Tíminn - 19.06.1926, Blaðsíða 3

TtMINN
113
drukni svona nærri landi, svo vel
og skörulega seni margir hafa
þó tekið undir það.
Eg býst við, að menn spyrji,
hvað valdið hafi uppreistinni
móti Laugarvatni, þar sem allir
höfðu lofað samskotunum al-
mennu án þess að binda efndirn-
ar við einn stað öðrum fremur.
Eg sleppi öllum getsökum og
kviksögum, sem jafnan verður
meir en nóg af, þegar æsingar
hlaupa í mál. Allir vita, að Laug-
arvatn er hinn fegursti staður
og húsameistari telur þar bygg-
ingarskilyrði góð, en hitt er satt,
að það er á útjaðri héraðsins og
í strjálbýli og vetrarríkissveit.
Þetta sakar nú lítt þá, er skól-
ann sækja, en menn gera sér
í hugarlund, að á skólasetrinu
verði við og við haldin námskeið
með fyrirlestrum fyrir utanskóla-
menn, og þá er betra, að skólan-
um sé vel í sveit komið. Að því
leyti er hann betur settur á
Hveraheiði, sem er í miðri sveit
og bæ|ir þéttir í kring. Þangað
er og Rangæingum skemmra að
sækja. Þar þykir mjer líka hið
fegursta hússtæiði. Hinu get eg
varla trúað, að sumir séu nú
horfnir frá því, að vilja nota jarð-
hitann, sem báðir þessir staðir
hafa að bjóða, og telji engu muna
að nota kol og mó til hitunar.
Ekki get jeg ímyndað mér að
það muni minna en 4000—5000
kr. á ári í eldsneyti og vinnu.
Þeim þúsundum virðist mjer bet-
ur varið til annars, fyrir nú utan
það, hver munur er á að taka hjá
sjálfum sér eða sækja til annara
landa. Magnús Helgason.
Aths. Tíminn er ekki allskost-
ar samþykkur grein Magnúsar
Helgasonar skólastjóra. En þareð
sjálfsagt þótti að taka við rit-
gerð hins mikilsvirða höfundar,
þá áskilur ritstjórinn sér rétt til
að gera nokkrar athugasemdir
við hana í næsta blaði.
Rannsókn veiðivatna. Nýlega
var skýrt frá því hér í blaðinu,
að þýski vatnalíffræðingurinn dr.
Reinsch og Luðvig Guðmundsson
mentaskólakennari mundu í sum-
ar halda áfram þeim rannsóknum
á veiðivötnum, er þeir hófu í
fyrra. Búnaðarfélaginu hefir nú
borist skeyti um að dr. Reinsch
liggur allþungt haldinn af liðagigt
og getur eigi komið hingað í
um við að hafa það í huga, að
stjóminni á Búnaðarfélaginu er
þannig háttað, að samkv. 10. gr.
félagslaganna hefir „búnaðai-þing
æðsta vald í öllum félagsmálum“.
Búnaðarþingið kemur saman ann-
að hvort ár, og það sitja 12 full-
trúar, 7 kos-nir af ýmsum búnað-
arsamböndum, 4 kosnir á aðal-
fundi félagsins, sem haldinn er ár-
lega og skólastjórinn á Hólum og
Hvanneyri, til skiftis. Búnaðar-
þingis kýs svo einn mann í stjórn
Búnaðarfélagsins, en stjórnarráð-
ið (nú atvinnumálaráðherra) út-
nefnir tvo eftir tillögum landbún-
aðarnefnda Alþingis-. Þessir þrír
menn fara með stjórn Búnaðar-
félagsins mUli búnaðarþinga.
Auðvitað er það alveg sjálfsögð
skylda stjórnarinnar, sérstaklega
þess stjómanneðlims, sem búnað-
arþingið hefir kjörið, að gæta þess
að taka ekki ákvarðanir um þau
mál, sem með góðu móti geta beð-
ið álita æfðsta valdhafans, búnað-
arþingsins. En þegar svo stendur
á, eins og um brottrekstur Sig-
urðar, að mikill meirihluti búnað-
arþingsfulltrúanna hefir lýst því
yfir, að þeir óski eftir að stjórn-
in fresti ákvörðun um málið uns
búnaðarþing komi saman, þá er
stjóminni ekk i aðeins skylt að
bíða með ákvörðunina, heldur má
jafnvel líta svo á, að hún geti
ekki tekið ákvörðunina svo lög-
legt sé. Það er því undir þess-
um kringumstæðum siðferðislega
rangt af stjórninni að taka ákvörð
Notað
um allan
heim.
5
Árið 1904 var
i fyrsta sinn
þaklagt í Dan-
mörku úr
- Icopal. —
Besta og ódýrasta efni í þök. Tíu ára ábyrgð á þökunum.
