Tíminn - 06.02.1926, Blaðsíða 3

TÍMINN
23
Jörd til ábúðar.
Jörðin Stóra-Fljót í Biskupstungum er laus til ábúðar í nœstu fardög-
um 1926. Jörðin hefir girt tún, allt slétt er gefur af sér nokkuð á 3.
hundrað hesta. Áveituengjar girtar. Hver mjög notbæfur til þvotta,
brauðebaksturs og áveitu. Girtir hagar fyrir málnytupening. Sérstak-
lega góð beit fyrir hross og sauði. Fjögur hagahús í góðu lagi og hlöð-
ur við. Heimahlaða sem ný. er tekur 650 hesta, með skúrum við.
Hestbús fyrir 15 hesta nýbygt. Geymsluhús undir járni og smiðja.
íbúð járnvarin með sérherbergt.
Umsækendur snúi sér til bræðranna á nefndri jörð Þórðar og
Jóns Halldórssona.
Stóra-Fljóti 5. desember 1925.
Þórdur Halldórssou
Hinir margeftirspurðu grammófónar
„Sonora“ fyrirliggjandi
Samband ísl. samvinnufélaga.
velli, sem félögin hafa reist störf
sín á, sé þar með kipt í burtu.
pá var og héraðsstjóm og'
stjómum hinna einstöku félaga
falið að ganga ríkt eftir því, að
bindindisheitið sé í fullum heiðri
haldið innan „Skarpshéðins“-sam-
bandsins.
5. Héraðsskólamál Sunnlendinga
má kallast hölfuðmál þingsins. Var
þar mikið rætt og af áhuiga. Lýstu
ræðumenn sig einum rómi andvíga
klofningi þeim, er komið hefir
fram í seinni tíð, milli Árnes-.
inga og Rangæinga. Samþyktar
voru í einu hljóði þrjár tillögur:
a. Héraðsþingið samþyikkii’ að
senda svohljóðandi áskorun til
sýslunefnda Ámess- og Rangár-
vallasýsla að beita sér fyrir því,
sem allra fyrst, að einn skóli
verði reistur á Suðurlandsundir-
lendinu, á þeim stað, sem eftir
áliti sérfróðra manna sé heppilegt
skólasetur, einkum hvað snertir
hjálparmeðul frá náttúrunnar
hendi, svo sem jarðhita ogi raf-
orku“.
b. „Héraðsþingið samþykkir, að
lagt verði í héraðsskólasjóð 10%
af hreinum ágóða næsta héraðs-
móts. Ennfremur skorar þingið á
stjóm og héraðsskólanefnd sam-
bandsins að reyna að koma á
happdrætti til ágóða fyrir héraðs-
skólann, í sambandi við héraðs-
mót framvegis“.
c. „Héraðsþingið skorar á
stjórnir albra ungmennafélaga
innan sambandsins, að leita eftir
því, hver hjá sínu félagi, hvort
hver íélagsmaður viiji ekki leggja
fram a. m. k. eitt dagsverk til
sameiginlegs héraðsskóla fyrir
Árness- og Rangárvaliasýslur, eða
að karlmenn greiði i eitt skifti 8
kr. í skólasjóð, en konur 4 kr.
Fjársöfmm þessari þarf að vera
lokið fyrir árslok 1926“.
Söfnuðust iþegar hjá þeim, er
þingið sátu, loforð um 45 dags-
verk, er nemur, eítir verðlagi til-
löguimar, kr. 360,00.
þessir menn skipa héraðsskólar
nefnd sambandsins í ár: Guðm.
þorbjarnarson bóndi, Stóra-Hofi,
Ingimar Jóhaxmesson kennari,
Eyrarbakka, Ólafur Túbals list-
málari, Múlakoti, Sigurður
Greipsson glímukóngur, Hauka-
dal, og Sigurjón Sigurðsson bóndi,
Kálfholti. 1
6. Enn voru rædd framkvæmda-
mál héraðssambandsins. Var sam-
þykt að halda uppi kenslu í íþrótt-
um, garðyrkju og matreiðslu, á
sama hátt og síðastl. ár; koma á
héraðsmóti, sjá um fyrirlestra-
hald o. fl. — Loks var héraðs-
stjóm kosin, og skipa hana sömu
menn og undanfarin ár, þeir:
Sigurður Greipsson glímukóngur,
Aðalsteinn Sigmundsson skóla-
stjóri og Sigurjón Sigurðsson
bóndi.
