Tíminn - 12.09.1925, Page 2

160
TIMIHN
Smásöluverd
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
’V ±ixc3.1±zxg*a.r:
í 10 stk. pk. frá Ph. Morris & Co.. Kr. 1.13 pr. 1 pk.
— — — sama . — 1.13 — 1 —
— — — sama . — 1.00 — 1 —
— — — Ardath Tob Co. . — 1.32 — T —
— — — sama . — 2.97 — 1 —
— — — sama . — 1.38 — 1 —
— — — sama . — 2.50 — 1 —
— — —Major Drapkin&Co. — 1.06 — 1 —
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Ziandsverslim íslands.
Derby
Norisco - 10
Golden Floss - 10
Rr. 555 - 10
do. - 25
Clubland - 10
do. - 20
Greys Large - 10
FTTTiTrnirrn n 111111111 iiimrrnTTnTrrriTmnnnm.i 11.1.1 iiiiiiii miuinTniri
Byssur til slátruuar
hefi eg af ýmsum gerðum frá þektri verksmiðju í Danmörku eftir til-
vísun Dýraverndunarfélagsins danska sent eftir pöntun og móti póst-
kröfu á einstök heimili, til kaupmanna og pöntunarfélaga.
Hjálpumst öll með að gamla aðferðin (liálsskurðurinn) hyerfi
algerlega úr landinu. Allar pantanir afgreiddar fljótt.
Samúel Ólafsson, söðlasmiður Laugaveg 53 B.
Gengismálið í Norgi.
Norðmenn hafa átt líka aðstöðu
og við Islendingar í gengismálinu.
Króna þeirra féll mjög, eins og
okkar. Hún hefir verið að stíga
undanfarið eins og okkar, en öllu
meira nú síðast, enda er talið lík-
legt að útlendir „spekúlantar“
standi þar á bak við, eins og um
hækkun dönsku krónunnar.
Umræður um það hvað eigi að
gera í gengismálinu eru orðnar
miklu meiri og rækilegri í Nor-
egi en hér. Og þar, eins og hér,
er það aðalmálgagn bændanna,
„Nationen“, sem ákveðnast held-
ur því fram að stýfa eigi krón-
una. Og þar er þeim altaf að
fjölga sem hallast á þá sveifina.
Berst nú sú fregn frá Noregi
að ýmsir hagfræðingar taka í
sama strenginn. Meðal þeirra er
Aarum, prófessor í hagfræði við
háskólann í Olsó. Flutti hann er-
indi nýlega í Björgvin og lagði
til að krónan yrði stýfð við því
verði að sterlingpundið skyldi
kosta 25 krónur norskar. Leiddi
rök að ýms, að þetta væri hinn
eðlilegasti og réttlátasti verð-
grundvöllur nú. Væri þá verð
krónunnar nákvæmlega eins og
verð frankans franska fyrir stríð.
Loks má enn minnast þeirrar
fréttar frá Noregi að þjóðbank-
inn hefir lýst því yfir, að hann
ætli að stöðva hækkun krónunn-
ar í samvinnu við aðra banka. —
þessi tíðindi frá Noregi eru
mjög athugunarverð fyrir okkur
Islendinga. Vitanlega skiftir það
okkur miklu hvað allar Norður-
landaþjóðimar gera endanlega í
gengismálinu. En mesta raunveru-
lega þýðingu mun það hafa fyrir
okkur hvað Norðmenn gera. þeir
flytja út mjög mikið af fiski og
fiskafurðum, eins og við, og selja
að miklu leyti á sömu markaðs-
stöðum. Og aðalmarkaðurinn fyr-
ir aðalframleiðslu íslenskra bænda
er í Noregi.
Fyrir allra hluta sakir væri því
mjög æskilegt að a. m. k. Noreg-
ur og ísland gætu átt samleið í
gengismálinu.
Eins og sakir standa væri því
alveg sjálfsagt að senda nú mann
til Noregs til þess að eiga tal við
valdhafana þar, um endanlega
lausn gengismálsins.
Yrði sú niðurstaðan, sem nálega
hlýtur að verða, á Islandi a. m.
k., að krónan verði stýfð, þá
væri langæskilegast að Noregur
og Island gætu sín í milli haldið
áfram .því myntsambandi sem
fyrir styr jöld var milli allra Norð-
urlanda.
Svíþjóð hefir farið aðra leið í
gengismálinu, enda stóð þar öðru-
vísi á. Danmörk virðist vera á
sömu leið og Svíþjóð a. m. k.
verður það vart héðan af að Dan-
mörk stýfi á sama grundvelli og
Noregur og Island.
