Tíminn - 12.12.1925, Blaðsíða 1

©jatbferi
oa afgreiíislm''a6ur Ctmans er
Sigurgetr ^rt&rtfsfcn,
Símtfean6st*ástnu< Keyfiaoif
^ígteifcsía
Ci mans er í 3amban6sþústm>
®pin 6agleg«* 9—I2 f- þ-
Stmt 496.
IX. Ár.
Reykjavík 12. (lesember 1925
56 blaú
Jörð til sölu.
]/4 liluti (10 hundruð að fornu rnati) úr jörðiuni Flatey á Breiða-
firði er til sölu nú þegar.
Helmingurinn (5 hundruð) er laus til ábúðar í næstu fardögum.
Jörðin fæst keypt öll í einu lagi eða hvor helmingurinn út af
fyrir sig.
Allar frekari upplýsingar viðvíkjandi jörðinni fást hjá Pótri
Magnússyni hæstaréttarmálaflutningsmanni Reykjavík og Kristjáni
Bergssyni forseta Piskifélags íslands.
Utan úrheimi.
Gullmark Finnlendinga.
Finslta þingið hefir nú samþykt
lög um að gera markið innleysan-
legt með gulli. þar með er endan-
lega búið að festa gengi finskra
peninga. þeir eru orðinn sannur
verðmælir, eins og peningar eiga
að vera.
Finnar hafa haft forustu meðal
norrænna þjóða í stöðvunarmál-
inu. þeir hafa fylgt ráðum hinna
færustu hagfræðinga álfunnar, er
ráðlagt hafa þjóðum með lágu
gengi, að festa í stað þess að
hækka.
Áður hefir oftar en einu sinni
verið vikið að þróun þessa máls í
Finnlandi hér í blaðinu. Markið
féll af völdum styrjaldarinnar og
kreppunnar. þegar viðreisnin
byrjaði voru skiftar skoðanir um
hvað gera skyldi. Menn sem áttu
inni í sjóðum, höfðu vissra
hagsmuna að gæta. Og í fyrstu
beittu þeir sér fyrir hækkun. Og
Finnar reyndu að hækka, og tókst
að þokast ofuiiítið upp á við. En
þá kom um leið allskonar vandi
að höndum, gjaldþrot, verkbönn,
atvinnuleysi, hunggrsneyð. Reynsl
an sýndi Finnum að hækkunar-
leiðin var löng og kvalafull. Um
sama leyti réðu útlendir sérfræð-
ingar í fjármálum, Finnum ein-
dregið til að hverfa frá hækkun,
en festa markið, þar sem það var
V7 hluti af gamla markinu. Nefnd
var sett úr öllum flokkum i málið.
Hún komst að þeirri niðurstöðu,
að sjálfsagt væri að festa. Nú i
sumar átti eg tal um málið við
leiðtoga verkamanna, bænda, iðn-
aðarforkólfa og kaupsýslumenn.
Allir voru samhuga um að festa
gengið. Heimskunnur maður í
Helsingfors, próf. Gebhard sagði,
að hann gerði sér miklar vonir um
að hægt yrði að útvega bændum
hentug lán, um leið og búið væri
að gera markið innleysanlegt, en
fyrr ekki. Aðferðin sem Finnar
hafa haft er þessi: Seðlabanki
Finna er ríkisstofnun. þingið fól
honum að halda markinu óhreyfðu
um . nokkur missiri, hérumbil þar
sem það var, þegar ákvörðun um
festingu var tekin. Gengistöp og
gengisgróði við þessa ráðstöfun
lenti eðlilega á allri þjóðinni, sem
átti bankann. Gengi marksins vai'
nokkurnveginn fast þrjú undan-
farin ár. En seðlarnir voru óinn-
leysanlegir. Alt verðlag í landinu
komst í samræmi við hið fasta
gildi peninganna. Hagur landsins
er góður út á við. í fyrra var 300
milj. marka tekjuafgangur á fjár-
lögum landsins. Einnig var tekju-
afgangur á fjárlögum höfuðborg-
arinnar. það er því síður en svo
að fátækt eða bágindi hafi hindr-
að Finna frá að leita upp í hið
gamla gullgildi. En leiðandi menn
þjóðarinnar sjá og viðurkenna að
hækkunarleiðin myndi valda al-
menningi óbærilegu tjóni.
þegar tekist hefir að halda
föllnum seðlum, með stöðugu
gengi, í nokkur missiri, þykir
fært að breyta myntlögunum og
byrja á gullinnlausn. þá er búið að
leysa vandann, og nú er svo kom-
ið í Finnlandi. Nú getur atvinnu
lífið og efnahagur þjóðarinnar
byrjað að blómgast. Öll sú eymd
og fjámálaspilling sem fylgir
sviknum peningum, hverfur nú úr
Finnlandi. J. J.
