Tíminn - 06.06.1925, Blaðsíða 2

104
TlMINN
Andvaragrein
Ólafs Lárussonar um Grænlands-
málið ætlar að verða honum dýr.
Afleiðingar þessa frumhlaups á
málstað Islands eru fyrst og
fremst þær, að almenning mun
furða hvernig það má vera, að
maður hugsi og skrifi svo í hans
stöðu. Og hann hefir ekki bætt
fyrir sér með „athugasemdinni“
í síðasta tölubl. „Tímans“.
Hann kallar það „dylgjur“ er
eg sagði frá því blátt áfram og
hispurslaust, að hann var feng-
inn til þess að rita greinina. Svo
bætir hann ofan á að lýsa þetta
ósannindi. En nú taki menn vel
eítir því, að rétt í sömu and-
ránni játar hann að nafngreindur
maður hafi fengið sig til þess að
vinna ritverkið. þannig starfaí
andi þessa fágæta vísindamanns.
Og loks klykkir hann út með því
að finna mér það til foráttu að
mér hafi verið þetta kunnugt!
Hann notar tækifærið til þess
að gjöra grein fyrir því hvers-
vegna hann hafi ekki svarað því
sem eg „hafi verið að“ skrifa í
vor um þessa grein hans. Rök-
semdir mínar voru svo veigalitl-
ar og vanhugsaðar, að það er
hreinasti óþarfi fyrir hann „að
vera að“ skrifa á móti þeim, seg-
ir prófessorinn. Niðurstaða sú
sem hann komst að við „rann-
sókn(!)“ sína er óhögguð o. s.
frv.
þessi gorgeirstónn mun þykja
fara 0. L. eftir því ver, sem hugs-
andi menn kynnast betur rökum
og gögnum þess máls, er hann
var fenginn til þess að ráðast á,
svo hvatvíslega og með svo mik-
illi vanþekking um það, hvemig
maður í slíku embætti á að koma
fram að fádæmi mega heita.
Sameinað alþingi íslands hefir
talað í þessu máli. Og meðan þess
er minnst mun það víst trauðla
fyrnast hve sporhvatt, og þó
klunnalega, 0. L. klifraði af stað,
áleiðis til Laugaskarðs. — En
þar sem hann í lok greinargerð-
ar sinnar hefir í hótunum um það
að rökræða þetta ekki frekar, þá
hygg eg að fáir munu harma það,
enda er eg fyrir mitt leiti ánægð-
ur að leggja ágreining okkar und-
ir almannadóm. þjóðin hér á landi
er vön að hugsa fyrir sig sjálfa.
Og síðla mun grunnur, illa lesinn
fleiprari ágætast af því að veifa
nafnbót sinni einni frammi fyrir
íslendingum, þegar ræða er um
æðstu velferðarmál þeirra.
Einar Benediktsson.
------o----
„Öxnafellsundrin".
Grein með þessu nafni í Morg-
unblaðinu 26. mars síðastliðinn,
eftir Guðmund prófessor Hannes-
son, mun vera einhver furðuleg-
asta tegund af vísindamensku,
sem sést hefir frá hendi lækna og
gefst þó margt misjafnt og sund-
urleitt í öllum þeirra mikla vís-
■ndavaðli. Greinin fjallar um
lækningarnar, sem talið er að
menn hljóti hjá Friðriki huldu-
manni fyrir milligöngu Margrétar
' Öxnafelli og sem nokkuð hefir
verið greint frá hér í blaðinu.
„Vísinclamaðurinn“ byrjar á
því, að dæma þessa dularfullu,
órannsökuðu og ósönnuðu fyrir-
bui’ði. Kallar hann þá „hjátrúar-
öldu“, sem „fari eins og eldur í
sinu um land alt“, og telur „að
þetta írafár alt sé í aðra röndina
hlægilegt, en í hina röndina oss
til skammar“.
Næst tínir þessi „vísingamað-
ur“ upp kviksögu, sem „heyrðist
og nýlega“ um kvonfang huldu-
mannsins. þá veltir hann fyrir sér
því, hversu kynlegt það sé, að
Eyfirðingar vinni kappsamlega að
því, að koma upp dýru heilsuhæli,
þar sem þessi tröllatrú á huldu-
manninn sé annarsvegar. —
þessi vísindamaður, sem telur
sig færan um að rita um
þetta efni, athugar auðsjáanlega
ekki, að þessar umræddu lækn-
ingar, ef nokkrar eru, fást
aðeins fyrir milligöngu stúlk-
unnar. Ef huldulæknir þessi ætti
ag geta komið í stað umræddrar
lækningastofnunar, þyrfti Mar-
grét í Öxnafelli að lifa nokkuð
margar næstu aldir óvíst hve
margar. Án þess gætu lækningar
þessar ekki komið að liði, jafnvel
þó þær væru að öðru leyti vísar.
