Tíminn - 22.01.1927, Blaðsíða 4

16
TlMINN
Álit kennara og foreldra
um hinar nýju kenslubækur eða sjálffræðara Bókafélagsins:
(3) Islandssaga Jónasar Jónssonar er vafalaust sú langbesta
námsbók handa börnum, sem völ er á. Hún er sniðin eftir þroska
bama, er skemtileg aflestrar og gerir því námið léttara en ella.
Mun hún því um langt skeið verða notuð sem námsbók í barna-
skólunum.
Guðm. Davíðsson, kennari, Reykjavík.
Framh. af 1. síðu.
um þess, bíður eftir framtaks-
semi íslands og fiskimönnum.
— Er það hugsanlegt að þjóð
vor og þing sýni þá léttúð, að
fleygja einu einasa ári enn frá
sér — án þess að hafin sé sú
hreyfing héðan vestur á bóginn,
er heimurinn býst við af oss, nú
þegar það heyrir undir eigin
stjómarstofur vorar að opna
hliðin fyrir íslenskri útgerð frá
Grænlandsströndum ?
Með því sem hér hefur verið
minst á, er engan veg vikið að
því, að draga úr gildi nýrra að-
ferða til þess að hagnýta fisk-
afla í heimalandinu. Fiskiðnaður
í miklum mæli, með öllum vís-
indalegum ráðum og aðferðum,
er krafa tímans hjá oss nú þeg-
ar og langt inn í ókominn fram-
tíma.
Einar Benediktsson.
íiii
J. K. tók sér fyrir hendur að
sanna, að miðflokkurinn íslenski
hefði 'breytt um stefnu við það
að verkamenn kusu fremur fram-
bjóðanda hans heldur en íhalds-
dverginn. Ef nokkurt vit var í
kenningu stjómmálaritstjóra
íhaldsflokksins, þá hlaut sam-
starf milli miðflokks og verka-
mannaflokks hér að vera eins-
dæmi í þingstjómarlöndum.
1 fyrstu var J. K. svo illa að
sér að hann trúði þessu. Þá var
honum bent á að ekki meiri smá-
menni en Lloyd George og As-
quith hefðu meir að segja
með öllu ’þingfylgi sínu stutt
verkamannastjóm móti íhaldinu
enska. Sömuleiðis að Zahle,
Brandes, Ove Rode og Munch
hefðu ýmist setið við stjóm í
Danmörku með stuðningi verka-
manna, eða stutt stjóm þeirra,
J. K. sá að hér var „skák“ á
hann. Og hann játaði að hann
sæi nú að miðflokkur Breta og
Dana hefðu beint unnið saman
við verkamannaflokk sinna
landa.
Þá vonaði J. K. að hann gæti
bjargað sér með vinstri manna
flokknum danska. Hann hélt að
vinstrimenn Dana hefðu ætíð
verið móti dönskum verkamönn-
um. En þá varð líka „skák“ á
íhaldið íslenska. Bændaflokkur-
inn danski hafði ámm saman
þegið stuðning danskra verka-
BRITT ANNIA
prjónavélamar eru ódýrastar.
Samband ísL samvinnufflaga.
manna móti Estrup. Mesti for-
ingi vinstrimanna, I. C. Ohrist-
ensen stóð árum saman í þessari
samvinnu. Þetta hefir J. K. orð-
ið að játa með þögn. En í viðbót
varð hann að gefa beina játningu
um að Neergaard foringi vinstri-
manna vildi nú fyrir jóhn ganga
í félagsskap um landsstjórn við
danska verkamenn. Með þessu var
hið síðasta danska hálmstrá hrun-
ið í höndum J. K.
í viðbót varð J. K. að játa að
hinir miklu stjómmálamenn er-
lendra miðflokka starfa oft og
tíðum með socialistum, ef þeim
býður við að horfa. Með þögn
varð haxm líka að viðurkenna að
hinn lítilfj örlegi leiðtogi íslenskra
íhaldsmanna biðlaði beinlínis til
íslensku „bolsanna“ fyrir land-
kjörið í vetur, bæði í Bárubúð
og Hafnarfirði. Að vísu var hann
hryggbrotinn eins og foringi
danskra vinstrimanna fyrir jólin.
í báðum tilfellunum þóttust soc-
ialistar yfir það hafnir að sinna
bónorðinu. En bónorðið batt engu
að síður þá sem leituðu sér þessa
styrks.