Dárskapnr.
Ein hlið gengismálsins.
I.
Eftir hinum kunnugustu mönn-
um má það hafa, að vart hafi fyr
verið meiri húsnæðisskortur hér
í bænum en í haust.
Síðan eiga að bætast margir
nýir togarar við, sem gerðir verða
út héðan úr bænum. Talað er um
6—8. Var áætlað fyrir skömmu,
að 300 manns gætu lifað á togar-
anum. Ekkert skal um það full-
yrt, en hitt er fyrirsjáanlegt, að
vegna þessara nýju togara mun
fjöldi fólks flytja til bæjarins og
það fólk þarf hús yfir höfuðið.
Húsnæði er ekki til handa þessu
fólki. Húsnæðisskortur hefir verið
árum saman. þessvegna hafa gilt
húsaleigulög, sem áttu að koma í
veg fyrir okur á húsnæði. þau
eru orðin óvinsæl. Bæjarstjórn
Reykjavíkur hefir haft málið til
meðferðar árum saman og nú loks
lagt á það úrskurð sinn.
Jafnaðarmenn lögðu til að bær-
inn tækist á hendur að reisa hús
í svo stórum stýl sem nauðsyn
krefði. Sú tillaga var feld.
Borgarstjóri og nokkurir bæj-
arfulltrúar aðrir, vildu lina á
húsaleigulögunum, en halda all-
miklu eftirliti með húseigendum.
Sú tillaga var líka feld.
Hitt varð ofaná að afnema al-
gerlega húsaleigulögin og hætta
öllu eftirliti. Hugsunin sem vakir
f yrir bæ j arst j órnarmeirihlutan-
um, sem þetta gerði, ér þessi:
þegar alt er gefið laust mun
framtak einstaklinganna leysa
hnútinn. þá er eftirspurnin verður
eftir húsnæði og húseigendur fá
að hafa frjálsar hendur, munu
einstakir menn ráðast í að reisa
hús, til þess að fullnægja hús
næðiseftirspurninni.
Svo mörg eru orð bæjarstjórn-
ar höfuðstaðarins.
II.
Samtímis sitja Ihaldsmenn í
landsstjórn íslands, með stóran
pólitiskan flokk að baki sér.
þessi landsstjórn hefir lýst yfir
þeirri stefnu, og lifað eftir henni
dyggilega, að hækka verðgildi ís-
lensku krónunnar, hvað sem það
kostar. Er svo að sjá, sem hún
hafi til þess örugt fylgi flokks
síns og auk þess hafa öll blöð
Jafnaðarmanna stutt þetta fast-
lega. Ákveðið hefir það komið
fram, bæði í blöðum Ihalds- og
Jafnaðarmanna, að hækkun krón-
unnar í gullgildi eigi að fram-
kvæmast sem fyrst.
Krónuna vantar nú ca. 20% í
að hafa náð gullgildinu.
Berum nú þetta saman við
ákvörðun bæjarstjórnar Reykja-
víkur í húsnæðismálinu.
Bæjarstjói’nin segir: Einstakir
menn eiga að reisa hús yfir mörg
hundruð af húsnæðislausu fólki,
sem hér verður í bænum á næsta
hausti.
íhald og Jafnaðarmenn segja:
Ki’ónan á að hækka um 20% á
sem stystum tíma. Afleiðing þess
er: byggingarefni og öll vinnu-
laun eiga að lækka í verði um
20% á sem stystum tíma, eða m.
ö. o. öll hús eiga að lækka í
verði um 20% á sem stystum
tíma.
þetta hvorttveggja er sagt sam-
tímis við eintaklingana í bænum:
Nú eigið þið að reisa hús, og
eftir stuttan tíma, segjum eftii
1—2 ár ár eigið þið að tapa fimta
parti hússverðsins.
Hvílíkur dárskapur!
Hver er sá einstaklingur, sem
lætur sér detta í hug að í’eisa
hús, í því skyni að leigja það
öðrum, þegar honum er jafnframt
sagt að eftir 1—2 ár geti hann
reist það 20% ódýrara?
Engum dettur í hug að reisa
hús undir siíkum kringumstæðum,
öðrum en fáum efnamönnum, sem
ekki komast hjá að reisa hús yfir
sjálfa sig.
En það eru íhaldsmenn i lands-
stjórn og íhaldsmenn í bæjar-
stjórn, sem halda fram þessum
tveim beinhörðu andstæðum.
þetta er dárskapur á svo háu
stigi, að hann á alls ekki að geta
komið fyrir.
III.
