Tíminn - 12.04.1924, Blaðsíða 1

(Sjafbfctx
oq, afgrei&slur’aöur Cimans er
Stgurgetr ^ri^rtfsfon,
Sambanösþústnu, Keyfjat>íf.
íimans er i Sambanbs^ústnu.
©pin öaglega 9—{2 f. I?.
Sírni *96.
VIII. ár.
Reykjayík 12. apríl 1924
Framtíð þjóðarinnar.
Framtíð landbúnaðarins.
Allshexjarmót í. S. í.
verður háð á íþróttavellinum í Reykjavík 17.—22. júní
næstkomandi.
Kept verður í þessum íþróttum: .
I. íslensk g’líma i þrem þyngdarflokkum.
II. Hlanp: 100, 200, 400, 800, 1500, 5000 og 10.000 stikur. Boðhlaup 4X100 stikur.
III. Kappganga 5000 stikur.
IV. Stökk: a) Hástökk með atrennu. b) Langstökk með atrennu. c) Stangarstökk.
V. Köst: a) Spjótkast. b) Kringlukast. c) Kúluvarp. Öll köstin eru samanlögð
beggja handa.
VI. Fimtarþrant (1. Langstökk með atrennu. 2. Spjótkast betri hendi. 3. Hlaup
200 stikur. 4. Kringlukast betri hendi. 5. 1500 stiku hlaup).
VII. Keipdráttnr: (8 manna sveitir).
VIII. Snnd: 1) Fyrir konur 50 stikur (frjáls aðferð) 2) fyrir drengi innan 18 ára 50
st. (frjáls aðferð) 3) Fyrir karla 100 st. (frjáls aðferð) a) 200 stiku bringu-
sund, b) 100 stiku baksund (fjáls aðferð),
IX. Fiinleikar í flokkum (minst 8 menn). Kept verður um „Farandbikar Christi-
ania Turnforening.
X. í SL AND SGLÍ.M AN . Kept umglímubelti í. S. í. (HandhafiSigurður Greipsson).
I hverri íþrótt verða veitt þrenn verðlaun (þó eftir þátttöku). Auk þess fær
sá keppandi, er flesta vinninga hlýtur á mótinu, sérstök verðlaun.
Það félag er flesta vinninga fær á mótinu, hlýtur „Farandbikar í. S. í“. (Hand-
hafi Glimufélag'ið Armann).
öllum félögum innan í. S. í. er heimil þátttaka i mótinu.
Þátttaka sé tilkynt skriflega fyrir 1. júni n. k. til einhvers af undirrituðum
er gefa allar nánarí upplýsingar.
F. h. Glimufélagsins Armann
I framkvæmdanefnd Allsherjarmóts í. S. í.
Byjólfur Jóhannsson Bggert Kristjánsson Pálmi Jónsson
, formaður
Oðinsgötu 5 - Talsimi 517 Lúðvík Bjarnason Bjarni Einarsson.
Fyr og nú.
Öldum saman var Islandi stjórn-
að nálega eingöngu með hags-
muni útlendra manna fyrir augum.
Var sú frumorsökin til hnignunar
íslands og veldur miklu meiru en
öll óblíða náttúrunnar.
Bar það oft við á þeim öldum og
lengur, að ritaðar voru alvöru-
þungar ritgerðir um framtíð ís-
lands. Var ekki að undra, undir
þeim kringumstæðum, að jafnvel
hinir vitrustu, bestu og bjartsýn-
ustu af landsins sonum yrðu alvar-
legir um framtíð landsins. Og þó
mistu þeir aldrei til fulls traustið
á landið.
Alveg jafnhliða því sem sjálf-
stæði landsins var rýmkað, hófst
framsóknin, og varð því örari því
meir sem íslendingar fengu sjálfir
vald á sínum málum. Síðustu
mannsaldrana hefir verið sótt fast
fram og landinu vaxið þróttur og
álit.
Sjálfstæði íslands er meginmun-
urinn um afstöðuna nú og á fyrri
öldum. þjóðin og landgæði eru hin
sömu.
Er nú sú framsókn stöðvuð í
bili? Ekki vantar að það sé hátíð-
lega og með krafti auglýst. Hefir
verið stofnaður mikill stjórnmála-
flokkur með því nafni og verkefni
einu að halda í, en sækja ekki
fram.
