Tíminn - 24.10.1925, Blaðsíða 4

186
TÍMINN
Smásöluverð
má ekki vera hærra á eftirtöldum tóbakstegundum, en hér segir:
"V ixxd-lsa?.
Fleur de Luxe frá Mignot & de Block . . . . Kr. 1.20 pr. ‘/io þk.
Fleur de París — sama . . . . - 1.45 - Vio -
London — N. Törring .... . . - 1.45 - Vio -
Brissol — sama .... to 1 o 1
Edinburgh — sama .... . . - 1.10 - Vio -
Perla — E. Nobel . . - 1.00 - V10 -
Copelia — sama . . — 10.95 — Vi ks-
Phönix Opera Whiffs frá Kreyns & Co. . . . - 6.60 — V* -
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn-
ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0.
Landsverslun íslands.
Jöröin Björk
í Sandvíkurhreppi fæst til kaups og ábúðar í næstu fardögum (1926).
Jörðin er vel hýst. Heyhlaða fyrir 600 hestburði. Slægjur góðar og
nærtækar. Hey alt kúgæft. Ágæt til samgangna. Áveitujörð.
Þeir er kaupboðinu vilja sinna, snúi sér til eiganda og ábúanda
Gísla Lafranssonar eða Guðm. Þorvarðssonar hreppstjóra í Sandvík.
Björk 22. október 1925.
Gísli Lafransson.
flotinn enski sé reiðubúinn að ráð-
ast á Miklagarð hvenær sem er.
— Bandaríkjamenn hafa látið
smíða herskip sem sérstaklega á
að vera flugvélum til aðstoðar í
hernaði. það getur flutt 72 flug-
vélar.
— Milliþinganefnd var skipuð
í Danmörku fyrir nokkrum árum
til þess að rannsaka hvort rétt
væri að stofna nýjan háskóla.
Hefir nefndin nú skilað áliti sínu.
Leggur einróma til að nýr há-
skóli verði reistur og mæla flestir
með Árósum. Telur nefndin að
Kaupmannahafnarháskólinn sé
orðinn of stór og þyrfti nú ann-
aðhvort að gera að reisa nýja há-
skólann, eða bæta mjög við þann
gamla. þó að ekki sé gert ráð
fyrir að byrja stórt er áætlað að
húsin ein fyrir nýja háskólann
muni kosta 12milj. króna.
— Tvö sorgleg slys hafa komið
fyrir í finska hernum alveg ný-
lega. Óveður skall á meðan flot-
inn var við æfingar og voru sum
herskipin hætt komin, en björg-
uðust þó við illan leik, en einn
„torpedó—báturinn fórst með
allri áhöfn. Fáum dögum síðar
hrapaði ein af flugvélum hers-
ins úr mikilli hæð. Voru þrír menn
á og týndu allir lífi.
— þá er miður fór að ganga
fyrir Abd-el-Krim og höfuðborg
hans var fallin í óvina hendur,
kastaði hann reiði sinni á utan-
ríkisráðherra sinn og ákærði hann
um svik. Síðan var ráðherrann
tekinn og bundinn yfir fallbyssu-
kjaft og síðan skoti hleypt af.
— Kornuppskeran í Svíþjóð í
haust var betri en nokkum tíma
áður.
— Fyrir hálfum mánuði síðan
var haldinn fundur um Græn-
landsmálið í stúdentafélaginu í
Osló. Frummælandi var doktor
Thommesen ritstjóri stórblaðsins
Tidens Tegn, þess blaðs er var
okkur íslendingum mest velviljað
í kjöttollsmálinu. Rakti hann sögu
málsins og áleit að Norðmenn
hefðu látið Dani snúa á sig í
bráðabirgðasamningi þeim, sem
gerður var um Grænland. En mál-
ið yrði að hefja á ný og á nýjum
grundvelli. Mintist ræðumaður sér-
staklega á þann möguleika sem
komið hefði fram I ritgerðum
Einars Benediktssonar að Noreg-
ur og ísland ynnu saman um að
ná yfirráðum yfir Grænlandi,
í málm. Egill er sýndur á því
merkilega augnabliki æfinnar, þeg-
ar hann er að kveðja Noreg eftir
að hafa reist féndum sínum níð-
stöng með hrosshaus er horfði
upp á land. Egill stendur framan
við rúnum skráða stöngina, und-
ir hesthöfðinu. Hann er í mjúk-
um kyrtli, sem fellur vel að lík-
amanum, og sveipast léttilega
undan blænum ofan af landi.
