Tíminn - 07.03.1925, Blaðsíða 3

T I M I N N
41
Sparisjóðurinn Gullfoss.
(Stofnaður 1906).
Agrip af ársreikningum 1924.
A. Borgað inn og út.
INN: Kr. au.
1. í sjóði frá f. A.............................................. 2402 12
2. Borgað af lánuin.................................... . . 20013 20
3. Innleystir víxlar............................................ 10705 87
4. Sparisjóðsinnlög............................................. 68451 31
5. Vextir: Af lónum........................kr. 21484 36
Aðrir Vextir....................—----------ð5i-8° 22043 16
6. Frá bönkum................................................... 44744 63
7. Ýmislegt....................................................... 121 05
Sarntals 168481 34
Ú T:
1. Lán veitt.................................................... 20193 45
2. Víxlar keyptir................................................ 9050 00
3. Útborgað af innstæðufé...................................... 62964 10
4. Reksturskostnaður............................................. 2647 65
5. Til banka.................................................... 71737 90
6. Ýmislegt....................................................... 200 88
7. í sjóði 31. des.............................................. 1687 36
Samtals 168481 34
B. Ágóðareikningur.
TEKJUK: Kr. a.u.
1. Vextir af lánum......................................... 20509 36
2. Forvextir af víxlum....................................... 334 23
3. Aðrir vextir.............................................. 286 58
4. Ýmislegt.................................................... 20 98
Samtals 21151 12
G J ö L D :
1. Reksturskostnaðui'....................................... 2647 65
2. Vextir af innstæðut'é (5°/0)............................ 15290 03
3. Ýmislegt.................................................. 170 88
4. Ágóði á árinu............................................ 3042 56
Samtals 21151 12
C. Eignareikningur 31. des.
E I G N I R : Kr. au.
1. Skuldabréf fyrir lánum ... 333045 11
2. Óinnleystir víxlnr................................ 3610 00
3. Innstæða í bönkum................................ 26716 04
4. Aðrar eignir........................................... 122385
5. í sjóði........................................ . . . 1687 36
Samtals 366282 36
SKULDIR:
1. Innstæða 578 viðskiftamanna...................... 329936 89
2. Varasjóður ............................................... 36345 47
Samtals 366282 36
Hruna 16. febr. 1925
Haráldur Sigurðsson. Kjartan Helgason.
málunum bæði í Krossanesi og
annarstaðar við Eyjafjörð og
Siglufjörð fór því fram, án þess
að nokkur beiðni um það lægi
fyrir.
Rétt er að geta þess, að þegar
eftirlitsmaðurinn var á Akureyri
kom hr. Stangeland til hans og
spurði hvort hann ætlaði til
Krossaness, og er því var játað,
lét hann í ljósi ánægju sína yfir
því, að það væri í ráði. Hefir
þetta sennilega orðið orsökin til
þess að svar hr. Stangelands varð
eins og áður er tilgreint. En það
kom engin beiðni frá honum og
því síður frá forstjóra verksmiðj-
unnar um það að síldarmálin væru
athuguð.
Ýmislegt fleira í greininni, sér-
staklega í skýrslu verksmiðju-
stjórans, tel eg ekki rétt, en að
svo stöddu læt eg hjá líða, að
gera athugasemdir við það.
Reykjavík 3. mars 1925.
þorkell þorkelsson.
þessi athugasemd hr. þ. p. er
mjög merkileg. Hún staðfestir
endanlega að verksmiðjustjórinn,
eða norska blaðið, hefir með öllu
rangt fyrir sér, er það gefur í
skyn að verksmiðjan hafi átt
frumkvæði að eftirlitinu. — Fróð-
legt væri og, er málið verður rann
sakað, að fá vitneskju um þetta
„ýmislegt fleira“, „sérstaklega i
skýrslu verksmiðjustjórans“ sem
ekki er rétt. Ritstj.
-----o----
Alþingí.
jþingmannafi-umvörp.
1. Ásg. Ásg. og P. Ott. flytja
frv. til breytinga á lögum 18. maí
1920, um bann gegn botnvörpu-
veiðum. þar er svo fyrir mælt:
„Nú verður skipstj. sekur um
brot gegn 1. gr. laganna og miss-
ir hann þá við fyrsta brot rétt
sinn til skipstjórnar á fiskiskipi
um eitt ár. Ef hann ítrekar brot-
ið skal hann sviftur sama rétti
um tvö ár. Verði hann brotlegur
í þriðja skifti skal hann hafa
fyrirgert æfilangt rétti til að vera
skipstjóri á fiskiskipi“. Ennfrem-
ur eru í frv. ákvæði um að skip-
stjórar geti sætt fangelsi auk
venjulegrar sektarhegningar.
