Tíminn - 23.08.1924, Blaðsíða 3

T 1 M I N N
133
Hin heimsfrægu
Barratt’s baðlyt
eru best og ódfrust.
Biðjið um:
„Columbus Brand“.
Besta niðursoðna mjólkin danska. —-S. í. S. annast pantanir.
Til tanpfélaga!
H.f. Smjðrlíkisgerðin í Reykjavik er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um ,$mára‘-smjörlíkið.
nauðsynlegt að þær séu fyltar, svo
að ekki setjist myglu- og gerla-
gróður innanvert við tunnutapp-
ann.
Sé nú nauðsynlegt að koma kjöt-
inu af stað áður en tími vinst til
að tvípækla, eru ekki önnur ráð en
bæta órunnu salti í pækilinn í tunn-
unum, og viti menn með vissu, að
skipsferð falli þegar í stað eftir
söltunina, er sjálfsagt að auka
þursöltunina, t. d. úr 12 kg. upp í
16 kg. í hver 112 kg. af kjöti. þetta
mun reynast affarasælt, þótt betra
sé að tími vinnist til þess að tví-
pækla kjötið áður en það er sent
utan, því það verður jafnsaltara
af pæklinum. Áður var það algild
regla hjá sláturfélögunum, að nota
10 kg. af þurru salti í hver 112
kg. af kjöti, en nú hafa mörg
þeirra aukið söltunina upp í 12 kg.
og hefir það gefist vel, enda getur
lítilsháttar saltaukning ekki spilt
útliti eða bragði kjötsins, nema um
því megnara kjöt sé að ræða.
J>á hefi eg lauslega minst á þau
atriði, sem eg tel mestu skifta um
verkun og geymslu saltkjötsins, og
vona, að hlutaðeigendur athugi
málið sér í hag.
Gísli Guðmundsson.
o
Norður í þingeyjarsýslu og vest-
ur í Önundarfirði er nú rekin
gráðaostagerð af miklu kappi. Á
Suðrulandsundirlendinu hefir osta-
gerð aukist stórlega síðustu árin
við rjómabúin. Er þetta mjög
gleðileg framför. Hér er nýr at-
vinnurekstur hafinn, sem vafa-
laust á sér mikla framtíð.
það var tilætlun Alþingis, mikils
hluta þess a. m. k., að innflutnings-
höftin ættu meðfram að styðja
innlenda framleiðslu. pær vörur,
sem framleiða mátti í landinu, átti
ekki að flytja inn.
Ná liggja bændur eystra, vestra
og nyrðra með sínar miklu birgð-
ir af osti og alt vorið og sumarið
hefir landsstjórnin ómælt gefið
innflutningsleyfin fyrir ostinn út-
lenda.
þannig er hún hin föðurlega um-
hyggja landsstjórnarinnar fyrir
bændum landsins og innlendum
framleiðendum!
pað var sagt í vor að dönsku
verslanirnar hér í bænum hefðu
sent hingað töluvert af smjörlíki.
Nóg smjörlíki og ágætt er fram-
leitt innanlands. Einhverjum hefði
orðið það á að segja: Hér eru inn-
flutningshöft, sem eiga að styðja
innlenda framleiðslu. En sagan
segir að stjómin hafi orðalaust
leyft dönsku verslununum inn-
flutninginn.
gripina, skrúðann, líkneskin, skrín-
in o. s. frv. A Norðurlöndunum liin-
um er nálega ekkert til af þessu
tagi. Ef við vinnum úr þessu
mikla og merkilega efni Islending-
ar, þá getum við, á þessu lang-
merkasta sviði í miðaldasögu
Norðurlanda varpað svipuðu ljósi
yfir sögu þeirra sem yfir fornöld-
ina. Og þá mun það sannast, að
skáldin íslensku fá verkefni til að
syngja ljóð til dýrðar katólsku
kirkjunni.