Verður * ekki um það fengist
frekar að þessu sinni, þótt svo stór
hópur íslendinga virðist hafa glat-
að að nokkru a. m, k. traustinu á
landið. En hitt skal játað, að við
stöndum nú íslendingar á mjög al-
varlegum tímamótum, eigi síður al-
varlegum en þeim, er á fyrri öld-
um gáfu landsins bestu sonum til-
efni til að rita alvöruþungar rit-
gerðir um framtíð Islands.
En hið allra alvarlegasta er ekki
það, sem mörgum er nú mest í
munni.
Fjárhagsástandið.
Fjárhagsmál þjóðarinnar er
vissulega mjög alvarlégt mál.
Ríkisskuldirnar, hinn mikli
tekjuhalli ríkissjóðs árum saman,
og erfið fjárhagsafkoma framleið-
endanna — alt eru þetta hin alvar-
legustu mál.
En á liðnum öldum hafa fjár-
hagsmál þjóðarinnar í heild og
einstaklinga oft verið miklu erfið-
ari en nú og framtíðin enn skugga-
legri.
Engum dettur þó nú í hug að
flytja Islendinga á jósku heiðarn-
ar og Ameríkuferðií heyrast vart
nefndar.
Stöndum við að því leyti betur
að vígi en löngum áður, og skift-
ir það mestu, að nú ráðum við al-
gerlega einir málum okkar, og
landinu er vitanlega stjórnað með
hagsmuni Islendinga fyrir augum.
Ef við höfum betra traust á
sjálfum okkur en forsjá Dana, þá
megum við ekki efast um, að við
leysum okkur úr fjárhagsvand-
ræðunum. Við höfum svo miklu
betri aðstöðu til þess, en er svipað
bar að á liðnum öldum.
Verður því og ekki neitað, að
þjóðin er fyllilega vöknuð til með-
vitundar um hættuna sem af fjár-
hagsástandinu stafar. Alþingi sem
nú situr hefir, það sem af er a. m.
k., sýnt meiri festu um að bæta
fjárhaginn en undanfarið.
Við megum því vona hið besta
um það,að við rísum að hygnari úr
f j árhagsvandræðunum. Vitanlega
kostar það langan tíma. Vitanlega
kostar mikla áreynslu og sjálfsaf-
neitun. pó að gera megi ráð fýrir
að íhaldsmeirihlutinn ónýti að
meira eða minna leyti eina stór-
feldustu sparnaðarviðleitni hins
fráfarna ráðherra Framsóknar-
flokksins, innflutningshöftin, og
muni neita um ýmsar aðrar ráð-
stafanir Framsóknarflokksins um
gengismálið, sem vitanlega myndu
flýta stórum lausn málsins — þá
megum við samt vera vongóðir um
að komast úr fjárkreppunni.
Liggja til þess hin sterkustu rök,
sem fundin verða, sem er sjálf
saga landsins, sem gefur okkur
hinn fylsta rétt til trausts á landið.
„Má vera að betra sé en þú seg-
ir; svellur njósnarmönnum oft í
munni mjög“, sagði þorgils skarði
forðum, og varð að þeim orðum.
Og þó vill sá síst, er þetta skrif-
ar, gera lítið úr fjárhagserfiðleik-
unum og hefir ekki gert né viljað
spara harðar og róttækar ráðstaf-
anir til viðreisnar.
Miklu alvarlegra mál.
það er annað mál sem er miklu
alvarlegra mál en hið örðuga fjár-
hagsástand ríkisins.
það er annað mál, sem er svo al-
varlegt, að fylsta ástæða væri til að
rituð væri sérstök bók um framtíð
íslands, í ljósi þeirrar hættu, sem
í því efni getur verið fram undan
— eigi síður en gert hefir verið á
undanförnum öldum.
Hafa oft komið áföllin yfir þetta
land af völdum eldgosa og jökul-
hlaupa, sem lagt hafa nálæg héröð
nálega í rústir í bili. En einn af
bændum Framsóknarflokksins
kvað svo að orði um þetta mál, að
það gæti orðið það Kötlugos, sem
kæmi með allri ógn yfir hvern ein-
asta bónda og búaliða á öllu land-
inu.
