Tíminn - 30.08.1924, Qupperneq 4

138
T I M I N N
í fjarveru minni
annast Asgeir Asgeirsson al-
þingismaður ritstjórn Tímans.
28. ágúst 1924.
Tr. Þórhalisson.
U
starfsmönnum og embættismönn-
um ríkisins, sem auðvitað heimta
sama kaup. En hinum þykir ekk-
ert að, þó að stjórninni gangi erfið-
lega að halda endurreisnarsamn-
ingana og styðja kaupkröfur starfs
manna ríkisins eftir megni; þann-
ig gekk þetta til nú 1 vetur, er al-
menn kauphækkun embættis-
manna ríkisins komst á, eftir- lang-
ar deiiur og ýmiskonar verkíöll.
Hvar þetta lendir er ekki gott að
sjá í bili, en þó sýnist liér vera um
svikamylíu að ræða, er geti orðið
rikinu hættuleg, fjárhag þess og
endurreisn.
Endurreisnarstarfið og árangur
þess byggist auðvitað á því, að sú
raunverulega framleiðsla, nfl.
landbúnaður, iðnaður og milliríkja-
verslun lamist ekki; þetta skilur
Dr. Seipel og reynir því að standa í
ístaði þessara íramleiðslugreina
gagnvart jafnaðarmönnum og vill
auðvitað nota gjaldþol þeirra í
þarfir ríkisins; togar hann þar
skækilinn móti jafnaðarmönnum,
sem vilja nota það í þaríir bæjar-
ins.
það er víst og satt hjá jafnaðar-
mönnum, að þessar framleiðslu-
greinar hafa blómgast vel síðustu
árin, en talsverð breyting hefir á
þessu orðið nú á síðustu tímum.
Peningar eru og hafa verið tor-
fengnir og afardýrir, t. d. eru inn-
lánsvextir þjóðbankans nú 12 af
hundraöi, en útlánsvextir auðvitað
miklu hærri; margir smærri bank-
ar bjóða ennþá hærri vexti af inn-
lánsfé, en fjöldi iðn- og atvinnu-
rekenda verður að sætta sig við af-
arháa okurvexti hjá einstaka mönn
um; er það sannað, að vextir hjá
einstöknm mönnum hafa komist
upp í 10 af hundraði á mánuði eða
120 af hundraði á ári, og má nærri
geta hvernig afkoma þeirra er, sem
slíku verða að hlíta, en það eru
einkum smærri atvinnurekendur.
pó hefir þeta gengið sæmilega
meðan vinnuiaunin voru lág, og
austurrískar vörur voru þá vel
samkepnisfærar í útlöndum og
mikið flutt út; en síðan launin
hækkuðu, og það var óhjákvæmi-
legt, hefir aðstaðan breyst mjög
til hins lakara og engin von til þess
að það lagist, nema ódýrara fé fá-
ist til framleiðslunnar. En hvaða
horfur eru á því ?
I fljótu bili mætti virðast að út-
lendum auðmönnum þætti fýsilegt
að ávaxta fé sitt, þar sem vextir
eru svo háir, en reyndin hefir orð-
ið önnur; þeim mun finnast, að
ríkið standi á völtum fótum og
áhættan sé mikil, enda hefir ýmis-
legt komið fyrir í fjármálalífinu
hér, sem hlýtur að hafa veikt
traustið út á við. Á eg þar einkum
við hið mikla kauphallai'brask í
vetur með franskan franka, sem
olli því, að nokkrir bankar hér fóru
á höfuðið og fjöldi fólks misti al-
eigu sína og meira til. Og þó að
þetta sé nú afstaðið og furðanlega
raknað fram úr þessu aftur, þá er
víst, að mjög hefir það spilt áliti
ríkisins hjá fjármálamönnum; en
sem sagt er eina vonin fyrir fram-
leiðsluna, að útlent fé fáist og þá
ódýrara en nú á sér stað, og að
þessu marki vinnur nú stjórnin
kappsamlega.
það er ekki hægt að segja ann-
að en endurreisnarstarfið sé vel á
veg komið og stjórnin og þjóðin í
heild sinni hafi með ótrúlegri
þrautseigju og sjálfsafneitun
framkvæmt afreksverk, sem óvíst
er, eftir minni hyggju, að öðram
þjóðum tækist betur, en þó er
þetta verk ekki nærri fullkomnað
ennþá; mörg ský eru ennþá í lofti,
og hefir verið bent á sumt af því
tagi og væntanlega það helsta.
þjóðin hefir hlotið viðurkenningu
og samúð allra þjóða fyrir það, sem
þegar er afrekað, og happadrýgst
Með hinni gömlu, viðurkendu
og ágætu gæðavöru
Herkulesþakpappa
sem framleidd er á verksmiðju
vorri „Dortheasmindeu frá því
1896 — þ. e. í 28 ár — liafa
nú verið þaktir’ í Danmörku
ca. 30 milj. fermetra þaka.
Fæst alstaðar á íslandi.
