. En þeir voru
dreifðir um alt land, sveitahéröðin
sérstaklega.
Dj arflega stóð hann í stafni, • em
nú er liðinn, Hallgrímur Kristins-
son. Glæsilegur, stórhuga, bjart-
sýnn.
pað lét vel í ári. Framtíðin virt-
ist brosa við íslandi björt og heið.
þeir vildu vinna að því sameigin-
lega að tryggja framtíð íslands.
Á grundvelli frelsis og rétt-
lætis vildu þeir reisa stjómarskip-
un landsins.
Sérhver átti að bera úr býtum
réttan arð iðni og forsjár. Enginn
átti að auðgast á annara sveita.
Á verslunarsviðinu var öruggur
grundvöllur þegar lagður. Á sama
grundvelli átti að reisa fram-
leiðslu, að svo miklu leyti sem unt
var og stjórnarskipun.
þeir vissu, að ment er máttur.
Undirstaða slíkrar stjórnarskiþun-
ar er menning fólksins.
þessvegna vildu þeir leggja meg-
ináherslu á menning fólksins. þeir
vildu varðveita og blása nýju lífi í
æfagamla sveitamenninguna, sem
gert hefir garðinn frægan um alda-
raðir.
þeir trúðu á landið, ræktunar-
möguleikana og búpeningsræktina.
Ræktun landsins varð þeim aðal-
atriði. Hún væri undirstaða líkam-
legrar' og siðferðilegrar heilbrigði
kynþáttarins íslenska. Viðreisn
landbúnaðarins var eitt helgasta
áhugamál þeirra. —
Samtökin efldust með ári
hverju. Altaf bættust fleiri í hóp-
inn.
Baráttan hófst og varð hörð. —
það eru ekki einu sinni 10 ár
síðan hún hófst.
II.
Nú er þessi flokkur manna orð-
inn langöflugasti stjórnmálaflokk-
ur íslands. Og hann berst enn fyr-
ir hinum sömu hugsjónum sem
tengdu menn saman í fyrstu.
En tímarnir hafa breyst. Fram-
tíðin er ekki björt og heið. Utan-
aðkomandi áhrif hafa dregið ís-
land inn í dansinn um gullkálfinn.
Og heima fyrir hefir landinu ver-
ið sorglega illa stjórnað.
ísland er í hættu. Fjárhags-
sjálfstæðið er í hættu og þar með
virðing þjóðarinnar.
Útlendir menn hafa þar valdið
stóru um, þeir er fengið hafa að
stýra þýðingarmestu- fjármálum,
peningabúð og afurðasölu. Og inn-
lendir menn hafa gerst þeim
áhendir.
þessvegna fær heróp Framsókn-
armannanna að nokkru annan blæ
nú, en meðan best lét í ári, þó að
hugsjónamálin sömu séu fram-
undan.
Við eigum að trúa á sjálfa okk-
ur. Við eigum ekki að fela útlend-
ingum stjórn fjárniálanna og þýð-
ingarmestu afurðasöluna. Við eig-
um að gera það sjálfir.
þar er leiðin út úr fjárhags-
vandræðunum.
Alla áherslu verður að leggja á
að reisa við fjárhag landsins.
Góð afkoma ríkis og alls þorra
manna er undirstaða undir réttlátu
og heilbrigðu þjóðfélagsskipulagi.
Góð afkoma ríkis og alls þorra
manna er undirstaða undir menn-
ing fjöldans.
Til þess að ríkið geti rækt skyld-
ur sínar um stuðning við bóndann
um ræktun landsins, verður ríkið
að spara alt annað sem hægt er að
spara og ekki er bráðnauðsynlegt.
Með samtökum ætla Framsókn-
armennirnir að stefna að þessu
marki.
Samtaka, samæfðir menn standa
að þessu verki. Samstæðir menn,
því að sameiginleg hugsjónamál og
sameiginleg lífsskoðun bindur þá
saman.
Nú þessar vikumar stendur ein
höfuðorustan, milli þeirra og
hinna, sem vilja fara ótal aðrar
leiðir.
þú átt að kjósa — þú sem þetta
lest.
III.
Ekki skal það dregið í efa, að
mörgum þeim gangi til heill föð-
urlandsins, eins og hún blasir við
þeim, sem nú berjast á móti Fram-
sóknarflokknum.
En ólíkt hafast þeir að.
þeir taka nú undir kosningarnar
liöndum saman móti Framsóknar-
flokknum og hafa þetta eitt sam-
eiginlegt: að vei’a á móti Fram-
sóknarflokknum.
Ekkert annað bindur þá saman.
Engin sameiginleg hugsjónamál.
Engin sameiginleg stefna.
Tækist þeim að sigra Fram-
sóknarflokkinn við kosningamar,
væri úrlausn vandamála Islands
engu nær.
þá færu þeir óðara í hár saman
um það, hvað gera ætti.
Ólíkt hafast þeir að.
þegar Island er í hættu, verður
það að teljast óverjandi framkoma
að berjast við kosningar á neileg-
um grundvelli: þeim að vera á
móti Framsóknarflokknum.
