Tíminn - 07.08.1926, Blaðsíða 3

Tíminn - 07.08.1926, Blaðsíða 3
TlMINN 187 Jörðin Hrafnabjörg í Lokinhamradal í Arnarflrði, ásamt timburhúsi og peningshúsum í ágætu standi, er til sölu og ábúðar í næstu fardögum. Túnið er alt í ágætri rækt og girt með gaddavír. Utigangsbeit fyrir sauðpening er þar með afbrygðum og sjávarútvegs- jörð með þeim betri í Arnarfirði. Kúfiskbeita fyrir landi. Allar frekari upplýsingar hjá undirrituðum jarðeiganda eða sýslu- manni Oddi Gíslasyni ísafirði. Hrafnabjörgum 21. júní 1926. Ólafur O. Kristjánsson. T. W. Buch (Idtasmiðja Buchs) Tietgensgade 64. Köbenhavn B. LITIR TIL HEIMALITUNAR: Demantssorti, hrafnssvart, kastorsorti, Parísarsorti og allir litir, fallegir og sterkir. TIL HEIMANOTKUNAR: Gerduft „Fermenta", eggjaduft, ávaxtadropar, soya, matarlitir, „Sun“-skósvertan, „ökonom“-skósvertan, sjáf- vinnandi þvottaefnið „Persil“, „Henko“-blæsódinn, „Dixin“-sápuduftið, „Ata“-skúriduftið, kryddvörur, blámi, skilvinduolía o. fl. Brúnspónn. LITARVÖRUR: Anilinlítir Catechu, blásteinn, brúnspónslitir. GLJÁLAKK: „Unicurn" á gólf og húsgögn. þomar vel. Ágæt tegund. HOLLENSKT EXPORT KAFFI-SURROGAT: Besta tegund. hreint kaffibragð og ilmur. alstaðar á íslandi. Craddavirinn „Samband“ er sterkur og tiltölulega langódýrastur. Kaupfélögin annast um pantanír. eftir rétta 7 vikna dvöl í Dan- mörku, og komið til Reyykjavík- ur þann 13. s. m. Alstaðar fengu glímumennimir hinar ágætustu viðtökur, og dóm- ar dönsku blaðanna um glímuna voru framúrskarandi góðir. Hið sama kom einnig fram í umræðum um hana manna á meðal, og nokkr ir létu í ljós, að þeir vildu gjarn- an læra að glíma,hvort sem nokkuð kann nú að verða úr því. Hygg þó að á næsta vetri verði íslensk glíma eitthvað iðkuð við Leikfim- isháskólann í Ollerup. Árangur þessarar farar dylst mér ekki að muni verða nokkur. Margir Danir vita nú meiri deili á íslenskri þjóð en áður. Á flest- um af þessum 37 sýningarstöðum blakti íslenskur fáni í fyrsta sinn. Og hvar sem íslenskur fáni blakt- ir yfir íslenskum hraustleika- og drengskaparmönnum, hlýtur það að verða íslensku þjóðinni til vegs auka. En að glímumennirnir hafi haft þetta tvent til- að bera, get jeg betur dæmt um en flestir aðrir, því að af sérstökum ástæðum var eg víðast hvar sem áhorfandi, og veit, að þeir komu alstaðar fram íslensku þjóðinni til sóma. En það er trú mín, að því betur sem útlendingar kynnast okkar þjóð, því meiri verði hróður okkar. Og hjá mörgum, sem jeg átti tal við, kom einmitt í ljós undrun yfir því, hve glímumennii'nir væru vasklegir, og eins yfir hinu, að hjá íslensku þjóðinni skyldi hafa geymst jafn falleg og drengileg íþrótt sem þeim fanst íslenska glíman vera. Og einmitt fyrir ís- lensku glímuna ættu slíkar utan- ferðir sem þess, að geta haft mikla þýðingu; því ef hægt væri að halda þeim áfram mundi það verða til þess, að íleiri iðkuðu glímuna, einmitt meðfram til þess að verða hæfir til slíkrai' ferðar. Það mundi ekki þykja lakara en venjuleg glímuverðlaun, því enn er útþráin rík í Islendingseðlinu. En jaíníramt því að fleiri yrðu tii þess að iðka glímuna, yrði hún betur iðkuð en nú, því