Hlutafélagið
Köbenhavn K. Havnegade 9
a
s
d
5
S ?
1 a
a s*
có ft
œ H
3 A
£
M
sýnist vera, að halda áfram á þeirri
braut, sem þegar er mörkuð, því
þó að jafnaðarmenn séu óánægðir,
þá hafa þeir samt ekki getað bent á
aðrar álcveðnar leiðir, er sigur-
vænlegri væru. En allir vinil•
Austurríkis — og þeir eru marg-
ir — óska þess, að aldrei komi
aftur slíkir tímar yfir ríkið, sem
1921—22, og þeir telja það sem
fyrirboða bjartari og betri daga,
að óhappaverkið 1. júní mistókst,
og þjóðin fær að njóta áfram
starfs þess manns, sem viðurkend-
ur er jafnt af flokksbræðrum og
mótflokksmönnum, persónugerfi,
óséi*plægni, atorku og föðurlands-
ástar. Guðm. Guðfinsson.
----o----
Krossanesverksmiðjan hefir orð-
ið uppvís að því, að hafa notað
síldarmál, er reyndust 20 lítrum
stærri en vera bar. Áttu málin að
taka 150 lítra, en tóku reyndar
170 1. Var atvinnumálaráðherra á
ferð fyrir norðan og voru málin
löggilt fyrir 170 1., svo einsætt
virðist að þeir, sem selt hafa verk-
smiðjunni síld, höfði skaðabótamál
gegn henni og vinni málið. —
Hinsvegar hafði verksmiðjan feng
ið leyfi til að hafa 15 útlendinga
við vinnu, en flutti, er til kom,
inn miklu fleiri menn þar sem
engin reglugerð um bann gegn
innflutningi hafði út komið, þrátt
fyrir þingsályktun um það. Telur
stjórnin sig ekki hafa haft nægi-
lega heimild í lögum frá 20. maí
1920 til að gefa út slíka reglugerð.
En það er hvorttveggja að þá hef-
ir hana og broMið heimild til að
takmarka leyfið til verksmiðjunn-
ar við 15 menn, enda hefði hún
þegar átt að láta þessa getið við
Alfa^
Laval
skilvindur
reynast best.
Pantanir annast kaupfé-
lög út um land, og
Samband ísl. samviélaga.
EMÖLLEN
KAUPMANNAH0FN
mælir með sínu alviðurkenda rúgmj öli og hveiti.
Meiri vörugæði ófáanleg.
S.I.S. sls:ifti3? eizAg'ÖTig'TJL -við cikilcuLr.
Seljum og mörgum öðrum íslenskum verslunum.
Kaupið
íslenskar vörur!
Hreinl Blautsápa
Hreinf. Stangasápa
Hreini Handsápur
Hreini K e rt i
Hreini Skósverta
Hreini Gólfáburður
Styðjið íslenskan
iðnað!
umræður um þingsályktunartill.
í vetur á þingi. Er það illa farið í
þessu atvinnuleysi, að ekki skyldi
reglugerðin koma út í tíma.
Jai-ðarför Jóns Bergssonar,
bónda á Egilsstöðum, fór fram að
viðstöddu meira fjölmenni en
dæmi eru til á íslandi.
Guðm. Thorsteinsson, listmálari,
er dó á hæli í Danmörku, var jarð-
sunginn í Reykjavík. Bar jarðar-
förin vott um hversu vinsæll að
Guðmundur heitinn var. Lifandi
blóm skrýddu kistu hans meiri en
sést hefir hér áður og vora lifandi
vottur um hinar óvenjulegu vin-
sældir hans. Guðmundur var fljót-
ur að kynnast, og eignaðist vini
hvar sem hann fór, enda var hann
svo af guði gerður, að engum var
betur lagið að gleðja meðbræður
sína. Hann var manna fúsastur að
ljá lið sitt til fjársöfnunar í góð-
gerðaskyni, enda var hans oft leit-
að. Hafi íslenskar þjóðsögur mist
þar mikið, er hann féll frá, og ekki
að vita, hvenær hið mikla og nauð-
synlega verk, að gera þjóðlegar
myndir við þjóðsögurnar verður
unnið fyrst hans misti við.
Aflabrögð. 237.262 skp. af fiski
segir „Ægir“ að hafi verið komin
á land 7. þ. m. Er það mesti afli
sem fengist hefir síðan land bygð-
ist. Nemur þessi sjö mánaða afli
38 þús. ton., en meðalafli undan-
farinna ára hefir verið 24 þús. ton.
Sódavatn. það má teljast með
tíðindum að nýlega hefir hafist út-
flutningur á íslensku sódavatni til
Skotlands. Hefir það selst allvel,
þó dýrara sé en annað sódavatn,
og mun hið tæra Gvendarbrunna-
vatn valda; er því sennilegt að
■framhald verði á þessum útflutn-
ingi og aukning.
Miss May Morris, dóttir W.