Einn þeirra vill þetta, annar
þeirra vill hitt, enginn veit hvað
sumir vilja.
En allir reyna þeir að gera
Framsóknarflokkinn tortryggi-
legan.
Verði Framsóknarflokkurinn aft
ur á móti sigursæll, þá hlotnast
þjóðinni mesta hnossið, sem henni
getur hlotnast upp úr þessum
kosningum: Sterk stjórn, þing-
meirihluti með ákveðinni stefnu-
skrá um að reisa við fjárhag
landsins.
Um þetta er kosið.
það eru enn ekki liðin tíu ár síð-
an Framsóknarflokkurinn var
hafinn.
I þriðja sinn skýtur hann nú
máli sínu til þjóðarinnar við al-
mennar kosningar.
Kosningarnar skera úr hvort
þjóðin hefir nú náð þeim þroska
að hneigjast nægilega öflug að
þeirri stefnu.
þú átt að kjósa, þú sem þetta
lest.
Viltu fá yfir landið sterka stjórn,
studda þingmeirihluta samtaka
manna, sem vilja reisa við fjárhag
landsins, sem vilja taka öll fjármál
landsins í íslenskar hendur, sem
vilja reisa þjóðskipulagið á rétt-
látum gnmdvelli, sem vilja efla
sveitamenninguna og rækta landið.
Eða viltu hafa enn í fjögur ár
glundroðann í stjórnarfari og fjár-
málum, sem ríkt hefir undan-
farið ?
Kjósirðu hið fyrra, þá kýstu
Framsóknarflokksmanninn í kjör-
dæmi þínu.
Kjósirðu hið síðara, þá kýstu ein
hvern hinna marglitu, sundurlyndu
manna, sem nú keppa gegn Fram-
sóknarflokknum.
Framtíð íslands er lögð í hendur
þínar.
----o----
Klemens Jónsson.
þegar stjórnin fluttist inn í
landið, varð Klemens Jónsson, þá
sýslumaður og þingmaður Eyfirð-
inga, landritari og önnur hönd ráð-
herrans. Hann gegndi því embætti
þar til ráðherrum var fjölgað
1917. Síðan sat hann hjá um nokk-
ur ár, þar til hann tók sæti í því
„forretningsministerium“, sem tók
við af þeim J. M. og M. G. Nú við
í hönd farandi kosningar býður
Klemens sig fram í Rangárvalla-
sýslu í hið auða sæti Guðmundar
læknis Guðfinnssonar.
1 Áhugamál Kl. Jónssonar í stjórn
og á þingi hafa aðallega verið tvö.
Samgöngumál og fjármál. þegar
hann var þingmaður Eyfirðinga.
beitti hann sér fyrir lagningu
flutningabrautar fram Eyja-
fjörð. Var það hin fyrsta braut af
því tægi, sem ekki stóð í sambandi
við Rvík. þótti það allmikið þrek-
virki í þá tíð að byggja slíka vegi
um hin minni undirlendi. Merkur
stjórnmálamaður á Austurlandi
sagði þá, að hvert kjördæmi þyrfti
að hafa að fulltrúa slíkan athafna-
mann. Hann beitti sér fyrir brúar-
gerð á Hörgá, fyrstu bæjarbryggju
á Akureyri, og mörgum minni veg-
um í Eyjafirði. Frá því járnbraut-
arn.álið kom fyrst á dagskrá, hefir
hann fylgt því með áhuga. Á fundi
í fyrravor við þjórsárbrú hélt hann
fyrirlestur um það mál og eggjaði
Sunnlendinga lögeggjan að fylgja
fast fram auknum samgöngum
milli sléttunnar austanfjalls og
Reykjavíkur.
þingmenn Sunnlendinga höfðu
ýtt málinu það áfram, þegar
stjóm J. M. féll, að rannsókn járn-
brautarmálsins var óhjákvæmileg.
Klemens Jónsson hefir komið í
framkvæmd þeirri rannsókn. Var
til þess verks fenginn norskur
verkfræðingur, vanur að leggja
fjallabrautir í Noregi. Hann fann
nýja og heppilegri leið yfir Lága-
skarð, austur yfir fj allgarðinn.
Samgöngumáli Sunnlendinga er
því komið á það stig, að ekki vant-
ar nema peningana til að fram-
kvæma verkið. En óhófseyðsla J.
M. og M. G., enska lántakan og
tolltryggingin hefir lamað svo fjár-
málalífið, að þröngt hlýtur að
verða um allar framkvæmdir á
næstu árum. þá hefir Kl. Jónsson
samt þrátt fyrir fjárvandræðin
getað þokað áfram traustri endur-
byggingu verstu kaflanna á aust-
urveginum. þegar frjóasta bygð
Rangárvallasýslu var að eyðast af
vatnagangi, studdi Kl. Jónsson af
alefli sjálfbjargai’viðleitni Rangæ-
inga. Hepnaðist verkið svo vel, að
nú er þeirri hættu afstýrt.