Mjög eindregið vill Tíminn
beina því til landsstjómarinnar að
maður sé sendur til Noregs þessa
erindis.
því að hvað sem öllum skoð-
anamun líður, þá mun þó öllum
koma saman um að gengismálið
sé svo flókið mál og afleiðinga-
ríkt að ekkert megi láta ógert um
að ráða því farsællega til lykta.
Hefir og Alþingi beinlínis lagt
svo fyrir að athugað yrði hvaða
ráðstafanir yrði að gera ef að því
ráði yrði horfið að stýfa krón-
una.
----o----
Innlend frærækt.
Gamla sléttunaraðferðin — þak-
sláttan — er á síðari árum smám
saman að víkja úr sæti fyrir
fræsléttunni, og enda þótt fram-
farirnar á þessu sviði ekki séu
stórstígar, er þó sporið stígið í
rétta átt.
það mun og flestum vera Ijóst
að þaksléttan bæði beinlínis og
óbeinlínis er dýrari en fræsléttan;
beinlínis, vegna þess að hún
krefur meiri vinnukraft og óbein-
línis, vegna þess að með þeirri að-
ferð verður sléttað minna á ári
hverju, en væri fræsléttan notuð,
og það tjón, sem þar af leiðir,
er meira en ílestir gera sér grein
fyrir.
það, sem veldur þvi, að fræ-
sléttuaðferðin á svo erfitt með að
ná útbreiðslu er eflaust það, hve
oft hún mishepnast. það er ekki
sjaldgæft að sjá á fræsléttunni,
á vorin, stærri eða minni gras-
lausa bletti, fulla af illgresi, og
þegar þessir blettir ná yfir mest-
an hluta hins nýunna lands, er
ekki undarlegt þótt margir tapi
kjarkinum og hverfi aftur til
þaksléttunnar.
Eg tel aðallega þrjár orsakir
vera til þess, hve oft fræsléttan
mishepnast hjá okkur.
1. loftslagið, 2. vanþekkingin á
að gera þær vel úr gai’ði og 3.
slæmt fræ.
Að líkindum munu margir halda
því fram, að fyrsta ástæðan —
loftslagið — sé svo afgerandi í
þessu málefni, að við séum dæmd-
ir til að hverfa frá fræsléttuað-
ferðinni, sem allur hinn mentaði
heimur nú notar, og halda við
gömlu þaksléttuna, sem við höfum
erft frá feðrum okkar.
þetta er mikill misskilningum,
þeir, sem nota fræsléttuaferðina
og tekst vel með hana, eiga oftast
við sama veðurfar að búa og hin-
ir, sem hún mishepnast hjá og
þess vegna getur loftslagið varla
verið óyfirvinnanlegur örðugleiki.
Að sjálfsögðu hefir það mikið að
segja og fræsléttan lánast ekki
altaf eins vel, jafnvel hjá bestu
mönnum. það er einnig alþekt, að
því lengra sem di’egur norður á
bóginn, þess erfiðara er að rækta
fræ, fá það til þess að spíra og
mynda góða og arðsama gras-
velli.
Loftslaginu verður nú einu
sinni ekki breytt, og þess vegna
verðum við að snúa okkur að hin-
um tveimur orsökunum — van-
þekkingu og slæmu fræi — bæta
úr þeim, og því betur sem við
gerum það, þess minni skaða ger-
ir okkur hið kalda loftslag.
Að góð þekking hér sem annars
staðar er nauðsynleg er ekki erfitt
að, skilja, en hitt með fræið, þarf
ef til vill nánari skýringar vð.
þegar eg legg svo mikla áherslu
á fræið, er það vegna þess að eg
tel slæmt fræ vera stærstu ástæð-
una til þess, að svo margar
fræsléttur hjá okkur verða að
flögum eða lítt nofhæfu gras-
lendi, af hverju þær fá svo slæm-
an orðstír og litla útbreiðslu.
þar sem við sjálfir ekki rækt-
um fræ, svo nokkru nemi, verðum
við að sækja það litla, sem við
notum af því, til útlanda, eftir
því sem mér er kunnugt, til
Skandinaviu, Danmerkur og
þýskalands.
það eru oftast tveir stórir gall-
ar á þessu fræi:
1. það er ræktað við alt önnur
skilyrði, m. a. oftast við heitara
loftslag, en það á að vaxa við á
íslandi og
2. Gæðum þess er oftast mjög
óbótavant.
Hinum síðarnefnda er létt að
bæta úr, með því að gera samn-
inga við stór fræfélög og rann-
saka fræið, þegar það kemur heim.