Ein er þessi alvarlega hliðin á
gengismálinu, af mörgum.
Afleiðingarnar eru alveg fyrir-
sjáanlegar.
Nýju togararnir soga fjölda
fólks enn til Reykjavíkur.
En vegna gengishækkunarinnar
yfirvofandi verður s'áralítið reist
af nýjum húsum.
Alt eftirlit með húsaleigu er
afnumið.
þeir sem bjóða hæst í það hús-
næði sem til er, fá það, en smæl-
ingjarnir verða á götunni.
Jafnaðarmenn telja sig vernd-
ara smælingjanna, en þeir eru
slegnir þeirri blindu, að þeir taka
undir gengishækkunarsöng íhalds-
manna, sem því veldur að Reykja-
víkur-fhaldinu tekst að troða
smælingjana þannig undir fótum.
þessi er lifandi myndin, af hinu
pólitiska lífi á fslandi.
íhaldsmenn smíða gróttann til
þess að mala í smælingjana, og
Jafnaðarmenn snúa gróttanum
með þeim. * _
----ð----
Margir nýir togarar eru sum
part komnir til landsins, sumpart
væntanlegir á næstunni. Júpíter
heitir einn, sem þórarinn Olgeirs-
son skipstjóri hefir keypt í stað-
inn fyrir Bélgaum, sem hann seldi
Páli Ólafssyni o. fl. Eiríkur rauði
heitir annar, sem Geir Thorsteins-
son hefir keypt í staðinn fyrir
Leif hepna. Von er á tveim nýj-
um togurum til Sleipnisfélagsins.
þá á Alliance-félagið von a einum
nýjum togara.
Fyrirburðih- hefði einhverntíma
verið kallaður lítill atburður sem
gerðist í vikunni hér í bænum.
Magnús Guðmundsson, ekki
dómsmálaráðherra, kom heim úr
utanför. þeim tíðindum átti að
fagna með því að draga fána við
hún á stjórnarráðshúsinu. En þó
brá svo við að ómögulegt reyndist
að draga upp fánann. Komst hann
„í hálfa stöng“, en aldrei hærra
— og varð að hætta við að
„flagga“.
Póstmeistari tvísaga.
í Mbl. hafa nýverið birst tvær
afsakanir á hneiksli því er póst-
stjórnin lætur nú um áramót færa
bréfhirðingu Síðubúa frá Kirkju-
bæjarklaustri, frá samkomu- og
fundarstað sveitarinnar, að bæ
sem er á sveitarenda. í sjálfu sér
munu Skaftfellingar hafa lifað
aðra eins raun og þá að - hafa
óhentugan póst í 2—3 missiri. En
ranglætið sem felst í þessari at-
höfn gerir hana að stórmáli.
Fýrir skömmu var þetta fram-
ferði Sig- Briem vítt héf í blað-
inu. þá kemur í Mbl. uppdráttur
af Síðunni, þar sem reynt er að
sanna að breytingin sé eðlileg af
landfræðilegum ástæðum. það sé
krókur heim að Klaustri.
þessi grein var vörn fyrir póst-
meistara, og því að líkindum sam-
in af honum eða eftir hans skip-
un. þá var aftur sýnt fram á hér
í blaðinu að Sig. Br. mundi ætla
að umbæta handaverk skaparans,
breyta Síðunni þannig, að margra
alda gamalt höfuðból hennar kæm-
ist úr þjóðleið. Póstmeistari mun
nú hafa fundið, að aðstaða hans
var hlægileg, að breytingin yrði
ekki varin með landfræðilegum
ósannindum Fyrsta skröksagan
nægði nú ekki. það varð að bæta
annari við. Hún kom nú í vikunni
í Mogga. þá er komin ný ástæða
hjá póststjórninni. Lárus í
Klaustri er ekki hæfur til að hafa
bréfhirðinguna. Og dróttað er að
honum skjalafalsi í sambandi við
tilraunir Skaftfellinga til að
losna við einn af dilkum Mbl.
Til viðbótar dylgjar málgagn
ullarjótans í hundraðasta sinn um
að eg sé eitthvað meir en lítið
riðinn við þetta „skjalafals".
Ekkert í þessu máli getur rök-
stutt vísvitandi endurtekin ósann-
indi Moggadótsins í minn garð.
Sig. Briem veit ofboð vel, að hann
gæti alveg eins látið tengdason
sinn skrökva því, að eg hefði
komið aðalpóstmeistara til að hafa
hneikslanlega póstafgreiðslu á
Esjunni, eða að eg hefði skipað
Sig. Briem að láta Morten Otte-
sen leika sér með fram undir 20
þús. kr. úr pþstsjóði. Eg hefi ná-
kvæmlega sömu afskifti haft af
þessum þrem málum.