til slíkrar ferðar má ekki velja aðra menn en þá, sem glíma veL En það ætti að vera okkur metnaðarmál að fegra og bæta þessa þjóðaríþrótt vora, sem hefir verið, og verður eflaust í næstu framtíð, sterkur þáttur í líkamlegu uppeldi þjóðar- innar. Því að á meðan strjálbýlið í sveitunum er svo sem það nú er, verður ekki að ræða um verulegar ám, sem í þau falla. Annars verð- ur hans ekki vart alla leið suður og vestur að> Þjórsá, nema lítið eitt í Skaftá, og ef til vill við og við í ósum sumra vatna á S-strönd inni. Um lífshætti laxins er það fyrst að taka fram, að hann er vatna- fiskur, sem er getinn og gotinn í ósöltu vatni (straumvatni); í sjó eða söltu vatni geta eggin eigi kiakist; það er margsannað; en sökum fæðuskorts í vötnunum verður hann að dvelja í sjó, — skemri eða lengri tíma — á und- an hrygningu, til þess að ná æxl- unarþroska. Þó eru undantekning- ar frá þessu: 1 hinum miklu stöðuvötnum, Vánern í Svíþjóð og Ladóga í Rússlandi (og í vötnum í Labrador og ám í Mai- ne), er afbrigði af laxi (f. iacu- stris), sem aldrei gengur í sjó, en lifir í vötnunum, eins og í sjó, væri, milli þess sem hann geng- ur til hrygningar upp í árnar, sem í vötnin falla; enda hafa þessi vötn upp á meiri fæðu að bjóða, en smávötnin annarsstað- ar. Þessi lax er nokkuð frábrugð- inn venjulegum laxi, svipai' í ýmsu til urriða, og verður aldrei eins stór og sjógenginn lax getur orðið (hæst 12 kg), en um hann skal ekki farið fleiri orðum hér. Svo ber það og við, að hængseiði ná æxlunarþroska áður en þau ganga til sjávar. fimleikaiðkanir þar; en glíman á að miklu leyti að geta bætt það upp. En það er ekki einasta að slík- ar ferðir sem þessi geti aukið á- lit Islendinga út á við og stuðlað að líkamlegri vellíðan þeirra, held ur og hitt, að þeir, sem fara slík- ar ferðir, koma heim aftur meiri menn en þeir voru áður. Því það er satt, sem skáldið segir: „Við Þegar laxinn er kominn í sjó, má segja að hann hverfi mönnum sýn, því að enn sem komið er, vita menn lítið um hætti hans þar. En eitt er víst og það er það, að hann notar tímann vel til þess að afla sér fæðu; en hver hún er og hvar hann tekur hana er meira vafamál. Menn verða hans oft varir við strendurnar þann tíma ársins, sem hann gengur í árnar, c. á vorin og sumrin, og veiða hann þar, bæði hér við land og annarsstaðar. I Eystrasalti er hann veiddur töluvert á flotlóðir (t. d. við Borgundarhólm) og í makrílsnet fæst hann stundum langt úti í Skagerrak; hans hefir orðið vai't í þorskanet í Garðsjó, lítið eitt í snyrpinót í Skaga- firði og inn í Vestmannaeyjahöfn hefir stórlaxatorfa komið. Aftur á móti fæst hann aldrei við botn, hvorki á öngul né í vörpur. Bæði þetta og liturinn bendir ótvírætt á, að hann sé uppsjávarfiskur, og lifir mest á smásíld, sandsíli,, og svo líklega á loðnu, kampalampa og öðrum smáum krabbadýrum, sem fara í torfum í sjónum. — Stundum finnast leyfar af svona dýrum (t. d. hryggir) í laxi ný- komnum úr sjó, og einusinni lítt melt millisíld (í ölfusá), en ann- ars er öll fæða tíðast upp melt, þegar í árnar kemur, og því mjög erfitt að fá nokkuð nánara að vita um hana. — Um fei’ðir