Tíminn - 24.05.1924, Blaðsíða 4

84
maður þó hann lýsi manni, sem
hann nauðþekkir, svona harðlega.
En þeir sem taka dóminn eftir
fyrstu handar vitni, þeir verða óal-
andi og óferjandi. Hér er herfilega
blandað málum. Frumheimildin
ber aðalábyrgð á slíkum dómi.
þá segir sr. M. H., að æfisaga
p. sé skrifuð eins og hann hafi tal-
að. Fátt gat spilt meir málstað þ.
Th. en slík ummæli skólabróður.
Æfisagan er þá ekki einu sinni
hálfruglaður samsetningur útslit-
ins manns. Nei. Svona talaði höf.
hversdagslega um samtíð sína.
Harðari áfellisdóm er ekki hægt að
kveða upp.
Sr. M. H. viðurkennir, að þ. Th.
missýnist stundum og að sumt í
æfisögunni væri betur óskrifað.
þarna verða útfararsannindin sr.
M. H. of þröngur stakkur. Hann
játar með hálfkveðnum orðum það
sem aðrir finná glögglega.
Um æfisögu Péturs biskups seg-
ir sr. M. H., að þ. Th. hafi ritað
eins og góður sonur myndi rita um
föður sinn. Annarsstaðar játar
hann þó, að dómur þ. Th. um
tengdaföður sinn muni ekki þykja
hæstaréttardómur vegna vensl-
anna. þar með er játað að vensla-
tilfinningin hafi leitt þ. Th. á villu-
stigu um P. P., einmitt sama og eg
og margir aðrir hafa sagt. Hitt er
líka vafasamt, að góður sonur
myndi rita þannig um föður sinn,
að hlutdrægni kæmist að. Vondur
sonur myndi skrifa hlutdrægt um
föður sinn. Góður sonur segir satt,
líka um föður sinn. Og sr. M. H.
er varla ókunnugt um það, að ein-
mitt í íslenskum sagnfræðum,
jafnvel frá mesta siðleysistímabil-
inu, eru til merkileg sagnarit, þar
sem höf. eru jafn hlutlausir um
vandamenn sína eins og um óvini.
En þeir hafa þá líka ekki tamið sér
daglega það umtal um samtíð sína,
eins og nú er sannað um þ. Th.
Sr. M. H. neitar ekki, að hr. I.
E. muni herma rétt orð Jóns Sig-
urðssonar, er hann nefndi Pétur
biskup „slægastan“ hinna dansk-
lunduðu Islendinga. Honum finst
Jón jafngóður fyrir að hafa sagt
þessi orð, og dregur þau ekki í
vafa. Aftur þykir honum mikil
goðgá, að eg skuli hafa orðin eftir.
Kemur hér fram sama hugsunar-
villan og um dr. H. P. Frumheim-
ildin er vítalaus fyrir harða dóma.
En þeir sem byggja á frumheim-
ild, og henni mjög trúlegri, eru
ausnir ónotum.
þ. Th. byrjar æfisögu sína og
Féturs biskups með gríðarlöngum
ættartölum. Auðsjáanlega tilgang-
urinn að komast þannig í samband
við sem flesta meiriháttar menn.
En jafnframt vanrækir þ. Th. að
minnast einu orði á Maríu dóttur
sína. þykja ættartölumar ákaflega
fræðandi og merkilegar. Um Maríu
segir hánn að þ. Th. hafi lofað
öðru fólki að ættleiða hana.
En mærðin um forfeðurna og af-
neitun eigin bams er ósamrýman-
legt. Ef það skiftir máli fyrir vís-
indin að vita um forfeður manna
í 10. lið, þá skiftir áreiðanlega
meira að vita um börn þeirra. Að
dómi óviðkomandi manna er ekki
nema ein skýring á þessu fyrir-
brigði. þ. Th. þykir sómi að því að
lekja ætt sína til Marteins bisk-
ups og sómi fyrir tengdaföður sinn
að vera skyldur sex biskupum.
þessvegna fjölyrðir hann um
þetta. En honum þykir ekki sómi
að sínu óskilgetna barni. þess-
vegna þegir hann um Maríu dóttur
sína.
Ber þetta vott um drengilega
skapgerð? því svarar hver fyrir
sig. þegar þ. Th. kemur að Möðm-
völlum, er hann þroskaður maður,
vanur stórborgalífi. Hann kynnist
þá ungri, mjög myndarlegri stúlku,
frænku Hjaltalíns, sem var á
heimili skólastjóra. Hún elur þor-
valdi dóttur. Bamið er gefið hjón-
um á Akureyri. Móðirin bar ekki
sitt bar eftir þetta. Lifði í sárri
fátækt í Khöfn það sem eftir var
æfinnar, og harmaði mest, að fá
ekki að hafa barn sitt hjá séi, og
T I M I N N
fullnægja móðurskyldunni. Enginn
vafi er á, að ef sú kona hefði rit-
að æfisögu sína, myndi Maríu ekki
hafa verið gleymt.
