Tíminn - 09.02.1924, Page 4

24
TlMIMM
t$ðarh/u/
<?A
'Ó
STOKKHÓLMI
Lífsábyrgðarfélagið THULE
Stokkhólmi.
Fímmtíu ára starfsemí
1873 — 12. maí — 1923
Tryggingarfjárhæð 31. des. 1922 . . . kr. 577.000.000.00
Eignir 31. des. 1922 ..............— 150.000.000.00
Tekjuafgangur fyrir árið 1922 .... — 2.397.837.00
sem er skii’t þannig:
Til hluthafa . . . kr. 30.000.00 eða 1.25% af arðinum
Til varasjóðs._ . . — 250.544.00 -— 10.45% -
Til vátryggj. (bónus). — 2.117.293.00 — 88.30% -
Aðalumboð á Islandi:
Vátryáéinéarstofa A. V. Tulinius,
Reykjavík.
Kaupið
íslenskar vörur!
Hreinl Blautsápa
Hrein£ Stangasápa
Hrein£ Handsápur
HreinE K e rt i
Hreina Skósverta
Hreina Gólfáburður
Styðjið íslenskan
iðnað!
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgerðin í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á srnjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um ,8mára‘-smjörlíkið.
um úr einkabréfi: „Eg stend ekki
við neitt, sem eg hefi lofað“ (II —
15—16). Arnljótur ólafsson fær
víða slæmar hnútur. Áður er talað
um ærnar í Miklabæ. 1 sambandi
við uppþot pilta á Möðruvöllum er
dylgjað um (II — 5) að Arnljótur
hafi róið undir. þ. Th. sér leik á
borði að minnast á svokallaðan
„blóðnasafund“ í Gránafélaginu,
þar sem lent hafi í áflogum og Arn-
ljótur ætlað að koma Tr. G. úr
stjóminni (II — 39). Út yfir tek-
ur þó lýsingin af ferðalagi þing-
manna norður á strandferðaskipi.
Bóndi að nafni Friðrik, sem p. Th.
sýnilega er í nöp við, er orðinn
reiður Amljóti; frá því er sagt
svona: Hann „læddist aftan að
Arnljóti, sem enn sat í sæti sínu
við borðið, setti klæmar framan í
hann og klóraði niður úr, svo log-
blæddi úr andliti Arnljóts. Ljótur
stökk þegar upp“. (II — 40). Grím-
ur Thomsen fær margt óþvegið
orð, og er auðséð, áð það stafar af
því, að Grímur hafði verið í and-
stöðu við Pétur biskup og Jón Árna
son. Úr dr. H. P., eina landa og
samverkamanni p. Th. í jarðfræði-
rannsóknum á íslandi, er gert
nauðalítið, og hann brýndur á
veikindum sínum. (II — 45). Bimi
Jónssyni ritstjóra og ráðherra er
lýst svo, að hann hafi verið „hálf-
geggjaður“ og týnt handritum fyr-
ir p. Th., og stúdentar í Khöfn hafi
kallað hann „þann vonda". Um
Valdimar Ásmundsson er sagt, að
setur hans í skjalasafninu hafi
mest verið gerðar í atvinnuskyni,
til að rita upp landamerkjaskrár
fyrir bændur (II — 53). Hannes
Hafstein á ekki upp á pallborðið.
Um hann er sagt, að fyrst hafi
hann gert gys að þjóðemisbarátt-
unni (og þá verið með Dönum.
„Seinna breytti hann merkjum,
sem kunnugt er. það borgaði sig
auðsjáanlega betur“ (II — 23).
