Tíminn - 26.07.1924, Blaðsíða 3

TlMINlf
117
neitt við andatrú nema hann ráðg-
ist um það við mig fyrst. — En
það eru samt fleiri með íullan
kjark í þeim efnum, og búinn var
aðalþýðandi skýrslunnar að ljúka
sínu starfi áður en eg hafði hug-
mynd um þetta „stórræði“. —
það er ekki til neins fyrir hann
að hamast að mér, eg fer ekki að
segja honum í leyfisleysi hverjir
séu útgefendur skýrslunnar. Hafi
þeir gaman af að stríða honum
áfram með því að dylja nöfn sín,
þá e.v um það við þá að eiga en
ekki mig. Ótrúlegt er að hann færi
sjálfur að hlaupa í blöðin og birta
nöfn í leyfisleysi, þótt einhver
óviðkomandi skoraði á hann. Eða
kannske hann vilji þá nefna alla
höfunda „prestabréfaxma“ nafn-
lausu, sem hann birti í Tímanum í
fyrra. þar var meðal annars veg-
ið að Bjarma og stefnu hans „úr
leynifylgsni myrkursins“, og kom
mér þó ekki í hug að dylgja með
að bréfin væru heimasmíði „guð-
fræðideildarinnar eða manna úr
henni“, og þótti það ekkert óeðli-
legt að bréfritararnir vildu fela
sig á bak við prófessorinn.
Prófessorinn er að dylgja með
að eg hafi þann ljóta sið að leyn-
ast í einhverju fylgsni og vega
þaðan að andstæðing. — Leyfi eg
mér að lýsa slíkt hrein ósannindi
og ræð honum alvarlega til að
takaþau orð aftur góðfúslega,alveg
eins og hann er búinn að stinga
a tur í vasa sinn tvexmum öðrum
ósannindum sínum, að það sé vott-
fast að eg hafi sótt handritið og
að Kristniboðsfélagið hafi pantað
200 eint. af riti H. 0.
„Miklum framförum má hann
taka í rithætti, áður en stungið
verði upp á að kalla hann þjón
sannleikans“. Eitthvað á þá leið
skrifaði H. N. í fyrra um mig. En
hvað gæti eg sagt nú um hann —
með fullum rökum?
Stöðugt reynir H. N. „að klína“
Kristniboðsfélaginu inn í þetta
mál, þótt því sé það óviðkomandi.
Ef einn eða tveir menn úr
Kristniboðsfélaginu gera eitthvað,
finst H. N. alveg rökrétt að segja
„Kristniboðsfélagið eða menn úr
því“. — Með sömu „rökfimi"
mætti segja „guðfræðideildin eða
menn úr henni“ eru andatrúar,
„Sálarrannsóknafélagið eða menn
úr því“ urðu gjaldþrota. Hvernig
ætli honum þætti þessháttar lok-
leysu ritháttur hjá öðrum?
Eg veit ekkert um, hver eða
hverjir hafa borgað þýðingu
skýrslunnar, en hitt veit eg, að að-
alútgefendur hennar hafa aldrei
komið í kristniboðsfélagið, og gæti
slíkum kringumstæðum, þótt ann-
ara tillaga megi vitanlega vænta
frá flokknum. því að kjördæmið
er honum þá vitanlega tapað.
í gustukaskyni.
Eins atriðis verður enn að geta
sem fram kom á fundinum. Má
um það segja hvorttveggja: að það
er alveg ófyrirgefanlegt að halda
slíku fram, og það er einhver fá-
ránlegasta staðhæfing sem stjóm-
málamaður hefir gripið til í vand-
ræðum sínum.
Jón Kjartansson greip til þess
óyndisúrræðis á fundinum að lýsa
því yfir að Morgunblaðið væri gef-
ið út í gustukaskyni við ekkju
þjóðkunns manns á sinni tíð.