þ. Th. gat gert tvent í þessu
máli: Annaðhvort að giítast kon-
unni og ala sjáifur upp bam sitt.
EÖa þá að minsta kosti að gera
móðurinni kleift að hafa barnið hjá
sér. Hvomgt gerði hann. Barnið
er fengið í hendur vandalausu
fólki. Móðirin verður brotinn reyr,
af að ala barn með ræktarlausum
iöður, og einkum af því að hafa
ekki ástæðu til að fóstra og hlúa
að því aíkvæmi, sem hún hafði gef-
ið líf. Eina afsökun þ. Th., að telja
ekki fram þetta bam, ætti að vera
sú, að minkunn hefði verið fyrir
tengdason Péturs biskups að eiga
lausaleiksbarn. En ekki verður
barninu kent um tilveru sína. Nið-
urstaðan er því sú, að þ. Th. ritar
um sig sjálfan, eins og „góður son-
ur um föður“. Haim rekur ættina
í allar áttir til meiri háttar manna
— til að gylla sig. En hann þorir
ekki að kanhast við sitt eigið bam,
af því lausaleikskrói og fátæk móð-
ir „passa“ ekki í opinberu fram-
tali á afreksverkum hans.
Við smáatriðin þýðir ekki að elt-
ast. Á bls. 277 í æfiscgu Péturs
biskups komst þ. Th. þannig að
orði um þóm konu sína, að maður
hennar hafi verið prófessor Dr.
þorvaldur Thoroddsen. Munu ýfir-
lætismenn kunna vel að meta slíkt
sjálfstitlatog. Ekki get eg saim-
færst af orðum sr. M. H., að hlut-
deild Ögmundar í rannsóknum og
ferðum þ. Th. hafi verið það lítil,
að hann hefði ekki mátt fá álíka
rúm í æfisögunni eins og ein mat-
arveisla í Stokkhólmi, eða eins og
spiladós Péturs biskups. **
Þakkarorð
til íslensku þjóðarinnar.
Ókunn yður og yðar fögru, sögu-
ríku eyju komum við hér til Is-
lands fyrir nærfelt 10 árum síðan.
Áður en við stigum fótum okkar
á íslenska grund, þektum við að
nokkru þann náunganskærleika, er
guð gefur þeim manni, sem helg-
ar sig í þjónustu hans.
En sá fórnarvilji, það traust og
sá áhugi, sem íslenska þjóðin
sýndi starfi voru frá fyrstu tíð,
knúði okkur til að elska Island og
íslensku þjóðina sjerstaklega.
Og þar eð við nú, samkvæmt
skipun, verðum að yfirgefa Island,
förum við hjeðan með margar
bjartar og góðar endurminningar,
glöð yfir því, að hafa fengið að
þekkja yður og landið yðar, og við
þökkum guði og yður fyrir það.
Hvarvetna höfum við mætt vin-
semd, sem knýr okkur til að minn-
ast yðar lengi.
1 von um, að eftirkomendur okk-
ar, Brigadér og frú Holm mættu
verða hins sama kærleika og fórn-
arvilja aðnjótandi, svo að starf-
semi Hjálpræðishersins á komandi
árum gæti orðið til enn meiri nyt-
semdar og blessunar fyrir land og
þjóð, biðjum við yður að meðtaka
okkar hjartanlegustu þökk og ósk
um blessun guðs.
Reykjavík 16. maí 1924.
Camilla og S. Grauslund.
o
Hundaþúfan og f jallið, Kjartan-
sen Mbl. „ritstjóri“ ræðst á Hall-
dór Stefánsson 1. þm. N.-Mýl. með
fáryrðum út af ræðu Halldórs um
gengismálið. Heldur Kjartansen að
nú sé óhætt að narta, er Halldór er
langt undan. En skammgóður reyn
ist sá vermir sem oftar. Verður
ekki meir tillit tekið til skrifa
Kjartansens en vaðals hans í þing-
inu. Hlægilegast er þó er Kjartan-
sen, langsamlega mesti þynningur
íhaldsins — og er þá langt jafn-
að — bregður Halldóri um vits-
munaskort. Sannast á þeim við-
skiftum vísan gamla Steingríms
r
Nefnd sú, er kosin var á innstæðueigendafundi 24. nóvember f. á.,
hefir óskað eftir að enn á ný yrði boðaður fundur til að taka endan-
lega ákvörðun um sparisjóðinn.
Boðast því hérmeð innstæðueigendur á fund, sem haldinn verður
í húsinu Fjölni á Eyrarbakka miðvikudaginn 2. júlí þ. á. og hefst kl.