Hann er girður belti.Slíðrin hanga
á vinstri hlið. Hesthöfuðið er eðli-
legt, en þó fegrað svo að það prýð-
ir myndina. Egill réttir vinstri
hönd upp og grípur í hesthöfuðið
ofan við eyra. En á hægra úlnlið
hangir nakið sverðið og með
tveim fingrum hægri handar
hefir Egill gripið í tungu hestin-
um. Eins og að líkindum lætur er
Egill heldur ófi’ýnn. Sjálfur dró
Egill aldrei dul á að hann væri
ófríður. Og á þessu augnabliki
er hann gagntekinn af heipt og
hefndartilfinningu. það fer vel á
að hárbeitt sverðið er við brjóst
hans. Og ósjálfrátt snýr Egill upp
á hesttunguna milli fingra sér
um leið og hann formælir óvin-
um sínum. Allur máttur líkama
og sálar er á því augnabliki vígð-
ur hefndinni.
Egill Skallagrímsson er fræg-
astur af skáldum Norðmanna og
íslendinga í fornöld. En um leið
var hann hetja og hefnivargur.
Vigeland hefir sameinað öll meg-
ineinkenni Egils í mynd þessari.
Væntanlega kemur sá tími að
þannig að Islandi yrði trygður yf-
irráðarétturinn, en veitti Noregi
aftur á móti full réttindi til hvers-
konar veiðiskapar þar. Urðu
miklar umræður um málið og
féllu meðal annars mörg hörð orð
í garð Dana fyrir meðferð þeirra
á Grænlendingum. Formaður fé-
lagsins bar fram tillögu um að
stúdentafélagið krefðist þess að
Grænlandssamningnum yrði sagt
upp. Var henni vikið frá með rök-
studdri dagskrá. Vildi formaður
þá segja af sér formenskunni, en
fundurinn samþykti óðara trausts-
yfirlýsingu til hans.
— Roald Amundsen ætlar að
fara aðra flugferð til norður-
heimsskautsins næsta sumar. Er
áætlað að ferðin muni kosta U/o
miljón króna. þriðjung kostnað-
ar, hálfa miljón króna, hefir
Bandaríkjamaðurinn Lincoln Ells-
worth gefið, hinn sami sem tók
þátt í ferðinni í vor. Setur hann
það skilyrði að vera eini Banda-
ríkjamaðurínn sem tekur þátt í
förinni.
— Um miðjan þennan mánuð
voru meir en 30 þúsund menn at-
vinnulausir í Danmörku. Eru það
helmingi fleiri en á sama tíma
í fyrra. Hækkun krónunnar veld-
ur. Leggur stjómin til að ellefu
miljónum króna af ríkisfé sé var-
ið til að auka atvinnu.
— Lars Eskeland, einna fræg-
asti maður í hóp lýðháskóla-
mannanna norsku, og ágætur ís-
landsvinur, tók katólska trú í
haust. Voru þau fermd saman, á
katólska vísu, hann og Sigrid Un-
set, hin fræga norska skáldkona.
— Síðustu símfregnir herma
að ófriður sé að hefjast milli
Grikkja og Búlgara. Tilefni það,
að Búlgarar drápu nokkra landa-
merkjaverði gríska. Kröfðust
Grikkir geysihárra skaðabóta og
svars innan 24 klukkustunda.
Neitað i Búlgaríustjóm og eru
bardagar þegar sagðir byrjaðir á
landamærunum. — Sjaldan bregð-
ur mær vana sínum.
----o----
Sextugur vai’ð í sumar, Guð-
mundur Auðunnsson hreppstjórí á
Skálpastöðum í Lundareykjadal.
Var honum vært vandað úr að
gjöf við það tækifæri. — Býr
Guðmundur myndarbúi með böm-
um sínum og hefir verið hinn far-
sælasti maður í sinni sveit.
mynd þessi verður steypt í málm,
önnur fyrir ættland Vigelands.
Hin fyrir ættland Egils.
það er víst ekki tilviljun að
Vigeland hefir valið Egil fyrir
yrkisefni, manninn sem ber af
öðrum bæði að skáldhæfileikum og
orku líkamans og lundar. Braut
Vigelands hefir stundum verið
bæði mjó og grýtt. þráfaldlega
hefir þröngsýni, hleypidómar og
fáviska sumra af samlöndum
hans gert honum margfalda erf-
iðleika. Dæmi þess er það, að
lengi fram eftir þóttust landar
hans varla hafa nokkurn blett,
þar sem lindin hans gæti komist
fyrír. Menn héldu hann gæti látið
sér nægja með einhvern afkyma.
En því lengur sem leið, stækkaði
brunnurinn og alt sem honum
fylgdi. Fávíslegur mótgangur
sumra Norðmanna við Vigeland
mun hafa valdið nokkru um það,
að hann hefir hlaðið ramlegan
skíðgarð um vinnuhöll sína. Er-
lendur stórhöfðingi sem dvaldi í
Osló vildi heimsækja myndhöggv-
arann, en rak sig á það að ókunn-
ugum var ekki veitt móttaka.
