Tíminn - 30.05.1925, Blaðsíða 3

TlMINN
101
T. W. Bucli
(Iiitasmiðja Buchs)
Köbenhavn B.
forsetakosning' Hindenburgs hafi
ekki mjög skotið Frökkum skelk
í bringu.
— Ný styrjöld er hafin í Mar-
okkó. Eftir að uppreistarmenn
hafa rekið Spánverja af höndum
sér, hafa þeir nú ráðist á Frakka.
Er mjög af því látið hve upp-
reistarherinn sé vel búinn að öll-
um nýtísku hergögnum, t. d. flug
vélum og „tönkum“. En kunnug-
ir spá að ekki sæki þeir sama
sigurinn í greipar Frakka. Er yf-
ii'hershöfðingi Frakka í Algier og
Marokkó, Lyantey marskálkur,
þrautreyndur herforingi og fræg-
ur af því hversu vel hann hefir
séð hag Frakka borgið suður þar.
— Árið sem leið fóru 5122
skip um Súesskurðinn og báru
samtals 84,7 miljónir smálesta.
Fyrir að fá að fara um skurðinn
greiddu skipin samtals I86V2
miljón franka. Er umferðin altaf
að aukast. Af skipunum voru lang
flest ensk eða 59,6%, hollensk
voru 9,9%, þýsk 6,6%, frönsk
6,3%, ítölsk 5,9%, japönsk 3,5%
og 3,1% af skipunum voru frá
Bandaríkjunum. Hin stóraukna
olíuframleiðsla við Persaflóa eyk-
ur mjög umferðina. Ensk skip
annast þá flutninga að langmestu
teyti.
— Hin mikla eggjaframleiðsla
í Danmörku er eitt mesta hrós-
unarefni danskra bænda og
bændakona. Er svo komið að egg-
in eru orðin þriðja verðhæsta út-
flutta varan frá Danmörku.
Smjör og svínakjöt eru enn hærri.
Vöxtur eggjaútflutningsins sést
á eftirfarandi tölum. Er talið í
20 miljónum. Árið 1865 0,035,
árið 1880 1,911, árið 1890 5,663,
árið 1900 14,828, árið 1910 19,
211, árið 1920 27,250 og árið
1925 er áætlað að verði 50,000.
Og þó er fullyrt að enn geti þessi
framleiðsla margfaldast. Er þessi
stórglæsilega útkoma fyrst og
fremst að þakka góðri mentun
bændastéttarinnar dönsku og hinu
að hvergi í heimi er samvinnu-
félagsskapur meðal bænda jafn-
öflugur. í ár búast Danir við að
fá 175 miljónir króna fyrir eggin
sín frá útlöndum.
— 1 ráði hefir verið að næstu
olympíuleikir yrðu í Amsterdam
á Hollandi. Var borin upp tillaga
um það í hollenska þinginu að
ríkið veitti eina miljón gyllina til
leikjanna. En tillagan var feld
in í Hull eða Sunderland. Svo að
einnig hér eru kjörin hagkvæm
fyrir Landsverslun.
Loks er bætt við síðasta liðn-
um, kostnaði B. P. (sellers char-
ges), ®em Jón þorláksson kallar
„álagningu B. P.“ og vill þannig
láta líta út, sem sé beinn gróði
félagsins við samninginn. þessi
kostnaðarliður nemur l1/* penny
\ gallon eða 6 kr. 60 aurum á
tunnu af hreinsaðri olíu en 1
penny á gallon eða 4 kr. 40 aurar
á tunnu á hráolíu. þetta gjald
tekur félagið fyrir allan kostnað
sinn af olíunni eftir að hún kem-
ur á höfn í Lundúnum, að und-
antekinni fyllingu og hreinsun á
tunnum. Kostnaður þessi er: upp-
skipun (kostnaður við dælingu úr
skipi) og nú útskipun á olíutunn-
um, lóðarleiga, fyrning og vextir
olíugeyma og tækja, brunatrygg-
ing, iskattar í Englandi og skrif-
stofukostnaður félagsins,vextir af
olíuverðinu (Landsverslun fær 3
vikna gjaldfrest og B. P. tekst á
hendur að hafa ávalt fyrirliggj-
andi nægar birgðir) og vextir
og fyrning af stáltunnum þeim,
sem félagið lánar Landsverslun,
um 4500 tunnum. Loks er í þessu
gjaldi falin verðbreytingarhætta
B. P. þar sem Landsverslun er
ávalt reiknað Mexícóflóaverð á
sama tíma, hvað sem olían hefir
kostað á geymunum, og er það
óhagstætt fyrir félagið með lækk-
andi olíuverði.