Sjá allir að þessi ályktun pró-
fessorsins er ekki vísindamanns-
leg. Hún er fremur óviturleg og
jafnvel stráksleg.
Eftir þessi gönuhlaup verður
G. H. alt í einu sannur vísinda-
maður. Hann segir:
„Ekki er laust við, að mér finnist
það skvlda lækna, að rannsaka slík
fyrirbrigði sem þessi samviskusam-
lega og skýra alþýðu frá niðurstöð-
unni. Ef undur gerast á vorum dög-
um, þá væri ekkert heimskulegra en
að loka augunum fyrir þeim, en sé
'iér um hjátrú eina að ræða, þá er
rétt að færa sem fyrst sönnur á það“.
þetta eru rétt og viturleg um-
mæli. En þau eru furðuleg, af því
að höfundur þeirra er rétt áður
búinn að fella sleggjudóma um
Kaupið
íslenskar vörur!
Hreini Blautsápa
Hreini Stangasápa
Hreinl Handsápur
Hrein£ K e rt i
Hreini Skósverta
Hreinl Gólfáburður
Styðjið íslenskan
iðnað!
Smásöluverd
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
ZE^eylsztóTDeLÍk::
Golden Bell frá J. Gruno...............
Feinr. Shag — sama.....................
Louisiana frá C. W. Obel...............
Moss Rose — sama ......................
Islandsk Flag frá Chr. Augustinus . . .
Engelsk Flag — sama . . .
Dills Best 0/j. & Vi) frá United States Co.
Central Union '/2 — sama
Kr. 18.70 pr. 1 kg.
— 16.40 — 1 —
— 16.70 — 1 —
— 15.80 — 1 —
— 16.40 — 1 —
— 16.70 — 1 —
13.80 — 1 lbs.
— 10.05 — 1 —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
iugskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2%.
r
Iiandsverslnu Islands.
Kjöttunnur,
L. Jacobsen,
Köbenhavn Símn.: Cooperage. V a I b y
alt til beykisiðnar, smjörkvartel o. s. frv. frá stærstu beykissmiðjum
í Danmörku. Höfum í mörg ár selt tunnur til Sambandsins og margra
kaupmanna.
efni það, er fyrir liggur til rann-
sóknar.
Ekki bætir það úr skák, þó G.
H. tilfæri ummæli Steingríms
læknis Matthíassonar um þessa
hluti og telji þau „álit þess lækn-
isins, sem best þekkir til þessara
Öxnafellsundra“. Eg tel mér fært
að fullyrða, að Steingrími lækni
sé næstum því jafnókunnugt um
þessi svo nefndu undur eins og
G. H. sjálfum og að hann sé hald-
inn af alveg samskonar fordómum
gagnvart þeim. Svar Steingr. við
þeirri spurningu G. H., því hann
rannsaki ekki þetta vel og sam-
viskusamlega, er eftirtektarvert:
Á meðan rannsóknarefnið sannar
sig ekki sjálft með kraftaverkum
jafnvel svo ramaulmum, að for-
dómar læknanna létu bifast, er
engin ástæða til rannsóknar að
dómi Steingríms læknis. Loks læt-
ur Steingr. læknir hafa eftir sér
staðlausa fullyrðingu um að „trú-
in á þessar lækningar“ sé „að
hverfa í Eyjafirði“.
því fer mjög fjarri að eg hafi
tilhneigingu né heldur aðstöðu til
þess að mæla með áðurnefndum
undralækningum. Mér eru þær
ókunnar af öðru en hinni miklu
eftir sókn almennings. En eg get
ekki orða bundist, er svona löguð
skrif og ummæli koma frá
fremstu mönnum í læknastétt
okKar. það er ekki íaust við að
mer ímnist þau „oss tii skamm-
ar". þau eru talanch vottur um
paú, sem er raunai’ pjóökunnugt,
ao iæknar okkar eru ílestir kald-
hæömr efnishyggjumenn, sem
kunna ekki með að íara né meta
ui iækninga annað en hnííinn,
eitrin og móteitrin. Lækninga-
hreyímgai' og læknisdómar af sál-
rænum uppruna mæta hjá ilestum
þeirra megnri fyrirhtningu efnis-
hyggjunnar og fordómum vísinda-
hrokans. Grein G. H. er ósvikið
symshorn af þessu innræti lækn-
anna. Eigi verður þeim láð þad,
að þeir ekki aðhyliast rannsókn-
arlaust slikurn hreyfingum. En
þess ætti að mega vænta, að þeir
töluðu urn þau efni nreð þeim mur.
meiri gætni en almenningur, sem
þeim er betur kunnugt um kröfur
vísindanna um meðferð á órann-
sökuðum efnum.
