Tíminn - 18.07.1925, Blaðsíða 2

128
TÍMINN
Smásöluirerd
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
"V ±xxca.la.r.
Phönix frá Horwitz & Kattentid .... Kr. 22.15 pr. þ
Lopez y Lopez — sama .... — 21.85 — V
Cervantes sama . . . . — 23.60 — V
Amistad — sama .... — 22.70 — V
Portaga — sama .... — 23.30 — V
Mexico — sama .... — 26.45 — V
Crown — sama .... — 19.20 — V
Times — sama .... — 17.25 — þ
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaöi frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Xiandsverslim íslands.
'SMæméímwl
Við leyfum okkur að beina athygli yðar, að hinum afar hagkvæmu
kjörum sem við getum boðið yður á allskonar vatnsleiðslu-
tækjum, svo sem: Galv. pípum, dælum, vatnghrútum, krönum o.
s. frv. — Vörurnar sendast gegn póstkröfu hvert á land sem er. Not-
færið yður 18 ái'a reynslu okkar og þekkingu urn fyi’irkomulag og
uppsetningu á þessum tækjum.
Leitið upplýsinga til okkai' um alt er þér þurfið vitneskju um í
þessu eíni. og við munum svara fyrirspurnum yðar urn hæl.
Virðingarfyllst
Helgl Magnússon <& Go
Munn-og klaufaveikin
í Svíþjóð og í Danmörku
og innflutningur á heyi.
BlÖðin flytja okkur fregnir af
þesari illkynjuðu veiki og þvi
mikla tjóni, sem hún nú veldur
bændum, í Svíþjóð og Danmörku.
Enn ei’u ekki komnar fregnir um
það, að veikin sé komin til Nor-
egs, en það er ekki líklegt að þess
verði langt að bíða. það eru eink-
um nautgripir, sem veiki þessi
þjáir og drepur, þó getur hún
lagst á annan búpening og jafn-
vel er hættulegt fyrir fólk að
neyta mjólkur úr kúm, sem þjást
af veikinni. þar sem veikin kemur
í fjós, er það mjög oft að allir
gripirnir drepast eða eru drepnir.
Veikin berst með mörgu móti,
•bæði milli bæja, héraða og á milli
landa; hún berst mjög auðveld-
lega með heyi. Og mér er kunnugt
um að t. d. Bretar banna innflutn-
ing heys, þaðan sem þessi veiki
er fyrir.
Mig furðar mjög á því að eng-
inn dýralækna okkar, skuli benda
á þá hættu, sem við hér enim í,
vegna hins mikla innflutnings á
heyi. það má þó gera sér í hugai’-
lund hver vandræði mundu hljót-
ast af því, ef veikin gysi upp í
Reykjavík og grend, einkum ef
það yi’ði um hávetur. Auk þess
tjóns, sem það mundi valda gripa-
eigendum, gæti það og orsakað
mjólkurleysi í Reykjavík og
Hafnarfirði.
það er kunnugt að aðalástæðan
fyrir þessari miklu notkun út-
lends heys er sú að menn telja
norska heyið ódýrara, en hið
innlenda. þó verða kaupendur að
sætta sig við heyið, hvort sem
það er vel verkað og kjarngott
eða trénað („úr sér sprottið“)
og hrakið. Jafnvel hoi*fir svo nú,
að menn hér um slóðir, vilja held-
ur flytja inn norskt hey — láta
Norðmenn framleiða hér mjólk
— heldur en að hreyfa íslenska
jörð og láta hana bera gras, eða
nota innlent hey, það verður
ekki varið að það er hið fái’ánleg-
asta ástand, að efla hér gi’ipaeign
og auka hér framleiðslu með út-
lendu heyi, ryðja með því bui’tu
innlendu heyi af okkar innlenda
mai'kaði, og drepa eða lama við-
leitni manna og áreypslu við
Sh.amiong's Monument-Ate- I
ller, Öster-Fai'itnagsgacle 42, !|
K.höfn. Stœrsta og' góðftaeg'- :
asta legsteinasmiðja á Norður-
löndiun. Umboðsmaður á Is-
landí:
Snæbjörn Jónsson,
stjórnarráðsritari, Rvik.