Hvílík undur og firn. Að hann
skuli leyfa sér að bendla nafn göf-
ugrar og merkrar konu við slíkar
umræður sem orðið hafa og þama
urðu um Morgunblaðið. Að hann
skuli dirfast að halda því fram að
aðalblað landsstjórnarinnar og
Ihaldsflokksins sé gefið út í þessu
skyni, að danskir og íslenskir
kaupmenn leggi fram stórfé til
blaðútgáfu í gustukaskyni. Ber-
léme, Fenger og Co. eru líklegastir
til þess.
Rökin áttu að vera þau að ísa-
foldarprentsmiðja gæti ekki lifað
án Morgunblaðsins, en nú er það
Smásöluverd
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
Reyktóbak.
Moss Rose (Br. American Tobacco Co.) .... Kr.
Old Friend ---
Ocean ---
Waverley ---
Glasgow í V4 ---
- í v. —
Old English ---
Gai’rick Mixt. ---
8.70 pr. 1 lbs.
8.70 pr. 1 —
10.85 pr. 1 —
15.55 pr. 1 —
15.55 pr. 1 —
16.10 pr. 1 —
19.00 pr. 1 —
23.60 pr. 1 —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2%.
Ijandsverslun íslands.
. W. Bnch
(Iiitasmidja Buchs)
Tietgensgade 64.
Köbenhavn B.
Litir til heimalitunar:
Demantssorti, hrafnssvart, kastorssorti, Parísarsorti og allir
litir, fallegir og sterkir.
Til heimanotkunar:
Gerduft, „fenncnta11, eggjaduft, ávaxtadropar, soya, matar-
litir, „Sun1!-skósvertan, „ökonom“-skósvertan, sjálfvinnandi
þvottaefnið „Persil11, „Hénko“-blæsódinn, „Dixinu-sápuduftið,
„Ata“-skúriduftið, kryddvörur, Blaanelse, Separatorolie o. fl.
Brúnspónn.
Litarvörur:
Anilinlitir, Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
Gljálakk:
„Unicumu á gólf og húsgögn. Þornar fljótt. Ágæt tegund.
Fæst alstaðar á íslandi.
eg best trúað, að H. N. vissi það
líka, enda þótt hann láti svona. —
Stúdentsvottorðið, sem hann er að
dylgja með, er mér óviðkomandi,
enda má svo sem vel vera, að til-
vera þess sé jafnsönn, og að það
sé „vottfast, að eg hafi sótt hand-
ritið“. Sé það satt, sem H. N. seg-
ir um það, og sé það frá sama guð-
íræðisstúdentinum og til mín kom
hvað eftir annað ótilkvaddur, full-
ur af áhuga að greiða fyrir útkomu
skýrslunnar, þá minnir það mig á
annað „stúdentsvottorð“ eða
„kandídatsvottorð", sem H. N.
fékk mig einu sinni fyrir aldamót-
in til að sækja með sér suður í Suð-
urgötu. það snerti H. N. talsvert
meira en þetta vottorð, og fór hann
ekki með það í blöðin, enda hafði
andatrúin ekkert umhvcrft skap-
lyndi hans þá.
Eina „glætan“ í síðasta svari
hans er að hann tekur þegjandi við
þungum orðum út af óviðeigandi
ummælum sínum um Krist og tele-
plasmað. Taki hann þau ummæli
sín hreinskilnislega aftur, skal eg
aldrei framar minnast á ósannind-
in hans, sem getið er um hér að
framan.
Haraldur skilur það líklega ekki,
en ýmsir lesendur munu vera svip-
aðir mér í því, að þeir kjósa heldur
að þeir verði sjálfir fyrir ósaim-
girni og álasi en að þurfa að hlusta
á það, sem þeim finst vera guðlast.
----o----
Síðusti kappreiðar.
