Tíminn - 28.08.1925, Page 3

TlMINN
153
Sxná/SÖliivex*d
má ekki vera liærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
ZE^eylsztóloa.Ik;:
Golden Bell frá J. Gruno.....................Kr. 18.70 pr. 1 kg.
Peinr. Shag — sama.............................— 16.40 — 1 —
Louisiana frá C. W. Obel.......................— 16.70 — 1 —
Moss Rose — sama ..............................— 15.80 — 1 —
Islandsk Flag frá Chr. Augustinus..............— 16.40 — 1 —
Engelsk Flag — sama ...........................— 16.70 — 1 —
Dills Best (V, & VJ frá United States Co. ... — 13.80 — 1 lbs.
Central Union */2 — sama ... — 10.05 — 1 —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2%.
Iiandsverslnn íslands.
Alfa-
Laval
skiivindur
reynast best.
Pantanir annast kaupfé-
0
lög- út um land, og
Samband ísl. samv.íélaga.
1. í Héraðssamb. „Skarphéðni“
eru 16 U. M. F., hið austasta í
Fljótshlíð, hið vestasta í Ölvesi.
Vitanlega getur stjórnin ekki
sjálf safnað íþróttamönnum af
öllu þessu félagssvæði. þar verður
að treysta á aðstoð stjói’na hinna
einstöku félaga. Undirbúningi
sínum undir það, „að héraðsmenn
taki þátt í íþróttum“, hagar
stjórnin á þessa leið: þegar hún
hefir ákveðið mótsdag, og það
gerir hún í mars, sendir hun
hverri félagsstjórn tilkynningu
um mótið, og er þar tekið fram,
í hvaða íþróttum verði kept.
Fylgja hvatningarorð, og svo
eyðublöð undir keppendaskrá frá
félaginu. Misjafnlega hefir gengið
að fá skrár þessar til baka. Móts-
dagsmorguninn koma allir íþrótta-
keppendur til viðtals við sam-
bandsstjórn, sem jafnframt stýrir
mótinu, og gerir hún þá skrá yfir
keppendur í hverri íþrótt. Fyrri
hluta mótsdags í ár, var að
þjórsártúni einhver mesta rign-
ing, sem enn hefir komið á þessu
sumri. Gerði rigningin það að
verkum að fjöldi sveitamanna
kom alls ekki til mótsins, og al-
ment var talið víst, að ekkert
gæti orðið úr íþi’óttakepni. Kom
því enginn einasti íþróttamaður
til viðtals við mótsstjórnina. Um
kl. 2 rofaði til. þá var ráðist í
að hefja mótið í fullkominni ó-
vissu um verulega uppstyttu.
þegar sýnt var að rættist úr
veðri, var of seint að bæta fyrir
það, sem niður hafði fallið um
morguninn, íþróttamenn orðnir
afhuga því að keppa og völlur-
inn orðinn votur. íþróttakepni sú,
sem fram ’fór, var því frekar til
þess að g-era afsökun, úr því sem
komið var. Eg get hugsað, eftir
undangenginni framkomu J. H.
þ., að hann látist enn ekki skilja
hvern óleik hrakviðrið gerði mót-
inu. Aðrir lesendur Tímans veit
eg að skilja það.
Játað skal það, að heppilegra
væri að íþróttamenn kæmu sam-
an degi fyrir mótið, til sameigin-
legs undirbúnings. En slíkt væri
dýrt, „Skarphéðinn“ félítill og
mótið á annatíma. IJefir þetta
því ekki orðið framkvæmt.
2. Eg tel það mest um vert, að
ræður á mótum sem þessu séu
kjarngóðar, fallnar til áhrifa og
vel fluttar. Mikils virði að ræðu-
maður sé einhver sá, er athygli
þjóðarinnar beinist mjög að og al-
menning langar til að sjá og kynn-
ast. Hitt skiftir minstu máli,
h v a r hann á heima. Skilj anlegt
þó, að aðkomumenn kjósi fremur
að heyra héraðsbúa tala. En mót-
in eru haldin vegna heimamanna,
og eiga því að, miðast við óskir
þeirra og þarfir. Eg finn enga
sálfræðilega skýringu á því, að af
tveim jafngóðum ræðum hafi önn
Forfeðrabænabók,
Prédikanir, skrifaðar,
IJallgríms þankar (Guðrækileg-
ar umþeinkingar) og þorstems
bænabók,
Hugvekjubók,
Lögbók,
Jón var fátækur kotbóndi. Alt
búið hljóp 39 rdl.. þar af bækur
2 rdl. 75 sk.
