Tíminn - 05.09.1925, Blaðsíða 4

TlMINN
158____________________________
Frh. af 1. síðu
þar sem þjóðbankinn norski til-
kynnir opinberleg'a að hann ætli
að stöðva hækkun krónunnar, í
samvinnu við aðra banka.
Enn er þess að geta að vilji nú
einhver flýja burt með peninga
sína til lands, sem enn hefir ekki
fest verðgildi peninga sinna, þá á
hann ekki eina saman vonina um
að græða á gengishækkun pen-
inga þess lands. Hann á líka það
á hættunni að ‘ tapa stórfé vegna
þess að peningar lands þessa geta
alveg eins vel fallið, eins og hækk
að. Dæmin eru sannarlega til um
það mjög áþreifanleg.
þeir sem eiga fé í sparisjóði eru
yfirleitt menn sem ekki vilja eiga
mikið í hættunni. þeim þykir betri
ein kráka í hendi en tvær í skógi.
það er ákaflega ólíklegt að þeir
í von um lítinn gróða, gerðu
hvorttveggja, að leggja á sig nokk
urn kostnað, með flutningi pen-
inganna og taka á sig áhættuna
af verðfalli myntar útlends lands,
sem þeir eru mjög ókunnugir.
Eigi þessi kenning um fjárfló’tt-
ann við einhver rök að styðjast,
þá er það fremur í útlöndum, þar
sem samgöngur milli landanna og
kynning er mikil, þar sem þorri
almennings hefir einhvern smjör-
þef fengið af „spekulatiónum".
En aðstaða Islands og íslenskra
sparisjóðseigenda er öll önnur.
..■ i
fagra í eins konar álögum, en sem
orkar að glæða göfgi og hásæi.
Orkar að vekja hrifni. En hvers
virði er það er hugir okkar njóta
slíkra áhrifa er sönn list veitir?
Eg held að slík áhrif safnist
og geymist í huganum, brjótist
svo fram í sál okkar sem vakin
alda, er á móti blæs, og fleygir
okkur í höfn úr hafróti lífsins.
Eða sprettur fram sem frjógandi
lind, er hressir sálarlíf vort, þeg-
ar þar verður of snautt um and-
lega gróandi.
Meira þyrfti að verða um það
en nú er, að flokkar manna eða
einstaklingar, sem eiga yfir list
að ráða, hvort heldur sönglist eða
annari, ferðuðust um landið, einn-
ig á afskektu staðina og létu
mönnum ljós sitt skína. Væri það
mörgum drúgur menningarauki
og efni framsóknar. það er nauð-
synlegur andlegur vorblær, ekki
síst inn í afskektu sveitirnar.
Við Vatnsdælingar þökkum
ykkur Reykvíkingum fyrir kom-
una. Vatnsdæliugur.
að efa að helgur dómur Marteins
biskups hefir geymst, bæði þar
og heima á Hólum, til siðaskifta.
I Krosskrkju í Landeyjum var
árið 1478 „silfurtexti lítill með
helgum dómum sancte Ólafs“. —
Ólafur helgi fekk meiri helgi á
Islandi en nokkur dýrlingur annar,
að Maríu mey einni undanskilinni.
En þetta er eina dæmið sem eg
þekki um að heigur dómur hans
hafi borist út hingað. í eldri mál-
dögum Krosskirkju er þess ekki
getið, að hún eigi slíkan grip.
Vart hefir hann þá verið til, úr
því ekki var nefndur. Einhvern-
tíma á 15. öldinni hefir kirkjan
eignast þennan grip og sennilega
að gjöf frá einstökum manni.
Lægi þá nærri að álykta að tíðk-
ast hafi, eða þekst a. m. k. að
einstakir menn hafi sókst eftir
að eiga slíka gripi, eins og vernd-
argripi. Styrkist sú skoðun við
það að hinn helgi dómur var ekki
geymdur í skríni, eða annari
hirslu, slíkri sem tíðkaðist í
kirkjunni, heldur í texta, sem
líklega hefir mátt bera á sér. —
Loks má leiða sterkar líkur að
því, að helgur dómur Ásólfs
alskiks, eins fyrsta kristna manns
á Islandi, hafi geymst í skríni í
kirkju, öldum saman.
Landnáma segir margt um Ás-
ólf, og enn eru frásagnir um hann
í sögu Ólafs Tryggvasonar, en
ómerkari. Finnur biskup hefir rit-
að um hann í kirkjusögu sinni,
það eiga ekki sömu kenningar við
um ísland sem um iðnaðarlöndin
stóru.
