Tíminn - 24.11.1923, Blaðsíða 1

Tíminn - 24.11.1923, Blaðsíða 1
Reykjavík 24. nóv. 1923 Y efnaðarnámsskeið. Heimilisiðnaðarfélagið hefir ákveðið að koma á fót vefuaðarnáms- skeiði fyrir karla og konur í október og nóvember næsta haust. Ofið verður mestmegnis úr íslenskri ull á fullkomnustu vefstóla. Kenslu- gjald 75 kr. fyrir allan tímann. Umsóknir sendist sem fyrst og í síð- asta lagi fyrir 14. maí. Allar upplýsingar gefur formaður félagsins, Karólína Ouðmundsdóttir, Skólavörðustíg 43. ©|aíbferx o$ afgretóslur-aóur Qlimans er Stgurgetr ^riÓrtfsfon, Sambanösþúswtu, Reyfjauif. Kosningarnar. Nú eru frétt úrslit alstaðar af landinu. Breytingar hafa orðið töluverðar. Framsókn hefir mist nokkra menn, og fengið jafnmarga í staðinn. þar að auki eru 2—3 menn utan flokka, sem í öllum aðal- málum hljóta að standa nokkuð nærri samvinnumönnum. Morgun- blaðið telur kaupmönnum liðuga tuttugu. En í þeim hóp eru ýmsir sem hingað til hafa ekki talið sig í beinni þjónustu við þá stétt. En nú eftir á kemur það upp úr kafinu, að þessi meirihluti Mbl. sé illa starfhæfur. Vilji ekki vinna saman. Hver höndin er upp á móti annari, bæði um stjórnarmyndun og fleira. Ánægjan með Mbl. kvað ekki sérlega mikil hjá kaupmönn- um. þeir vanþakka bæði þeim, sem vinna að blaðinu, og þeim, sem vinna fyrir þá á þinginu. Síðustu dagana kváðu kaupmenn hafa ver- ið að prófa nýja menn til að vinna við blað sitt. Eru tveir einkum til- nefndir. Annar er þorsteinn Bjömsson guðfræðingur frá Bæ, sem kunnur er af riti sínu um páfadóminn. Hinn er Jón Kjartans- son, hinn nýkosni þingmaður Skaftfellinga. Eigendur blaðsins munu vera í vafa um, hvorum þessara tveggja manna þeir eigi að fela að stýra stjórnarblaðinu. En svo hriktir 1 á fleiri stöðum. Sigurður Eggerz hefir nú um stund rekið erindi Mbl.manna, enda verið studdur af blaðinu. Mbl. taldi hann einn í sínu liði. Ef hann var þar með sína 3—4 sjálfstæðis- menn, þá átti hann það undir náð meirihluta þess flokks, hverjar mannvirðingar hann hlaut eftir á. En það mun Sigurði hafa þótt ótryggilegt. þessvegna lætur hann Bjarna koma aftur í flokkinn og heldur saman sínum litlu leyfum, sem að vísu eru fámennar, en þó nóg til þess, að hann getur selt sig og sína liðveislu við stjórnarmynd- un. Án hans getur Mbl.liðið ekki myndað stjórn. Helst af öllu myndi Sig. Eggerz kjósa að aðal- flokkarnir tveir gerðu boð í hann, eins og gamlan stól á uppboði. Framsókn gerir sennilega ekki boð í gripinn. þegar Framsókn studdi hann til valda 1922, þóttist hann vilja hjálpa til að hindra óþarfa innflutning og aukning skulda út á við. Ennfremur spara á „embættabákni“ landsins. En þegar til kom, var hann gagnslaus eða minna en það í báðum málun- um. Hann sá, að meirihlutinn í báðum þeim málum var í þinginu móti Framsókn. þess vegna leitaði hann þangað. Nú eru þessi sömu vandamál enn í hinu sama öng- þveiti. Kaupmannastéttin flytur of mikið af vöru, sem hægt er að vera án, inn í landið. Embættahald og eftirlaun gleypa nálega allar tekjur landssjóðs, það sem ekki fer í skuldir. Mjög mikið af þessum embættum er óþarft. Hrúgað upp í fullveldisírafárinu af Bjama og Jóni. En einmitt það fólk vill síst missa starf hjá landssjóði. það veit sig illa fært til að lifa án þess. En eins og þrásinnis hefir verið tekið fram í þessu blaði, þá eru það ein- mitt þessar tvær stéttir: óþarfir kaupmenn og óþarfir embættis- menn, sem best hafa gengið fram í kosningunum móti Framsókn. Nú telja þeir sig hafa sigrað og eiga þar við, að hið nýkosna þing muni draga taum þeirra. Heldur sökkva þjóðinni dýpra í verslunarskuldir við útlönd, og draga landssjóð nær gjaldþroti vegna launagreiðslu, heldur