Það stafar af skiljanlegri van-
kunnáttu J. K. er hann heldur að
danskir húsmenn séu aðallega
hjú annara. Þeir eru þvert á
móti sjálfstæðir bændur, einyrkj-
ar, en vinna með vélum og eru
yfirleitt mjög sjálfstæðir í at-
vinnumálefnum.
Þá heldur J. K. að íslenskir
bændur séu kyrstöðumenn. Þess
vegna eigi þeir að elta kyrstöð-
una. Þá man hann illa að mið-
flokkurinn íslenski heitir Fram-
sóknarflokkur, og að í honum eru
yfirleitt nálega allir framfara-
bændur landsins, þeir sem sækja
í einu fram með gætni og djörf-
ung. Hvort munu átthagar J. K.
bera þess vitni að Lárus í
Klaustri hafi verið kyrstöðumað-
ur? Og sagði ekki Halldór Stef-
ánsson á Egilsstöðum vorið 1923,
að Héraðsbændur gætu ekki ver-
ið kyrstöðumenn ? Þeir yrðu að
bæta kjör sín með framförum.
Hrelling J. K er ekiki búin með
fengið eignarhald á jörð, að gefa
svo hátt verð fyrir hana, að
þeir verja allri æfi sinni til að
komast úr skuldunum, og geta
svo aldrei framkvæmt neitt veru-
legt til umbóta. Svo tekur sá
næsti við og þannig gengur koll
af kolli. Sjálfsagt getur komið
til mála, að breyta ýmsum fyrir-
komulagsatriðum, t. d. gæti eg
hugsað mér annað form en
fasteignarmatið til að miða við
söluverð og leigu — og ná þó
sama tilgangi. En hvað sem því
líður, þá er það víst, að landbún-
aðurinn íslenski mun lengi standa
í þakkarskuld við þann flokk,
sem bent hefir á þessa leið og
barist fyrir framkvæmdum".
Vestur-Húnavatnssýslu 28. des.
1926:
„. . . Ekki get eg kvartað
undan jarðnæðinu, en nú er erf-
itt að búa vegna verslunarörðug-
leika, sem auðvitað liggja mest í
gengishækkuninni. Þar næst kem-
ur kaupgjaldið. Útgerðarmenn
eru þar alveg að drepa okkur
með vitlausu kaupboði, þegar eitt-
hvað fæst úr sjónum. Þeim gerir
sumum lítið til hvemig gengur
að borga. Þeir láta hlutafélögin
fara á höfuðið frá skuldunum og
byrja svo á nýjan leik. En við
hvorki getum né viljum hlaupa
frá skuldunum, og fengjum ekki
ótakmörkuð lán til framleiðsl-
unnar, eins og atvinnurekendui
við sjóinn, þó að við vildum
fylgja í slóð þeirra. Hér er al-
menn óánægja við Þórarinn, bæði
út af því, að bregðast í gengis-
málinu, því sem hann þóttist
fylgja meðan hann var hér fyrir
norðan og ekki síst fyrir að drepa
tillögu Framsóknar um strand-
ferðaskip með kæhrúmi. Það sjást
nú vegsummerkin á þeirri fyrir-
hyggju íhaldsmannanna þegar
ein besta og frægasta hlunninda-
jörð í héraðinu, Þingeyrar, ætlar
ekki að seljast, þótt margsinnis
sé auglýst. Það sem eyðileggur
búskapinn á Þingeyrum, skaðar
minni jarðimar líka. En það er
samgönguleysið. Hér er laxveiði
á mörgum jörðum í sýslunni, en
menn koma ekki þessari ágætu
vöm í verð, af því samgöngumar
vanta. Nú er einmitt kælihúsið
hér á Hvammstanga, og bestu
skilyrði að safna laxinum þangað,
ef koma mætti honum síðan í
skip með kælirúmi til kaupstaða
annarsstaðar á landinu eða áleið-
is til útlanda. En það er ekki von
að vel fari fyrir sveitakjördæm-
um, sem hafa þingmenn sína
bundna á klafa hjá togaraeigend-
um í Reykjavík“.
----..
fordæmum mestu og frægustu
manna í Englandi og Danmörku.