Manninum varð að orði: „það er
hægt að fá að sjá konunginn, en
ekki Vigeland“. Fjöldi manna,
einkum blaðamenn, vildu dauð-
fegnir fá að fylgjast með þróun
lindarinnar, en fá ekki leyfi til
að koma inn fyrir dyrustaf á
safni Vigelands eða í vinnustofu
hans.
I augum ókunnugra hlýtur slík
Ihaldsmenn dæmdir.
Framsóknarmenn hafa verið
seinþreyttir til vandræða um mála
ferli við andstæðingana, þó að
málefni hafi verið ærin, bæði í
mótgerðum, einkum við samvinnu-
félögin og tilefnislausum árásum
á einstaka menn. En nú hefir rit-
stjóri Dags, Jónas þorbergsson,
hafið sókn á hendur íhaldsmönn-
um. Starfsfólk við verslun Stór-
Danans Berléme á Akureyri hafði
farið niðrandi orðum um blaða-
mensku Jónasar, brugðið honum
um óheiðarleika í því starfi. Bú-
ist var við að verkstjóri Berlémes,
að nafni Hallgrímur, hafi staðið
á bak við árás þessa. Fyrir undir-
rétti vann Jónas málið. Hæsta-
réttardómur er nú nýfallinn. Herti
hann mjög á sektum og skaða-
bótum er starfsfólk þessa útlenda
kaupmanns verður að greiða, og
báðir réttir hafa dæmt hin niðr-
andi ummæli um Jónas þorbergs-
son dauð og ómerk.
Ennþá meiri gnýr stendur um
önnur málaferli er J. þ. hefir haf-
ið á hendur Mbl.-mönnum í Skaga-
firði. Svo er mál með vexti, að
útilokun að teljast óverðskulduð
harka. En sá dómur breytist í
hugum þeirra sem hafa haft tæki-
færi til þess að kynnast verkum
Vigelands. Hann er bersýnilega
gæddur svo ríkri skáldlegri sköp-
unargáfu að hann á fáa sína jafn-
ingja. Hann finnur að í raun og
veru er hann eins og miðill.
Myndir úr ósýnilegum heimi verða
sýnilegar við að fara gegnum vit-
und hans.
Erfiðleikar hans eru að komast
yfir að gera sýnilegar fyrir öðr-
um þær óteljandi sýnir er sækja
á að birtast fyrír atbeina hans.
Nú þegar hefir hann afkastað
svo ótrúlega miklu verki að furðu
sætir. En ein af ástæðunum til
þess er sú, að hann hefir með
harðri hendi útilokað öll þau
áhrif, sem truflað gátu hann eða
tafið frá að uppfylla köllun sína.
Við íslendingar höfum ástæðu
til að gleðjast yfir því, að nán-
asta frændþjóð okkar, Norðmenn,
hafa nú eignast, þar sem Vige-
land er, einn af höfuðsnillingum
allra aldra í myndhöggvaralist.
Og af því allir eru ofurlítið eigin-
gjarnir, getur það verið okkur
sérstakt ánægjuefni, að ein grein
íslenskrar menningar, sögumar,
hafa átt nokkurn þátt í að þroska
listagáfu þessa mikla listamanns.
J. J.
----o-----
Ritstjóri: Tryggvi þórhallsson.
Prentsmiðjan Acta.
kaupmenn og starfsmenn lands-
ins á Sauðárkróki skrifuðu í fyrra
grein fulla af venjulegum Mbl.-
hrakyrðum um ristjóra Dags.
Eins og á Akureyri drógu þeir
heilan hóp af starfsfólki í þorp-
inu út í þessa deilu. Voru eitt-
hvað um 80 manns sekir um fúk-
yrðalesturinn. Jónas þorbergsson
brá sér þá vestur og stefndi um
30 af þessum mönnum, þeim sem
helst höfðu staðið fyrir dólgslát-
þessum. Munu það vera flestallir
verslandi menn á Króknum,
sýslumaðurinn, presturinn, lækn-
irinn og væntanlega fleira fólk af
sama tægi. þá umkomuminstu,
sem leiddir höfðu verið út í árás
þessa, lét hann sleppa. Setudómari
var skipaður Bogi Brynjólfsson,
þar sem sýslumaðurinn á staðn-
um, sonur Vigurprestsins, hafði
lagt til í greinina vænan skerf af
hinu saknæma orðbragði. í fyrstu
létu Mbl.-menn þessir allmikið
yfir sér, en smátt og smátt hafa
þeir í málarekstri þessum séð, að
stilling hæfði betur en ofsi. þó
mun læknirinn hafa orðið að at-
hlægi á síðasta stefnumóti og má
segja um hann að skjólan leitar
til brunns uns hún er brotin. Hér-
aðsbúar fylgja máli þessu með
mestu athygli. Um 300 manns
voru í réttarsalnum fyrir skömmu
er ritsjóri Dags reifaði sakargift-
ir á hendur hinum skagfirsku
Mbl.-mönnum. Er auðséð á þessu
að ýmsir af þeim, sem hingað til
hafa fylgt stefnu Mbl. í því hér-
aði sjá nú missmíði á ráði for-
kólfa sinna. J. J.