Eins og til stóð, voru að tilhlutun
hestamannafél. „Fákur“ háðar
kappreiðar á skeiðvellinum við
Elliðaár, sunnudaginn 13. þ. m., og
hófust þær að heita mátti á tiltekn-
um tíma, kl. 3 síðd. —
Veður var hið ákjósanlegasta, og
þátttaka vonum framar, því mikið
af borgarbúum var á skemtiferð-
um víðsvegar út um sveitir. Samt
sem áður kom það berlega í ljós við
þessar kappreiðar, að Reykvíking-
ar eru sýnilega farnir að unna þess-
ari útiskemtun, sem og vænta
mátti, því hún er ein af okkar þjóð-
legustu skemtunum, sem haldnar
eru undir beru lofti.
Við þessar ltappreiðar kom það
einnig í ljós, að menn úti um sveit-
ir eru farnir að skilja, að þær hafa
þýðingu fyrir þá, ekki einungis
vegna þeirra fáu hesta, sem þeir
hleypa í það og það skiftið, sem
kappreiðar eru háðar, heldur og
líka það, að kappreiðar hljóta að
auka markað fyrir þá á góðum hest
opinbert leyndarmál að Morgun-
blaðið liggur eins og farg á prent-
smiðjunni, skuldar henni stórfé, og
tapið á rekstri þess samanlagt frá
upphafi afarmikið.
Geta menn hugsað sér hversu sá.
stjórnmálamaður er orðinn að-
þrengdur sem grípur til slíkrar
staðhæfingar, og leyfir sér að mis-
nota þannig nafn merkrar konu
fjarstaddrar og máli öldungis óvið-
komandi.
Raunir Morgunblaðsins voru
sannarlega nógar fyrir.
Félagsmál bænda.
Óvíða á landinu er þörfin jafn-
brýn og í þessum fögru og frjó-
sömu sveitum, fyrir öflugan bænda
félagsskap. Hafnleysi, fjarlægðin
og vötnin óbrúuðu, eru hinir miklu
örðugleikar sem við er að stríða.
Kaupfélögin í Vík og Hallgeirs-
ey og Sláturfélag Suðurlands hafa
unnið bændum geysimikið gagn á
undanförnum árum og rjómabúin
eru aftur að færast í aukana.
En við örðuga mótstöðu hefir
verið að etja. Margir hinir sömu
menn, sem unnu að kosningu J.
K. síðast, hafa gert alt til að
stofna til sundrungar þessa nauð-
synlega bændafélagsskapar og
fremstur í flokki valdsmaðurinn í
Vík, G. Sv. Lítur svo út sem hann
telji það eitt sitt helsta verkefni
um, því víst er um það, að síðan
„Fákur“ hóf starfsemi sína, hefir
hestaeigendum í Rvík fjölgað að
miklum mun, og mun þó gera það
meir þá stundir líða fram; sveita-
menn verða því að gæta þess að
fylgjast vel með á öllum kappreið-
um og yfir höfuð allri starfsemi
Fáks.
Eins og auglýst er á öðrum stað
hér í blaðinu, stendur til, að „Fák-
ur“ haldi kappreiðar 17. ágúst n.
k., og ættu þá sveitamenn, þó að
sláttur standi þá yfir, að koma með
þá hesta, sem að einhverju leyti
geta talist til gæðinga. —
Við síðustu kappreiðar 13. þ. m.
hlutu þessir hestar verðlaun:
1. verðlaun á stökki fékk jarpur
hestur (Skuggi) þórðar Auðunns-
sonar frá Múla í Fljótshlíð; hljóp
að ríða niður þessa merku sjálf-
bjargarviðleitni bændanna, sam-
vinnufélagsskapinn. Hann virðisc
vilja stofna til yfirdrotnunar í
fornum stýl yfir hjörtum manna
og skoðunum austur þar og á síð-
astliðnu hausti tókst honum að
villa mönnum sýn og fá þá til að
kjósa pólitiskan skjólstæðing sinn.
En eg er ekki í vafa um að sú
yfirdrotnun er nú úti. Yfirvalda-
kúgunin eins og hún þektist fyrir
hundrað árum og meir líðst aldrei
aftur hér á landi. Samvinnufélög-
in munu austur í Skaftafellssýslu,
eins og annarsstaðar, ekki einung-
is rétta við efnahag bænda og bæta
afkomu þeirra, heldur og gera þá
að frjálsum og djarfhuga mönn-
um, sem ekki þola slíka kúgun.
