Tíminn - 21.02.1925, Blaðsíða 1

^jaíbfcri
Q$ afgrettslur'a&ur Ctmans cr
Sigurgeir íriftrifsfon,
Sambanbsþústmi, Hrffíauif.
^fcjreifesía
C í m a n s et í Sambanbsljásimt
©pin baglega 9—f2 f.
Simi <196.
IX. ár.
KeyijaTÍk 21. febrúar 1925
8. blað
Steinar fyrir brauð.
Syar til Iierra atyinnumálaráðherra
Maguúsar Gruðmundssonar.
Skæðaskinn
er nú orðið óþarft, því vér höfum það sem er
miklu betra og* ódýrara, en það eru þessir viðurkendu
G ú m m í s k ó r
(skóhlífar) með hvítum botnum.
Verð: 11-2 7,00, 2V2-6 9,25 og 6-10 11,50
Gúmmístígvél
grá með hvítum botnum, enn vandaðri en
áður. Karltn. hnéhá 28,00, hálfhá 35,75,
fullhá 41,50. Drengja og kvenna 3—6
23,75. Unglinga 18,50 og 19,50. Ennfrem-
»r höfum vér Strigaskó, brúna með
gúmmíbotnum, afar sterka, og kosta 22—
26 3,20, 27—30 3,40, 31—35 3,90, 36—42
4,85 og 43—46 5,75.
Þessar þrjár tegundir eru tvímælalaust bestar
hver á sínu sviði.
Öll heimili á landinu ættu
að nota þær.
Sendið pantanir strax, gefið upp hvaða skó-stærð
(númer) þér notið og vér sendum hið umbeðna um hæl
gegn péstkröfu.
Lárus G. Lúðvigsson
Skóverslun Reykjavík
Símar 82, 882 Pésthélf 31
Eg þakka yður nálega átta
dálka langt bréf í síðustu tveim
emtökum málgagns yðar.
það verður að mun minna mál
sem eg sendi yður á móti. Eg hefi
undanfarinn hálfan mánuð orðið
að sitja tvö þingin — Alþingi og
Búnaðarþing — og hefi því lítinn
tíma til bréfaskriftanna. En eg
hefi hitt, sem er mest um vert:
málstaðinn svo góðan, að minna
sakar þótt ekki séu orðin mörg.
Hver á að sjá um framkvæmd
íslenslaa laga?
Mér þykir fyrir að þurfa að
byrja á því að tala við yður eins
og kennari við lærisvein, og það
einmitt í þeirri fræðigrein sem
þér hafið lagt sérstaklega stund
á, en eg ekki: lögfræði.
þér talið mjög langt mál um
það hver hafi átt að hrinda í fram-
kvæmd stofnun Búnaðarlánadeild-
arinnar og í því sambandi segið
þér tvent:
1. að samkvæmt þeim lögum var
landsstjórninni „ekki ætluð nein
forganga í þessu máli sérstak-
lega“ og hinsvegar
2. að af því að eg er bæði í
stjórn Búnaðarfélags Islands og
endurskoðunarmaður Lands-
bankans segið þér við mig: „Að-
staða yðar til þess að hrinda mál-
in« í framkvæmd sýnist því hafa
verið mjög góð“.
það liggur mjög nærri að segja
út frá þessum forsendum: það er
þá eftir þessu Tryggvi þórhallsson
en ekki landsstjórnin, sem á að
sjá um að þau lög komi til fram-
kvæmda á íslandi sem Alþingi
setur.
Má eg útaf þessu fyrst segja
við yður fáein orð í spaugi: Eg
þakka yður að þér þannig afsalið
í mínar hendur valdi yðar og
hinna ráðherranna um að fram-
kvæma vilja Alþingis. En blessað-
ir látið þér mig þá fá meira af
valdinu. Leyfið mér t. d. líka að
framkvæma innflutningshöftin
fyrir yður, með fullkomnum
strangleika og undanþágulaust —
ósvikið skal eg gera það — leyfið
mér að refsa þeim mönnum sem
hafa af landsmönnum með röng-
um mælikerum — með fullri
stríðu laganna skal eg gera það
og ekki undir neinum kringum-
stæðum fara í veislu til slíkra
manna. Gefiið mér ennfremur vald
til og fulltingi að koma í gegn um
þingið frumvarpinu sem eg flyt
um Ræktunarsjóðinn nýja, frum-
vörpunum sem eg flyt mjög bráð-
lega út af kæliskipsmálinu o. fl.
En í alvöru vil eg segja þetta:
þér gerið yður hlægilegan, ráð-
herra góður, af því að þér eruð
lögfræðingur, er þér gefið í skyn
að einstakur maður eins og eg,
eigi að „hrinda í framkvæmd“ —
það eru yðar eigin orð — þeim
lögum sem Alþingi setur, það er
landsstjórnin sem það á að gera,
en ekki eg.
Endurskoðandi Landsbankans.