Loks skal það tekið fram að
Tíminn a. m. k. ber svo mikið
traust til þjóðrækni alls þorra ís-
lenskra borgara, að honum kem-
ur ekki einu sinni í’hug, að kom-
ið gæti fyrir undir nokkrum
kringumstæðum fjárflótti frá ís-
landi. En sá útlendi verslunar-
lýður, sem hér reynir að mata
krókinn, hann er vitanlega til alls
búinn, og þeir menn sem dám
draga ,af honum. Væri best að
þeir menn flýðu ekki með pen-
ingana eina. —
þessar mótbárur gegn endan-
legri festing íslensku krónunnar
hafa ekki við nægileg rök að
styðjast.
Og enn síður sú, sem aðeins
skal nefnd, að heiður þjóðarinnar
sé í veði ef fest yrði.
Miklu fremur er óhætt að full-
yrða að ísland yxi í áliti ef það
festi endanlega verðgildi peninga
sinna, eins og það er alviðurkent
að Finnar hafa stórum aukið hróð-
ur sinn með því að gera það.
það er yfirleitt svo að það afl-
ar sérhverjum virðing góðra
manna að fara eftir bestu og
vitrustu manna ráðum. Hingað
til hefir verið svo litið á a. m. k.

I.
Tveir pólitiskir flokkar berjast
um völdin í Reykjavík og kaup-
stöðum öðrum: Ihaldið og jafnað-
arstefnan.
En um eitt hefir þeim komið
alveg saman, sem er það, að
bændur landsins megi ekki fara
að dæmi erlendra bænda og
stofna sérstakan stjórnmálaflokk-
Ihaldsblöðin segja: Bændur eiga
að ganga í Ihaldsflokkinn.
Jafnaðarmenn segja: Bændur
eiga samleið með með verkamönn-
um og eiga að ganga í Jafnaðar-
mannaflokkinn.
Og nú hafa þessir tveir and-
stæðu flokkar orðið sammála um
annað, og það langstærsta málið
sem nú er á dagskrá íslensku
þjóðarinnar: gengismálið.
Er því ekkert eðlilegra en að
þessir tveir flokkar renni saman
í einn, því að gengismálið er svo
stórt pólitiskt mál, að sjálfsagt
síra þorkell á Reynivöllum í
Klaustrasögunni, og loks Jón bisk-
up Helgason í Almennri kirkju-
sögu og ritgerð í 4. árgangi
Prestafélagsritsins. Segir hinn
síðastnefndi höf., að Ásólfur hafi
búið á Ytra-Hólmi við Akranes
og sé þar grafinn. Verður að víkja
að þessu sérstaklega, því að það
skiftir máli í þessu efni.
því hefir ekki verið haldið fram
af öðrum að Ásólfur væri á Ytra-
Hólmi. ólafssagan segir skýrum
orðum að hann væri á Innra-
Hólmi og síra þorkell fer eftir
henni. Frásaga Landnámu styrkir
það og. Hún segir að Halldór son
Illuga hins rauða bjó á hinum
sama Hólmi og Ásólfur, og að
leiði Ásólfs væri þar rétt hjá
bænum. En bæði í Landnámu og
Harðar’ sögu stendur hiklaust að
Illugi faðir Halldórs bjó á Innra-
Ilólmi. Er því auðséð að Halldór
hefir sest á föðurleyfðina og þar
sem Ólafs sagan segir það bein-
línis, verður það ekki véfengt að
þetta var á Innra-Hólmi og mætti
leiða að þessu enn fleiri rök.
En einmitt í Innra-Hólmskirkju
mun hafa geymst helgur dómur
Ásólfs. Segir Landnáma skeftiti-
lega sögu um bein Ásólfs og
hvernig helgi hans kom upp. End-
ar sagan á því að Halldór bóndi
varð að kaupa beinin „og lét gera
að tréskrín og setja yfir altari“
í kirkju þeirri er hann reisti
sjálfur á Innra-Hólmi. Hygg eg
i
Smiðjan 1 Lækjargötu 10
hefir ávalt fyriiliggjandi með lægsta fáanlegu verði: Hestajárn, slétt,
með skrúfuðum stálsköflum, föstum stálsoðnum sköflum og pottuðum
sköflum. Vagnhestajárn, með og án táskafla. Hóffjaðrir, ódýrastar í
borginni. Broddíjaðrir, með hálfvirði, Skrúfaða stálskafla, lausa. Nauta-
bönd. Oftast fyrirliggjandi allskonar stál og smíðajárn. Annast allskonar
járnsmíði. Vönduð vinna en verðið lágt.
Pantanir afgreiddar gegn eftirkröfu hvert á land sem óskað er.
Einar Asmundsson
Lækjargötu 10. , Sími 1722. Reykjavík.
Orgel - Piano - Flyiíel.