Hve miklu nemur kostnaður B.
P. í raun og veru ? Til að
með drjúgum meirihluta atkvæða.
— Út af fyrirspurn í þinginu
gaf enska stjórnin skýrslu um að
síðan í nóvember síðastl. hefði
vinna hætt í 276 kolanámum á
Englandi er í unnu 55300 verka-
menn, og ekki hafist í þeim aft-
ur. Á sama tíma hefði verið byrj-
uð vinna í 90 námum öðrum og
vinni þar 10600 verkamenn.
— Hið 12. allsherjarþing ráð-
ríkisins rússneska var sett í
Moskva 8. þ. m. Komnir voru til
þings 1503 fulltrúar. Eru 1188 af
þeim taldir kommúnistar en hinir
utanflokka.
— Á fundi Alþjóðasambands-
ins í Geneve, fyrri hluta mánað-
arins, var gerð grein fyrir fjár-
reiðum þess. Tekjur þess þurfa
að vera 22 miljónir gullfranka, og
er jafnað niður á þjóðir þær sem
í því eru. Á Danmörk koma 300
þús. kr. Gekk illa innheimtan hjá
sumum ríkjum fyrstu árin, en
að mun betur upp á síðkastið,
svo að nú er fjárhagurinn góður.
Er í ráði að reisa höll mikla í
Geneve, þinghús Alþjóðasam-
bandsins og er áætlað að kosti 8
miljónir gullfranka.
— Hinn 11. þ. m. fór Hinden-
burg til Berlínar, frá heimili sínu
í Hannóver, til þess að taka við
forsetastarfinu. Var mikill við-
búnaður í Berlín um að veita hon-
um viðtöku. Öll stjórnin var kom-
in á jámbrautarstöðina og öll
lögreglan var á stjái, og hafði
gætur á öllum götum jsem um
átti að fara í borginni, á leið-
inni frá jámbrautarstöðinni, því
að margir bjuggust við óspekt-
um af hálfu kommúnista. Úr þeim
varð þó ekki. Ógurlegur mann-
fjöldi var samankominn á öllum
strætum sem um var ekið og var
Hindenburg fagnað með mestu
gleðilátum. Er áætlað að a. m. k.
hálf miljón manna hafi verið
þarna á ferli. Eru þessar viðtök-
ur íhaldsblöðunum frönsku og
ensku ærið tilefni til umtals um
aukinn hemaðaranda og hefndar-
hug þjóðverja. Degi síðar var
Hindenburg hátíðlega settur inn
\ forsetaembættið á fundi þings-
ins. þá er hann kom inn í þing-
salinn, við hlið kanslarans, stóðu
kommúnistar upp úr sætum sín-
um og hrópuðu: Niður með ein-
veldissinna! Lifi ráðstjómin! því
næst fóru þeir allir burt úr saln-
um. Allir aði'ir þingmenn sátu
gefa hugmynd um, hver kostnað-
ur er af hinum miklu mannvirkj-
um, sem félagið hefir, eða þeim
hluta þeii*ra, sem nota verður
undir olíu Landsverslunar, má
geta þess, að 2 olíugeymar undir
Ijósaolíu og vélaolíu er taka sam-
tals 18800 olíutunnur eða um
2800 smálestir olíu, ásamt til-
heyrandi gii'ðingu og skúr, en
fyrir utan vörutoll og lóðina,
kosta í Reykjavík, eftir áætlun
sérfræðinga, 16500 sterlingpund.