Þurfa ekkert viðhald þann tíma.
Létt -------- Þétt --------- Hlýtt
Betra en bárujárn og málmar. Endist eins vel og skífuþök.
Fæst alstaðar á Islandi.
Jens Vílladsens Fabriker,
Köbenhavn K.
Biðjið um verðskrá vora og sýnishorn.
Hínir margeítirspurðu grammófónar
„Sonora“ fyrirliggjandi
Sambaud ísl. samyinnufélaga.
Notið islenskar vðrur!
Níður með vinnulaunín * uumnn
Vegna okkar góðu aðstöðu með vatnsafli voru og okkar góða
hveravatni, þá sjáum vér okkur fært að setja niður vinnulaun á að
heilkemba (lyppa) ull, frá 1. júlí n. k. að telja. Sömuleiðis höfum við
sett niður í sama hlutfalli vinnulaun á tauum vorum, en samt sem
áður endurbætt alla okkar vinnu vegna aukinna uýrra og góðra véla.
— Skoðið sýnishorn vor, spyrjið umboðsmenn vora um vinnulaun hjá
okkur áður eu þér sendið ull yðar anuað.
Fljótust og best viðskifti! Ábyggileg afgreiðsla! Eflið íslensk-
an iðnað! Yerslið við Klæðaverksmiðjuna Alafoss.
AY. Talið við umboðsinenn vora.
sumar. Er leitt að úr rannsóknum
þessum getur nú Ákkert orðið, því
að menn báru mikið traust til dr.
Reinsch vegna reynslu hans og
dugnaðar og höfðu Búnaðarfélag-
inu borist beiðnir úr mörgum
sýslum um að þeir félagar kæpnu
til þeirra til rannsókna.
þess ber og að geta hér, að
dr. Reinsch hafði unnið að rann-
sóknum þessum án launa og ætl-
aði enn að gera það í sumar.
Fyrstu kaflar bráðabirgða-
skýrslu dr. Reinsch, um rannsókn-
irnar í fyrrasumar, hafa nú verið
þýddir og koma í næsta hefti
Búnaðarritsins. Annar þeirra er
um klakhús, hinn um rannsókn-
irnar við Lagarfljót.
---o~—
Járnbraularmállð.
Mesta áhugamál Sunnlendinga
er járnibrautarmálið. Frá Ihalds-
flokknum er einskis góðs að
vænta, því hann vill ekkert gera,
aðeins spara, og forða hinum ríku
frá sköttum, Enginn flokkur er
ákveðnari með jámbraut en Fram
sóknai-flokkurinn, samanber til-
lögu Jömndar Brynjólfssonai’ á
síðasta þingi. Og enginn Fram-
sóknai’maður er harðari en Magn-
ús Kristjánsson í því að berjast
fyrir járnbrautarlagningu á Suð-
urlandi.
Ef þið kjósið hann, þá er þessu
mikilvæga máli vel borgið.
Kjósið D-listann.
Ingþór ng Þórarinn.
Merkisbóndi í Vestur-Húna-
vatnssýslu hefir gert Ihaldinu
þann grikk, að sýna þjóðinni hve
ístöðulaus og þróttlítill maður
Þórarinn á Hjaltabakka er.
Á þingmálafundi að Melstað í
vetur er stjórnin vítt fyrir að
senda „óheppilegan“ mann til
Bandaríkjanna til að laga ullar-
tollinn. Kjósendur Þórarins vildu
segja „óhæifan“, en Þ. bað að
segja ekki meir en „óheppileg-
ur“ og var það gert fyrir hann.
En á þingi lýsir Jón M. því yfir
að landið hafi alt af sent ágæta
menn og óaðfinnanlega til að reka
erindi landsins erlendis. Að dómi
Jóns hafði Ámi líka verið óað-
finnanlegur og ágætur til að koma
un, og- það er einmitt eitt af að-
alhlutverkum þess stjórnarmeð-
lims, &em fer með umboð búnað-
arþingsins, að gæta þess að slíkt
komi ekki fyrir.
Mann rekui' því alveg í roga-
stansi, þegar einmitt þessi stjórn-
armeðlimur, sem situr í stjórninni
um stundarsakir, vegna forfalla
aðalmannsins, Odds Hennanns-
sonar, lætur undir höfuð leggjast
að koma fram með tillögu um að
ákvörðuninni um brottrekstur Sig
urðar verði frestað eftir að hann
veit að búnaðarþingsfulltrúarnir,
umbjóðendur hans, höfðu sérstak-
lega óskað þess. I stað þess að
gera þessa sjálfsögðu skyldu sína,
skellir hann skollaeyrunum við
kröfum umbjóðenda sinna og sýn-
ir þeim þar með lítilsvirðingu og
lætur sem hann hvorki sjái ann-
að né heyri, en dylgjurnar í
nefndarálitinu, sem koma honum
þó minst við af öllum stjórnar-
meðlimunum, því þeir, en ekki
hann, eru útnefndir eftir tillög-
um landbúnaðarnefnda.