Sérstaklega er tekið fram þar að
auki um skoðanaskifti Hannesar
viðvíkjandi krossum. Til að ná
Jóni Sigurðssyni á Gautlöndum,
prentar hann upp gamla vísu eftir
Hannes Haftsein, um að Jón hafi
verið „fullur“ á þingvallafundi
þeim, er hann boðaði til og stýrði
1885. (II — 36). þ. Th. segir, að
stúdentar hafi sungið þessa vísu í
Almannagjá og „þótti vel við eiga“
(II — 36). Frá Einari Ásmunds-
syni í Nesi er það sagt, að á leið
frá þingi hafi Tr. Gunnarsson
hrint E. Á. frá sér „nokkuð óþyrmi
lega, svo að Einar datt á gólfið
niður á milli stóla.-----Einar lít-
ill og væskilslegur með mikið
skegg“. Til að árétta lýsinguna
segir þ. Th. að læknir, sem var með
skipinu, hafi sagt, „að ekki vildi
hann hafa orðið af því fyrir 100
krónur að sjá andlit Einars, augna-
ráð og skegg, er hann reis upp aft- _
ur milli stólanna" (II — 39). Frá
Jónassen landlækni er það sagt, að
hann hafi lýst því yfir við læri-
sveina sína, að kenningamar um
■ ■ V''>-
bakteríur væru „humbug“ (II —
129). Dr. Edvard Brandes, ein-
hverjum skarpvitrasta og best
menta stjómmálamanni Dana, er
lýst svo, .að hann hafi fylgt stuðn-
ingsflokki sínum eins og hlýðinn og
auðsveipur „seppi“ (II — 143). Is-
lendingar mótmæltu hinni svo-
nefndu Skrælingjasýningu,þar sem
Danir vildu setja íslenska menn-
ingu á borð við andleg afrek Eski-
móa og Blámanna á Vesturheims-
eyjum. þessu kunni þ. Th. illa (II
— 142). Fanst sjálfstæðisviðleitni
íslendinga spilla fyrir sér með
danska styrki. þ. Th. sá Ibsen í
Róm og þótti hann líkjast síldar-
kaupmönnum „í útliti, framgöngu
og tali“ (II — 33). En enskan reyf-
arahöfund, Rider Haggard, sem
gert hefir alveg óvenjulega vit-
lausa bók um Island, kallar þ. Th.
„frægan enskan skáldsagnahöf-
und“ (II — 51). En hann hafði
líka beimsótt þ. gegnum bakdyrn-
ar og eldhúsið! Um fósturson Jóns
Sigurðssonar og Guðlaug Guð-
mundsson, síðar sýslumann, er
sagt, að þeir hafi drepið íslenskt
félag í Khöfn og lagt undir sig sjóð
þess, um 1400 krónur (I — 132).
Eftir því sem kunnugir menn
herma, er þetta skáldskapur, en þ.
Th. var illa við fósturson Jóns,
grunaði hann um að hafa gagnrýnt
pólitík Péturs biskups og þeirra
konungkjörnu í norsku blaði, og er
þess getið á öðnim stað í endur*
minningunum.
þ. Th. minnist oft á, að landið
hafi dregið af honum aldursupp-
bót, og verður því ekki bót mælt,
allra síst þar sem maðurinn var
óvenjulega duglegur í starfi sínu.
En þessi beiska reynsla sýnist ekki
hafa gert höf. skilningsbetri á
samskonar erfiðleika fyrir aðra.
Nokkuð er það, að hann hélt em-
bætti sínu í mörg ár eftir að hann
flutti til Hafnar, og borgaði mann-
inum, sem vann verkin, aðeins lít-
inn hluta launanna. Hafi þ. Th. ver
ið sveltur sem kennari við latínu-
skólann, þá hefir eftirmaður hans,
sem vann verkið fyrir miklu lægra
kaup, ekki átt sjö dagana sæla. En
á það er ekki minst. Á hið óverð-
skuldaða vanþakklæti til þingsins
verður síðar mints.
þ. Th. er fjölorður um, að hann
hafi í éinskonar góðgerðaskyni
keypt- steinhús að fóstra sínum
Jóni Árnasyni. Menn, sem þá áttu
heima hér í bænum, eru ekki sann-
færðir um, að þessi húsakaup hafi
verið sérlegt góðverk. En nóg um
það. Húsinu fylgdi túnblettur all-
stór. þegar þ. Th.- flytur af landi
burt, leigir hann húsið nokkur ár
og túnið, en selur’ hvorttveggja
laust eftir aldamótin, af því, eins
og þ. Th. segir, „að ómögulegt var
að hafa umsjón með eignum þar,
fyrir þann, sem bjó svo langt í
burtu, að eigi væri gengið á hluta
manns af hinum mörgu fjárbrösk-
urum. Húsið urðum við að selja
með miklum afföllum, en unnum
það þó upp á túninu; meira hefðum
við þó eflaust fengið upp úr því,
hefði eg sjálfur verið í Rvík. Eg
fékk að vita það seinna, að nokkr-
ir kunningjar mínir í Reykjavík
höfðu notað tækifærið til þess í
laumi að græða sjálfir á sölunni".