þrátt fyrir miklai- íramfarir í
læknavísindum úir og grúir enn
af meinsemdum, sem hnífurinn
nær ekki til og sem eitrin vinna
ekki á. Og enn eru á sviðum lækn-
isfræða og heilbrigðismála mesti
fjöldi viðíangseína, sem eru lækn-
um algert ofurefli. Meðan svo er
háttað, er engin furða þó menn
leiti sér kvalastilhngar og leitist
við að létta af sér oki sj úkaóm-
anna með einhverjum hætti.Meðan
svo mikið skortir á það, að læknai'
geti orðið við þeim kröfum, sem
til þeirra hljóta að verða gerðar,
ættu þeir að fara sér hægt í að
telja það bera vott um lágt menn-
ingarstig og vera „oss til skamm-
ar“, þegar þuríandi menn leita
þeirra, er þeir vænta sér frá æðri
máttar, en læknarnir eiga yfir að
ráða. þeir ættu einnig að forðast
að misbjóða vísindaheiðri sínum
með sleggjudómum. Vísindamað-
urinn gerir annað tveggja, að
rannsaka þau efni, er vafi leikur
á um eða láta þau afskiftalaus.
Hitt er háttur fúskara, að fella
dóma um órannsökuð efni. Og
þegar prófessor í læknavísindum
gerir sig sekan um slíkt, verður
hann að þola að jafnvel leikmenn
gerist svo djarfir, að setja ofan í
við hann.
Jónas þorbergsson.
----o-----
Jarðarför Ólafs Briems, for-
manns S. I. S. fór fram síðastl.
fimtudag, að viðstöddu miklu
fjölmenni. Bjarni Jónsson dóm-
Þingsályktunartillaga
um strandferðir.
Eftir þorleif Jónsson, alþm.
frá Hólum.
(Hinn 14. maí, á krossmessunni,
var svo mikill asi á afgreiðslu mála
í neðri deild, að flest var keyrt fram
umræðulaust. Eg var framsögum. að
tillögunni á þingskjali 546, um skip-
un nefnjar til að íhuga strandferð-
irnar. petta var 2. mál á dagskránni.
Eg var kallaður í sima í fundar-
byrjun, en þegar eg kom inn aftur,
eftii' örstuttan tíma, var verið að
greiða atkv. um tillöguna, og enginn
liafði komist að að segja neitt.
Tillagan var samþykt. En þar sem
eg gat ekki lialdið ræðu þá er eg
hafði undirbúið mig með, læt eg
hana birtast hér, nefndinni og stjórn
til athugunar).
þegar verið var að safna fé til
Eimskipafél. íslands hér á árun-
um, var „uppi fótur og fit“ í öll-
um sveitum landsins. Ungir og
gamlir lögðu sinn skerf fram.
Menn álitu það nokkurskonar
sjálfsagða skyldu sína, að gefa til
Eimskipafélagsins eins og það var
kallað. þá var ekki verið að
spyrja að því, hve háa vexti menn
fengi af þessu fé. þeir sem vöktu
áhuga fólksins, og gengust mest
fyrii' því máli, þeir eiga miklar
þakkir skyldar. Hér var um stórt
og gott þjóðþrifamál að ræða.
Fólkið skildi það, og fékk brenn-
andi áhuga fyrir að koma því í
framkvæmd. það fundu allir til
þess og ekki síst í afskektu hér-
öðunum, hvílíkt böl það er, að
búa við vondar samgöngur, eða
jafnvei algjört samgönguleysi.
Menn gjörðu sér einmitt miklai'
og fagrar vonir um, að Eimskipa-
félagið myndi bæta úr samgöngu-
leysinu, ekki að eins milli landa,
heidur og einnig, og ekki síst,
með ströndum fram. Og þeir sem
voru svo afskektir, að þeir gátu
aldrei átt von á millilandaskip-
um, þeir -settu von sína til Eim-
skipafélagsins, að það myndi þó
bæta úr strandferðaleysinu, og
meðfram af því keptist fólkið í
hinum afskektari bygðarlögum að
leggja fram fé í félagið.