en að stöðva hrunið. Ekki verður sagt um fyrirfram, hvort þetta er rétt. En svo mikið er víst, að Framsóknarflokkurinn er það sterkur í þinginu, að MbUiðið mun hafa nóg að vinna, ef það ætlar að verja megin eyðslu hinna tveggja áður nefndu stétta. Tvent er einkennilegt við undan- gengnar kosningar. „Gráúlpu- mennirnir“, sem Dagur nefndi heppilegu nafni, útsendarar kaup- manna, sem breiddu yfir sig sam- vinnuskikkjuna, hai'a allir fallið. Mbl. hefir þannig mist Guðjón Guð laugsson, Stefán í Fagraskógi og Björn á Rangá. Ennfremur fjóra nafna: Sigurð frá Hoffelli, Sigurð ráðunaut, Sigurð á Arnarvatni og Sigurð á Kornsá. Kosningablaðið með tvö andlitin hefir látið sér ant um „gráúlpumennina“. peir voru andlega skildir því, sigldu undir flaggi samvinnunnar, en voru í leyni studdir af kaupmönnum. þjóðin vill augsýnilega ekki þessa hálfvelgju. Annaðhvort opinbera stefnu Tímans eða Mbl. þetta eru ótvíræð þroskamerki. Gráúlpuskap- ur sparsemdarmannanna, sem hafa sett tekjur landsins að trygg- ingu erlendis, fyrir bjargráðaláni handa skuldunautum íslandsbanka, hafa fengið dóm sem ekki mun gleymast fljótt. 1 öðru lagi er auðsénn mikill að- stöðumunur milli flokkanna á þann hátt, að Framsókn hefir að vísu mist nokkra menn, en um þá flesta má fullyrða, að þeir séu ná- lega vissir að vinna kjördæmin aftur. Mbl. hefir líka mist all- marga, en alla eða sama sem alla á þann hátt, að flokkur þeirra fær þá ekki framar kosna á þing. Al- veg gagnstætt þessu er ástatt um nýliðana í Framsókn: Klemens Jónsson, Pétur í Hjörsey, Ingvar Pálmason, Halldór Stefánsson, Bernharð Stefánsson, Ásgeir Ás- geirsson, Jörund Brynjólfsson og Tryggva þórhallsson. þeir virðast hafa örugt fylgi að baki og vera líklegir til að standa föstum fótum í stjórnmálastarfinu, og vera lík- legir til mikilla áhrifa. Mbl.flokk- urinn hefir aftur á móti ekki feng- ið einn einasta nýjan mann kosinn, sem stuðningsmennirnir geta gert sér vonir um að hafi nokkur veru- leg áhrif á þingi, nema með at- kvæði sínu fram að næstu kosn- ingum. Góð sýnishorn af þessari tegund eru sr. Eggert Pálsson og Jón Kjartansson. Mbl.liðið getur þess vegna lítils vænst viðvíkjandi framtíðinni, hvort heldur sem það lítur til hinna lifandi eða hinna föllnu. Aðalfengur þess við kosn- ingarnar er laumuspilið við sjálf- stæðismennina. pað er enginn kosningasigur, heldur aðeins versl- unarmöguleikar. Sig. Eggerz þarf að fá að vera ráðherra og Bjarni að ná endurkjöri til 12 ára í bankaráði Islandsbanka. þetta eru aðalskil- yrðin sem Mbl. þarf að láta lið sitt heita góðu um, áður en það getur komið fótum undir bræðinginn. Frh. J. J. -----o---- Hjúkrunarsýningu heldur Hjúkr unarfélag Reykjavíkur þessa dag- ana í húsi frú Margrétar Zoega við Austurstræti. Getur þar að líta hverskonar hjúkrunargögn, cg hefir mjög verið vandað til sýn- ingar þessarar. -----o---- Stórtemplar fer aftur af stað og „tekur svari“ félagsbræðra sinna. 1 gær ritar Einar H. Kvaran stórtemplar „Fáein skýringarorð enn“ í Morgunblaðið, aðalmálgagn andbanninga. Honum hefir fund- ist, eins og mér og fleirum, að þörf væri að frekari skýring kæmi á framkomu hans gagnvart Gunnari Egilssyni annarsvegar, og gagn- vart Templurum hinsvegar og mér, sem hefi viljað taka svari þeirra. Skýringarorðin eru mjög ljós og óvenjulega ákveðin. Efni þeirra má draga saman í þrjá liði: a. Einar H. Kvaran stórtemplar hefir í þessu deilumáli okkar um árás G. E. á Templara, verið hinn göfugi maður. Einar H. Kvaran hefir „borið blak af“ G. E„ hann hefir sýnt G. E. „réttlæti“. b. Tr. p. er aftur á móti slæmi maðurinn í þessari deilu. Tr. p. hef ir verið sá ódrengur að tortryggja