Á Grund í Svarfaðardal voru
til 10 bækur við skifti 1779, á
Hallgilsstöðum 1767: 7 bækur, og
í Stóru-Brekku sama ár: 6 bæk-
ur. í Geirhildargörðum í öxna-
dal, fátæku Ikoti, voru 1773: 8
bækur. í Nesi í Eyjafirði 1769:
8 bækur. I Hvammi 1739: 8 bæk-
ur. Á Sökku í Svarfaðardal voru
við skifti 1740 til 32 bækur. Bú-
ið hljóp á 64 rdl. þar af bækur
4 rld. I Skálpagerði í Kaupangs-
sveit, fátæku koti, voru 1760 til
17 bækur.
þessi bú voru öll heldur lítil,
á höfuðbólunum var til miklu
meira. En þetta sýnír að um
miðja 18. öld var til í Eyjafirði
hér um bil ein (bók á mann á
hverju heimiii, svo langt höfum
ur meiri mentaáhrif af þeim sök-
um einum, að sá, er flytur hana,
sé nágranni áheyrenda eða sýsl-
ungi! Metnaðarmál getur þetta
kallast; naumast annað.
3. J. II. þ. viðurkennir rétt það,
sem eg sagði um almennan söng
sem sjálfsagðan dagskrárlið á
mótum. Eg skal aftur játa, að
vel æfður söngur er prýði hverri
samkomu, en þó ekki svo sjálf-
sagður, að rétt sé að heimta hann
né telja menningarspjöll að hafa
hann ekki, eins og J. H. þ. gerir.
I þetta sinn lðgðu U. M. F. á sig
mikla vinnu og ærinn kostnað við
iðnsýningu sína. þóttust þau því
geta með góðri samvisku geymt
sér söngæfingar til næsta árs, en
þá hefii' komið til mála að „Skarp
héðinn“ haldi söngnámsskeið. —
J. H. þ. þenur orðið „íþróttir“
yfir miklu víðtækari merkingu
en það hefir í daglegu máli, og
réttlætir með því að hann nefndi
mót vort íþróttamót. Læt eg hann
um það.
Gaman hefði eg af að vera á
móti, er J. H. þ. stýrði eftir þeirri
hugmynd sinni, að þar yrðu eng-
ir aðeins „skikkanlegir áhorf-
endur og tilheyrendur”, heldur
væri allur almenningur þátttak-
andi í hverju því, sem fram fer.
Eg sé ekki betur en að keppend-
ur í íþróttum hljóti jafnan að
vera sárlítill hluti þeirra, sem sam
an eru komnir, og ræðumenn það-
an af færri. Söngur einn getur
verið fyrir alla, svo sem eg hefi
áð» lýst. Eg skal meira að segja
játa, að eg teldi það mikið menn-
ingarspor, ef allir áhorfendur og
tilheyrendur væri fullkomlega
„skikkanlegir“, frá því, sem nú
á sér stað á þeim samkomum, sem
reykvískur Spánarvínslýður og
smyglarasöfnuður nær til.
J. H. þ. kveðst hafa ætlað sér
færari mönnum aði rita um iðn-
sýningu vora. Slíkt er fullra
þakka vert, eftir því sem úr hon-
um rætist, og hefði hann betur
látið mótið njóta sömu hlunn-
inda.
Árleg héraðsmót eru einn liður
í starfsemi Héraðssamb. „Skarp-
héðins“. þau eru til þess haldin:
að gefa héraðsbúum kost á að
koma saman fjölmennir, „sýna
sig og sjá aðra“ og njóta sameig-
inlegra heilnæmra skemtana, er
jafnframt megi verða til vakning-
ar og víðsýniauka. Auk þess eru
mótin að nokkru haldin til þess
að afla sambandinu tekna, en
ágóði af mótunum hefir verið að-
aist'ai'fsfé þess undanfarið. Sjálf-
sagðir dagskrárliðir á mótum
þessum eru jafnan: ræður, al-
mennur söngur og kappleikar fé-
laganna í þeim íþróttum, er þau
iðka. Hér við bætast svo aðrir
liðir, er skifti verða á ár frá ári,
vér staðið Norðmönnum framar
í þeim efnum.