Hér eru ekki tilfærðir geymar
undir benzín og hráolíu sem yrðu
tiltölulega dýi'ari.
Útreikningurinn verður þann-
ig miðaður við steinolíutunnu á
150 kiló:
Vextir og fyi’ning
geyma, 15 % á
37000 tn..........1 sh. 4 d.
Lóðarleiga ....... 3 -
Rýmun í skipi,
geymum og við
fyllingu á tunnum 2 -
Vextir af andvirði ol-
íunnar.................... 3 -
Vextir og fyming
stáltunnu 15% af
4500 stk. á £ 3 :
37000 tn..........1 — 1 -
Útskipun á olíutunn-
um....................... 10 -
Brunatrygging .... 1 -
4 sh. 00 d.
Kostnaður B. P. samkvæmt
samningnum reiknast 1i/> penny
á gallon eða 5 shillings á tunnu.
Eftir útreikningi þessum er eftir
Tietgensgade 64.
Litir til heimalitunar:
Demantssorti, hrafnssvart,
litir, fallegir og sterkir.
Til heimanotkunar:
kyrrir meðan athöfnin fór fi'am
og Hindenbui’g vann eið að
stjómarskrá lýðveldisins.
■o-
hélt samband þingeyskra ung-
mennafélaga við hinn nýja hér-
aðsskóla sinn á Litlu-Laugum,
hófst það á sumai'daginn fyrsta
og stóð yfir í fjórtán daga.
Kennari var Valdimar Svein-
björnsson fimleikakennai’i úr
Reykj avík.
þrjátíu og átta nemendur voru
á námskeiðinu. Voru þeim kendar
allar hinar venjulegu íþróttir:
Leikfimi, glímur, köst, hlaup,
1 shilling á tunnu handa félag-
inu fyrir innlendum sköttum,
skrifstofuhaldi og hagnaði, og er
því sjáanlegt að hreinn ai'ðvu' er
ekki mikill fyrir félagið.
Landsverslun flytur inn um
5500 smálestir hreinsaða olíu og
um 1200 smálesir hráolíu. það
sem B. P. skuldbindur sig til
samkvæmt samningnum er þá að
flytja til Englands í einu lagi
l*/2 árs olíufoi’ða handa Islending-
um, láta íslendinga njóta alh'ai'
aðstöðu sinnar um innkaup og
kostnaðai'liði, svo ódýrt sem
þetta vei’ður hjá slíku stórsölufé-
lagi, geyma olíuna í Englandi á
sína ábyrgð og áhættu og af-
henda hana aftur eftir þörfum
íslendinga fylta á txmnur frítt
um borð. þóknun B. P. fyrir all-
an kostnað sinn í Englandi, (að
undantekinni sérstaklega í’eikn-
aði'i fyllingu og hi'einsun tunna)
eru ofannefndir 5 shillings á
tunnu og langmestur hluti þeirra
fer í kostnað, svo að hagnaður
félagsins verður mjög lítill á
tunnu, þó að með 45000 tn. veltu
svai’i þetta kostnaði.
Önnur samningsatriði.
Umbúðir hafa reiknast að
nokki’um hluta eftir markaðs-
verði í Englandi, en að allmikl-
um hluta töluvei’t lægra. Verðið
á stáltunnum B. P. 3 sterlings-
pnd greiðist því að eins, að Lands
verslun skili ekki tunnunum aft-
ur. Vöi’ugæðin eru samkvæmt þvi,
sem viðui’kent er á heimsmark-
kastorsorti, Pai’ísarsorti og allir
stökk og sund, ásamt undirstöðu-
atriðum heilsufræðinnar. Auk
þess voru kendir þai’na margs-
konar knattleikir.