Við hinu fyrnenda er aðeins
eitt ráð: að rækta fræið í landinu
sjálfu.
Mér vitanlega hafa á íslandi
ekki verið gerðar neinar ábyggi-
legar tilraunir til þess, að bera
saman innlent og útlent fræ af
sömu plöntutegund, né heldur út-
lent fræ frá ýmsum löndum. það
verður því ekki með einni vissu
sagt, hvort við eigum að rækta
fræ sjálfir eða kaupa það frá út-
landinu, né heldur hvaðan best er
að kaupa það. Hér er stórt verk-
svið fyrir tilraunastarfsemina.
Hún er ennþá á lágu stigi hjá
okkur, og það eru mörg spurs-
mál, sem krefjast úrlausnar.
það er þó litlum efa bundið að
ef við búum til afbrigði af okkai
íslensku fóðurjurtum og getum
með þolanlegri uppskeru ræktað
þau til fræs, gefa þau okkur meiri
og betri arð en þau útlendu, -Jeg
skal rökstyðja þetta nokkru
nánara.
Við tilraunir hjer í Danmörku
og mörgum öðrum löndum hefit
það sýnt sig, að fræ, sem er rækt-
að undir heitu loftslagi og við
önnur góð skilyrði, gefst oft-
ast illa við kaldara loftslag Og
lakari skilyrði. það fræ, sem við
fáum frá útlöndum, er í flestum
tilfellum ræktað sunnar, og þess-
vegna undir heitara loftslagi en
á íslandi. það liggur því beint
við að álykta, að þetta útlenda
fræ hjá okkur gefi hlutfallslega
litla uppskeru, að öllum líkindum
minni en innlent fræ mundi gefa.
það hefir nefnilega ennfremur
sýnt sig við útlendar tilraunir,
09 iltóíif.
Fæðan ónýt til mjólkur.
Útvegun kjarnfóðurs.
Veðuráttan í sumar hefir ver-
ið lengst af erfið hér á Suður-
landi og um Vesturland, jafnvel
alla leið frá Berufirði eystra og
norður að ísafjarðardjúpi, úr-
koma með meira móti um skeið
og þurkar stuttir og ótryggir.
Einna lakast mun ástandið hafa
verið um Suðurland og Borgar-
fjörð. Töður manna hafa á þessu
svæði hrakist meira og minna, og
annar. heyfengur fram að höfuð-
degi verið fremur illa hirtur. Nýt-
ing á heyjum fram eftir sumri er
því yfirleitt lakleg um þessar slóð
ir, þótt heyskapur að öðru leyti
kunni að verða í meðallagi að
vöxtunum.
En svo bætist við þetta, að
grasið hér syðra og vestra utan-
túns og innan, sþratt mest í vot-
viðri og sólarleysi. En þetta hvoru
tveggja hefir áhrif á vöxt og
þroska jurtanna til hins lakara.
Heyið af þessum gróðri verður því
eigi eins notasælt og gott fóður
að öðru jöfnu og hitt, þar sem
plönturnar hafa notið Ijóss og
raka í hæfilegum mæli.
Enn er á það að líta, að grasið
á túnunum var víða yfir sig vax-
ið, og farið að visna við rótina,
er sláttur hófst, enda byrjuðu
margir að slá í seinna lagi vegna
óþurka.
þegar svo þetta alt kemur sam-
an í eitt, ofmikil úrkoma og sól-
arleysi um vaxtartímann, túnin
„yfir sig sprottin“, er sláttur
hefst, og síðan hrekst heyið og
nýtist illa vegna óþurka, þá sjá
allir hvernig komið er. — Taðan
verður því í þetta sinn „þurt og
þeflítið“ fóður, ónýt til mjólkur
og léleg til þroska ungviðis og
viðhalds og holda öðrum fénaði.
Konurnar geta því ekki búist við
góðri eða mikilli málnytu, ef
kýrnar fá ekki annað í vetur en
hrakta töðu og mætt úthey. Ef
bændur ætlast til að þær geri samt
sem áður eitthvert gagn og haldi
holdum og heilsu, þá er það mjög
hæpin von, nema því að eins, að
þeir gefi þeim fóðurbætj eða
kjarnfóður með töðunni. Hjá því
verður ekki komist ef kýrnar
eiga að hreita til gagns og af-
klæðast þolanlega.
Sjálfsagt hafa margir hér syðra
gert vothey í sumar, og bætir
það úr hjá þeim, sem því láni eiga
að fagna. En því miður býst jeg
við, að þeir sjeu helst til fáir og
færri en skyldi er það hafa gert.