En þótt allir viðurkenni það að
Eimskipafélagið hafi unnið þjóð-
inni ómetanlegt gagn, með milli-
siglingum sínum, þá hefir þó fé-
iagið ekki enn séð sér fært að
takast á hendur strandferðirnar,
nema hvað það hefir haft Goða-
foss að nokkru leyti til strand-
ferða, austan- og norðanlands.
þetta hafa orðið mönnum mik-
il vonbrigði. En um það tjáir ekki
að sakast. Hagur félagsins er ekki
svo góður, að það geti tekið að
sér strandferðirnar fyrst um sinn,
og þegar svo er, þá verður ríkið
sjálft að sjá um að strandferða-
þörfinni sé fullnægt. það má líka
kalla að það hafi viðurkent þá
skyldu sína með því að láta
byggja Esju og halda henni út í
strandferðir. Með því var að vísu
allmikil bót ráðin á samgöngu-
leysinu. En samt er það hvergi
nærri fullnægjandi.
það er engin von til þess, að
eitt strandferðaskip geti bætt úr
allra þörfum í kringum hinar
löngu strendur lands vors.
Miklar kvartanir eru því ennþá
út af samgönguleysi og það með
réttu. þó skip komi 4—5 sinnum
á ári á hafnir sem mannmörg
héröð liggja að, þá sjá allir að
það er mjög ófullnægjandi. —
þjóðin finnur meir og meir til
þeirrar skyidu og nauðsynjar að
rækta landið og efla landbúnað-
inn, og ná í meira og meira af
auðæfum sjávarins. En til þess
að þetta alt geti orðið að notum,
verður að sjá landsmönnum fyrir
svo hentugum samgöngum að
vörurnar geti komist á markað,
innanlands eða utan, á hentugum
tíma. — það hefir mjög komist
til orða á þessu þingi, að banna
heyflutning til landsins, meðfram
vegna þess að með heyinu gætu
borist skæðir alidýrasjúkdómar,
sem nú ganga í nálægum löndum.
En kaupstaðarbúar rísa ákaft á
móti aðflutningsbanni á heyi,
segjast verða að fá hey frá út-
londum til að fóðra skepnur sín-
ar. En eg tel mjög sennilegt að
hægt væri að afla nægra heyja
innanlands. Og ef hentugir flutn-
ingar fengist með hey úr sveit-
unum, myndi vera hægt að byrgja
kauptúnin. Og svona er það með
fleira.
Eg vona nú, að öllum sé það
Ijóst, að strandferðirnar eru ekki
eins góðar, eins og þær ættu og
þyrftu að vera. Hitt mun heldur
álitamál, á hvern hátt verði helst
úi' þeim bætt.
Við sem flytjum þessa þingsá-
lyktunartillögu teljum nauðsyn að
málið sé rannsakað og undirbúið
af sérstakri nefnd milli þinga. þar
sem við ætlumst til að nefndin
starfi kauplaust, þá þótti okkur
tiltækilegast að stofnanir þær,
sem tilgreindar eru í tillögunni
leggi til sinn manninn hver.
Eimskipafélag íslands, Sam-
band ísl. samvinnufélaga, Versl-
unarráð íslands, Búnaðarfélagið
og Fiskifélagið virðast einmitt vel
fallin til þess að gjöra tillögur um
svona mál. það er öllum stéttum
og stofnunum til hagsmuna, að
hafa góðar samgöngur. Og við
væntum að allar þessar stofnanir
hafi svo mikinn áhuga íyrir slíku
umbótamáli sem þessu, að þær
ekki telji eftir sér að taka þátt
í slíkum nefndarstörfum. Og for-
stjóri Eimskipafélagsins er sá
maður sem mesta hefir reynsl-
una um samgöngumál og getur
sjálfsagt gefið nefndinni margar
og mikilsverðar upplýsingar.
Eg skal ekki fara mikið inn á
það, á hvern hátt hentast myndi
að bæta úr samgönguleysinu. þó
skal eg að eins drepa á það, út
af viðtali sem eg hefi átt við
Nielsen framkvæmdastjóra, um
þetta mál, að besta bótin á strand-
ferðum myndi það að fá annað
skip með Esju til strandferða.
Yrði það aðallega flutningaskip,
en þó útbúið með dálitlu farþegar
rúmi. Ætti það einkanlega að gefa
sig við vöru- og fólksflutningum
að og frá hinum lakari höfnum.
það kæmi t. d. inn á Hornafjörð
í hverri ferð, sömul. Breiðdalsvík,
Stöðvarfjörð og annaðist allar
minni hafnir í Norður-Múlasýslu
og Norður-þingeyjarsýslu og
sennilega víðar fyrir Norðurlandi
og um Breiðafjörð o. s. frv. —