Eg útvega Piano og Flygel frá Gebr. Niendorf og Bogs & Voigt,
konungl. og keisaralegum hirðsölum, ennfremur Orgel-Harmonium frá
Briining & Bongardt, Barmen.
Þér sem hafið í hyggju að fá yður ofangreind hljóðfæri, ættuð
að kynna yðúr verð og gæði þeirra hjá mér e f t i r að þér hafið
leitað yður upplýsinga annarsstaðar, og þér munuð sannfærast um að
eg útvega yður fullkomnustu hljóðfærin fyrir lægsta verðið.
öllum fyrirspurnum svarað um hæl.
Guðbjörn Gruðmundsson
Bræðraborgarstíg 35, sími 1391. Prensmiðjan Acta, sími 948.
Pósthólf 552. — Reykjavík.
er að þeir starfi saman, sem eiga
sömu skoðanir um það.
Vill Tíminn fyrirfram óska til
hamingju um sambúðina.
Reykjavíkurflókkurinn eða
kaupstaðaflokkurinn, ætti hann að
heita hinn sameinaði stjórnmála-
flokkur íhalds og Jafnaðarmanna.
Tíminn einn Reykjavíkurblað-
anna hefir haldið þeirri stefnu
fram að festa endanlega gengi
íslenskra peninga.
En Ihaldsblöðin bæði, og Al-
þýðublaðið hefa lagst á móti og
heimta krónuna hækkaða í gamla
gullverðið. Faðmlögin geta ekki
verið innilegri en þau eru.
II.
Um er að ræða langstærsta
hagsmunamál bændastéttarinnar,
sem komið hefir á dagskrá síðan
íslenska þjóðin fekk aftur sjálf-
stæði sitt.
í fyrra voru bændur skattlagðir
um c. 2 miljónir króna með geng-
ishækkun.
í haust er þegar búið að skatt-
leggja þá um c. 1 milj. og 200
þús. kr. á hálfri viku.
þetta er búið að gera og spurn-
ingin er um hvort halda skull
svo áfram enn í haust og svo
næstu árin.
Ekkert verður borið fram, sem
að þetta sé elsta saga, sem til er
um skríngerð á Islandi. En Innra-
Hólmskirkjan er einmitt ein þeirra
fimm kirkna, þar sem svo snemma
er getið um skrín, að ólíklegt er
að geymi helga dóma innlendu
dýrlinganna (biskupanna), og er
sá máldagi áfærður 1220. Enn
er skrínsins getið í Vilkinsmál-
daga c. 1397, en yngri máldagar
Innra-Hólmskirkju eru ekki til,
þeir er telji kirkjugripi.
Lítinn vafa tel eg á að þetta
sé sama skrínið, sem Halldór
bóndi lét gera að beinum Ásólfs.
Eg tel og víst að heilög bein hans
hafi geymst í Innra-Hólmskirkju
„yfir altari“ (eins og skrín Jóns
helga og góða Guðmundarskrínið
heima á Hólum voru geymd „yfir
háaltari“) alla tíð til siðaskifta,
eða í c. 500 ár. — Mætti láta sér
detta í hug, en vitanlega er það
ekkert annað en ágiskun, að „part-
erað“ hafi verið eitthvað af helg-
um dómi Ásólfs og geymt í kirkj-
unni í Miðbæli undir Eyjafjöllum.
þar eystra dvaldist Ásólfur áður
en hann kom að Innra-Hólmi og
eru miklar frásagnir um kristni-
hald hans þar, í Landnámu. En
í máldögum hyigg eg að engin frá-
saga sé eldri til um að kirkja
hafi átt skrín, en Miðbæliskirkja
og er sá máldagi álitinn að vera
c. frá 1174. Tr. p.
----o----
getur réttlætt þessa skattlagn-
ingu.
Réttlætið er einmitt hitt að koma
í veg fyrir 'hana.
Ekkert annað en íheldni við
gamla venju* og fullkomlega mis-
skilin viðkvæmni, hjá sumum, en
einhliða stéttarhagsmunir hjá öðr-
um, valda því að þessi stefna er
borin fram.
En báðir flokkar Reykjavíkur-
valdsins standa saman um hana
í bróðerni.
Og jafnfr§.mt hrópa þeir til
bændanna: þið megið ekki stofna
sérstakan stómmálaflokk. þið eig-
ið að koma í flokkinn til okkar.
Væri brotaminst að segja hrein-
lega: þið eigið að leyfa okkur
kaupstaðarbúum: íhaldmönnum,
kaupmönnum og embættismönn-
um og Jafnaðarmönnum og verka-
mönnum að leggja á ykkur rang-
láta og algerlega meiningarlausa
miljónaskatta enn, og næstu ár-
in líka, þangað til náð er gamla
gullgildi krónunnar —; sem að vísu
enginn þörf er að ná.