I. Fyrirkomulag námsins, hversu
víðtækt það skuli vera, hvernig
því skuli stjórnað o. fl.
II. Fjárhagshliðin. Hvernig
nægilegs rekstursfjárs skuli aflað
og hvernig það skuli notað til
styrktar nemendunum, án þess að
það verði tilfinnanleg byrði fyrir
þá sem leggja féð fram.
I. Fyrirkomulag námsins.
1. Við hvorn bændaskólann skal
starfrækt vex-klegt nám í 4y2
—5 mánuði á hverju ári.
2. Námsskieð þetta geta allir
sótt, sem stundað hafa nám í
einn vetur eða fleiri við ann-
anhvorn bændaskólann.
3. Alt að 10 nemendur geta feng-
ið inngöngu á hvort náms-
skeið.
4. Einn maður skal í’áðinn til
þess að hafa kensluna með
höndum, og skal hann eigi
hafa öðrum stöi’fum að gegna
þann tíma, sem námið stendur
yfir.
5. Störf þau er kend skulu eru:
A. Gi’asræktin. Alt að tveim
mánuðum skal varið til gras-
ræktarstarfa og grasræktai’-
náms. Helstu verk sem þar
skulu kend eru:
a) Fi’amræsla.
b) Grjótnám.
c) Plæging, herfing, völtun,
jöfnun o. fl.
d) Áburðarflutningur og
dreifsla.
e) Áburðai’tih’aunir og gras-
frætilraunir.
2. J. S. og P. O. flytja frv. um
samþyktir um laxa- og silunga-
klak í ám og vötnum og takmörk-
un á dráttai’veiði. — Skal sýslu-
nefndum heimilt að gera samþykt
ir um þau efni. Veiðieigendur í
á eða vatni, sem vilja starfrækja
laxa- eða silungaklak, eða tak-
marka veiði og friða viss svæði,
skulu semja uppkast til samþykt-
ar og bii’ta hlutaðeigendum, en
senda það svo sýslunefnd. Hún
semur síðan frv. að þamþykt, boð-
ar fund með hlutaðeigendum; en
þar eiga atkvæðisi'étt allir sem
veiði hafa til eignar eða afnota,
á svæðinu sem samþyktin á að
gilda fyrir. Verði frv. samþykt
með 2/3 greiddra atkvæða sendir
sýslumaður það stjórnarráðinu til
staðfestingar. í samþyktum skal
kveðið á um stjórn klakstöðva og
kostnað við þær o. fl. — Stofn-
kostnaði sé jafnað niður á jai'ða-
eigendur miðað við landverð eftir
fasteignamati, og að nokki'u við
aðstöðu til veiði. Árlegur rekst-
ui’skostnaður jafnist á ábúendur
jarða. Fyrir brot gegn samþykt-
um greiðist 200 kr. sektir í klak-
sjóð.
3. P. O. flytui' frv. um að fram-
lengja friðunai’tíma rjúpna frá 15.
okt. til 1. nóv. ár hvert.
4. Tr. p. flytur frv. til laga um
tilbúinn ábui’ð. Á tímabilinu
1926—1930, að báðum árum með-
töldum, annast ríkisstjórain í
samráði við Búnaðai’félag íslands
útvegun á tilbúnum áburði fyrir
hreppa- og bæjai’félög, búnaðar-
félög og samvinnufélög bænda.
Meðan ríkisstj. annast útvegun
áburðarins, skulu skip ríkissjóðs
annast flutning hans endurgjalds-
laust bæði frá útlöndum og milli
og til allra þeirra hafna, sem þau
annars koma við á. Sé verð áburð-
arins greitt við móttöku, selst
varan álagningarlaust á öllum
viðkomustöðum skipanna. Heimilt
er að lána vöi’una í alt að 6 mán-
uði gegn 5%.
Búnaðarfél. íslands gefi út ná-
kvæman leiðarvísi um notkun
áburðarins. Ríkisstj. auglýsir ár-
lega áætlað verð á tilbúnum
áburði, og skulu pantanir komnar
fram fyrir 1. jan. ár hvei’t.
Rekstursfé til vei’slunar þessarar
og kostnaðar greiðir ríkissjóður.
Nánari ákvæði setur ríkisstj. í
sami’áði við Búnaðai’félag Islands.
Flm. lagði fi’v. þetta fram á ný-
afstöðnu búnaðarþingi, er samþ.
f) Vírgirðing með og án und-
ii’hleðslu.
g) Flóðgarðahleðsla og önnur
störf vdðvíkjandi vatna-
veitingum.
B. Garðræktin. Til garðræktar-
innar skal vai’ið alt að einum
mánuði af námstímanum.