Enn mun það sannast af mál-
dögunum og fornskjölunum hversu
rík ítök katólska kirkjan átti í ís-
lensku þjóðinni og hversu allur al-
menningur lagði mikið á sig um að
hlúa að kirkjum sínum og prýða
þær. Engin stofnun, hvorki fyr né
síðar, mun hafa náð svo miklum
tökum á íslensku þjóðinni sem
katólska kirkjan, enda munu
kirkjuhúsin íslensku í katólskri tíð
hafa borið þess ljóslega menjar.
pau hafa verið margfalt hlýlegri
og vistlegri en kirkjurnar okkar
eru nú — altjölduð íslenskum tjöld-
um og dúkum, með listvefnaði og
útsaumi eftir iðnar konuhendur og
útskomar bríkur, krossmörk og
líkneski skrautlega máluð eftir
Einhver var að hafa það á orði,
að stór hluthafi í Morgunblaðinu,
útlendur, hefði átt hlut að máli.
En um það má ekki tala á stjórn-
arheimilinu frekar en snöru í húsi
ákveðinnar persónu.
----o---
Frá útlöndum.
Grænlandssamningurinn milli
Danmerkur og Noregs var endan-
lega samþyktur á þingi Dana um
síðustu mánaðamót. það voru
vinstri menn — bændumir dönsku
— og jafnaðarmenn.sem réðu sam-
þyktinni. Annar fulltrúi Færey-
inga, Effersöe, vakti á sér mikla
eftirtekt, er málið var til lykta
leitt. Hann lýsti því yfir, að héðan
af gæti hann ekki lengur tekið
þátt í því starfi að vinna að pólit-
isku samstarfi milli Danmerkur og
Færeyja. Með samningnum hefði
Danmörk brugðist skyldum sínum
við Grænlendinga. Nú myndi hann
láta kjósendur sína skera úr um,
hvort hann ætti áfram að fara með
þingmensku. Hafa komið fleiri
óánægjuraddir frá Færeyjum um
úrslit málsins.
— Japanar sýna óvináttu sína
til Bandaríkjanna, vegna innlfutn-
ingsbannsins, með mörgum hætti.
Almenn samtök eru um land alt að
kaupa engar vörur frá Bandaríkj-
unum. Kvikmyndaleikhúsin þora
ekki og vilja ekki sýna lifandi
myndir sem eru frá Bandaríkjun-
um og. ekki alls fyrir löngu var
skorinn niður fáni Bandaríkjanna
á bústað sendiherra þeirra í Tokíó,
og vitanlega náðist sá ekki sem
framdi.
— Bandaríkjaþingið hefir sam-
þykt að verja 900 miljónum króna
til aukins herbúnaðar, einkum á
sjó. Er talið víst að það sé einkum
fjandskapur Japana sem ráðið
hafi.
— þjóðverjar hafa lagt geysi-
mikið kapp á að eignast aftur
verslunarflota, en eins og kunnugt
er urðu þeir að láta af hendi mik-
inn hluta hans eftir friðarsamn-
ingana og mistu auk þess afarmik-
ið á stríðsárunum. Nú er talið að
verslunarflotinn þýski sé orðinn
um það bil helmingur af því sem
var fyrir stríð.
— það lítur svo út sem við for-
setakosningarnar í Bandaríkjun-
um, sem nú standa fyrir dyrum,
muni sundrast að miklu leyti sú
gamla pólitiska flokkaskifting sem
þar hefir verið um marga áralugi.
Hingað til hefir það jafnan reynst
svo, að forsetaefni annars hvors
flokksins, Republikana eða Demó-
krata, hefir hlotið kosningu með
eindregnum meiri hluta. Forseta-
innlenda menn skurðhaga og mál-
ara.
Ekki síður mun það sannast af
fornskjölunum íslensku, að þeir
forystumenn katólsku kirkjunnar
íslensku margir, sem áfeldir voru
þunglega fyrstu aldirnar eftir siða-
skiftin, voru miklu meiri menn og
betri en nú er alment kent í skól-
unum. Saga þessara alda er bæði
vansögð og rangsögð enn í öllum
kenslubókum.