þó má ekki skoða þetta ,sem
fullgilt fyrir alt landið, því bóka-
eign hefir verið meiri í Eyjafirði,
en í öðrum héruðum á þessum
tímum.
Að endingu skal hér sagt frá
bókaeign þriggja presta í Eyja-
firði á fyrri hluta 18. aldar.
Við skifti eftir síra Eirík þor-
steinsson í Saurbæ 1738 eru tald-
ar fram 78 bækur, þar af tvö stór
verk í mörgum bindum. Jón Ket-
ilsson á Myrká lét eftir sig 1753
52 bækur, og Eyjólfur Jónsson á
Völlum, dáinn 1746, átti 83 bæk-
ur, virtar á 26 rikisdali og auh
þess handrit og fjölda af lausum
blöðum og smælki, ‘sem ekki var
virt til peninga. Meiri hlutinn af
þessum bókum prestanna var á
erlendum málum, einkum Latínu.
því verður ekki neitað, að bóka-
menn höfum vér íslendingar
lengi verið.
o----
eftir því sem völ er á, til þess að
gera mótin fjölskrúðugri. Má þar
til nefna: iðnsýningar (t. d. 5.
hvert ár) og jafnvel fleiri teg-
undir sýninga (gripa, búsáhalda,
jarðargróða’ o. fl.), fimleika, lúðra
blástur, æfðan söng o. fl. Sjálf-
sagt virðist að grípa tækifæri, ef
gefst, til að fá á mótin, utan að,
eitthvað það, sem ætla má. að al-
menning fýsi að sjá og heyra',
eins og gert var í ár, þar sem
fengnir voru á mót vort Noregs-
fararnir til að sýna glímu og Jo-
annes Patursson til að tala. Sé eg
jafnvel . ekkert á móti að heima-
menn rými fyrir svo góðum gest-
um, ef svo ber undir, stöku sinn-
um.
það tel eg geta haft mikla þýð-
ingu, ef hvert mót væri, að því
leyti sem unt er, helgað einu stór-
máli eða mikilli hugsjón, er gengi
gegn um það eins og rauður þráð-
ur. Svo hefir verið um mót
„Skarphéðins“ tvö hin síðustu.
Mótið í fyrra snerist um héraðs-
skólamál Sunnlendinga sem mið-
depil og hefir án efa haft þýð-
ingu fyrir það mál. Mótið í ár má
telja helgað norrænni frændsemi
og samvinnu, þar sem aðalræðu-
maður mótsins, J. Paturssom, tal-
aði um samvinnu og bróðerni Fær
eyinga og vor, Norðmaður og
Finni fluttu kveðjur frá sínum
þjóðum, og mælt var fyir minni
Dana (Björgvin sýslumaður) og
Svía (A. S.). Ræður bókavarð-
anna, Guðmundar og Árna, mega
teljast hafa þýðingu í líka átt, þar
sem G. F. talaði um frægð vora
og þýðingu meðal þjóða, en Á. P.
um þjóðarmetnað vorn. Ræður
þessar, og svo það, að Joannes
Patursson var kjörinn heiðursfé-
lagi „Skarphéðins“, tel eg inn-
legg í bróðernisöldu þá, er nú
gengur um Norðurlönd, og hafa
menningarlega þýðingu. þætti
mér vel, ef hvert þjórsártúnsmót
mætti framvegis verða gagnsýrt
einhverri göfugri hugsjón. Vil eg
vinna að því, en síður hinu, að
þau verði miðstöðvar fyrir hreppa
pólitík og héraðsm^ting. þ j ó ð-
1 e g eiga þau að vera og geta
verið engu síður fyrir því.
Eg hvorki vil né nenni að elt-
ast við smærri atriði í „svari“ J.
H. þ., né heldur rangfærslur hans
og útúrsnúninga. Hefi eg nú
greitt honum andsvör við því, sem
máli skiftir, og vænti þess, að
þurfa ékki að elta ólar við hann
frekar um þetta mál.