Yfir hinum íslenska landbúnaði
vofir nú sú hætta, sem er meiri öll-
um eldgosum, því að það liggur við
borð að aðalframleiðsluvaran reyn-
ist óseljanleg í bili, nema langt und-
ir framleiðslukostnaði. Sú þjóð,
sem að mestu hefir keypt vöru
þessa, beitir íslenska bændur þeim
afarkostum í tollaálögum, harðari
kostum en nokkra aðra þjóð, að
nálega er sama sem balmaður væri
innflutningur vörunnar.
það eru norsku frændurnir sem
þannig leika íslenska bændur.
Eru engar fregnir komnar af
samningunum við Norðmenn, sem
almenningi eru kunnar. Spáir það
ekki góðu, er sú þögn verður um
málið, eftir að alkunnugt er að
samningar eru byrjaðir fyrir
löngu.
Vegna afleiðinganna sem fram-
undan geta verið um þetta mál, er
hér um að ræða miklu alvarlegra
atriði viðvíkjandi framtíð Islands
en fjárhagsmálið.
Eru nokkur ráð önnur?
Vitanlega lítum við fyrst og
fremst í aðrar áttir um markaðs-
horfur.
Saltkjötsmarkaðurinn hefir ver-
ið nálega allur í Noregi undanfar-
ið. Verði honum áfram lokað, sem
nú horfir, verður ekki saltkjöt selt
í neitt líkum mæli sem nú, nema
með stórafföllum.
Útflutningur lifandi fjár getur
ekki orðið nema mjög takmarkað-
ur. England, aðal markaðsvonin, er
harðlega lokað og engar vonir að
breytist.
Helstu vonirnar reistar, á út-
flutningi á kældu og frystu kjöti.
En margir hafa gert sér alt of
glæstar vonir um bráða úrlausn,
sem um munar, á því sviði. Kostn-
aðurinn verður geysimikill. Og
England er fult af kjöti, ódýrara
kjöti frá Argentínu og Ástralíu en
íslenska kjötið, en almenningur
verður líká að horfa í skildinginn
þar. Er enski markaðurinn svo
fullur af kjöti og aðstaða okkar sú,
að hæstu vonirnar fyrst um sinn
eru að geta selt þar 10 þús.
skrokka á ári og það er ekki nema
5% af útflutta kjötinu íslenska.
Verður vitanlega að leggja megin-
áherslu á að greiða veginn í þessu
efni. En þeir menn gera sér full-
komlega tálvonir, sem vænta hér
bráðrar úrlausnar.
það síðasta sem komið gæti til
greina væri fullkomin breyting á
búskaparlaginu íslenska — fram-
leiðsla annara landbúnaðarafurða
en kjöts aðallega. En þó að vitan-
lega beri að keppa aö pvi að gera
framleiðsluna fjölbreyttari, er það
öldungis víst, að sú breyting getur
ekki komist á nema á mjög löngum
tíma og er mjög háð öðrum atrið-
um t. d. einkum bættum samgöng-
um, sem ekki eru nú fyrir hendi.
það er því öldungis víst, að af-
koma hins íslenska landbúnaðar
verður næstu árin langsamlega að-
allega komin undir saltkjötsmark-
aðinum, og þarafleiðandi undir úr-
slitum kjöttollssamninganna.
Meginstoðir framtíðar Islands.
I þúsund ár hefir landbúnaður
verið sá atvinnuvegur, sem megin-
hluti þjóðarinnar íslensku hefir al-
ist upp við.
Ávöxturinn er sá, að Islending-
ar munu fullkomlega standast
samanburð við aðrar menningar-
þjóðir heims um manndóm allan,
andlega og líkamlega hreysti og
heilbrigði, námfýsi og gáfur. þar
sem íslendingurinn hefir þreytt
kapp við annara þjóða menn, úti í
hinni víðu veröld, mun hann yfir-
leitt hafa haldið hlut sínum.
Væri litið á þann skerf, sem hin
fámenna íslenska þjóð hefir lagt
fram í menningarlegu tilliti hlut-
fallslega, á umliðnum öldum,
mundi dómurinn og verða mjög á
einn veg.
Síðasta mannsaldurinn hefir
fyrst orðið veruleg hreyfing í því
efni að meginhluti þjóðarinnar al-
ist upp við landbúnað. Er þó svo
enn, að bændur eru langfjölmenn-
asta stétt íslenskra atvinnurek-
enda.