Ef stjórnin, sérstaklega Vigfús,
getur því ekki sannað það, að á-
kvörðunin um brottrekstur Sig-
urðar hafi ekki getað beðið til
búnaðarþings, og hann hafi tekið
ákvörðun þessa af knýjandi nauð-
syn, er stjórnin ölluppvís að því
að hafa framið stórfelda yfirsjón,
hvað sem henni veldur.
Enn sem komið er, hefir ekkert
það komið fram, hvorki í forsend-
um stjórnarinnar fyrir brott-
fram erlendis fyrir landsins hönd.
Og á þessari yfirlýsingu vai’
bygð dagskrá sú sem íhaldið bað
að samþykkja. — Allir sendimenn
landsins höfðu alt af verið ágætir
og óaðfinnanlegir.
Á Melstað hafði Þórarinn að
fullu viðurkent sekt stjórnarinn-
ar með því að vera því meðmælt-
ur að stjórnin væri vítt harðlega
fyrir „óheppilegan“ sendimann, þ.
e. Árna. Þar þorir Þórarinn ekki
annað en kaupa sér frið við kjós-
rekstrinum eða annars staðar,
sem bendir til þess, að bráður
brottrekstur hafi verið nauðsyn-
legur. Vigfús tekur raunar fram,
að það sé eitt af verkefnum bún-
aðarmálastjóra nú á næstunni, að
útvega Búnaðarfélaginu sambönd
við framleiðendur köfnunarefnis-
áburðar, og að Sigurði sé ekki
trúandi fyrir þessu. Þetta verk
var einmitt búið að fela sérstök-
um manni, Pálma Einarssyni,
ráðunaut, er fór utan í þessum
erindum, og sá maður gat auðvit-
að haldið því starfi áfram til
búnaðarþings. Þá kveðst hann
hræddur um að þingið muni halda
í styrk til Búnaðarfélagsins, ef
Sigurður verði framkvæmdastjóri
áfram. Við þessu er það að
segja, að búnaðarþingið kemur
saman og lýkur störfum sínum
löngu áður en Alþingi lýkur sín-
um og gat því búnaðarþingið ver-
ið búið að sýna Alþingi þá rögg
af sér, að reka Sigurð löngu
áður en Alþingi tók ákvörðun um
s-tyrkinn.
Rökin fyrir því, að nauðsynlegt
hafi verið að reka Sigurð, þegar
í stað, eru því reykur einn, og
þegar við það bætist, að ákvörð-
unin um brottreksturinn er, að
því er vii'ðist, tekin í flýti og í
fjarveru Sigurðar, án þess að hon-
um gefisit kostur á að draga fram
sína hlið málsins, og, ýms fleiri
málsatvik benda í sömu átt, hafa
ýmsir fengið þann grun, að á-
burðarmálið sé ekki hin raunveru-
endur, sem allir höfðu mestu
skömm á þessari framkvæmd
stjórnarinnar.
En á þingi greiðir Þórarinn
hiklaust atkvæði með því að allir
sendimenn landsins hafi verið
valdir eins og þeir áttu að vera,
líka Árni í Múla. Þar er Þórarinn
hræddur við eigendur Mbl. og
ýmsa fésýslumenn í þinginu.
Þeir vilja láta breiða yfir „ullar-
málið“. Þeir vilja nota sendi-
manninn til að greiða atkvæði út
lega ástæða fyrir brottrekstrin-
um, heldur notað semi átylla, og
að aflið sem stjórnar þessu, sé
hulið í myrkrunum; því hverjum
var það í hag, að Sigurður var
rekinn einmitt nú? Ekki þeim,
sem trúa því, að Sigurður sé stór-
sekur og geta sannað það, því
þeir áttu þá víst að fá Sigurð rek-
inn, strax og búnaðarþingið kom
saman. En ef einhverjir standa
á bak við búnaðarfélagsstjórnina,
sem hafa vald yfir henni, og þeir
menn álíta að sekt Sigurðar verði
ekki sönnuð, en vilja þó koma
honum á kné, þá var það hagr
kvæmt fyrir þá, að láta stjórnina
reka Sigurð þegar í stað, áður en
búnaðarþingið kom saman, til að
rannsaka málið, enda á næsta
búnaðarþing að kjósa nýjan mann
í 'stjórnina, sem ekki er unt að
vita hvers sinnis verður. Og
hvers vegna vill stjórnin ekki að
það bíði ákvöi’ðunar búnaðar-
þings, að veita búnaðarmálastjóra-
stöðuna, heldur ákveður hún að
veita stöðuna sjálf þegar eftir 1.
september n. k. ?