„Dótið“ hefir í þessu efni vís-
vitandi endurtekið ósannindi um
mig i sambandi við afsögn
„marðar“ og heldur nú áfram
sama leik við Lárus. Ef póst-
meistari segði satt um ástæðu til
færslu bréfhirðingarinnar, þá
hefði hann ekki þurft nema eina
sögu. Annaðhvort að Klaustur
væri hætt að vera samkomustað-
ur Síðumanna, eða að Lárus væri
brotlegur sem bréfhirðingarmað-
ur. Mbl. játar að einn af dilkum
hans hafi fengið ósk um að blaðiö
kæmi ekki fyrir augu eitthvað
um 20 Síðubúa. Gísli Sveirisson,
svæsnasti óvildarmaður Lárusar í
Klaustri, rannsakar undirski’iftir
að skjali þessu. Lárus er ekki á
skjali þessu, og ekki snefill af
grun fellur á hann eða syni hans,
er vinna við bréfhirðinguna, um
að þeir hafi nokkurn þátt átt í
afsögn blaðsins eða um hana vit-
að. Málið kemur þessvegna bréf-
hirðingunni í Iflaustri ekkert við.
Meir að segja eini maðurinn sem
játar að undirskrift hans sé rétt
og ófölsuð, er mótbýlisbóndi Lár-
usar. Og enginn efast um að hann
hafi haft fullan rétt til að af-
segja blað, er honum var sent í
óþökk.
Eftir að G. Sv., óvildarmaður
Lárusar, er búinn að „rannsaka"
málið, og getur enga átyllu fundið
til að sverta Lárus eða neinn
mann á Klaustri, þá er rannsókn
hætt. En undir verndarvæng póst-
meistara er stöðugt haldið áfram
að dylgja um Lárus og heimilis-
fólk hans. Síðan er bréfhirðingin
flutt burtu, að stað, sem sveitar-
búum er óhentugur. Og þegar
póstmeistari á að gera hreint fyr-
ir sínum dyrum, þá verður hann
tvísaga í fyrsta leik. Bersýnilega
er grundvöllur sá, er hann byg'gir
á, eitthvað óheillJ
Alt þetta fölsunarmál sýnisí
vera leikur einhverra Mbl.manna,
annaðhvort í Skaftafellssýslu eða
í Rvík, að líkindum gerður til að
reyna að lækka Lárus niður í
jafnhæð við „moðhaus" Lögréttu.
Uppsögnin er þá búin til,
mörg nöfn fölsuð, síðan gert
veður út af þessu í blöðunum,
rannsókn hafin, sem ekki sannar
neitt vítavert um Framsóknar-
menn, en svo hætt. Og hin van-
máttuga bréfhirðingarhefnd af-
sagða mannsins, er stundum af-
sökuð með ósannindum um fals-
bréfið, en stundum með landfræði-
legum vitleysum.
Ósagt skal látið hverir í „dót-
inu“ hafa búið umrætt bréf til.
Sjálfsagt er það ekki G. Sv. En
hann getur óviljandi hafa undir-
búið hjörtu einhverra heimskra
og illgjarnra samherja með klausu
í „merði“ í fyrra, þar sem hann
ráðlagði félagsbræðrum sínum
nokkuð, sem mætti kalla pólitískt
undirferli. Hann ráðlagði íhalds-
flokknum að skifta um nafn, kalla
sig umbótaflokk, einmitt þveröf-
ugt við það sem flokkurinn vill
vera, til að ná kjörfylgi. „Ef
þetta“ segir Gísli „verður látið
undir höfuð leggjast, er flokkur-
inn að gjalti orðinn og stjóm
hans dauðadæmd“. Úr því yfir-
valdi Skaftfellinga finst íhaldinu
lífsnauðsynlegt, til bjargar, að
það sigli undir fölsku flaggi,
mætti geta sér til, að einhverir
snuddar, neðst niðri í mannvirð-
ingastiga flokksins, hafi samið
falsaða hlutann af skjalinu. Svo
illa vill líka til, að sjálfur form.
flokksins, Jón þorl. hefir í Lög-
réttugreininni játað, að íhaldinu
væri tamt að villa á sér heimild-
ir í baráttunni um atkvæðin.
J. J.
----o----
Dómur er fallinn í smyglunar-
málinu í Vestmannaeyjum. Skip-
stjórinn Jónas Rekdal var dæmd-
ur í tveggja mánaða einfalt fang-
elsi og 4000 kr. sekt. Kristinn
Stefánsson og Bjarni Jónsson
voru dæmdir í 3000 kr. sekt hvor.
Skipið var gert upptækt og allur
farmurinn.
----0---—