grasræktina. Jafnvel þótt inn-
flutta heyið reyndist að jafnaði
ódýrara — sem er enn óreynt —
er sjálfsagt að banna innflutn-
ing á því, nema þegar hér kæmu
dæmafá grasleysisár og vá yrði :
fyrir dyrum vegna fóðui’skorts. j
Hitt er annað mál, að betra
skipulag þarf að komast á, - við
innlenda heysölu.
Ef þjóðin vill tryggja sér fram-
tíð í landinu, verður hún fyrst
og fi’emst að efla gi’asræktina af
fremsta megni Ef þjóðin ekki
ræktar landið, þá byggir hún hús
sitt á sandi. En þess verður að
gæta hver okkar aðstaða er við
grasræktina eða jarðyrkju. Og
þótt innlenda heysala kosti það
5 til 8 sinnum meira að afla heys-
ins, heldur en útlenda heysala
kostar það. þá ma ekki áfella
hina innlendu fyrir það. Eg vil í
þessu sambandi benda á nokkur
dæmi er sýna tildi’ögin til hins
ólíka verðs á heyi hér og í Nor-
egi.
þar er víðast jafnaðai’legast
gróðuriíkara sumar, heldur en
hér.
þar eru umbætur í grasrækt-
inni, nálægt 70 árum eldri, held-
ur en hér.
þar eru — þar sem hey er selt
— notaðar allskonar heyvinnuvél-
ar, en það mun gera öflun heys-
ins það ódýrari er nemi ca. 1:5.
þar er verkafólk langt um ódýr-
ara heldur en hér. í Noregi kost-
ar duglegur sláttumaður um mán-
uðinn í sumar, 60 ki’ónur en hér
800 krónur.
I-Iér skal ekki að þessu sinni
fjölyrt meira um þetta. En að
lokum vil eg leyfa mér, hér með,
að skoi’a á dýralækna landsins að
leggja hér orð í belg — vegna
sýking-ai’hættunnar. Og eg leyfi
mér enníremur að skora á ríkis-
stjói’nina að leyfa — 'fyrst um
sinn — alls engan innflutning á
heyi. Ástæður fyrir þessum áskor-
unum eru þær, er hér að framan
getur, eða þessar:
Innlendri grasx’ækt og fram-
leiðslu heys, stafar hætta af þess-
um innflutningi.
Með heyinu gæti borist hingað
munn- og klaufaveiki og valdið
landinu tjóni er næmi miljónum
króna.
Grasspretta er nú orðin góð um
land alt.
8. júlí 1925.
Jón H. þorbergsson.
Grein þessi er sannarlega orð í
tíma töluð. Má vísa til þingtíðind-
anna í vetur, þeim er vilja kynn-
ast gangi þessa máls þar, því að
um það urðu allmiklar umræður.
Svo sem málið hefir vei’ið rætt
og rakið verður það að teljast
stórvítavert ef landsstjói’nin ekki
gerir fullnægjandi ráðstafanir til
að hindra þessa sýkingarhættu.
Ritstj.
Sleggjudómar,
Sumir mentamanna voxra hafa
fundið hvöt hjá sér til að skrifa
um lækningar huldumannsins í
Eyjafirði og kveðið upp nokkuð
ómilda dóma um trúgirni fólþsins
og heimsku þeiri'a mörgu sem leit-
að hafa til þessa læknis fyrir
milligöngu Margrétar Thorlacius
í Öxnafelli.