það er tvent, sem eg held að
hafi vei'ið athyglisvei’t við þetta
námskeið. það eru fyrst og fi’emst
leikirnir, þeir munu vei’a algjör
nýjung hér á landi. Og eg er
ekki í vafa um að þeir muni
margir hverjir fai’a sigui’för um
sveitirnar og verða þá ef til vill
lífgjafi hinna hálfdauðu ung-
mennafélaga. Kostir þessara
leikja eru sérstaklega, að ungir
og gamlir, konur og karlar, geta
jöfnum höndum tekið þátt í þeim,
og það er það sem félögin hefur
vantað að geta við og við fengið
alla með í fjöi’uga og spennandi
leiki.
aðnum og samkvæmt efnafi’æðis-
lega í'eyndum sýnishornum, sem
Landsverslun hefir. Verkfi’æðis-
hjálp lætur B. P. Landsvei'slun
í té ókeypis um að reisa olíu-
geyma og þvílíkt á íslandi og
hefir verkfræðisdeild félagsins
gert slíkar áætlanir. Félagið hef-
ir gefið Landsvei-slun 20000
sterlingpunda bankati’yggingu fyr
ir því, að það uppfylli samning-
inn. Deilur, sem upp kunna að
koma á milli Landsvei’slunar og
félagsins skulu jafnaðar af gerð-
ai'dómi. Frumrit samningsins ei’u
2 og heldur hvor aðili sínu. Jón
þoi’láksson hefir látið svo lítið
að segja í þingi’æðu, að eini vit-
undai'vottui’inn hafi verið Héð-
inn Valdimarsson, en það er
ámóta satt og önnur atriði í
þeiri’i í'æðu hans. Vitundai’vottar
voru auðvitað tveir.
Samanbui’ður samningsvei’ðs
við Norðurálfuvei’ðið.
Enda þótt samningurinn einn
ætti að vei’a hverjum hugsandi
manni nægur vottur þess, að
Landsverslun hefir fengið miklu
hagkvæmai'i kjör um öll stein-
olíuinnkaup, heldur en áður hafa
þekst hér á landi, er þó órækast-
ur vottur þess samanburður á
innkaupsvei’ði Landsverslunar,
grundvallai-verði að viðlögðum
áfallandi kostnaði, við gildandi
■stói’kaupamai’kaðsverð olíu í
tunnum í næi’liggj andi löndum.
Um þetta eru opinbei’ar skýrsl-
ur frá Landsverslun og tekið
Annað sem er mun eftirtektar-
vei’ðara við námskeiðið, er sund-
kenslan. það mun vera í fyi’sta
skifti í manna minnum að sund-
kensla hefir farið fram á Norð-
ui’landi um þetta leiti árs, þegar
svo má heita að allra veði'a geti
vei’ið von. Enda var það svo, að
þegar það var ljóst að vatnið í
sundpollinum gat ekki oi’ðið heit-
ara en tíu gráður, þá bjuggust
allir við að ekkert mundi úr sund-
námi geta orðið; því ef eitthvað
yrði að því gei’t mundu nemend-
urnir strax veikjast.
En þannig fóru leikar að enginn
kvefaðist og af þeim tuttugu
ósyndu er sóttu námskeiðið urðu
allir syndir að einum undanskild-
um, hinir er áður kunnu að fleyta
sér lærðu baksund og fimm þeir
duglegustu björgunai’sund. Má
þetta heita eins góður eða
betri árangur en verið hefir af
sundnámsskeiðum að sumi'inu til.