— það er vel farið að Stefán frá
Hvítadal hefir ort þessa glæsilegu
drápu hinni katólsku kirkju Is-
lands til dýrðar, þó að hér sé sá
dómur á lagður að réttara hefði
honum verið að fara aðra leið um
efnisval. Og hiklaust má því spá,
að þetta verður ekki síðasta dráp-
an sem íslensk skáld yrkja um
þetta efni, heldur munu margar á
eftir fara. Tr. p.
----o----
Embætti. Kristján Linnet sýslu-
maður á Sauðárkróki hefir verið
skipaður bæjarfógeti í Vestmanna-
eyjum. — Katrín Thóroddsen hefir
verið skipuð héraðslæknir í Flat-
eyjarhéraði á Breiðafirði. — Egg-
ert Briem frá Reykholti hefir ver-
ið settur læknir í þistilfirði.
efni utan þeirra flokka hafa alls
ekki komið til greina. Nú er talið
mjög vafasamt að þessi verði úr-
slitin. Gömlu flokkarnir bera að
vísu fram hvor sitt forsetaefni:
Republikanar Coolidge forseta til
endurkj örs og Demókratar John
William Davis fyrverandi sendi-
herra Bandaríkjanna í London, en
auk þess er maður í kjöri frá
þriðja flokknum, sem talið er víst
að hnupli frá gömlu flokkunum
mesta fjölda atkvæða. Fjöldi
verkamanna fyllir þann flokk. For-
setaefnið heitir Foelette.
— Frumvarp hefir verið rætt í
norska þinginu um einkasölu á
koJiii þar í landi. Var samþykt í
annari málstofunni, en felt í hinni.
Vinstri menn og jafnaðarmenn
studdu frumvarpið.
— Uppreisn hefir verið hafin í
Brasilíu. Tugir þúsunda her-
manna haf a verið kvaddir til vopna
og óvíst enn hvorir bera hærri hlut,
uppreisnarmenn eða stjórnarhe'r-
inn.
— Meir en 100 ár eru síðan því
var fyrst fleygt að grafa göng und
ir Ermarsund, til þess að greiða
fyrir samgöngum milli Englands
og Frakklands. Síðan hefir jafnan
verið mikið um þetta rætt. Fyrir
40 árum var það mjög á dagskrá
og ítarlega rannsakað. En það sem
fyrst og fremst mun hafa valdið
því á fyrri tíð, að ekki varð úr, var
það að England vildi áfram halda
hlunnindunum að vera eyja. Göng-
in voru álitin geta orðið hættuleg
frá hernaðarsjónarmiði. þetta hef-
ir mjög breyst. Fyrst og fremst er
sambúðin nú öll önnur en var við
Frakkland. þeir sem vilja fá göng-
in, með járnbraut vitanlega, benda
á, hversu England gæti þá miklu
fljótar komið hjálparher til meg-
inlandsins. Enn er á það bent, að
þar sem flughernaður hafi náð svo
mikilli fullkomnun, sé England x
því tilliti varla eyja lengur. Og
loks benda menn á að göngin yrðu
eins og táknmynd þeirrar æfinlegu
vináttu, sem vera ætti milli Eng-
lands og Frakklands. þessara
hluta vegna allra var mál þetta nú
enn á ný tekið til rækilegrar at-
hugunar á Englandi. Síðast tók
nefnd það til athugunar sem í sátu
meðal annars fimm enskir forsæt-
isráðherrar: Balfour, Asquith,
Lloyd George, Stanley Baldwin og
Macdonald núverandi forsætisráð-
herra. Nefndin komst að þeirri nið-
urstöðu, í einu hljóði, að grafa ekki
göngin, og er málinu þar með lok-
ið, í bili a. m. k. Fyrst og fremst
var álitið að göngin gætu alls ekki
borið sig, en stofnkostnaður var
áætlaður 800 milj. króna. Úr sam-
göngunum myndi þetta ekki bæta
verulega, því að þær væru yfirleitt
eins góðar óg þyrfti að vera. Á
stríðsárunum hefði enski flotinn
’ og getað gætt flutningaskipanna
fulltryggilega og göngin yrðu lítt
öruggari, því að af sjó mætti láta
skothríð geisa sífelt að inngöng-
unni.Og loks dregur Englendingur-
inn fullkomlega í efa að lofthem-
aðurinn sé búinn að ná þeii’ri full-
kornnun, að enn séu ekki óteljandi
þægindi fyrir England að vera
eyja.