Ummæli þessai’a manna mega
með fullum rétti kallast, vægast
sagt órökstuddir sleggjudómar;
og það er fui’ðulegt, að þeir sem
vilja telja sig með mentuðum
mönnum, skuli gera sig seka í að
kveða upp jafn ákveðna dóma um
málefni, sem þeir hvorki þekkja
né skilja og eru ekki hóti nær því
að skilja en ólærðir alþýðumenn.
það getur enginn búist við að
hinir svonefndu mentamenn
I.
Á síðustu ái’um hafa við og við
heyrst xaddir um það, að þörf sé
á nýrri sálmabók, eða endurskoð-
un á sálmabók voi’ri frá 1886. Sú
/
kx*afa er eðlileg. Lífið alt er þró-
un. Sálmabókin var feikna-fram-
för frá þeirri næstu á undan, og
ágæt bók á sínum tíma. En hugs-
unarháttur þjóðai’innar og and-
legt líf hefir breyst ótrúlega mik-
ið á síðustu 40 árum. Góð sönnun
fyrir því er hvellurinn, sem varð
út af trúarskoðnum sr. Matthí-
asar Jochumssonar eftir 1890.
Hann nefndi í grein í Norðurljós-
inu, útskúfunarkenninguna „lær-
dóminn ljóta, sem svo voðalega af-
neitar Guðs vísdómi, almætti og
gæsku“. Og svo bætti hann við:
„Sé nokkur kredda, sem löngu er
úrelt orðin og kristindóminum til
tjóns og svívirðingar, þá er það
þessi“. — Lá nærri að þessi um-
mæli hans yrðu til þess, að hann
yrði sviftur prestembætti. En nú
ei’u flestir oi’ðnir honum hjai’tan-
lega sammála, og þakka honum
fyrir djarfmæli hans. — Annar
mætur maður á sama tíma, sr.
Páll Sigurðsson í Gaulverjabæ,
hóf sókn í frjálslynda átt. En
mei’kir guðfi’æðingar töldu hús-
lestrabók hans „raunalegt tákn
tímanna". Nú munu flestir telja
hana verið hafa gleðilegt tákn.
þessir tveir voru frumherjar
frjálslyndrar trúarhreyfingar með
þjóð vorri, og samúð þeirra, víð-
sýni og fi’jálslyndi varð það súr-
deig, sem sýi’ði alt deigið. þess
njótum við nú. þá hefðu hinar
ágætu ritgerðir Ásgeirs Ásgeirs-
sonar um kverið og kirkjuna, sem
birst hafa að undanförnu í Tíman-
um, vafalaust valdið stórhneyksli.
En nú les almenningur þær með
ánægju og samsinnir flestu því,
sem þar er sagt.
Af þessu má sjá, að viðhorfið
í 'trúmálunum hefir stórum breyst
síðan sálmabókin var gefin út.
II.
Hvenær sem ný vakning verð-
ur í trúarlífi þjóðanna, kemur
upp þessi krafa: Syngið Drotni
nýjan söng! Lofsöngurinn streym-
ir þá frá brjóstum mannanna,
ósjálfrátt, á sama hátt og fugl-
arnir syngja á vorin, þegar alt er
þrungið gróðurmagni og lífsfögn-
uði.
En eru nú þeir tímar, að vænta
megi nýrra lofsöngva, nýrra
sálma ?
Mér virðist margt benda á að
svo sé. Nýjar öldur hafa risið á
trúarhafinu, bjartar af sólskini
guðlegrar náðar. Dásemdarverk
Drottins í náttúrunni og mann-
lífinu eru sífelt að verða meira
og meira fagnaðar og undrunar-
efni, sökum nýrra uppgötvana á
æfagömlum lögmálum, sem skap-
arinn hefir sett í öndverðu, en
ávalt hafa verið mönnunum ráð-
gáta. Hann hefir látið þau birtast
við og við, á svipaðan hátt, eins
og eldingar og norðurljós bentu á
lögmál rafmagnsins, löngu áður en
menn grunaði að það væri til. En
nú virðist „roði lýsa yfir nýjum
degi“, þegar þau verða augljós og
dýrmæt fagnaðaruppspretta. —
Heyrið, hvað skáldið segir, sem
fyrir allmörgum árum spurði, með
blæðandi sár efans í brjósi sér:
Er nokkuð hinum megin? — Nú
syngur það fagnandi
þin náðin, Drottinn, nóg mér er,
því nýja veröld gafstu mér;
í þinni birtu hún brosir öll,
í bláma sé eg lífsins fjöll.