G. E. í bannmálinu og gerir það enn. þegar G. E. ræðst á David östlund alveg að ástæðulausu. þeg- ar G. E. kallar „bestu og merkustu bannmenn“ „fúlmenni“ og „ódrengi“, þá er Tr. p. svo óbil- gjarn að taka svari D. ö. og þess- ara „fúlmenna“ og „ódrengja", í stað þess að „bera blak af“ G. E. og sýna honum „réttlæti“, eins og E. H. Kv. hefir gert. c. Á þessum grundvelli leggur E. H. Kv. það undir dóm lesend- anna hvor okkar, E. H. Kv. eða eg hafi gert „templar-nafni skömm“. Hann segir það ekki beinlínis að eg hafi gert það. En því skýrar verð- ur það lesið milli línanna. Hitt kemur aftur skýrt fram, að E. H. Kv. hefir ekki gert það. Hann er hinn göfuglyndi í máli þessu. — Svo mörg voru þau orð. Deila okkar E. H. Kv. um Gunn- ar Egilsson er með öðrum orðum komin inn á nýtt svið. — Og óneit- anlega þykir mér það dálítið ein- kennilegt, að eg skuli þurfa að deila við þá jöfnum höndum G. E. og E. H. Kv. — það er E. II. Kv. sem fer með deilu okkar inn á þetta nýja svið. Hún snýst nú orð- ið um það, hvor okkar E. H. Kv. hafi breytt rétt gagnvart G. E. og gagnvart Templurunum. Að sínu leyti er E. H. Kv. búinn að kveða upp dóminn — áfellisdóminn yfir mér — og situr sjálfur í dómara- sætinu. — Eg ætla engan dóm upp að kveða. En eg vona að E. H. Kv. verði mér ekki sárreiður, þó að eg reifi málið ofurlítið frá mínu sjón- arimði og skjóti svo málinu undir dómstól þjóðarinnar. Mér þykir réttara að hún dæmi en annar hvor okkar. Og þá vil eg minna á þau atriði, sem fara hér á eftir. 1. Báðir munum við hafa lesið í skóla: Austurför Kýrosar. Höf- undur lýsir þar einum hershöfð- ingja Grikkja, sem hét Menón frá þessaliu. Segir svo meðal annars í lýsingunni af Menóni: „Að engum l jandmanni sínum gerði hann gys; en samræður hans voru jafnan svo, sem hann gerði gys að öllum þeim, sem með honum voru“ — þessi lýsing minnir mig á fram- komu E. H. Kv. gagnvart G. E., sem á að vera fjandmaðurinn, og gagnvart Templurunum, sem eiga að vera samherjarnir sem honum, sem stórtemplar, á að vera alveg sérstaklega skylt að verja. þetta, að þegar Templararnir eru bornir hinum verstu brigslum og eg tek mér fyrir hendur að verja þá, þá skuli E. H. Kv. snúast þannig við að „bera blak af“ G. E., en skella því á mig, að eg geri „templar- nafni skömm“. — þetta er sú æðri dygð, sem E. H. Kv. verður réttlát- ur af í máli þessu. 2. þetta var tekið úr bókmentum Grikkja. Mætti eg minna E. H. Kv. á alkunn ummæli úr íslensku stjórnmálalífi. Mundi E. H. Kv. kannast við mann, sem mikið hefir látið að sér kveða í íslenskum stjórnmálum, sem sagt hefir verið um, að hann veitti því jafnan nán- ar gætur „hvað væri hinumegin“? Vill E. H. Kv. neita því, að í þess- ari deilu okkar um G. E. — vörn minni fyrir Templara og vöm E. H. Kv. fyrir G. E. — hafi honum farið líkt og fór fyrir þessum stjórnmálamanni, sem altaf gaf svo nánar gætur að því hvað væri hinumegin ? Finnur E. H. Kv. ekki til andlega skyldleikans við þenn- an stjórnmálamann — og við Menón um það sérstaka atriði sem nefnt var — að taka fyrst og fremst tillit til fjandmannanna — þeirra hinumegin — „bera blak af“ þeim fyrst og fremst, sýna þeim „réttlæti“ fyrst og fremst hvað sem samherjunum líður? — Eg vek athygli á því, að það er út frá þessum hugsunarhætti sem E. H. Kv. dæmir sig hinn göfuga mann og mig hafa gert „templar- nafni skömm“. 