Aftur verð eg að setja yður á
skólabekkinn. Og nú get eg ekki
leyft mér neitt spaug. þér ávarp-
ið mig, sem endurskoðunarmann
Landsbankans, með þessum orð-
um:
„Nú skora eg á yður að lýsa því
yfir opinberlega sem stjórnskip-
aður endurskoðunarmaður bank-
ans, hvort þér álítið að hann hafi
haft nægilegt fé til útlána í um-
ræddu skyni, því að bankinn hef-
ir látið uppi, að hann teldi sér ekki
fært að veita slík lán, meðal ann-
ars vegna peningaleysis til út-
lána“.
Svo mörg voru þau orð yðar. En
eg lít á þetta mál sem hér segir:
Jafnframt því sem eg er endur-
skoðandi Landsbankans er eg riti-
stjóri aðalmálgagns þess stjórn-
málaflokks sem er í andstöðu við
landsstjórnina. Mér ber því sér-
stök skylda að hafa vakandi auga
á gerðum landsstjórnarinnar og
finna að, afsláttarlaust, er mér
þykir ástæða til.
þar sem flokkur minn er bænda-
ílokkur ber mér alveg sérstök
skylda til að hafa gætur á að
hagsmunir bændanna séu ekki fyr-
ir borð bornir.
þess vegna hefi eg afsláttar-
laust átalið framkomu landsstjórn
arinnar í Búnaðarlánadeildarmál-
inu og það enda þótt það mál
komi einnig við Landsbankanum,
þeirri stofnun, sem eg gegni trún-
aðarstarfi við af hálfu landsstjórn
arinnar.
En eg hefi álitið það tvímæla-
lausa skyldu mína að nota ekki þá
vitneskju sem eg hefi um Lands-
bankann, sem endurskoðandi, í
baráttu ritstjórans. Eg hefi vand-
lega gætt þess að víkja ekki einu
orði að hag Landsbankans í skrif-
um mínum um Búnaðarlánadeild-
armálið. Ékkert orð hefir komið
úr mínum penna um málið, frá
endurskoðandanum. Eg hefi ekki
eitt orð um hann sagt, sem endur-
skoðandi. Eg hefi engin gögn
notað í málinu önnur en þau sem
eru öllum almenningi kunn.
Nú skorið þér á mig, atvinnu-
málaráðherra góður, að gefa yfir-
lýsingu, sem endurskoðandi, um
fjármagn Landsbankans til út-
lána.
Eg svara hiklaust: Eg verð ekki
við þessari áskorun yðar.
Og eg segi meira. þér eruð að
skora á mig að gera það sem eg
álít vera fullkomlega siðferðilega
rangt. þér eruð að skora á mig
að nota í stjórnmálabaráttu þá
vitneskju sem eg hefi sem opinber
starfsmaður.
þér hafið enga heimild til að
beina slíkri áskorun til mín. þér
eruð ekki yfirmaður bankanna.
Yður á eg engan reikningsskap að
standa um starf mitt sem endur-
skoðandi Landsbankans.
Fjármálaráðherrann er sá eini
maður sem getur heimtað af mér
slíka yfirlýsingu. Honum einum
hefi eg heimild til að gefa slíka
yfirlýsingu. Hann hefir ekki um
hana beðið. Eg mun jafnfúslega
láta honum slíka yfirlýsingu í té,
sem eg neita afdráttarlaust að
láta hana af hendi við aðra.
þér sögðuð sjálfur í sumar, að
þér væruð „ekki dómsmálaráð-
herra“. Má eg nú minna yður á að
þér voruð að vísu einu sinni, en
nú eruð þér „ekki fjármálaráð-
herra“.
Eg vissi meira.
þér vítið mig mjög fyrir það,
ráðherra góður, að eg skyldi ekki
umyrðalaust sættast og þakka
ykkur, þegar ykkur brast kjark-
inn og þið þorðuð ekki annað en
að stofna Búnaðarlánadeildina —
viku fyrir setning Alþingis.
Ó já! Hvorki þér, né fjármála-
ráðherrann, fáið hjá mér nokkra
syndakvittun, þó að þið virðist iðr-
ast — af hræðslu.
En það lá þó enn meira á bak
við er eg vítti ykkur þá.
Eg vissi meira, en eg sagði þá.
Eg misnotaði þó ekki þá vitneskju
er mér hafði verið trúað fyrir. En
sú vitneskja er nú orðin alkunn.
þið gerið sem sé meira en að
stofna Búnaðarlánadeildina.
þið flytjið nýtt frumvarp á Al-
þingi og í því kveðið þið svo á að
Búnaðarlánadeildin skuli lögð nið-
ur og nýtt skipulag hefjast um
lán til bænda.
þetta nýja lánaskipunarlag ykk-
ar er ekkert annað en ný veðdeild,
sami óskapnaðurinn sem Jón
Kjartansson flutti á síðasta þingi.
þessi stofnun ykkai- fær ekki í
upphafi einn einasta eyri í hand-
bæni fé, ekkert annað en heimild
til að gefa út vaxtabréf.