þingið var hið ánægjulegasta
og spáir vel um starfsemi sunn-
lensks æskulýðs á komandi árum.
Hefir hér, rúmsins vegna, aðeins
verið stiklað á höfuðatriðum í
starfi þess.
Aðalsteinn Sigmundsson.
•O-
Stjóm E. í. hefir sent blöðun-
um eftirfarandi skýrslu um kaup-
deiluna við háseta og kyndara á
skipunum:
„Stjóm Eimskipafélagsins hef-
ir talið ótímabært að gera kaui>-
deilumálið við háseta og kyndar-
ana að blaðamáli meðan á samn-
ingum stóð og ekki var enn séð
fyrir hvort samkomulag næðist
eða eigi, enda var það í samræmi
við ósk sáttasemjara. því hefir
hún eigi talið rétt að sinna þeim
ónákvæmu og ósönnu flugufregn-
um, sem fram hafa komið um
málið, í blöðum og á mannfundum.
Nú þegar deilunni er lokið, vill
stjómin gjama að almenningur
fái fregnir um orsakir hennar og
eðli.
Undanfarin ár hefir kaupgjald-
ið hjá Eimskipafélaginu yfirleitt
fylgt dýrtíðinni. 1 fyrra hækkaði
kaup háseta og kyndara t. d.
vegna þess að dýrtíðin hafði
hækkað þá undanfarin ár; nam
hækkunin þá ríflega dýrtíðar-
hækkuninni af sérstökum ástæð-
um. Nú hafði dýrtíðin lækkað og
krafðist stjóm félagsins því,
samkvæmt fyrri venju, að kaupið
lækkaði að sama skapi, þ. e. um
12%. Stjóm Sjómannafélags
Reykjavíkur, sem annast þessa
kaupgjaldssamninga fyrir háseta
og kyndara á skipum Eimskipa-
félagsins vildi eigi ganga að
slíkri lækkun nú. Eftir talsvert
þref vildi stjóm Sjómannafélags-
ins ganga að því að kaupið sjálft
lækkaði um helming þess sem dýr-
tíðin hafði lækkað, eða 6%. En
eftirvinnukaup, sem fyrir háseta
er að meðaltali kaupgjaldsauki um
rúm 50%, vildu þeir ekkert lækka.
(Kaupgjald háseta var 1925 kr.
236.00 á mánuði en meðaltal yfir-
vinnu á mánuði nálægt 150 kr.,
kaupið alls því h. u. b. 386 kr. á
mánuði auk ýmsra fríðinda). þeir
óskuðu heldur eigi að semja fyrir
lengri tíma en 1 ár. Ennfremur
kröfðust þeir ýmissa fríðinda í
viðbót við það sem hásetar og
kyndarar höfðu áður.
Málið fór svo til sáttasemjara
ríkisins, er samkomulag var
strandað. það gerðist 16. janúar.
21. jan. átti að afskrá og endur-
skrá skipverja á Gullfossi lögum
samkvæmt. Að fyrirlagi stjóm-
ar Sjómannafélagsins létu háset-
ar og kyndarar ekki endurskrá
sig vegna þess að ósamið væri
enn. þann dag átti Gullfoss að
fara vestur en stöðvaðist af þess-
um ástæðum.
Aðfaranótt 28. jan. fékst loks
samkomulag fyrir milligöngu
sáttasemjara. Aðalatriði þess eru
að í þetta skifti færist kaup full-
gilds háseta aðeins úr 236 kr.
niður í 227 kr. en eftirvinnukaup
m.m. verði óbreytt þetta ár. Síð-
an lækki og hækki bæði kaup og
eftirvinna m.m. 1. janúar ár hvert
í samræmi við búreikningsvísi-
tölu hagstofunnar í októbermán-
uði næst á undan meðan samning-
ar gilda, en þeir eru uppsegjan-
legir með 3. mánaða fyrirvara þó
eigi fyr en um áramótin 1928 og
1929. Hásetar, sem unnið hafa
hjá félaginu meira en ár, fá viku
frí á ári. Ennfremur nokkrar smá-
vægilegar breytingar á núgildandi
samningum.
Er fulltrúar háseta og kyndara
vildu ekki ganga að lækkun nú í
samræmi við lækkun dýrtíðarinn-
ar fóru þeir í rauninni frarn á
kauphækkun um 6% eftir þrauta-
boði þeirra.