Um leið og eg þakka Skaftfell-
ingum og Eyfellingum þá miklu
alúð og ágætu viðtökur í hvívetna
sem þeir veittu mér, vil eg fyrst
og fremst óska þeim þess, að fé-
lagsskapur þeirra, til hverskonar
þrifnaðar fyrir landbúnaðinn, megi
eflast sem mest, til viðreisnar og
framfara um atvinnureksturinn
og til þroska í öllum greinum fyr-
ir félagsmennina.
þar sem réttnefndastir eru Sól-
heimar á íslandi, þar eiga að búa
frjálsir og félagslyndir, framsækn-
ir og djarfhuga menn.
Tr. p.
hann 300 m. á 23,5 sek. 2. stökk-
verðlaun fékk Mósi Gests Guð-
mundssonar frá Sólheimum; hljóp
hann 300 m. á 23,8 sek.,og 3. stökk-
verðlaun fékk grár hestur (Sörli)
eign ólafs Magnússonar hirðljós-
myndara í Rvík. — Fyrstu verð-
laun á skeiði hlaut enginn. 2. verðl.
á skeiði fékk jarpur hestur (Hörð-
ur), eign Karls þorsteinssonar bak-
ara í Rvík, og rann hann skeiðið
(250 m.) á 26 sek. 3. verðl. á skeiði
hlaut brúnn hestur (Baldur) eign
Einars E. Kvarans bankagjald-
kera í Rvík, rann hann skeiðið á
27 sek. —
Ýmsir aðrir góðir hestar voru á
kappreiðunum, og svo er nærri um
flýtir þeirra, að mestu nákvæmni
þarf til að dæma rétt á milli þeirra.
Áhorfandi.
----o—.—
Frá útlöndum.
Stjórnarskifti eru væntanleg í
Noregi. Bannfrumvarp stjórnar-
innar var felt í Óðalsþinginu með
63 atkv. vinstrimanna og kommún-
ista gegn 49 atkv. hægrimanna og
róttækra vinstrimanna. Vegna
þessa hefir Berge f orsætisráðherra
og ráðuneyti hans beiðst lausnar
Sennilega myndar Mowinckel nýja
stjóm.
— Sérveldismenn (Demokratar)
í Bandaríkjunum hafa nú útnefnt
John W. Davis, sem forsetaefni
við kosningamar í haust. Davis er
fæddur 1873, og er lögfræðingur.
Hann hefir lengi átt sæti á þing1
og var árin 1918—21 sendihe-ra
Bandaríkjanna í Lundúnum. þótti
hann leysa það starf vel af hendi.
og hefir jafnan þótt atkvæðamað-
ur. Sennilega er þó flokkur ha \3 í
minnihluta, og hefir litla von ura
rð sigra við kosningamar.
— 1 Kína hefir vatnsflóð valdið
miklu tjóni og þúsundir manna
hafa látið lífið.
— Ráðstefna bandamanna í
Lundúnum er nú byrjuð. Macdon-
ald forsætisráðherra Bretlands hóf
umræðurnar. Kvað hann nauðsyn-
legt, að framkvæmdar yrðu tillög-
ur sérfræðinganefndarinnar. Frakk
land yrði trygt fyrir nýrri þýskri
árás, og að þær þjóðir, sem ætluðu
að veita pjóðverjum lán, fengju
tryggingu fyrir láninu. — þess má
geta, að Mussolini gat ekki komið
á ráðstefnuna. Mun hann ekki eiga
heimangengt nú sem stendur.
— Fréttir hafa borist um, að
skipshöfnin af danska skipinu
„Teddy“, sem hvarf við Grænland
fyrir rúmu ári, hafi komist til
Angmagsilik og sé þar heil á húfi.
— Stjórnarskiftin í Bandaríkj-
um Suður-Ameríku em einn af
merkustu viðburðum sumarsins.