í Noregi hefir hinn glæsilegi
leiðtogi vinstrimanna, Mowinckel,
árum saman setið við stjórn með
stuðningi og hlutleysi verka-
manna. t Svíþjóð studdi Ekman
og frjálslyndi flokkurinn ráðu-
neyti Brantings. í Þýskalandi
hefir giftudrýgsti foringi mið-
flokkanna, Stresemann, bjargað
þjóð sinni með samstarfi við
verkamenn. Hið sama hafa Her-
riot og Briand gert í Fi-akklandi.
Hver er þá dómur söguxmar
um stjórnmál þingstjórnarlanda
þeirx-a, sem best eru ment? Hann
er sá að í hverju einasta af þess-
um löndum hafa miðflokkamir
og verkamenn þrásinnis unnið
saman móti kyrstöðuflokknum.
Og að þvi leyti sem íslenski mið-
flokkurinn, Framsóknarmenn,
kunna að vinna saman við verka-
menn móti íhaldinu, þá hafa þeir
fyrir sér fordæmi allra skyldra
flokka í næstu löndum.
Með þessum röksemdum er J.
K. orðinn mát. Sömuleiðis blað
hans og flokkur. Hér eftir getur
enginn íslenskur afturhaldsmað-
ur áfelt frjálslynda flokka fyrir
að vinna saman móti íhaldinu,
nema þeir eixxir, sem vilja láta
sjást, að þeir séu með öllu þekk-
ingarlausir afglapar í stjómmála-
sögu þingstjórnarlandanna.
J. J.
----o----
Boðslbréf.
að mánaðarriti um andleg mál.
Vjer höfum oftlega orðið þess
varir nú á undanfarandi ámm, að
bæði prestar og fjölda margir
menn aðrir, sem áhuga 'hafa á
andlegum málum, hafa fundið
sárt til vöntunar á frjálslyndu
blaði, er ræddi tnimál. Lengi hef-
ir ekkert slíkt blað verið til og er
það mikil furða með jafnfrjáls-
lyndxi þjóð og víðsýnni og Is-
lendingar eru. Ástæðan fyrir
þessu álítum vér, að sé einkum
sú, að vantað hafi framkvæmdir
til að annast ritstjóm og útgáfu
þess. Af því að vér teljum hér
svo brýna nauðsýn fyrir hendi að
ræða trúmál á þann hátt, er sam-
rímist hugsunarhætti og þekk-
ingu nútímans, höfum vér ráðist
í að gefa út þetta boðsbréf og
leita með því undirtekta almenn-
ings um útgáfu slíks blaðs.
Vér viljum geta þess, að vér
eigum vísan stuðning margra
mikilhæfra og víðsýnna maima
bæði innan prestastéttar og utan;
ennfremur væntum vér samvinnu
við fjöldamarga aðra, þótt vér enn
höfum eigi náð svari frá þeim.
Um gmndvöll þessa trúmála-
tímarits viljum vér ennfremur
taka það fram, að við frjálslyndi
skiljum vér það, að gefa sem
allra flestum, er ræða vilja með
alvönx um eilífðarmálin kost á að
taka til máls án tillits til tniar-
skoðana og flokka. Einkum vilj-
um vér gera oss far um, eftir því
sem tök verða á, að fræða menn
um ýmsar stefnur, sem nú em
uppi í kristninni erlendis, en lítt
eru kunnar hér á landi, og benda
á ýmsar bækur, er vér teljum
mjög athyglisverðar. Þá höfum
vér miklar vonir um að geta flutt
glöggar fregnir af andlegu 1 ífi
meðal bræðra vestanhafs, því að
einn af félögum voram er ráðixm
forstöðumaður safnanna að Gimli
í Manitoba.
Fái fyrirtækið góðar viðtökur,
Preludíur
eftir N. 0. Raasted, organista við
Frúarkirkju í Kaupmannahöfn.
Ný bók fyrir harmonium.
Mikið úrval af allskonar nótum,
grammofónum, grammofónsplöt-
um, fiðlum, guituram, harmonik-
um, munnhörpum.
Vörur sendar gegn eftii’kröfu
út um alt land.
KATRÍN VIÐAR
Hljóðfæraverslun Lækjarg. 2.
þá vonum vjer að geta hafið út-
gáfuna mjög ibráðlega. Verður
ritið alls 12 arkir (192 bls.) í
stóru 8 blaða broti á ári. And-
virði blaðsins höfum vér eigi séð
oss fært að hafa lægra en 5 krón-
ur, en verði einhver arður af út-
gáfunni, mun honum verða varið
til eflingar ritinu. Þess viljum vér
ennfremur geta, að vér munum
bjóða væntanlegum kaupendum
allmikinn afslátt á ritum og ritl-
ingum um trúmál, sem einhver
okkar eða blað vox*t kann að gefa
út. Höfum vjer nú þegar loforð
um þýðingu á mjög merku riti
um Fjallræðuna eftir Johannes
Miiller, þýskan trúspeking.