Enda þótt Eimskipafélagið sé á
þessu ári sérstaklega illa við kaup-
hækkun búið, vegna mikillar
farmgjaldslækkunar frá nýári og
harðsnúinnar samkepni, þá hefir
stjóm þess þó til samkomulags
samþykt að ganga að minni kaup-
lækkun nú, gegn því að fá trygt
að bæði kaup og eftirvinna fylgi
dýrtíðinni næstu tvö árin“. —
Gott er að endi er bundinn á
kaupdeilu þessa, og Gullfoss
þurfti ekki lengur að liggja mann-
laus og aðgerðalaus á höfninni.
Um land alt mun mönnum hafa
brugðið við þá fregn að E. I.
væri nú einnig dregið inn í kaup-
deilur hinni andstæðu aðila í kaup-
stöðunum. — En það var ekki
á öðru von. Hin gálausa og rang-
láta gengishækkun hlaut að hafa
þetta í för með sér. Á E. I.
nú erfiðari aðstöðu en nokkru
sinni áður. Samkepnin harðari
en verið hefir og útgerðarkostn-
aður lækkar ekki svipað því eins
mikið og tekjur hljóta að minka.
Koma víða fram hinar óviturlegu
aðgerðir í gengismálinu, en ekki
mun það mælast hvað best fyrir
að enn þyngist fyrir fæti um
að framkvæma þá hugsjón er
vakti fyrir mönnum er E. I. var
stofinað.
----o----
/
A víð og dreíf.
KællskipiS.
Eimskipafélag íslands þarf að auka
skipastól sinn nú hið bráðasta vegna
samkepni Norðmanna og Dana. Ef
þingið styrkti félagið nokkuð til að
léta setja kæliumbúnað í þetta skip,
tækist að bæta í einu úr þörf bænd-
anna til að ge.ta notað markaðinn í
Englandi, og þörf landsins alls að
standast kepni erlendu félaganna.
Fastur í netinu.
Nú er fullsönnuð sekt íhaldsmanna
í sambandi við sendiför til Ameríku.
í einum dilk Mbl. lætur stjómin jéta
að skotsilfur Árna í Múla sé endur-
borgað landssjóði. fhaldsflokkurinn
hefir þar með orðið við hinni fyrstu
kröfu Tímans um að bæta úr þessu
svívirðilega hneikslismáli. En um
leið og borguð eru hin mörgu þús-
und, sem Ami eyddi á Ameríkuferð-
inni, vill flokkurinn hafa eitthvað
fyrir peninga sína og ætlar að nota
Árna eftir sem áður, við atkvæða-
greiðslur. þannig sannast, að íhalds-
flokkur íslendinga kann ekki manna-
siði sæmilegra flokka. í Danmörku
hafa þrír stærstu þingflokkamir
þegjandi látið hneikslis-þingmenn
segja af sér. það hefir ekki einu
sinni þurft andstæðinga til að benda
þeim á þetta. En hér með fellur líka
ábyrgðin fyrir afglöp Áma é allan
þingflokkinn. Ef ólánsmaðurinn hafði
ekki næga sómatilfinnigu til að segja
af sér, þá var skylda flokksbræðr-
anna, ef þeir voru betri, að reka
hann úr flokknum. Rétt er að geta
þess, að margir íhaldsmenn út um
land vilja að sú leið væri tekin. End-
urborgun drykkjupeninganna var
sjálfsögð, en lítið atvik. Hitt skiftir
mestu, að þjóðin vakni og geri heil-
brigðar kröfur til trúnaðarmanna
sinna, bæði erlendis og heima fyrir.
Og hneikslismál Áma hefir nú þegar
vakið storm í landinu. Fjölmargir
þingmálafundir hafa é ótvíræðan hátt
mótmælt. þjóðarskömminni. En það
er ekki nóg. Ámi hverfur að sjálf-
sögðu fyr en varir í haf inildrar
gleymsku. En þetta atvik á að vera
til þess, að þjóðin geri framvegis
liarðari kröfur en verið hefir. Hingað
til hafa margir drykkju-aumingjar
setið i vandasömum stöðum hér á
landi, alófærir til að gegna starfi.