(II — 52). þ. Th. nefnir ekki þessa
góðu vini sína með nafni. En á tún-
bletti hans bygðu ýmsir af nafn-
kendustu embættismönnum lands-
ins, fyrverandi og núverandi. Ef
dómurþ. Th. er réttur, hafa „kunn-
ingjar“ hans komið svívirðilega
fram við hann. En ef þ. Th. fer
með staðlausa stafi, eru dylgjur
hans svívirðilegur áburður, að
raunalausu, á þessa menn. Nú er
raunar fullljóst, hvernig í öllu ligg-
ur. þ. Th. selur laust eftir aldamót-
in hús og tún, og tekur beint fram,
að hann hafi hagnast á túninu.
1907 kemur hann aftur til Rvíkur
og sér að „öllu hafði verið um-
turnað, og öllu breytt til hins
verra, túnið var orðið að húsa-
þorpi“ etc. (II — 53). Á meðan þ.
Th. var burtu, byrjaði Islandsbanki
að lána út miljónir sínar. Fjöldi
húsa var bygður. þeir sem höfðu
keypt túnið 1902, höfðu látið
byggja þar hús. þessar lóðir sem
aðrar höfðu vitanlega hækkað í
verði. þ. Th. gleymir, að hann hef-
ir selt, og selt túnið með ábata.
Hann gleymir öllu nema því, að ef
hann hefði átt lóðir þessar 1907,
hefði mátt selja þær miklu hærra
verði. Sjá nú allir, hversu hin
skammsýnasta eigingirni hindrar
slíkan mann frá að vera „vísinda-
lega hlutlaus“, þar sem hagsmunir
hans koma til greina. Frh.
----o---
Fyrfrspurnir
til M. Guðmundssonar.
1. þér segist hafa verið einhuga
fylgjandi innflutningshöftum 1920.
En hversvegna létuð þér þá af-
nema innílutningsnefndina og
eyðileggja alt hennar verk 1921, þó
að ástandið væri þá enn verra en
þegar nefndin var sett?
2. Ilversvegna hélduð þér áfram
að vera ráðherra með Jóni Magnús-
syni, ef hann hefir valdið þessu
undanhaldi í trássi við yðar vilja?
3. Var það ekki svo, að á þing-
inu 1921 lofaði Mbl.flokkurinn
ykkur Jóni að sitja upp á það, að
þið framkvæmduð engar innflutn-
ingstakmarkanir ? En svo fenguð
þið að halda lagaheimildinni til að
hindra innflutning, og hana ætllð
þið að nota eins og asnakjálka, til
réttlætingar á dómsdegi.
4. Hversvegna hafið þér ekki síð-
an gert neitt á þingi til að hindra
ínnflutning óþarfa ? Er það ekki af
þakklátssemi við Garðar Gíslason
og aðra þá kaupmenn, sem annað-
hvort veita yður kjörfylgi eða ann-
an styrk til að halda þingsæti?
X.
Kærleiksheimilið.
„Eyðsluklóin" fjargviðrast út af'því,
að minst er á P. biskup, sem stjóm-
málamann, i sambandi við hið óliæfi-
lega lof þ. Tli. um tengdaföður sinn.
En hann þegir um það, að Indriði Ein-
arsson hefir í sjálfu Morgunblaðinu
þau orð eftir Jóni forseta, að P. P. hafi
verið „slægastur" af mótstöðumönnum
hans. „Eyðsluklóin" finnur sennilega
velþóknunarþef af daðrinu við útlenda
valdið.
Illúðleg fangbrögð sýnast vera i að-
sigi inilll tveggja dáta á kærleiksheim-
ilinu, Jóns og Magnúsar, út af æfisögu
þ. Th. Ein af rótarlegustu dylgjunum
í allri bókinni hittir Jón, sem einn af
þeim, er eignaðist liús í nánd við þor-
vald. Fá engir lúsalegri vitnisburð en
þessir „braskarar". Magnúsi þykir auð-
sjáanlega vænt um, að stallbróðir hans
sé þannig krossfestur opinberlega, og
kann Tímanum engar þakkir fyrir að
leiða i’ök að sakleysi hans — í þessu
efni. Annars xnun Jón eiga nógu bágt
um þessar mundir, þó að vikapiltar
lians séu ekki að raunalausu að toga
ofan af lionum skóinn. Z.