Ei' það gert til þess að fyrir-
byggja það, að búnaðarþingið
geti sett Sigurð aftur í stöðuna?
Eg segi ekki að þetta sé svo,
þvert á móti, en eg bendi á, að
þetta sé hug.sanlegt.
Aðgerðir stjórnarinnar virðast
mér því horfa þannig við:
Þótt stjórnin gangi öll með alla
vasa fulla af sönnunum fyrir áð-
urnefndri sekt Sigurðar, eru gerð-
kjörtímabilið. - En aumingja
Þórarinn er eins og reyr af vindi
skekinn. Hann segir það rétt sem
sagt er í kringum hann. J. J.
---o---
Bókarfregn.
O. Swett Marden: Hamingju-
leiðin. Þýtt hefir Árni Ólafsson.
O. S. Marden er kunnur orðinn
víða um lönd fyrir bækur sínar
um skapgerðarlist. Þær eru skrif-
aðar í líkum anda og rit Samú-
els Smiles, sem vinsæl hafa verið
hér á landi. Ungum og gömlum
eru þau hollur lestur. Þar er lögð
áhersla á að gæfa vor og gengi
komi innan að, úr fylgnum sálar
vorrar, en eigi ekki rót sína í
umhverfi né ytri gæðum. Valdið
yfir sjálfum oss er um leið yfir-
ráð yfir heiminum. Allir þrá
hamingjuna og margir hafa valið
O. S. Marden til leiðsögu. Árni
Ólafsson hefir hér þýtt nokkrar
greinar úr tveim bestu bókum
hans og er þess að vænta að þýð-
ing hans verði mikið keypt og
lesin. Y.
Búnaðarmálastjórinn
og stjórn Búnaðarfélagsins.
Um fátt hefir mönnum verið
tíðræddara nú upp á síðkastið en
afsetningu búnaðarmálastjóra.
Tímanum hafa borist víða að fyr-
irspurnir um málið og beðið um
dóm blaðsins., en þar sem málið
er lítið upplýst enn og ritstjóri
Tímans er fjai-verandi, tekur
blaðið eigi afstöðu til málsins að
svo stöddu. Hinsvegar hefir þótt
rétt að verða við eindregnum
óskum er fram hafa komið um,
birta þær tvær greinar um málið,
sem blaðið flytur í dag. Skýrsla
Pálma Einarssonar um áburðar-
málið birtist í Morgunblaðinu 13.
júní, en grein Hermanns Jónas-
sonar í Vísi 15. júní. Hún inni-
heldur að vísu nokkra árás á
stjórn Búnaðarfélagsins, sem hér
skal enginn dómur lagður á, en í
henni eru ýmsar upplýsingar er
skýra málið. Svo er þess vænst
að stjórn Búnaðarfélagsins eða
meiri hluti hennar, gefi bráðlega
skýrslu um málið, svo alþjóð geti
séð hversu réttmæt burtvikning
búnaðarmálastjóra hefir verið.
H. H.
ir hennar, sérstaklega Vigfúsar,
að reka Sigurð þegar í stað, samt
rangar, eftir að búnaðarþings-
fulltrúarnir höfðu óskað málinu
frestað. Ef svo er, sem eg hefi
sýnt með rökum að er líklegt, að
stjórnina og aðra hafi brostið
sannanir fyrir dylgjunum á Sig-
urð, þá var framferði stjórnar-
innar tvöföld villa, sem ekki rétt-
lætist við það, þótt istjórnin fengi
sannanir síðar.
En ef stjórnin getur aldrei sann
að sekt Sigurðar, vantar mig'
nægilega sterk orð til að lýsa
framferði hennar.
Gerðir stjórnarinnar í málinu
virðast því undir öllum atvikum
rangar.
Það verður að leggja mikla
áherslu á það, að þjóðin hefir tal-
ið Sig’urð Sigurðsson búnaðar-
málastjóra einn af sínum starf-
hæfustu mönnum, og að stjórnin
byggir dómsorð sitt á sekt hans í
sérstöku máli, áburðarmálinu.
Sönnunarbyrðin fyrir því, að
Sigurður sé sekur hvílir á Búnað-
arfélagsstjórninni. Þjóðin á
heimting á því og verður að
krefjast þess sem einn maður, að
stjórnin komi þegar með sann-
anirnar.
-----«----
Próf. Páll E. Ólason er nýfar-
inn til útlanda. Ætlar hann að
sitja fund norrænna sagnfræð-
inga, sem halda á í Kaupmanna-
höfn bráðlega.