Morris, skáldsins fræga og málar-
ans, hefir verið á ferð hér í sum-
ar og lætur hið besta yfir landi og
þjóð, enda átti faðir hennar það
skilið af Islendingum, að dóttur
hans væri tekið vel.
Leiðrétting. I grein um kjötverk
un í síðasta tölublaði Tímans
stendur, að aukin söltun hafi eigi
skaðleg áhrif á kjötið, nema um
því megnara kjöt sé að ræða, en
á að vera magrara.
Ný bók. þorsteinn M. Jónsson
bóksali á Akureyri hefir nýlega
gefið út þarfa og góða bók: Lík-
ams- og Heilsufræði, til lestrar
fyrir alþýðu og kenslu í alþýðu-
skólum. Höfundurinn er einn hinn
nafnkendasti hinna eldri lækna,
Ásgeir Blöndal. Hefir höf. kent
þessi fræði í bama- og unglinga-
skólanum á Akureyri undanfarið,
reynst heilsufræði Steingríms of
löng. Bókin er mjög vel samin og
margar ágætar myndir prýða
hana.
Flugmennirnir Smith og Nelson,
flugmenn Bandaríkj ahersins,
lögðu af stað héðan fimtudaginn
21. þ. m. til Grænlands og komust
heilu og höldnu á ákvörðunarstað.
Eru þeir nú komnir alla leið til
Labrador og er sennilegt, að ekk-
ei’t verði þeim héðan af til farar-
tálma. Gert er ráð fyrir að þeir
komi til Kaliforníu um miðjan
september og er þá fluginu kring
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
aæzXXZBOOCp
og alt til
upphluts
séri. ódýrt.
Skúfhólkar
úr gulli og silfri.
Sent með póstkröfu út
áBBcemsæn© um land, ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Mötnneyti
Samvinnu- og Kennaraskólans
reyndist bæði gott og ódýrt síðast-
liðinn vetur, enda lítur út fyrir, að
það verði fjölsótt næsta skólaár.
Pví ættu allir nemendur þessara
skóla og aðrir, sem kynnu að vilja
kaupa þar fæði, að sækja um það
fyrir 20. september n. k. til Sigur-
geirs Friðrikssonar, Sambandshús-
inu, Reykjavík.
SamvinnusScólinn.
Kensla sjö mánuði frá 1. okt. til
aprílloka. Skólagjald 100 kr.
Heimavist fyrir 15 pilta, húsnæði,
ljós og hiti 25 kr. á mann um vet-
urinn. Aðgangur að mötuneyti
kennara- og samvinnuskólans fyrir
alla nemendur.
ljgb.
Eftir
Sigurð Sigurðsson frá Arnarholti
2. útgáfa, aukin.
Bóksalar snúi sér til Jóns Sighvats-
sonar bóksala í Vestmannaeyjum.
Samvinnuskólinn.
Kenslugreinar: Islenska, danska,
sænska, enska, og fyrir þá sern
þess óska sérstaklega, byrjunarat-
riði þýsku og frönsku. Almennur
reikningur, verslunarrcikningur,
skrift, vélritun, bókfærsla, verslun-
arsaga, verslunarréttur, sam -
vinnusaga, hagfræði, fölagsfræð;,
og fyrir þá sem þess óska, fyrir
lestrar í bókmentasögu og lista
sögu.
um hnöttinn lokið. ítalska flug-
manninum, Locatelli þingmanni,
gaf aftur öllu ver. Hann varð að
setjast á Grænlandshafi og hrakt-
ist þar á fjórða sólarhring, en þá
fann eitt Bandaríkjaherskipið
hann og bjargaði mönnunum.
Voru þeir þá aðfram komnir af
kulda og vosbúð.
Bannlagabrot. Toílverðir Rvíkur
fundu um miðja þessa viku 130 1.
af áfengi um borð í Islandinu.
Áfengið áttu einn af skipsmönnum
og Færeyingur nokkuð. Var annar
þeirra sektaður um 250 kr. en hinn
um 300 kr. og áfengið gert upp-
tækt. Nema slíkar sektir aðeins
litlum hluta af ágóðavon lög-
brjótanna, þó heldur sé vit í
þeim en 50 króna sektinni, er út-
iendur skipstjóri fékk nýlega fyr-
ir samskonar brot.
Garðyrkjusýningu heldur Garð-
yrkjufélag Islands í Barnaskóla
Reykjavíkur um þessar mundir.
þar eru sýnd ýms garðyrkjuáhöld
sem nauðsynleg eru öllum, sem
garðyrkju stunda. par era og
sýndar rófur og kartöflur og aðr-
ar matjurtir, og má aðdáanlegt
heita hversu miklum þroska sum-
ar þær hafa náð nú þegar ekki
áliðnara en er orðið. Meðal annars
eru sýnd ýms kartöfluafbrigði úr
Gróðrarstöðinni, sem veita góðar
upplýsingar um hvaða tegundir
borga sig best hér á landi.
Ritstjóri: Tryggvi pórhallsson.
Prentsmiðjan Acta.