eða að ferðast frjálst og vítt, föður- land manns stækkar“. Flestir koma heim aftur með meiri trú á ísland og íslenska möguleika, djarfari hugsjónir og sterkari löngun til þess að brjót- ast fram eftir nýjum og betri brautum. Og ef við ættum mikið af ungum mönnum, sem ættu djarfar hugsjónir, samfara þreki og isterkri löngun til þess að göngur laxins í sjónum vita menn ennþá lítið; þó hafa menn komist að því, með merkingum, að hann fer oft langar ferðir frá átthögum sínum, ýmist með ströndum fram (t. d. við Noreg og Svíþjóð) eða út frá löndum (t. d. þvert yfir Eystrasalt), en hve langt hann fer út á opið haf (t. d. í Norðursjó eða Atlantshaf) er ókunnugt. Sama er að segja um allar göngur hans hér við land; þó benda dæmin, sem áður voru til færð, á það, að hann fari all- langt burt frá ósum þeirra vatna, sem hann gengur í. Þegar laxinn hefir safnað nægum holdum og kröftum, fer hann að leita til ánna, en slórir víst oft all-lengi (jafnvel vikum saman) í hálf- söltu vatni í lónum og árósum, meðan hann er að venja sig við umskiftin. Þegar laxinn kemur úr sjónum, er hann feitur og sællegur og að útliti eins og honum er lýst hér að framan og gæddur frábærum sundþrótti, sem tíðum reynir mjög á, á ferðinni upp eftir ánni, upp á riðin, sem hér geta verið 80—90 km frá sjó. Meðan hann er á leið til riðanna, er hann nefndur „uppgöngulax". Ferðum hagar hann mjög eftir því, hvern ig ánni háttar. I djúpum ám, með jöfnum straumi, mun hann fara jafnt með bökkum og mið- streymis; en þar sem misdjúpt er Með hinni gömlu, viðurkendu og ágætu gæðavöru Herkulesþakpappa sem framleidd er á verksmiðju vorri „Dortheasmindeu frá því 1896 — þ. e. 1 30 ár — hafa nú verið þaktir í Danmörku og ^slandi. ca. 30 milj. fermetra þaka. Fæst alstaðar á Islandi. Hlutafélagið Köbenhavn K. vinna að alþjóðarheill, þá mundi ungmennafélagsskap okkar betur borgið, og hann verða miklu öfl- ugri undirstaða þjóðfélagsins en nú. Þorgila Guðmundsson. og eyrar, fer hann eftir dýpstu álunum eða með bökkunum, þar sem eru afdrep, iðuköst og aðrir hentugir hvíldarstaðir, og þaðan tekur hann svo strauminn í sprett um; yfirleitt virðist hann vilja láta sem minst á sér bera og leyn- ist því á daginn undir bökkum eða í hyljum, en hraðar ferðinni þeg- ai dimmir eða dimt er í lofti, og þegar vöxtur er eða flug í ánni, samfara gruggi. Ef áin er mjög löng, virðist hann þreytast, þ. e. fer hægra, eftir því sem lengra dreg- ur frá sjó. Þar sem hávaðar og fossar verða á vegi hans, reynir fyrst verulega á kraftana og sund- fimina. Hann getur farið langa leið á móti bullandi straumi, og þegar um foss er að ræða, sem er ekki yfir 3 m. hár, getur laxinn tekið hann í einu stökki, ef hann er nógu vatnsmikill og vel djúpt undir honum; tekur hann fyrst 1—2 m loftstökk upp í fallið og syndir svo það sem eftir er, upp yfir brúnina, harðara en vatnið fellur. Sé fossinn hærri, gerir lax- inn oft hvert loftstökkið eftir annað, áður en hann gefst upp, eða hann nær stalli eða þrepi í fossinum, sem hann getur hvílt sig á, áður en hann fer lengra, og þannig getur hann „stokkið“ stall af stalli, uns hann loks kemst