Helstu störfin verða:
a) Ræktun kartaflna og rófna.
b) Ræktun annara matjurta.
c) Trjáa og blómarækt.
C. Heyskapur. Einn mánuð af
námstímanum skal hver nem-
andi vinna að heyskap.
D. Ýras störf. Til þeirra geta
gengið 2—4 vikur eftir ástæð-
um. Hið helsta er hér getur
komið til greina er:
a) Steinsteypugei’ð. Sérstak-
lega skal lögð áhersla á að
steypa girðingastólpa í mót
um, og steina til húsabygg-
inga.
b) Ákveða fóðurjurtir og fræ.
c) Hallamælingar.
6. Hver nemandi fær fæði þjón-
ustu og húsnæði og auk þess
kr. 300.00 í styrk yfir tíma-
bilið.
7. Kennarinn við verknámið skal
hafa kr. 2000.00 í laun fyxár
starf sitt.
Viðvíkjandi hinum sérstöku lið-
um í tillögum þessum leyfum vér
oss að taka fram.
Um tölulið 1.
þar sem hið bóklega nám við
bændaskólana stendur yfir í 7
mánuði — 1. okt.—30. apr. —
það í þeirri mynd sem það nú er.
í greinargerð segir svo: „Frv.
þetta ei', á sínu sviði, alveg hlið-
stætt gaddavírslögunum, eins og
þá var ástatt. pá var nýlega far-
virðist sjálfsagt að láta verknám-
ið standa yfir allan tíman á milli
námsvetranna, eða minsta kosti
það af honum sem verkfært er til
útistarfa. Samkvæmt því sem vér
höfum áður sagt um þörf auk-
innar verklegrar mentunar, áætl-
um vér þetta síst of langan tíma
til þess að nokkur æfing fáist í
hinum ýmsu störfum. pá er og
nauðsynlegt að námið standi yfir
allan hinn verkhæfa tíma ársins,
svo nemandinn geti f engið að
kynnast sem fjölbreyttustum
störfum og fái tækifæri til að
vinna að hverju einstöku verki
á þeim tíma árs, sem er heppi-
legastur fyrir framkvæmd þess.
Um tölulið 2.
þar sem hin verklega fræðsla
því aðeins getur komið nemand-
anum að fullum notum, að nægi-
leg bókleg fræðsla sé veitt jafn-
framt, virðist sjálfsagt að veita
aðeins nemendum bændaskólanna
aðgang að námsskeiðum þessum.
Eðlilegast er að nemendur noti
sumarið á milli námsvetranna til
verknámsins, þá hafa útskrifaðir
búfræðingar, að sjálfsögðu óskor-
aðan rétt til þess að sækja téð
námsskeið.
Um tölulið 3.
Vér getum ekki lagt til að fleiri
en 10 nemendur verði teknir á
hvert námsskeið. þar sem það er
mjög' erfitt fyrir einn kennara að
gefa nægilegar leiðbeiningar og
hafa umsjón með fleirum en 10
nemendum. Enda yrði það allmikl-
ið að nota það ágæta og ódýra
girðingarefni, og einhver mesta
na\iðsyn landbúnaðarins auknar
girðingar. Gaddavírslögin áttu
áreiðanlega mjög mikinn þátt í
um vandkvæðum bundið, að hvei'
nemandi fengi að starfa svo mikið
að hverju einstöku verki að nokk-
ur leikni fengist, ef fleiri en 10
nemendum yrði veittur aðgangur.
Hvað þeim fjölgaði, mundi því
leiða af sér, að hver einstakur
bæri minna úr býtum, en það
álítum vér mjög varhugavert, því
það mun ólíkt heppilegra til þjóð-
þrifa, að fá færri menn sæmilega
verkfróða, en fleiri með lélega yf-
irborðsfræðslu.
Um tölulið 4.
■Sjálfsagt virðist oss að ákveð-
inn maður sé ráðinn til að ann-
ast kensluna, og hafi hann alls
ekki öðrum störfum að gegna yf-
ir þann tíma. Aðeins með þessu
móti má vænta þess að sú alúð
verði lögð við kensluna, sem nauð-
synlegt er, ef góður árangur á
að nást. Eðlilegast virðist að ein-
hver af kennurum bændaskólanna
hafi kensluna með höndum.
Um tölulið 5.
Sjálfsagt er að nemendurnir
vinni að sem allra flestum bún-
aðarstörfum, sem hægt er að
starfrækja yfir námstímann.
Vér leyfum oss að gera nánari
grein fyrir hinum einstöku liðum.
Framh.
-----o----
Húsbnmi. 2. þ. m. brann íbúðar-
hús Hinriks Thorarensens læknis
á Siglufirði ásamt prentsmiðju er
var í útbyggingu. Kviknaði út frá
cfni. Húsið var eign Landsb.