Eg veit, að þú ert þar og hér;
hjá þjóðum himins fast hjá mér,
eg veit þitt ómar ástarmál,
og inst í minni véiku sál.
Ef gleðibros er gefið mér,
sú gjöf er, Drottinn, öll f/á þér,
og verði af sorgum vot min kinn,
eg veit að þú ert faðir minn.
þín náðin, Drottinn, nóg mér er,
því nýja veröld gafstu mér.
þótt jarðnesk gæfa glatist öll,
eg glaður horfi á lífsins fjöll. .
Sú nýja veröld, sem skáldið
þakkar Guði fyrir, er auðvitað sú
nýja útsýn yfir lífið og tilveruna,
sem það hefir öðlast í ljósi nýrra
uppgötvana á fomuin lögmálum.
þokan, sem áður byrgði framtíð-
arlandið fyrir augum þess, er orð-
in að engu í sólskini trúarviss-
unnar. — Og sömu sögu hafa
fleiri að segja.
Einmitt slík tímamót sem þessi
hafa ávalt verið frjósöm fyrir lof-
söngvaþrá mannanna. Og nú virð-
ist mér kominn tími til að lyfta
undir hana og krefjast nýrra at-
hafna að þessu leyti. Engan hefir
víst grunað, þegar hafið var máls
á endurskoðun sálmabókáíinnar,
milli 1870 og 1880, að svo miklar
gnægtir af góðum sálmum mundu
vera til sem raun varð á. En þeir
hafa heldur ekki allir verið til
þegar endurskoðunarstarfið hófst,
— og hefðu eflaust aldrei orðið
til, sumir hverir, ef hreyfingin
hefði ekki vakið skáldin. En nú
var eins t)g nýjar lindir hefðu
opnast hvervetna og þær
streymdu fram í dagsbirtuna og
menn undruðust magn þeirra og
fegurð. — Nægir að benda á fá-
eina menn, sem allir gefa sálma-
bókinni frá 1886 svip: Björn
Halldórsson, Helga Hálfdánarson,
Matthías Jochumsson, Stefán
Thorarensen, og síðast en ekki
síst Valdimar Briem, sem nú
mun vera einn á lífi af höfundum
sálmabókarinnar, var yngstur
þeirra og ásamt Matthíasi, besta
og bjartsýnasta skáldið. Jeg tel
óhætt að fullyrða, að tilefnið hafi
vakið dulda kraftaíbrjóstum allra
þessara manna, og leitt í ljós feg-
urðartilfinning, sem annars hefði
e. t. v. aldrei notið sín að fullu.
Eg vil ekki halda því fram, að
vér eigum nú ung skáld, sem séu
jafnokar þessara manna. En lítil
bók, sem kom út í vetur, bendir
m. a. á, að ekki sé örvænt um nýja
strauma í þessa átt, ef tilefnið
er gefið.
„skilji“ það sem mannlegum skiln-
ingi er ofvaxið. En til hins gæti
maður ætlast, að þeir færu dálítið
varlegar í að bera saklausa menn
bríxlum, og álíti ekki fjölda
manna sem fífl og fábjána, en
hvorttveggja þetta hafa þeir gjört
með ummælum sínum, ef ekki
beinlínis, þá óbeinlínis, með því
að kalla þessar lækningar einbera
hjátrú og hindui’vitni. Og með
því er Margrét í Öxnafelli sökuð
um tál og blekkingar, því aðeins
fyrir milligöngu hennar hafa hin-
ir mörgu, sem leitað hafa til þessa
læknis fengið bót, og ekki fáir
fullan og furðu skjótan bata. Um
þetta mætti fá fjölda vottorða, er
sönnuðu fyllilega .það, sem hér er
sagt. En væri til nokkuis að birfa
slík vottorð? Mundi þeim trúað af
mönnum, sem kalla þetta alt hjá
trú og vitleysu?