Vextirnir af bréfunum eiga að
vera 6%. þau hljóta að seljast
með miklum afföllum, og mjög
treglega. Gósenlandið, landið sem
þið ætlið að leiða bændúr í, í þessu
efni, verða fyrirsjáanlega mjög
takmörkuð lán með c. 7V2—8%
vöxtum.
þér verðið að fyrirgefa það,
ráðherra góður, þótt eg væri ekki
mjúkur á manninn, bændanna
vegna, í bréfinu til yðar, þar sem
eg vissi þetta.
Engin syndakvittmi.
Sekt ykkar er enn meiri en
þetta, því að sannarlega höfðuð
þið margfalda ástæðu til þess að
láta ykkur farast á annan veg í
máli þessu.
Annarsvegar var ykkur kunnur
vilji Alþingis, af afgreiðslu þess á
Búnaðarlánadeildinni. Vilji Al-
þingis var alveg skýlaus sá að
veita bændum lán með viðunandi
kjörum.
Hinsvegar hafði nefnd starfað
af hálfu Búnaðarfélags íslands og
fengið ykkur í hendur tillögur
sínar.
í nefndinni átti fyrst og
fremst sæti oddviti íslenskra út-
gerðarmanna: Thor Jensen, auk
hinna tveggja sem sérstaklega
verða taldir fulltrúar landbúnað-
arins.
Nefndin lagði megináherslu á
að fá lánsstofnun fyrir- bændur,
sem væri öflug og sjálfstæð og
hefði yfir að ráða voldugum sjóði
i. reiðu peningum. Hún benti á
mörg og ágæt ráð til þess.
Alt það úr frumvarpi nefndai'-
innar sem að þessu miðar að
Ræktunarsjóður verði sjálfstæður
og ráði yfir miklu handbæru í'é,
strikið þið út úr frumvarpinu.
það er því ekki af vanþekkingu
sem þið farið svona að. þvert á
móti!
þið skerið beinlínis burt það
besta og merkasta úr tillögum
nefndar sem í sitja oddviti sjáv-
arútvegar, og tveir fremstu full-
trúar landbúnaðar: Skólastjórinn
á Hvanneyri og búnaðarmálastjór-
inn.
Er eg ekki einn til frásagnar
um að svo hafi ykkur farist í
máli þessu.
Búnaðarþinginu var slitið í
morgun. Tólf voru þar fundar-
menn, fulltrúar íslenskra bænda
úr öllum landsfjórðungum.
Búnaðarþingið tók Ræktunar-
sjóðsfrumvarp nefndarinnar til
rækilegrar meðferðar. I einu
hljóði samþyktu fulltrúarnir á
Búnaðaiþingi að leggja alveg sér-
staka áherslu einmitt á þau atriði
í nefndarfrumvarpinu sem að því
miða að gera sjóðinn sjálfstæðan,
öflugan, með nægu handbæru fé,
en einmitt þau atriði öll hafið þið
felt bui't úr ykkar frumvarpi.
Enga syndakvittun fáið þið hjá
mér.
Eg stend hiklaust við hvert ein-
asta áfellisorð sem eg hefi um ykk
ur ritað og talað í máli þessu.
Steinar fyrir brauð.
Við höfum þó stofnað Búnaðai-
lánadeildina segið þér.
Já, þið hafið stofnað Búnaðar-
lánadeildina á pappírnum.
En jafnframt berið þið fram
frumvai'p um að leggja Búnaðar-
lánadeildina niður.
I staðinn bjóðið þið bændum
peningalausa nýja veðdeild með
fyriísjáanlegum ókjaravöxtum.
þetta heitir að gefa steina
fyrir brauð.
þið hafnið tillögum nefndar
Búnaðai'félagsins sem fyllilega
stefna að því að stíga stórt spor
fram á við. það er ekki það versta.
þið viljið líka hindra minna
sporið, en sem líka horfði fram:
starfsemi Búnaðarlánadeildar-
innar.
Afturábak viljið þið endilega
stíga, íhaldskempurnar. Ókjara-
veðdeild eiga bændur að fá í stað
Búnaðarlánadeildarinnar.
Eg fer að botna bréfið í þetta
sinn.
En Jón Arason drógst inn í um-
ræðurnar. Og eg ætla nú að botna
með orðum hans.
Eg gat þess í fyrra bréfi mínu
að yður hefði verið betra að vera
ekki að hjálpa Jóni þorlákssyni í
máli þessu — þótt vitanlega væri
í mesta vanda staddur. Eg endur-
tek þetta álit mitt. Og í því sam-
bandi minni eg á að einu sinni var
maður sem bjó á Staðastað, eins
og þéi' gerið nú. Og um hann kvað
Jón Arason það sem eg nú ætla
að heimfæra til yðar í máli þessu:
„Bóndi nokkur bar sig að
biskupsveldi stýra því dýra.
Enn honum fórst illa það,
öllu var honum betra á Stað
heima að hýra“.
Tryggvi þórhallsson.