10 f. h. Vegna rúmsins er þess óskað, að sem flestir sameini sig um
fulltrúa, en jafnframt er mjög áríðandi að hlutaðeigendur mæti eða
láti mæta fyrir sig og fái aðgöngumiða að fundinum fyrir fundardag.
Eyrarbakka 19. maí 1924.
Sparisjóðssijórnin.
Lífsábyrgðaríélagið » T H U L E «
Stookholm.
Stærsta lífsábyrgðarfólag á Norðurlöndum.
--o---
Tryggingarfjárhæð ca. 600 milj. kr.
Eignir.....— 165 — —
IMT' Fjölbreyttar tryggingaraðferðir. — Hár bónus. *"^j|
Nýj ung:
Mánaðartryggingar.
Leitið upplýsinga um Thule hjá aðalumboði félagsins á íslandi:
Vátryiiiiiiarstifi fl. II. TnimillS.
Eimskipafélag’shúsinu — Reykjavík — Simi 254.
um hundaþúfuna og fjallið. Einn
flokksmanna Kjartansens sagði
hann ríða á ösnu inn í þingsalinn.
Má segja það um alla framkomu
hans, því að riddarinn er eftix þvi.
Einar Nielsen. 16. apríl síðastlið-
inn er smágrein í einu helsta blaði
Dana, Berlingske Tidende, um Ein-
ar Nielsen miðil og komu hans
hingað. Segir svo frá að E. N. hafi
farið mikla sigurför til Islands,
hafi haldið marga miðilsfundi og
nefnd vísindamanna hafi rannsak-
að hann. „Á tveim þessara funda,
er sérstaklega var rannsakað alt,
var miðillinn alveg afklæddur. Á
fyrri fundinum sást greinilega 14
ára gömul stúlka, meðal veranna
sem birtust. Hún kallaði sig Elísa-
bet. Læknirinn gat mælt hæð henn-
ar, því að hún stóð ekki nema 2—3
fet frá honum. „Gítar“ sveif í lofti
og var leikið á hann um leið. Ösýni-
legar hendur komu við fundar-
menn. Nielsen sjálfum var lyft í
loft upp og eitt sinn var hann lát-
inn 'ofan á píanóið, en stóll hans
sveif í lausu lofti. Einu sinni birt-
ist 13 ára gamall drengur. það var
dáinn sonur Kvarans rithöfundar,
og talaði hann við móðui sína. Ráð-
herrafrú ein, sem var á andafundi,
þreif í andaklæðnað Elísabetar,
reif stykki úr honum og misti það
á gólfið. Sáu menn þegar það af-
líkamaðist aftur“. — Svo mörg eru
blaðsins orð og loks bætir það við,
að svo líti nú út sem E N. hafi
fengið fulla uppreisn fyrir þau tíð-
indi, sem urðu í Kristjaníu.
I spor Leifs hepna. Tveir ungir
Ameríkumenn, íþróttamenn miklir
um siglingar, eru staddii í Krist-
janíu um þessar mundir þeir ætla
sér að kaupa seglbát í Noregi og
fara á honum þaðan til Færeyja
fyrst, þaðan til íslands, þvínæst til
Grænlands og loks til Vínlands hins
góða — slóðina Leifs hepna er
hann fór árið 1000. Ekki var það
kunnugt, er síðast fréttist, hvenær
þeir félagar legðu af stað, né hve-
nær þeir væru væntanlegir hingað.
Sendiherraritari Tjekkóslafa í
Stokkhólmi, Emil Walter að nafni,
er staddur hér í bænum þessa dag-
ana. Hefir hann kynt sér töluvert
fornbókmentir Islendingn og þýtt
sumar Islendingasögurnar, Geisla
Einars Skúlasonar, Liljn Eysteins
og Gylfaginning Snorra á tungu
Tjekkóslafa. Hefir í ráði að gera
Völuspá sömu skil. Eru slíkir
menn aufústigestir. — Á morgun
flytur hann erindi um ættland sitt
og mun marga fýsa að heyra
Prestskosning fór þannig í Lauf-
ásprestakalli að síra Hermann
Hjartarson á Skútustöðum var
kosinn með 90 atkvæðum. Síra
Gunnar Benediktsson í Saurbæ í
Eyjafirði fékk 67 atkvæði og síra
Sveinn Víkingur 8 atkvæði. Aðrir
umsækjendur höfðu tekið umsókn
sína aftur.
Lárus Sigurbjörnsson stud. mag.
sonur Sigurbj. Á. Gíslasonar í Ási
tók heimspekispróf í gær við
Kaupmannahafnarháskóla með 1.
ágætiseinkunn.
Gestir í bænum. þorsteinn Jóns-
son kaupfélagsstjóri á Reyðar-
firði og Jón ívarsson kaupfélags-
stjóri frá Höfn í Homafirði eru
staddir í bænum og dveljast hér til
aðalfundar Sambandsins í byrjun
næsta mánaðar.