þó að ýmsir, — ekki hægt að
segja hvað margir, — hafi sent
Margréti í Öxnafelli nokkrar
krónur — ekki fyrir lækninguna-
— heldur fyrir alla hennar fyrir-
höfn og tímatöf í sambandi við
lækningar huldumannsins, eru all-
ir líklega frjálsir að því, og álíta
sennilega- að engum öðrum komi
það við.
Af því eg get búist við að ýmsir
aðrir, fleiri eða færri, skrifi um
þetta mál, og ef til vill birti vott-
orð frá einum eða fleirum, læt eg
úttalað um þetta mál.
Baldvin Eggertsson.
--—o------
Ritstjóri Tímans kom heim úr
ferðalagi um síðustu helgi. Fór
fyrst á aðalfund Búnaðarfélags
ísl . og Ræktunarfélags Norður-
lands sem haldnir voru á Blöndu-
ósi og þvínæst í leiðarþingaferð
um kjördæmi sitt. Hélt sex leið-
arþing, prýðilega vel sótt öll og
hinn ánægjulegustu. — Sigurður
Sigurðsson búnaðarmálastjóri
ferðast um Vestfirði í sumar og
var samferða um Strandasýslu.
Flutti rækileg erindi um land-
búnaðarmál o. fl. á eftir öllum
leiðarþingum. Fór síðan, nyrst úr
Strandasýslu til ísafjarðardjúps,
fer um ísafjarðar og Barðastrand-
arsýslur og er væntanlegur heim
í fyrri hluta ágústmánaðar.
-----o----
Bók þessi heitir: þitt ríki komi,
77 sálmar, sem próf. Haraldur
Níelsson hefir gefið út. þó megin-
þorri sálmanna sé eftir Matthías
og önnur látin skáld eða öldruð,-
þá eru þar líka yndisfagrir sálm-
ar eftir menn, sem enn eru á besta
skeiði, svo sem Sigurð Kristófer
Pétursson og Valdimar Snævarr,
en einmitt þeir hafa glætt þær
vonir hjá mér, að meira muni vera
til af hagyrðingum, sem snortnir
af nýjum hvítasunnuanda muni
syngja Drotni nýjan söng. Sálm-'
ur Sigurðar Kristófers: Drottinn
vakir, (sem kom í Tímanum í vet-
ur), og Valdimars: þú, Kristur,
ástvin als sem lifir, munu fljót-
lega ryðja sér til rúms á bekk
með bestu og ástfólgnustu sálm-
um íslenskrar kirkju. — Og þá
hefir kvenfólkið einnig lagt sinn
skerf til þessarar nýju bókar, sem
er að vísu ekki stór, en bendir þó
á, að úr þeirri muni mega vænta
góðrar þátttöku í hinu nýja starfi.
Bæn Ólínu Andrésdóttur, Skín
guðdómssól, er svo innileg og
fögur, að jeg hygg að margur
muni læra hana og góðar mæður
muni kenna hana börnum sínum.
þeirri ósk hefir verið varpað
fram í blaði einu, í ritfregn um
sálmakver þetta, að þeir menn,
sem eru veruleg skáld, yrki sálma.
Eg man ekki orðin, en efnið var
þetta. Óskin er réttmæt.
Sálmabók vor nýtur þess, að
höfuðskáld vor á þeim tíma lögðu
sinn skerf til hennar. En um það
leyti, sem sú bók var samin, hóf
raunhyggjan sókn sína í bókment-