upp yfir fossinn, ef hann er ann- ar ekki alveg ógengur. Dæmi eru þess, að laxar hafa farist (dauð- Á hausti komandi verður hægt að selja allmikið útsæði af kar- töfluafbrigðinu Kerrs Pink (sem hingað til hefir gengið undir nafn- inu ,,Eyvindur“). Verður hægt að láta hvern, er þess óskar, fá frá 5—25 kíló, en það fer þó nokkuð eftir því hve margar pantanir koma. Kartöfluafbrigði þetta hefir ver- ið ræktað undanfarin 5 ár í Gróðrarstöðinni og skarað fram úr öðrum, svo að fullyrða má að það er stórum betra heldur en mörg önnur afbrigði, sem notuð eru víða um land. Og eins hefir það reyn&t, hjá þeim, sem hafa fengið það und- anfarin haust, til ræktunar út um sveitir. Kartafla þessi er bleikrauð, hér um bil hnöttótt, og augun ekki djúp. Hún er bráðþroska, og það er höfuðkostur hér á landi. Enn- fremur er hún hérumbil ómót- tækileg fyrir kartöflusýkina al- ræmdu, og væri því fylsta ástæða til að reyna hana á þeim stöðum, sem sýkin hefir geit usla. Og enn eitt: hún hefir geymst prýðilega vel. Vei’ðið á kartöflutegund þessr ari verður 0,40 kr. hvert kílógr.' auk flutningsgjalds. Þeir, sem óska að fá útsæði af afbrigði þessu til reynslu og rækt- unar, geri svo vel og sendi pant- anir sem fyrst, til gróðrarstöðvar- stjórans í Reykjavík, og verða þær þá sendar gegn eftirkröfu. Æskilegast væri að afgreiða sem mest í haust, og pantanir verða þegar afgreiddar eftir 15. sept. 29. júlí. Ragnar Ásgeirsson. ----o----- — Kornmyllu, rafknúinni, hefir Mjólkurfélag Reykjavíkur komið sér upp hér í bænum. Er hinn mesti myndarbragur á og alls hreinlætis gætt. Malar gróttinn nýi 800 kíló af rúgi á kl.st. Hafa áður um það heyrst raddir að mikil nauðsyn væri á að við íslending- ar færum að mala korn handa okkur sjálfir, og er það rétt, því að enginn efi er á, að oft er hing- að flutt miður gott mjöl. ----o----- rotast) við þessar tilraunir. Lax- inn virðist fælast þær ár, sem sandrif eru fyrir ósunum á, eða eru mjög grunnar og sendnar neðst. Annars leitar hann eðli- lega síst í þær ár, sem hafa ekki hin nauðsynlegu skilyrði fyrir klaki og uppvexti seiðanna (sjá síðar). Mjög er það misjafnt, hvenær laxinn gengur í árnar og fer það ýmist eftir stærð (aldri) fisksins og hvernig háttar til um ána, eða eftir sérstöku eðli fisksins. Víðast hvar gengur hann upp á vorin og sumrin, en sumstaðar ekki fyr en á haustin og sumstaðar (í lönd- um, þar sem er hlýr vetur) er hann að ganga í árnar svo að segja alt árið. En hér verður eigi farið nánara út 1 það mál. I norð- lægum löndum, þar sem ámar eru undir ís á vetuma, fer laxinn yf- irleitt ekki að ganga upp fyrri en ísinn er farinn og vatnið farið að hlýna nokkuð. Hér á landi fer hann í fyrsta lagi að ganga í apríl og þó aðeins á SV-landi, annars vanalega ekki fyrri en í maí, og ef kuldatíð er, og þá einkum á N-landi, ekki fyrri en í júní; en svo getur hver gangan komið eft- ir aðra fram eftir sumrinu, langt fram í ágúst, og koma göngumar helst í stórstrauma, ef annað ekki hamlar, svo sem þurkar og lítið vatn í ánni. En eins og ýmis- legt getur dregið úr eða aftrað

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.