þórður Kristleifsson bónda þor-
steinssonar á Stóra-Kroppi í Reyk-
holtsdal er nýkominn til bæjarins.
Hefir stundað söngnám ytra í 4 ár,
á þýskalandi einkum. Væntanlega
lætur hann til sín heyra áður en
langt um líður.
Stöð Zóphóníasar Baldvinssonar
sendir bíla sína austur yfir fjall
sömu vikudaga og á sömu staði og
í fyrra.
Látinn er í Vík í Fljótum þor-
steinn þorsteinsson hreppstjóri,
merkur maður og fróður.
Deila stendur yfir á Akureyri
milli verkamanna og atvinnurek-
enda um kaupgjaldið.
Júlía, leikrit eftir Strindberg,
var leikið í konunglega leikhúsinu
í Kaupmannahöfn og einmg af
dönskum stúdentum, og þótti milc-
ið til koma. Leikfélag Reykjavíkur
byrjar að leika það á morgun hér.
Gunnar Schram símritari hér í
bænum hefir verið skipaður stöðv-
arstjóri á Akureyri í stað Halldórs
Skaftasonar.
1621 bam kom í Bamaskóla
Reykjavíkur í haust og 1531 iauk
prófi í vor.
Mannalát. Nýlátin er hér í bæn-
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Áhersla lögð á
ábyggileg viðskifti.
Millur, svuntuspennur
og belti
ávalt fyi’irliggjandi.
Sent með póstkröfu
um alt land.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
m Samvínnuslcóiinn.
Kenslugreinar: Islenska, danska,
sænska, enska, og fyrir þá sem
þess óska sérstaklega, byrjunarat-
riði þýsku og frönsku. Almennur
reikningur, verslunarreikningur,
skrift, vélritun, bókfærsla, verslun-
arsaga, verslunarréttur, sam-
vinnusaga, hagfræði, fólagsfiæði,
og fyrir þá sem þess óska, fyrir-
lestrar í bókmentasögu og lista-
sögu.
Mötuneyti Kennara- og Sam-
vinnuskólans í húsi ungmennafé-
laga við Skálholtsstíg. Kennarar
og samvinnumenn utan af landi fá
hvergi betri kjör en þar.
Komandi ár.
Bókin kostar kr. 3,50. Fæst í ná-
lega öllum kaupfélögum og hjá Ár-
sæli. Valtýr hefir mælt með bók-
inni fyrir dönsku húsbændurna.
um frú Ágústa Svendsen stór-
merk kona háöldruð. Verður henn-
ar minst síðar. — Látinn er í Borg-
arfirði á heimili Guðmundar
Bjömssonar sýslumanns, tengda-
sonar síns, Júlíus Halldórsson, sem
um mjög langan tíma var læknir
Húnvetninga. Verður hans minst
síðar.
Sigm-ður Birkis söngmaður er
nýkominn heim að afloknu söng-
námi í þýskalandi. Hefir sungið
einu sinni hér við góðan orðstír.
Stefán frá Hvítadal hefir verið
á ferðinni hér syðra. Flutti með
sér sextuga drápu um katólsku
kirkjuna á Islandi á miðöldunum,
og ætlar að gefa út.
Ágæt tíð hefir verið hér um slóð-
ir undanfarið. Tún orðin hvann-
græn. Byrjað á stöku stað að setja
niður kartöflur.
Síra Sigurgeir Sigurðsson á Isa-
firði er staddur í bænum.
----o---
Yfir landamærin.
Sr. Eggert talaði á þingi í vetur um
glefsandi hunda, er þytu í ferðamenn,
á þann hátt, að ekki varð skilið öðru
vísi en lýsing á vinum hans og vanda-
mönnum á Stórólfshvolsfundinum í
sumar. Hefir sr. Eggert máske ætlað
að launa Skúla gamla umtalið um
Staðamautið?
Morgunblaðið getur ekk’ neitað þvi,
að ihaldið og sjálfstæðið höfðu trygt
Bjarna sæti í bankaráðinu, og að spurs
málið var ekkert annað en Klemens
eða Kjartansen, hvor þeiira ætti að
vinna. Magnús dósent var settur upp
þegar auðséð var, að Kl. J. myndi
sigra.
Framsókn kom í gegn í vetur merki-
legri breytingu á Akureyrarskólanum.
Valtýr hefir þagað um málið. Hver er
skoðun hans á því? Hver myndi hafa
verið skoðun Stefáns skólameistara?
Hver var skoðun íhaldsmanna á
þingi? Og er Valtýr „kúslcaður" af
„löðurmennum" til að hundsa áhuga-
mál föður síns? x.
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjan Acta h/f.