þorskveiðamar voru það, sem
fyrst og fremst drógu mehn frá
sveitinni og hin nýju vinnutæki við
þær eiga sinn mikla þátt í hinum
gríðarmikla vexti kaupstaða og
sjávarþorpa síðastliðinn manns-
aldur.
þorskveiðarnar eru hin ágætasta
auðsuppspretta og víst hafa þær
orðið landi voru farsælar, en undir
þeim einum mundu fáir vitrir
menn vilja eiga framtíð þessa
lands, og ber margt til. En væru
þeir tveir atvinnuvegir, landbúnað-
ur og þorskveiðar, og báðir af
kappi reknir, meginstoðir þessa
lands, þá myndi margur telja að
vel væri fyrir séð framtíðinni.
En þriðji atvinnuvegurinn hef-
ir og látið mjög til sín taka upp á
síðkastið og hefir ekki átt ódrýgst-
an þáttinn um að sópa fólkinu úr
sveitunum til kaupstaðanna.
það er síldveiðin. Og þó að sá at-
vinnuvegur hafi oft gefið drjúgar
tekjur, og þó að gera megi sér von-
15. blað
* 1
ir um, að hann verði þannig rek-
inn í framtíðinni, að verði meir til
farsældar landinu, þá er það víst,
að jafnframt hefir landinu af hon-
um staðið bæði stórkostlegt fjár-
tjón á stundum og vafalaust ekki
minni spjöll á landslýðnum, er á
alt er litið.
Svo sem þá má teljast vel fyrir
séð, að landbúnaður og þorskveið-
ar. verði í framtíðinni meginstoðir
hins íslenska þjóðfélags, svo auð-
sætt ætti það að vera hverjum
manni, að ættu síldveiðarnar að
koma í landbúnaðarins stað og
verða með þorskveiðunum önnur
meginstoð Islands, þá verður ekki
með neinni skynsemd ráð fyrir því
gert, að sú kynslóð íslendinga, sem
þá vex upp, verði um manndóm
allan og menningu jafnoki nútíð-
ar kynslóðar, eða samboðinn arf-
taki fyrri kynslóða Islands.
þessara hluta vegna allra er það
svo, að hættan sem nú vofir yfir
um framtíð landbúnaðarins ís-
lenska, vofir og yfir um framtíð
íslands, og það á því sviði, sem er
allra hættulegast.
Á krossgötunum.
Alþingi sem nú situr leggur úr-
skurð á mál þetta, að sínu leyti,
sem svo mjög sker úr um framtíð
íslands í nútíð og framtíð.
þetta mál er miklu alvarlegra
mál en fjárhagsmálið. Landbúnað-
urinn íslenski, tryggasti og farsæl-
asti atvinnuvegur þjóðarinnar í
þúsund ár er í meiri hættu stadd-
ur en nokkru sinni áður á umliðn-
um öldum.
Ekki svo að skilja, að hætta
þessi muni æ og æfinlega yfir hon-
um vofa, því að besta von er um
að eftir fá ár verðum við óháðir
norska markaðinum. En það skal
játað, að hættan dundi yfir að
óvörum, því að síst munu Islend-
ingar hafa vænst þeirrar sending-
ar frá Noregi. —
Löggjafarnir íslensku hafa mál-
ið í hendi sér.
þeir eiga að meta hVers virði
landbúnaðurinn hefir verið þess-
ari þjóð í þúsund ár, og hversu
mjög framtíð hennar er undir hon-
um komin.
Sundrung íslendinga olli því er
æðsti maður Noregs forðum fékk
talið íslendinga á að sverja sér
skatt og þegna.
Sundrungin ein og skammsýni
getur því ráðið ef löggjöfunum ís-
lensku skjátlast í einhverju um
þetta mikla mál.
þúsund ára saga íslands er
óljúgfróð um það, hvaðan þjóð-
inni hefir komið mergurinn.
Á því-munu spakir menn henda
þau miðin, að enginn nýr atvinnu-
vegur geti sest í sess landbúnaðar-
ins, utan til stórtjóns öldum og
óbornum.
Hvort sem hún vofir yfir þessi
hætta langan eða skamman tíma,
þá verður að bjarga landbúnaðin-
um íslenska yfir hana.
Undir lausn þessa máls er fram-
tíð þjóðarinnar komin öllum öðrum
málum fremur sem nú bíða úr-
lausnar löggjafarvaldsins.
----0-----
Ágætur afli hefir verið á Aust-
fjörðum undanfarið.