— Pasteur-stófnunin franska
hefir reist stórt og mikið apa-
sjúkrahús í einni nýlendu Frakka
í Mið-Afríku. Sjúkrahúsið hefir öll
hin fullkomnustu tæki, en alt er í
því skýni gert að gera lækninga-
tilraunir á öpunum, aðallega vegna
bei-klaveiki.
— Enn hefir komið fyrir alvar-
legt bankamál í Danmörku. Einn
af stærstu bönkunum, Köbenhavns
Diskonto og Revisionsbank, hefir
orðið að loka og stöðva allar út-
borganir. Sparifé stóð inni í bank-
anum meir en 100 milj. kr. Enn
hafa menn von um að hlutafé og
varasjóður nægi til að standast
töpin.
----o----
Faliið í Surtshelli.
1 Tímanum hefir verið sagt frá
því, er Stefán í Kalmanstungu féll
niður í Surtshelli. Til viðbótar því
skal þessa getið.
Stefán gekk meðfram austur-
brúninni á fjárdrápsgatinu og bar
sementspoka í fanginu (ekki á bak-
inu); ætlaði hann að kasta pokan-
um niður á snjóskafl, sem þar er
litlu sunnar. Hann gekk tæjxt, og
brast þá steinn úr blábrúninni
undan fótum hans. En berginu er
þarna svo varið, að lögin molna
sundur upp og niður, ekki ósvipað
og þegar vorísar moltna, og getur
verið miklu viðsjálla en fljótlega
sýnist. Stefán hentist fram af
brúninni í einu vetfangi, og steypt
ist áfram, vegna pokans, sem hann
bai', slepti honum í sömu svifum
og mundi hafa fallið í urðina á
grúfu eða því nær á fjórar fætur.
En rétt sem hann kom niður, skaut
hann fótum fram undir sig og tók
af sér fallið með knébeygju. Ekki
fipaðist honum eitt augnablik-
enda mundi það hafa kostað hann
líf eða limi. Stórgrýtt urð er þar,
sem hann kom niður, og liggur þar
eggjasteinn einn, allstór, og snýr
upp hvöss brún, sem stefnir frá
berginu, en skáhallir fletir til
beggja hliða. Stefán skaut fótum
á hliðar þessa steins, og gerði
hann þetta alt vitandi vits. Svo
segir hann, að sementspokinn
muni hafa bjargað sér, þyí að ella
mundi hann ef til vill hafa fallið
aftur á bak upp að berginu. En
pokinn og steinninn, sem úr brún-
inni brast, lentu nær berginu og
meir til hliðar en Stefán fótaði sig.
Jeg kom að Surtshelli fáum dög-
um síðar en þetta varð, og mældum
við Kristófer, bróðir Stefáns, þá
fallið. það reyndist nákvæmlega
10 álnir og 3 þuml. af bergbrún-
inni og niður á hliðar steinsins, þar
sem Stefán fótaði sig. En jafn-
framt má geta þess, að Stefán mun
vera nær því 200 pund, enda er
hann með stærstu mönnum hér á
landi.