Smuts hershöfðingi.sem nú vék úr
völdum, hefir setið við stjóm síð-
an vorið 1921. Hann er einn af
helstu foringjum Búa, en mikill
hluti þjóðarinnar hefir yfirgefið
hann nú vegna þess, að hann hefir
gengið í samband við breska flokk-
inn (Suður-Afríkuflokkinn). Her-
zog herforingi, sem um langt skeið
hefir verið foringi sjálfstæðis- og
skilnaðarhreyfingarinnar, hefir nú
myndað stjóm, en flokkur hans
var of lftill til þess, og varð hann
ins. þetta er afaróeðlilegt sam-
band, því verkamannaflokkurinn
er samsettur af ótal þjóðum, sem
leitað hafa til námuhéraðanna og
eru mjög róttækir í skoðunum. Bú-
ar aftur á móti eru stoltir af þjóð-
erni sínu, íhaldssamir um skör
fram og allra þjóða herskáastir.
það em því lítil líkindi til þess, að
samvinna geti orðið til lengdar með
þessum flokkum. En þessi stjóm-
arskifti hafa vakið mikla eftirtekt,
því það er í fyrsta sinni, sem
ákveðnir andstæðingar Breta hafa
komist til æðstu valda í breskum
nýlendum, er sjálfstjórn hafa.
Verður fróðlegt að sjá, hver áhrif
þetta kann að hafa á afstöðu Suð-
ur-Afríku til ríkisheildarinnar.
— ■—o---
Ritfregn.
Guðm. Davíðsson: Rán eða rækt-
un. Sérprentun úr „Rétti“ 1923.
„Oft finst oss vort land eins og
helgrinda hjarn“. Svo kvað skáld-
ið, og þetta er orð og að sönnu. En
verst er þó, ef landsmenn eiga sjálf
ir sök á því, að landið er víða með
„brjóstin visin og fölar kinnar“,
og að helgrindasvipur þess er að
miklu leyti manna verk.
Höf. ritsins rennur það til rifja,
hve mjög hefir verið níðst á land-
inu, alt frá landnámstíð og fram á
þennan dag. Mörgum er runnin sú
skoðun í blóð, að mennirnir einir
eigi rétt á sér, en náttúran, bæði
jurta- og dýraríkið, sé réttlaus.
Náttúran er að vísu þolinmóð.
J)ó fer svo að lokum, að hún hefn-
ir sín og lokar forðabúmm sínum
fyrir þjófum og ræningjum. Höf.
rekur ránskaparsögu landsmanna,
en fer eins og gefur að skilja fljótt
yfir sögu. Hann sýnir, hversu
jurta- og dýraríkið hefir verið leik-
ið grátt hér á landi, ekki síður en
annarsstaðar. Ránskapur manna
nær hámarki sínu, þegar tekið er
til að strádrepa svo einhverja teg-
und, að enginn einstaklingur henn-
ar stendur eftir. þetta hafa aðrax
þjóðir gert, eins og sjá má á dýra-
fræðisritum. þær hafa höggvið
skarð í listaverkasafn náttúmxm-
ar, svo að hún hefir orðið snauðari
eftir en áður. Islendingar eíga þar
til sakar að svara ekki síður en
aðrar þjóðir. það voru þeir, er
gengu milli bols og höfuðs geirfug!
inum. Rostungum hefir og verið út-
rýmt hér við land. Hvalamorðingj-
ar skutu í skjóli íslenskrar lög-
gjafar, svo að nú sést ekki hvalur
ámm saman, þar sem stórir vaðir
hvala sáust oft og tíðum fyrii fár
um áratugum. Rjúpan á og í vök
að verjast. Löggjafar og lagabrjót-
ar sækja að henni og það er ekki
óhugsandi, að þeir verði þeir
ógæfumenn að útrýma henni. Höf.
sýnir, að samvinna er með ýmsum
tegundum dýra, sem virðast svarn-
ir féndur. Hann bendir á það, að