----o-----
Sjómannafélag Reykjavíkur. 10
ár voru liðin í gær síðan Sjó-
mannafélag Reykjavíkur var
stofnað. það mun nú vera fjöl-
mennasta félag í bænum. Félags-
menn alls um 1600. Er ekki að
efa að félagið hefir unnið sjó-
mannastéttinni mikið gagn og
verkamönnum öllum. þó er ofmælt
það sem Alþýðublaðið segir í gær
að h víldartímalögin á togurunum
séu verk Sjómannafélagsins eins.
Bændurnir í Framsóknarflokkn-
um, sem sæti áttu á Alþingi, eiga
og sinn góða þátt í að koma í
framkvæmd þeirri réttlátu laga-
setningu. — Félagið efnir til fagn-
aðar í kvöld í Iðnaðarmannafé-
lagshúsinu í tilefni afmælisins og
hefir skreytt stóra salinn fagui*-
lega. Eru málverk í hverju horni
salsins, sem sýna hinar miklu
framfarir sjávarútvegarins á und-
anförnum árum. Árabátur í einu,
þá mótorbátur, þá seglskip og
loks togarinn. En á miðjum vegg,
andspænis eru myndir af vitun-
um, gömlu og nýju gerðinni. —
Gott er það þegar slík félög starfa
rösklega og fylgja drengilega
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
Svuntuspennur
Skúfhólkar,
Upphlutsmillur og
og alt til upphluts.
Trúlofunarhringarnir
þjóðkunnu. Mikið af steinhringum.
Sent með póstkröfu út um land
ef óskað er.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 383. — Laugaveg 8.
MELOTTE
Aðalumboðsmenn:
Á. ÓLAFSSON & SCHRAM
Símn.: Avo. Sími: 149S
ZEpelk/kiið þér
Anthos
ó-viðjafnanlegu handsápu.
Egta liár við innlendan og út-
lendan búning, kaupið þið best og
ódýrast í Nýju Hárgreiðslustof-
unni, Austurstræti 5.
Baldvin Einarsson aktýgja-
smiður, Hverfisgötu 56 a.
fram réttum málum. Vill Tíminn
af alhug árna Sjómannafélaginu
og sjómannastéttinni góðs gengis
og góðs sigurs í réttum málum.
Er það alkunnugt að sjómanna-
stéttin íslenska ber af stéttar-
bræðrunum í öðrum löndum um
dugnað, hreysti og almenna ment-
un. — En einmitt á þessum
tímamótum er ekki hægt að dylj-
ast þess að framundan er alt
annað en bjart um atvinnuveg
sjómannanna. Líkurnar eru meiri
til þess að rétt um sama leyti
sem Sjómannafélagið heldur 10
ára afmæli sitt, hefjist stórfeldari
deilur milli sjómanna og útgerð-
armanna en nokkru sinni áður.
það er sennilegast að allir togar-
arnir verði þessa vegna bundnir
við hafnargarðinn — hver veit
hve lengi og hver veit hvað hljót-
ast kann af slíkri deilu? — það
er verk fjármálaráðherra ís-
lands ef þau ótíðindi koma fyrir
að togurunum verður öllum lagt
upp. Hann ber ábyrgðina á krónu-
hækkuninni sem deilunni veldur
og hann er studdur til valdanna
af eigendum togaranna. En stuðn-
inginn hefir hann átt öruggan
hjá Alþýðublaðinu, því blaði sem
telur sig fyrst og fremst málsvara
sjómannastéttarinnar. Á ytra
borði lítur því þannig út að það
sé gott samkomulag milli útgerð-
armanna og sjómanna að kalla á
styi'jöldina, að búa til ófriðartil-
efnið. Hvílík ógæfa! Hvílík skamm
sýni leiðtoganna í báðum herbúð-
um! því að hitt vita allir að ef
fest hefði verið verðgildi krón-
unnar, þá var trygður friðurinn.
íhaldsblaðið „Stormur flutti ný-
lega mjög ósæmilega grein um ís-
lenska bændur. Eru það einkum
bændur í Eyjafirði, Skagafirði,
Ámessýslu og á Ströndum, sem
fá á bak sitt hin niðrandi ummæli.
Helstu íhaldsforkólfar Reykjavík-
ur halda blaði þessu úti með bein-
um og óbeinum styrk. Segir þetta
vel eftir innræti flokksins í bænd-
anna garð.