Endurminningin um ullarlegátann,
sem stjómin sendi til Ameríku — til
að bjarga bændum — ætti að hvetja
þá menn sem búa við eyðilagða
drykkju-aumingja í embættisstöðu, til
að gera landhreinsun, eins og þá sem
gerð hefir verið í þessu sérstaka
máli.
Sendlherra-elglnlelkar.
Skrifari stjómarinnar, Kr. A., lýsti
trúnaðarmanni M. Guðm. í Ameríku
þannig, að ef satt var, átti slíkur
maður hvergi heima nema undir lás
og loku. Af hlífð við fallinn mann
var þessi skýring Kr. dregin i efa,
talið ólíklegt, að sendiherrann væri
svo djúpt fallinn eins og Kr. lýsti. En
Árni reiðist þessari afsökun, og þykir
tunga stjómarinnar síst haía of-
mælt. Samkvæmt fenginni reynslu, og
sjálfs lýsingu sendiherrans, er hann
þannig vaninn, að búast hefði mátt
við honum aðra stundina i rennu-
steinunum í Washington, en hina að
prófa mátt sinn á einhverjum borg-
urum Badarikjanna. Hvað viðvíkur
mannráðum og hryðjuverkum, mun
sendimanni ókunnugt um þau áhrif
sem vínnautn drykkjumanns hefir
á likamsburði þeirra í samanburði við
heilbrigða menn.
Ósigur ihaldslns i Mýrarsýslu.
Pétur þórðarson hélt 4 þingmála-
fundi í Mýrarsýslu. Voru þrir fjöl-
mennir og voru é þeim öllum sam-
þyktar tillögur Framsóknarmanna.
Vestur á Mýrunum átti stjórnin enga
formælendur, fáa í Norðtungu og í
Borgarnesi varla nema embættis-
mennina þrjá, sýslumann, prest og
lækni og svo kaupmennina, en helm-
ingur þeirra hefir raunar ekki at-
kvæðisrétt. Á öllum þessum fundum
voru samþýktar tillögur út af Áma-
málinu, skorað á þing og stjóm að
velja þá menn eina til trúnaðar-
starfa, sem kæmu fram þjóðinni til
sóma. Móti þessari tillögu börðust
þeir Guðm. sýslumaður, Einar á Borg
og einkum Ingólfur læknir og Borgar-
nesskaupmenn. Hafa þeir þar með
innsiglað nöfn sín í sögu landsins.
Eftir 15 tíma átök í Borgarnesi samþ.
fundurinn með 22 atkvæðum gegn
18, að krefjast sæmilegrar (en ekki
ósæmilegrar) framkomu af trúnaðar-
mönnum landsins. þegar íhaldið
hafði tapað ósómanum, flýði það af
fundi. Var þá kl. 7 um morgun. Á
Svignaskarði var tillagan um heiðar-
leika trúnaðarmanna feld með 7:6
atkvæðum. Er það eini sigur íhalds-
ins í Mýrarsýslu. Meðal þeirra, sem
þar voru og ekki vildu heimta sóma-
samlega framkomu, eru þessir menn
kunnastir: Jósep á Svarfhóli, Guðm.
í Svignaskarði og Sigurður i Ferju-
koti.
Kvennallsti.
Fullyrt er að Briet Bjarnhéðins-
dóttir ætli að efna til kvennalista
við landkjörið nú í vor. Næst henni
verður íhaldskona úr Rvík, Guðrún
Lárusdóttir. Bríet er nú komin um
sjötugt, og er því líklegt, að þótt hún
yrði kosin, að hún sæti ekki nema
á 1—2 þingum. Kæmi þé íhaldskonan
i staðinn. Hyggilegt mundi fyrir
sveitakonur að athuga hvert gagn
þeim hefir orðið að þingsetu Ingi-
bjargar, áður en þær kaupa aftur
köttinn í sekknum. Listi Bríetar er
tilraun að vinna Framsóknarflokkn-
um ógagn, því að í bæjunum halda
Mbl.menn og Alþýðuílokkurinn fast
um sín atkvæði. Og þar sem Ingi-
björg hefir komist inn sem kveníull-
trúi, en síðan gerst hversdagslegt at-
kvæði Mbl.-flokksins og unniö é móti
hagsmunum kvenna, þá ætti það að
vera nægileg hjálp íhaldinu til handa
frá sveitakonum, þó ekki væri önn-
ur Ingibjörg sett á fótaskemil Mbl.-
hagsmunanna.