það er mjög í frásögur færandi,
að maður skuli sleppa heill úr því-
líkri raun. En varla er það tilvilj-
un nema að litlu leyti. Stefáni flýg-
ur þetta eitt í hug: ekki að meiða
sig. Hann gerir það eitt, sem hár-
xétt var. það er hugrekki og geðró,
sem bjargar honum, meir en lík-
amshreysti. Og kannske er eitt
enn: það er leikfimin á Hvann-
eyri. það kom sér alt í einu vel að
kunna að beygja lappirnar. — En
Halldór skólastjóri reisti fimleika-
húsið á Hvanneyri fyrir eigið fé
fyrst, heldur en að skólinn fengi
það ekki í tæka tíð.
8. ágúst 1924.
Helgi Hjörvar.
■ ■ - o- -
Iþróttanámsskeiðið.
Iþróttanámsskeið það, sem aug-
lýst var í Tímanum í fyrri hluta
síðasta mánaðar, er þess vert, að
a. m. k. allir íþróttamenn gefi því
gaum. þetta námsskeið verður það
allengsta íþróttanámsskeið, sem
haldið hefir verið hér á landi. það
mun því vera óhætt að vænta mik-
ils árangurs af því. Margir hugsa
ef til vill sem svo, að námsskeiðið
taki óþarflega langan tíma, en svo
er þó ekki. Námsskeiðið má ekki
standa skemri tíma en 5 mánuði,
eigi nemendur að verða færir til að
kenna bæði íþróttir og leikfimi
þegar heim kemur.
Iþróttamenn verða að athuga
það, að slík handahófskensla, sem
nú tíðkast hjá mjög mörgum ung-
menna- og íþi'óttafélögum, dugir
ekki lengur. Víðsvegar um landið
þurfa að vera sæmilega hæfir
kennarar. Helst ætti hvert ung-
menna- og íþróttafélag að keppa
að því, að eiga einn mann, sem
getur kent bæði leikfimi og íþrótt-
ir. Nú er tækifærið fyrir þau að
byrja. TVö, þrjú eða fjögur félög
ættu að taka sig saman um að
senda einn mann og styrkja hann
að einhverju leyti; stór upphæð
þyrfti þetta ekki að vera, svo að
hann munaði um hana.
þegar félögin velja menn á þetta
námsskeið, þurfa þau sérstaklega
að athuga það, hvort þeir eru lík-
legir til að starfa heima í átthög-
unum í náinni framtíð.
Best væri að þeir piltar, sem
námsskeiðið sækja, hefðu eitthvað
iðkað íþróttir og hefðu löngun til
að kenna þær. þó er annað enn
nauðsynlegra, og það er, að félög-
in velji ekki aðra menn en þá, sem
eru þektir að reglusemi, enda mun
óhætt að segja það hér, að þess er
fyllilega vænst, bæði af stjórn 1.
S. I., sem stendur fyrir námsskeið-
inu, og forstöðumanni þess, að fé-
lögin vandi val mannanna, ekki
hvað síst er þessa hlið málsins
snertir.
Jafnframt íþróttunum ættu
piltar að geta notið bóklegrar
kenslu, þótt ekki væri nema 6—8
stundir í viku. Mun verða reynt að
útvega þeim, sem vilja, slíka
kenslu strax og námsskeiðið byrj-
ar. — Ungu íþróttamenn, sem haf-
ið áhuga fyrir íþróttastarfseminni
hér á landi! Sækið íþróttanáms-
skeiðið og beitið ykkur fyrir þarf-
asta uppeldismáli þjóðarinnar!
Iþróttavinur.
-----o----
Góð tíðindi eru það að togara-
eigendur íslenskir allmargir hafa
gengið saman í félagsskap um að
stofna síldarverksmiðju sem reki
síldarbræðslu í stórum stíl. Hefir
heyrst að þeir hafi keypt hina
miklu síldarmjölsverksmiðju Elías-
ar heitins Stefánssonar á Reykj-
arfirði á Ströndum.