Við sjávarsíðuna t. d. hér suð-
ur með sjó, á Vestfjörðum og
víðar, hirða margir meira og
minna af fiskúrgangi, þorskhöfð-
um o. fl. sem þeir nota sem
skepnufóður. þetta kemur sér
jafnan vel og ekki síst í hrakn-
ingsárum., þorskhöfuð mulin eða
möluð eru ágætur fóðurbætir með
hraktri töðu eða hröktum heyj-
um handa öllum fénaði. Og sviþ-
að er að segja um annan fiskúr-
gang, hrogn, söltuð hrognkelsi o.
fl. — þá er gott að gefa góða
síld og sjálfrunnið lýsi með hrökt
um heyjum. Kúm má gefa x/2—1
kg. af síld í annað málið, eftir
aldri .þeirra og nythæð. Lýsi er og
ágætt fóður og gerir svipað gagn
og síldin. Með hraktri töðu mun
óhætt að gefa kúnni alt að 100
gr. á dag, og ám, með illa verk-
uðu útheyi, nálægt 10 gr. hverri
á dag. — Hér er miðað við gott
iýsi. En ef lýsið er laklegt eða
sé um sellýsi að ræða, má gefa
meira, eða 12—15 gr. ánni eftir
því, hvað heyin eru hrakin.
Lýsi eða síld með hröktum heyj
um, einkum handa útifénaði, er
einhver besti fóðurbætir, sem á
verður kosið. — Torfi Bjarnason
frá Ólafsdal telur 1 kg. af góðu
Iýsi, þegar notast vel að gjöf þess,
á móti 7—8 kg. af töðu. Og Páll
Zóphóníasson álítur að 'gott lýsi
sé 12—15 sinnum betra til fóðurs
en vanalegt fjárhey.
Grútur er einnig gott fóður
með illa verkuðum heyjum, en
hann er afar misjafn, oft bland-
aður sjó og sandi, og því var-
hugavert að kaupa mikið af hon-
um óséð. — Gufubræddur grút-
ur inniheldur um og yfir 80 % af
eggjahvítuefnum og um 20% af
feiti.
Síldarmjöl — ef það er gott —
er ágætt kúafóður. það notast
einnig vel að því handa öðrum
skepnum. Maís er einnig góður
handa kúm. — Síldarmjöl og maís
saman tel eg eitthvert besta kjarn
fóður handa mjólkurkúm. Vitan-
lega getur síldarmjölið verið mis-
jafnt að gæðum, og því á það ekki
saman nema nafnið, hvert síldar-
mölið er. En sama er nú að
segja um ýmsar aðrar kjarnfóð-
urstegundir. — Gott síldarmjol
inniheldur 44—60 % eggj ahvítu-
efni alls og 10—15% feiti.
Sverrir búfr. Gíslason í Hvammi
gaf ánum sínum veturinn 1920—
21 síldarmjöl með hröktum og
slæmum heyjum, og voru 20 ær
um kílógr. Hann gaf mjölið þurt,
ofan á heyið í garðanum og gafst
vel. Yfir höfuð reyndist honum
þessi síldarmjölsgjöf ágætlega.
Ærnar afklæddust prýðilega og
lömbin reyndust vænni en vant
var.
Kúm má gefa af síldarmjöli og
maís saman 1—2 kg. í mál, ef
ekki er gefinn annar fóðurbætir,
og eftir því, hvað þær mjólka og
hvernig er ástatt um heyið. Jafn-
vel þó kýrin fái ekki nema % kg.
í mál af þessari kjarnfóðurs-
blöndu, gerir það mikið gagn, og
bætir efnahlutföll fóðursins.
Olíukökur eru jafnan taldar
ágætar handa kúm, einkum baðm-
ullarfrækökur, jarðhnetukökur,
sólsikkkökur og rapskökur. En
þessar kökutegundir eru dýrar,
líklega hlutfallslega dýrari en
síldarmjöl. Eg geri því ráð fyrir,
að sveitabændur alment kaupi
ekki mikið af þeim, nema þá þeir
er selja mjólk í bæina og kaup-
staðina.
Rúgur eða rúgmjöl er holt og
gott kjarnfóður. En sennilega er
rúgurinn dýr fóðurbætir móts við
önnur kjamfóðurefni, þegar mið-
að er við efnainnihaldið.
þá er til og seld hér svo nefnd
Langelunds-fóðurblöndun, og telja
sumir að það sé gott fóður. Og
eftir gefnum tölum um efnainni-
haldið, lítur út fyrir að svo sé.
það er talið, að þessi fóðurblönd-