íslenskar þjóðsögar.
Dönsk kona Margrét Löbner Jör-
gensen í Vejen á Jótlandi hefir þýtt
um 30 útilegumannasögur og æfin-
týri úr þjóðsögum Jóns Ámasonar,
en Gyldendal gefið út. Bókin er hin
eigulegasta. Frú M. L. Jörgensen er
ágætiskona, greind og vel mentuð.
Hún hefir lengi stundað íslensku og
þýtt nokkrar bækur á dönsku, þar á
meðal sumar af skáldsögum Jóns
Trausta. Hugur hennar hefir svo
mjög snúist að islenskum fræðum,
að ísland hefir orðið henni annað
föðurland, þótt hún hafi aðeins dval-
ið hér stutta stund. þýðingin er
prýðileg og er auðséð að hér er ekki
um aktaskrift að ræða. Eitt af því
sem gerir þýðinguna svo skemtilega
er það live samviskusamlega er far-
ið með íslensk nöfn, þau hvergi af-
bökuð eða breytt, eins og nálega alt
af hefir verið gert er íslensk rit hafa
verið þýdd á dönsku eða norsku.
þýðingin er bæði íslandi og frú
Löbner-Jörgensen til mikils sóma.
Frá útlöndum.
1 Meksikó hafa orðið geysilega
miklir vatnavextir. Mörg þorp
eru alveg undir vatni og um 500
manns fórust.
— Eftir nýjustu fregnum að
dæma hafa friðarsamningamir í
Marokko orðið að engu. Abd-el-
Krim, sendi sem fulltrúa sinn
enskan liðsforingja til Frakk-
lands, en Frakkar vildu ekki taka
umboð hans gilt, enda vildu þeir
ekki ganga að þeim friðarkostum,
sem hann bauð.
— Norska stjómin leggur til
að minka til stórrá muna útgjöld
til hermála. Auk þess sem hún
vill leggja alveg niður vígin á
landamærunum, er ætlast til að
fækka um þriðjung á ári þeim,
sem herskyldir eru.
— ógurlegt hneixlismál hefir
komið upp á Ungverjalandi. Var
orðið vart við fyrir nokkru að víða
um lönd voru í umferð falskir
10000 fraka seðlar franskir og va.
slóð þeirra helst rakin til Ung-
verjalands: Svo reyndist og að
vera, og að um er að ræða stærra
peningafölsunarmál en nokkra
sinni hefir áður þekst í heiminum
og þeir sem fyrir þessari gífur-
legu penigafölsun standa eru
helstu leiðtogar hinna svæsnustu
íhaldsmanna á Ungverjalandi,
margir æðstu embættismenn, í
ráðuneyti og her. Forystumaður-
inn er prins af Habsborgarætt,
æfintýramaður hinn mesti. Hefir
það lengi verið í ráði hjá hinum
svæsnustu Ihaldsmönnum að koma
á stjómarbyltinug, og setja í
konungssæti prins af Habsborgar-
ætt og ef til vill að hefja land-
vinningarstríð á hendur nágrannæ
ríkjunum á Balkanskaga. En til
framkvæmdanna skorti samsæris-
menn fyrst og fremst fé og til
þess að ná í það stofnuðu þeir
til hinnar gífurlegustu seðlaföls-
unar. Var svo vel gerð fölsunin
að mjög enfitt var að þekkja
fölsuðu seðlana frá réttum; prent-
unin var alveg fullkomin, en papp-
írinn síður. Ýmislegt sem þurfti
til þessa iðnaðar var flutt inn á
nafn hinna æðstu embættismanna
og fremstu manna Ihaldsflokksins.
Hafa þeir nú verið handteknir
hópum saman, enda gera Frakkar
harða kröfu um að málið sé full-
rannsakað, og engum hlíft, sem
við það er riðinn, því að þeir
telja, sem líklegt er, að sér hafi
verið gerður hinn mesti skaði
með tiltæki þessu. Tugir miljóna
franka voru komnir í umferð af
seðlum þessum, og hundrað mil-
| jóna voru til. En alment er álitið
' að hilmað sé yfir með mörgum,
enda talið líklegt að sjálfur ríkis-
forsetinn, Horthy, hafi verið vit-
orðsmaður þessa tiltækis. Er vart
hægt að hugsa sér áþreifanlegri
sönnun en þessa um stjómmála-