III.
Nokkrir bændur hafa hlýtt þess-
um fortölum. Fáeinir eru í íhalds-
flokknum, færri í Jafnaðarmanna-
flokknum. Sumir hafa ef til vill
talið lítt áríðandi og nauðsynleg
þau stjórnmálasamtök bænda,-sem
hafin voru fyrir nokkrum árum.
þó að bændur allra nágranna-
landanna hafi myndað sína eigin
stjórnmálaflokka, eru enn til þeir
íslenskir bændur, sem engan
áhuga hafa í þessa átt, eða þá
standa í herbúðum andstæðing-
anna.
En nauðsyn bændanha að
standa saman sem einn maður í
pólitiskum flokki hefir aldrei fyr
orðið eins augljós og nú.
Fyr má nú vera harka en að
skattleggja árlega bændastétt
landsins miljónaskatti algerlega
að þarflausu, og það einkum þá
er fara á að selja afurðirnar.
Um líf eða dauða er að tefla
fyrir bændastéttina í gengis-
málinu.
það sem óvefengjanlegt er, að
réttlátara er að festa gengi pen-
inganna, þar sem önnur þjóðlönd
hafa stigið þau spor, þar sem
merkustu vísindamenn telja sjálf-
sagt að stíga þau spor, þar sem
framtíð þjóðarinnar er í veði um
leið og landbúnaðinum er teflt í
beinan voða með áframhaldandi
gengishækkun — munu íslenskir
bændur einhuga standa saman í
þeim stjórnmálaflokki sem krefst
þess að igengið verði fest og krón-
an gerð innleysanleg. —
Faðmlögin íhalds og Jafnaðar-
mensku ættu að verða báðum
þeim stjórnmálastefnum banvæn.
þá er áreiðanlega framtíð Is-
lands í hættu, takist kaupstaða-
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Svuntuspennur
Skúfhólkar,
Upphlutsmillur og
og alt til upphluts.
Trúl ofunarhringarnir
þjóðkunnu. Mikið af steinhringum.
Sent með póstkröfu út um land
ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
Seljum hin viðurkendu
Spaethe
Piano og Harmoníum
fyrir kirkjur og heimili.
Verð hvergi lægra. Biðjið
um verð- og myndalista, áð-
ur en þór gerið kaup annars-
staðar.
Sturlaugur Jónsson & Go.
Pósthússtræti 7. Sími 1680.
Reykjavík.
Orðsending’.
Útsölumenn að bókinni Mullers-
æfingar eru vinsamlega beðnir að
senda skilagrein við fyrsta tæki-
færi. þeir, sem vilja gerast út-
sölumenn, ættu að panta bókina
sem fyrst.
Jón þorsteinsson
frá Hofsstöðum,
Mullersskólinn, Reykjavík.
Gróð ábúðarjörð
til sölu.
Austurpartur jarðarinnar Lang-
holt í Ilraungerðishreppi í Flóa
fæst til’ kaups og ábúðar frá
næstu fardögum.
Uplýsingar gef a: Sigríður
Davíðsdóttir, Grundarstíg 12,
Reykjavík, eða Sigurður Magnús-
son trésmiður, Ránargötu 7,
Reykjavík.
KvöldskóU
Ríkharðs Jónssonar
fyrir teikningu og heimasmíðar,
byrjar snemma í október. Heppi-
legur fyrir alla hagleiksmenn og
hannyrðakonur.
valdinu sameinuðu að mylja und-
ir sig bændastéttina.
Hvaðanæfa verða að koma úr
sveitum landsins kröfurhar um
að farin verði sú leið í gengis-
málinu sem Alþingi síðasta benti
á. —
Aukaþing ætti að koma saman
til þess að slcipa núverandi lands-
stjórn að fara-þá leiðina, eða
skipa aðra sem gerir það.
----o----
Endurheimt skjalanna. Bæjar-
blöðin flytja þær fregnir að samn
ingar hafi orðið um að Danir skil-
uðu aftur a. m. k. einhverju af
þeim íslensku skjölum sem rang-
lega hafa verið geymd í dönsk-
um söfnum. Hefir lögjafnaðar-
nefndin haldið á málinu af íslands
hálfu, samkvæmt kröfu Alþingis.
Getui' Tíminn ekki að þessu sinni
sagt um hvort réttmætum kröf-
um hefir að öllu leyti verið full-
nægt. Væri betur að svo væri, en
með engu móti má slá af réttmæt-
um kröfum.
Ritstjóri: Tryggvi pórhallsson.
Prentsmiðjan Acta.