Aðalsteinn Sigmundsson.
----------o----
I Prestafélagsritinu nýútkomnu
eru sagðar fréttir af Alþingi sem
kirkjuna varða. Segir þar, að í
tillögunni um frestun á veitingu
nokkurra embætta, hafi biskups-
embættið einnig verið nefnt. Síð-
an kemur þessi setning: „Fer nú
þetta sífelda ágauð á biskups-
embættinu hvað af hverju að
verða óþolandi og þarf að mæta
því þannig að það hætti“. En
sannleikurinn er sá að biskups-
embættið var alls ekki nefnt í til-
lögunni. Taldi tillögumaður upp
öll embætti sem talað hefir ver-
íð um að leggja niður nema bisk-
upsembættið. Kæmu þessar ásak-
anir því betur í annan stað niður.
---o----
Svar
til Steindórs Björnssonai’.
I 38. tbl. „Tímans“ þ. á. hefir
Steindór Björnsson leikfimiskenn-
ari skorað á mig að gera grein
fyrir því, hvað eg eigi við með
atkvæðaleikfimi. Eg finn mér alls
ekki skylt að eyða hér mörgum
orðum um það. Við erum sam-
mála um það að leikfimi sú er
hann sýndi — eða lét flokk sinn
sýna — að þjórsárbrúarmótinu
4. júlí síðastl. hafi ekki verið
fullkomin. En eg skal taka það
fram, að eg átti sérstaklega við
það að þessi leikfimissýning hefði
verið atkvæðalaus á þessum stað,
þar sem ungir og hraustir sveita-
menn eiga að keppa í íþróttum
og sýna aflraunir. Skal eg viður-
kenna að eg tók þetta ekki nógu
skýrt fram, er eg mintist á fim-
leika-flokk Seindórs og gat því
valdið misskilningi. Eg hefi enga
ástæðu eða tilhneigingu til að
ráðast á Steindór eða þá leikfimi
sem hann kennir.
Jón H. þorbergsson.
----o---
Frá útlöndum.
Frönsk kona reyndi nýlega að
synda yfir Ermasund. Hún var
í sjónum í 13 klukkutíma, átti
aðeins 1V4 sjómílu ófarna þá er
hún gafst upp. Enskur herfor-
ingi reyndi degi síðar að synda
yfir sundið. Hann var 17 tíma í
sjónum og gafst upp er hann átti
i/4 sjómílu ófarna.
— Kenslum.ráðherrann danski
hefir nýlega borið fram tillögu
sem sýnir meira frjálslyndi gagn-
vart sjálfstæðiskröfum Færey-
inga en hingað til hefir komið
fram úr þeirri átt. Fer tillagan
í þá átt að kensla skuli fara
fram á færeysku í skólunum,
nema í þeim kenslustundum er
kend er saga Danmerkur og
landafræði. Vitanlega er tillögu
þessari fagnað af öllum frjálslynd
um mönnum, en Ihaldsmennirnir
dönsku eru æfir og sömuleiðis
dansklundaði flokkurinn færeyski.
— Rússastjórn leggur hið
mesta kapp á að auka og bæta
herinn. Er hann nú talinn full-
komlega jafnvel búinn og var á
dögum keisarastjórnarinnar.
Tveggja ára herskylda er í fót-
gönguliðinu, þriggja ára í loft-
hernum og fjögra í sjóliðinu.
— Englandsbanki hefir lækkað
forvextina úr 5% í 4 '/> %.
— þýska þingið hefir skipað
nefnd til þess að rannsaka orsak-
ir ósigursins í lok heimsstyrjald-
arinnar. Hefir hún gefið út gríð-
armikið nefndarálit. Um margar
niðurstöður eru nefndarmenn all-
j.r sammála. Árásin mikla sem
þýski herinn hóf sumarið 1918
mistókst af því að hermönnunum
var ofboðið, þeir voru ofþreyttir
bæði á sáJ og líkama og hergögn
voru einnig farin að þrjóta. Hinn
8. ágúst — svarta daginn sem
Ludendorff kallar í endurminn-
ingum sínum — beið þýski herinn
ósigur og úr því var útséð um
sigur þjóðverja. þá er það bætt-
ist svo ofaná að Búlgarar biðu
úrslitaósigur í september og Aust-