Að sundkenslan tókst svona vel
þi’átt fyrir kalda veðráttu og vatn
held eg að sé aðallega þrennu að
þakka. Fyrst og fremst hinu
hlýja og ágæta húsi (skólahús-
inu) og í öðru lagi þeii’ri ná-
kvæmni, sem höfð var á því að
nemendur væru ekki of lengi
niðri, og í þi’iðja lagi hinni ötulu
æfingu á sundtökunum áður en
fai’ið var í vatnið, þar hygg eg að
hafi verið notuð alveg ný aðferð,
sem áreiðanlega tekur fram því
sem vei’ið hefir.
Nú þegar almennur áhugi vix’ð-
ist vera vaknaður á sundnámi og
búast má við að sundkensla auk-
ist stórum um alt land. vii’ðist
mér þessi reynsla hér á Laugum
geta verið mikils virði.
það er sem sé sannað að það
er hægt að kenna sund þó tíðin
sé ekki góð og vatnið kalt, ef
við hendina er hlýtt hús þar sem
hægt er að æfa sundtökin ítai'-
lega, og það er ástæðulaust að
óttast að maður vei'ði innkulsa,
ef gætinn og fær kennari stjórn-
ar. — þetta getur áreiðanlega
orðið til leiðbeiningar fyi'ir þau
héruð, isem hika við að skylda
unglinga sína til sundnáms vegna
illrar aðstöðu.
Nætui’gestur á Laugum.
----0----
fslandslýsing.
Flugmennii’nir amei'ísku, sem
iijer komu í fyrra segja frá fei’ð-
meðaltal stórkaupamarkaðsverðs
til heildsala í Lundúnum og
Kaupmannahöfn síðastliðið ár.
Sýnir það sig að samningsverð
Landsverslunar hefir verið fiá
7—15 krónum lægra á olíutunnu
(tréfat) heldur en stóikaupaverð
í London og Kaupmannahöfn á
sama tímabili og þessi hagnaður
af samningunum kemur fram í
söluverði Landsverslunar hér á
landi. Nemur þessi hagnaður á
þiiðja hundiað þús. króna yfir
ái’ið. Landsverslunin hefir tekið
stórkaupaverðið ei’lendis eftir
markaðsskýrslum og skýrslu frá
sendihei'raskriftofunni íslensku í
K.höfn, svo að ekki er hægt að
bera brigður á það.
þessir steinolíusamningar, sem
gefa íslendingum slík kjör, ei'u
ástæðan til þess að Jón þoi’láks-
son og íhaldið vill afnema Lands-
verslun.
Fá oið um Jón þorláksson.
Framanskráðar athugasemdir
ættu að vera nægar til þess, að
almenningur gæti séð gegnum Jón
þorláksson og ái’ás hans á stein-
olíusamninginn og steinolíueinka-
söluna. Ilann vill að „nægilega
margir geti haft olíu á boðstól-
um. „þar sem olía er á sái’afáum
höndum úti í heimi, kemur að
litlu haldi, þó að hér selji hana
„nægilega margir“, gerir hana
sannanlega dýi’ari vegna meiri
rekstrarkostnaðar. „Álagning“
sú á olíuvei’ðið sem hann telur 5
shillings á hreinsaðri olíu og 3
Gerduft „fermentau, eggjaduft, ávaxtadropai’, soya, matar-
litir, „Sun“-skósvertau, „ökonom“-skósvertan, sjálfvinnandi
þvottaefnið „Persil“, „Henko“-blæsódinn, „Dixinu-sápuduftið,
„Atau-skúriduftið, kryddvörur, Blárni, Skilvinduolía 0. fl.
Brúnspónn.
Litarvörur:
Anilinlitir, Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
Gljálakk:
„Unicumu á gólf og húsgögn. Þornar fljótt. Ágæt tegund.
Fæst alstadar á íslandi.
HAVNEMÖLEH
KAUPMANNAH0FN
mælir með sínu alviðurkenda rúgmj öli og hveiti.
Meiri vörugæði ófáanleg.
S.I.S. slciftizr eiiA.g'öTA.g'iLL vió o~kr-'k"CLi‘.
Seljum og mörgum öðrum íslenskum verslunum.