því, hversu stórmiklar breytingar
urðu í því ei'ni á næstu árum.
Hlunnindi þau, sem lögin veittu
bændum, voru og á engan hátt
misnotuð. — Nú er það lýðum
ljóst að aðalverkefni bændanna á
þessum árum og næstu, er að
auka túnræktina. En meðan þeir
hafa engan annan áburð en bú-
fjáráburð, eru túnræktinni settar
mjög þröngar skorður. Hinsveg-
ai' hafa nú um allmörg ár verið
framkvæmdar rækilegar tilraunir
um notkun tilbúins áburðar, og
einstakir bændur, fáir þó, hafa
fengið allmikla reynslu í þessu
efni. Er óhætt að fullyrða, að
Búnaðarfélagi ísl. er ekki um
megn að 'gefa út nægilega ákveðn-
ar reglur um notkun áburðarins,
svo að eigi sé hætta á að hann
verði notaður óskynsamlega. Er
og reynslan búin að sýna, að a.
m. k. á ræktuðu landi verða fylstu
!ot tilbúins áburðar, og ætti það
að losa búfjáráburðinn til ný-
ræktar. Aðstaðan virðist því vera
sú nú, að ríkinu bæri að gera
svipaðar ráðstafanir um að ýta
undir og greiða fyrir notkun til-
búins áburðar, sem það gerði á
sinni tíð um notkun gaddavírs-
ins. það er tilgangur þessa frv.
að ná því marki“.
5. Jóh. Jós. flytur frv. um
heimildarlög fyrir bæjar- og sveit-
arstjórnir til að skylda unglinga
til sundnáms, þar sem sund er
kent á kostnað hins opinbera; skal
þeim heimilt með reglugerð að
gera öllum heimilisföstum ung-
bngum frá 10—15 ára aldri, inn-
an síns umdæmis, skylt að stunda
sundnám, alt að tveim mánuðum
ár hvert.
6. þingmenn N.-Mýl. (H. St. og
Á. J.) flytja frv. um breytingu á
lögum um kosningar til Alþingis,
samhljóða því, sem þeir fluttu á
síðasta þingi.
7. J. Bald. flytur frv. til laga
um einkasölu á útfluttri síld„
samhljóða því er hann flutti á
þinginu í fyrra, og þá var felt.
8. Frv. til laga um bygðarleyfi
flytur Bernh. St. ásamt tveim
öðrum þingm.; samhlj. því er dag-
aði uppi á síðasta þingi.
9. J. A. J. og Sigurj. J. flytja
frv. um að skifta ísafjarðar-
prestakalli í tvö prestaköll, þar
sem ákveðið er að Hólssókn skuli
vera sérstakt prestakall eftir-
leiðis.
10. Frv. um bann gegn áfeng-
isauglýsingum flytja Tr. þ. og
P. O. I 1. gr. segir svo: „Enginn
má festa upp auglýsingar í búð
sinni eða veitingasölum, sýna op-
inberlega, kunngera í ritum eða
pi'entuðu máli, eða á annan hátt
birta almenningi, að hann hafi til
sölu áfengisvökva, sem ekki hefir
verið gerður óhæfur til drykkjar.
þó nær þetta eigi til þeirra aug-
lýsinga, sem birtar eru að til-
hlutun ríkisstjórnarinnar“.
Brot varða 500—5000 kr. sekt-
um-. Ef brotið er í stærri stýl eða
gróðaskyni má hegna með fang-
elsi alt að ári. Ábyrgðarmaður
blaðs, er flytur auglýsingar um
áfengi til drykkjar skal sekur um
100—1000 kr. fyrir hverja slíka
auglýsing í blaðinu. Sé hann eng-
inn, ber prentsmiðjan ábyrgðina.
11. Á. Á. og Sv. ól. flytja frv.
um að sameina forstöðu áfengis-
verslunar ríkisins við Landsversl-
unina; en ríkisstjórnin getur skip-
að lyfjafróðan rnann forstjóra
landsverslunar til aðstoðar og eft-
irlits með lyfjabúðum og áfengis-
kaupum þeirra. Hann skal vera
ráðunautur um kaup á áfengi til
lyfja, umbúðum og hjúkrunar-
gögnum, er talin verða í lyfsölu-
skránni, og stjórnin, lyfjabúðin
eða læknar með lyfsöluleyfi óska
eftir. Verkaskiftingu milli hans
og forstjóra landsverslunar ákveð-
ur stjórnin nánar með erindis-
bréfi. — Á vínanda þann og
áfengi, sem heimilt er að flytja
til landsins, skal leggja 50—75%
■ miðað við verð þess að meðtöld-
1 um tolli, komið í hús hér á landi.