3. Eg játa, að eg hugsa alveg þveröfugt við E. H. Kv. og breyti samkvæmt mínum hugsunarhætti þveröfugt við E. H. Kv. þegar Haraldur Níelsson prófessor og síra Sigurður Gunnarsson ásamt mér hafa orðað það svo í undir- búningsnefnd ávarpsins, að „þjóð- inni sé skylt að tortryggja“ Gunn- ar Egilsson í bannmálinu, þegar tugir hinna merkustu bannmanna, af hálfu allra Templara í Reykja- vík og nágrenni hafa undirritað þetta með okkur, þegar við enn er- um sannfærðir um þetta og þegar G. E. í algerlega tilefnislausri árás á heiðursgest bannmanna, David östlund, kallar okkur alla „fúlmenni“ og „ódrengi“ — þá spyr eg ekki um það fyrst og fremst hvað sé hinumegin, þá fer eg ekki fyrst og fremst að bera blak af G. E., nei — þá set eg mig skilmálalaust við hlið samherja minna og ver framkomu þeirra og mína, sem eg er sannfærður um að er rétt og stefni G. E. fyrir dóm- stól þjóðarinnar, hlífðarlaust. Eg þoli það ekki að menn þessir séu kallaðir „fúlmenni“ og „ódrengir“, ^.fgreibsía íimans er i Sambanösþúsinu. ©pin öaglega 9—\2 f. í>. Simt ^96. 42. blaö og leita engra málsbóta þeim manni, sem það gerir. 4. Hversvegna er það þá svo, að E. H. Kv. líkist manninum, sem fyrst og fremst spyr um hvað sé hinumegin og fyrst og fremst „ber blak af“ fjandmanninum, en eg set mig afdráttarlaust við hlið sam- herjanna og ver þá gegn brigslyrð- um. Er það of djarft að segja, að það sé af því, að eg er allur bann- mannamegin? Að þegar eg hefi skipað mér við hlið manna um ákveðið málefni, þá geri eg það af því að eg trúi á málefnið og stend eða fell með því afdráttarlaust. — Eg læt aðra dæma um, hvað E. H. Kv. gangi til um sína afstöðu. 5. Loks aðeins þetta: Eg hefi nú fengið úrskurð æðsta manns Templarareglunnar, stórtemplars E. II. Kv. um það, að eg hafi „gert templar-nafni skömm“ í þessari framkomu minni gagnvart G. E. og „bestu og merkustu mönnum reglunnar“. Eg ætla ekki að vei-ja mál mitt með fleiri orð- um en eg nú hefi gert. En eg ætla að skjóta þessum dómi undir dóm Templara í landinu, annara en E. H. Kv., og spyrja, hvort framkoma mín í þessu máli og bannmálinu yfirleitt sé sú, að eg fremur öllum öðrum verðskuldi þetta nafn? — En E. H. Kv. má ekki reiðast við mig þótt eg segi, að meðan hann er æðsti maður Templarareglunn- ar, þá iðrast eg ekki eftir að hafa gert það, sem hann talar svo fjálg- lega um að eg hafi gert, að segja mig úr Templarareglunni. • Tr. p. .....— Byltingaskraf Magnúsar Guðmundssonar. Nú um nokkra mánuði hefir M. G. og nánasta þjónustufólk hans, bæði í kosningapésum og munn- lega, fjölyrt um það, að Framsókn- armenn væru byltingamenn. Stund um sagt að þeir væru grímuklædd- ir byltingamenn. þessu hefir verið beitt gagnvart öllum frambjóðend- um flokksins. Sveinn í Firði, Guðm. í Ási, Ingólfur í Fjósatungu, Ein- ar á Eyrarlandi, þorleifur í Hól- um, Klemens Jónsson, hafa verið byltingaseggir, engu síður en yngri frambjóðendurnir, eins og Bem- harð Stefánsson eða sr. Tryggvi þórhallsson, sem auðvitað fengu sama heitið. Gömul kona í Holtun- um sagði kjördaginn við einhvem nábúann: „Ekki kýs eg Klemens, versta bolsevikkann í Rvík“. Eftir á finst mönnum alt þetta fleipur býsna skringilegt. þegar þeir, sem stóðu að þessu bylting- arskrafi, vom spurðir um, hvaða byltingum Framsókn eða einstakir menn í flokknum hefðu komið af stað, þá varð lítið um svör. Eng- in dæmi var hægt að koma með, sem sönnuðu söguburð Magnúsar- manna. Samvinnumenn stefna ekki að byltingu, og hafa aldrei stefnt. Alt skipulag þeirrar hreyfingar, bæði hér á landi og erlendis, miðar að alhliða framþróun, þar sem friður og mannvit ráða. Eins og þrásinnis hefir verið bent á í þessu blaði, er samvinnustefnan öflug- asta andstæða byltinganna, ein- mitt af því, að hún læknar mörg hin erfiðu mein án hitasóttar og uppskurðar. Engin ástæða er til að halda, að þessi kýmilegi skáldskapur hafi stafað af heimsku þeirra, sem Frh. á 4. síBu.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.