þá heíir það og fallið í hlut KÍ.
Jónssonar að þoka sjósamgöngun
um áfram með einu stóru skrefi.
þegar Sterling strandaði, vildu
ýmsir að landið hefði í förum skip,
sem væri aðallega miðað við vöru-
flutninga og hægar ferðir. En það
skip, sem Kl. Jónsson lét byggja,
er fyrst og fremst miðað við hrað-
ar ferðir og mannflutninga.
Reynslan hefir orðið sú, að þetta
fyrirkomulag ber sig betur og full-
nægir meir þörf almennings.
I fjármálum hefir Kl. Jónsson
jafnan verið gætinn maður. Hann
og Hannes Hafstein unnu saman
að hinum miklu umbótum, sem
gerðar vom 1905—1908. Eftir það
fram að 1916 voru stjórnarskifti
tíð. Fór þá eðlilega svo í verki, að
Kl. Jónsson hafði mikil áhrif á
stjórn landsins, ekki síst fyrir
fjármálin og aðhald með vinnu-
brögð á skrifstofum landsins í
Reykjavík.
þegar J. M. tók við stjórn um
áramótin 1916—17, var landið
skuldlítið við útlönd, aðallega smá-
lán fyrir símabyggingar og til að
kaupa veðskuldabréf. En J.,M. og
S. E. tóku á árunum 1917—1919
um 10 miljónir að láni í Danmörku.
Hefir mikið af því fé orðið eyðslu-
eyrir. Síðan tóku J. M. og M. G.
10 miljónir í Englandi, aðallega til
að bjarga kaupsýslumönnum í
Reykjavík og hjálpa hluthöfum ís-
landsbanka. Fimti hlutinn af því
láni hvarf inn í eyðslu fjárauka-
laganna miklu. þegar Kl. Jónsson
tók við fjármálunum seint í vetur,
voru afleiðingarnar af eyðslusemi
J. M., M. G. og S. E. að koma fram.
Alt var uppétið sem til náðist. Nú
varð að fara að borga. Kl. Jónsson
tilkynti þá þjóðinni hversu komið
var. Gullöldin var búin. I stað þess
að eyða meiru en fjárlögin heim
iluðu, eins og M. G. hafði gert, yrði
að eyða minna, fresta um stund og
draga úr framkvæmdum, jafnvel
hinum nauðsynlegustu. Annars
blasti við gjaldþrot landssjóðs.
Eins og högum landsins er nú
komið, er heppilegt að maður eins
og Kl. Jónsson eigi sæti á þingi.
Meðan hans naut við í stjórnar-
ráðinu, fyrir ráðherratíð J. M., var
haldið vel í horfinu. Síðan hann tók
við fjármálastjóm, hefir verið
byrjað að rétta við aftur, eftir það
hörmungartímabil, sem J. M., M.
G. og S. E. hafa leitt yfir þjóðina.
Að því leyti sem Kl. Jónsson
hefir tekið þátt í umræðum um
nýja og hóflegri embættaskipun,
hafa skoðanir hans verið bygðar á
rólegri athugun um getu þjóðar-
innar. Bæði um sendiherramálið,
fjölmenni hæstaréttai’ og hinar
mörgu nýju skrifstófur, sem
spruttu upp í stjórnartíð J. M.,
hefir Kl. Jónsson fylgt hinni vara-
sömu leið, sem vakir fyrir flestum
borgurum landsins, þó að annað
hafi orðið ofan á hjá S. E., J. M. og
þeirra fylgdarliði.
Ef Rangæingum er ant um fjár-
mál landsins og umbætur á sam-
göngumálasviðinu, fá þeir varla
annan fulltrúa en Kl. Jónsson, sem
hefir meiri reynslu og áhuga á báð-
um þessum sviðum. J. J.
----o---
Stórtíðindi.
Davíð Ostlund, hinn al-
kunni erendreki alþjóða-
félags bannmanna, er ný-
kominn hing-að til lands-
ins. Hann kveðst hafa á
hendinni tilboð frá nokkr-
um fésterkum bannmönn-
um á Skotlandi um að
kaupa allan íslenska fisk-
inn.
Mundi hún blasa við
þarna leiðin til þess að
losa íslendinga undan
kúgunarvaldi Spánverja ?
Ný og afarrík hvöt væri
þetta fyrir bannmenn að
g-æta sín við kosning'arnar.
Nánari fregnir í næsta
blaði.
---o—
Magnús Gíslason. Sami leikurinn
heldur áfram um skoðanir hans.
Eftir að framboðsfrestur var lið-
inn, birtu Morgunblaðið og Alþýðu-
blaðið lista yfir frambjóðenduma.
Morgunblaðið telur M. G. í sínum
ílokki, Alþýðublaðið telur hann hik
laust jafnaðarmann. Og bæði
styðja hann með krafti móti Fram-
sóknarf lokksmönnunum.
Mbl. skipar sr. Gísla að vera
drápsþró fyrir vissu atkvæði Sig.
búfr. Svo hverfur dýrð heimsins.
---0---