- ----0-----
Látinn er norður í Skagafirði
præp. hon. Björn Jónsson, er prest-
ur var á Miklabæ í Blönduhlíð í 31
ár, 1889—1920. Var síra Björn
fæddur 1858, vígður 1886, prófast-
ur Skagfirðinga um hríð, en varð
að segja af sér prestsskap vegna
sjónleysis. Síra Björn var sonur
Jóns bónda Magnússonar á
Broddanesi í Strandasýslu og konu
hans Guðbjargar Bjömsdóttur
bónda á Stóra-Fj arðarhorni Guð-
mundssonar. Er sú ætt alkunn norð
ur þar. Síra Björn verður óhikað
talinn í fremstu röð presta á sinni
tíð. Hann var fræðimaður góður,
hinn besti klerkur og opinn fyrir
nýjum hugsjónum. Kvæntur var
hann Guðfinnu Jensdóttur bónda
Jónssonar á Innri-Veðraá og eign-
uðust þau fjölda barna.
Tveir menn druknuðu á Stein-
grímsfirði í vikunni sem leið:
Steingrímur Magnússon stöðvar-
stjóri á Hólmavík og Guðmundur
Bergmann.
PrestalcölL I Ólafsvíkurpresta-
kalli er einn í kjöri, síra Magnús
Guðmundsson, er nú þjónar því
kalli og var aðstqðarprestur síra
Guðmundar Einarssonar er þaðan
fluttist í fardögum síðustu til
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Trúlofunar-
hringarnir
þjóðkunnu, úrval af
steinhringum, skúf-
hólkum og
svuntuspennum,
margt fleira. Sent
með póstkröfu útumland,ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
atin
R„..
með mestu áfergju;
veldur smitandi og
drepandi sjúkdómi;
er óskaðlegt mönn-
um og húsdýrum;
ernotað af stjómum
ríkja og bæja til út-
rýmingar á rottum;
er búið til og háð vísindalegu
eftirliti í Bakteriologisk Labora-
torium „Ratin“, Kaupm.höfn.
Bæjarstjórnir og hreppsnefndir
geta sent pantanir beint til
„Ratinkontoret", Köbenhavn, eða
til mín, sem gef allar upplýsing-
ar fyrir fjelagið hjer á landi.
ÁGÚST JÓSEFSSON,
iMBilbrigðisfulltrúi — Reykjavík.
Á næstliðnu hausti var mér
dregið hvítt gimbrarlamb með
mínu marki, standfjöður fran.an
hægra, heilrifað biti aftan vinstra.
En þar eð eg ekki á þetta lamb', má
réttur eigandi vitja verðsins til
mín, að frádregnum kostnaði, og
semja um markið.
Votmúla í Sandvíkurhreppi
í janúar 1924.
Björn Björnsson.
þingvalla. — Um Staðarprestakall
í Steingrímsfirði sækir einn J>or-
steinn Bj örnsson guðfræðingur frá
Bæ í Borgarfirði.
Fyrirlestur hefir Haraldur pró-
fessor Níelsson tvívegis haldið, um
sálrænar ljósmyndii’. Skýrði frá
merkilegum enskum tilraunum
með slíkar ljósmyndir.
Hafísfregnir berast frá Vestur-
landi. Talinn hafa sést vestur af
ísafirði.
Inflúensan gengur mjög um bæ-
inn. Liggja margir, en mest náms-
fólk, að komufólk, sem ekki hefir
fengið þá veiki nýlega. Fáif eru
þungt haldnir. Sumum skóíanna
hefir orðið að loka í bili vegna
veikinnar.
Vélbáturinn „Bliki“ frá Stykkis-
hólmi er nú fullkomlega talinn af.
Voru á honum 7 menn.
Látinn er Joseph Larsen sMp-
stjóri á „Islandi“. Varð lórKð-
kvaddur í síðustu ferð frá Kaup-
mannahöfn hingað. Ilafði verið í
siglingum hér við land í 25 ár og
getið sér hið besta orð.
Hlaða fauk á Söndum í Meðal-
landi og allmikið af heyi. I sama
veðri fauk og hlaða í Álftaveri og
urðu allmiklar skemdir þar í sveit.
Nýlátinn er á Seyðisfirði Frið-
rik Wathné kaupmaður. Hann var
um sjötugt.
Strönd. Enskur togari frá Ilull
strandaði við Vestmannaeyjar um
miðja vikuna. Um líkt leyti strand-
aði þýskur togari í Grindavík.
Menn björguðust af báðum.
Botnía strandaði í Eyrarsundi
um síðustu helgi, en náðist fljótt
út aftur.
Éitstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjan Acta h/f.