Áski'iftir sendist til cand. theol.
Einars Magnússonar, Sólvöllum,
Reyk j avík.
Virðingarfylst
Reykjavík, í desember 1926.
Páll Þorleifsson
pi’estur að Skinnastað.
Þorgeir Jónsson
cand. theol.
Einar Magnússon
cand. theol.
Benjamín Kristjánsson
stud. theol.
Björn Magnússon
stud. theol.
Jakob Jónsson
stud. theol.
Jón Ólafsson
stud. theol.
Kristinn F. Stefánsson
stud. theol.
Ludvig Guðmundsson
stud. theol.
Sigurður Stefánsson
stud. theol.
Þormóður Sigurðsson
stud. theol.
Þói'arinn Þórarinsson
stud. theol.
----o-----
Ái-nessýslu 5. jan. 1927.
„Áveitumálin eru nú farin að
valda mönnum áhyggju. Skeiða-
áveitan er byrjuð fyrir nokkram
áxum. Grasið hefir aukist nokk-
uð en minna en við var búist, en
verkfi’æðingur landsins áætlaði
kostnaðinn alveg vitlaust og nú
rísa menn ekki undir byrðunum.
Heldur lítið hefir farið burtu af
fólki af Skeiðunum, en engin ný-
býli hafa risið þar, því að enginn
hefir efni á að byggja alt upp að
nýju, og taka svo á sig þungan
hlut af áveitukostnaðinum. 1 vor
kemur vatnið á^Flóann, en marg-
ir hoi’fa með kvíða á skuldahlið-
ina; milcið af verkinu var unnið
meðan krónan var 50—60 aurar,
en nú mun ætlast til að það verði
alt boi'gað í gullkrónum. Ef þingið
tekur ekki í taumana og bjargar
málinu við er ekkert líkara en
að margir bændur á áveitusvæð-
inu vei'ði að fara frá jörðum
sínum, af því þeir geta ekki xis-
ið undir þeim sköttum og skyld-
um, sem á þá era lagðar“
Ritatjóri Tryggvi Þórhallswm.
Prentsm. Acta.
H.f. Jón
Áhersla lögð á
ábyggileg viðskifti.
Millur, svuntuspennur
og belti
ávalt fyrirliggjandi.
Sent raeð póstkröfu
um alt land.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Sími 883. — Laugaveg 8.
Best. — Odýrast.
Iimlent.
8
Notuð íslensk frímerki
kaupir undirritaður háu verði.
Innkaupsverðlisti er sendur ef
um er beðið.
Bjarni Guðmundsson
Túni, Árnessýslu.
Tilkynning.
Hér með tilkynnist það, að eg
undirritaður sel gegn póstkröfu
hvert sem er á landinu, alt efni
til gummiviðgerðar. Leiðarvísi í
að gera við gummiskófatnað
sendi ég þeim er þess óska. Einn-
ig verðlisti ókeypis.
Virðingarfylst
Þórarinn Kjartansson
Laugaveg 76.
Jitrð til sðlu.
Jörðin Garðar í Flateyrar-
hreppi í önundarfirði fæst til
kaups og ábúðar 1 næstu far-
dögum 1927. Allar upplýsingar
samkvæmt sölunni gefur ábúandi
og eigandi jarðarinnar Magnús
Reinhai’ðsson.
26. desember 1926.
Magnús Reinharðsson.
Mjólkurfélagið
Mjöll h.f.
Borgamesi
vill vekja athygli kaupenda á
því, að þeir geta pantað mjólk-
ina beint frá vei’ksmiðjunni sé
um stærri kaup að ræða. Nánari
upplýsingar gefur
Sig. B. Runólfsson,
Sími 1514.
Aðvörun.
Vegna þess atvinnuleysis, sem
ríkir nú hjer í Reykjavík, varar
bæjarstjórnin alvarlega alla menn
og konur við að fara til Reykja-
víkur í atviimuleit, hvort heldur
er um skamman eða langan tíma.
Aðkomumenn geta alls ekki bú-
ist við að fá hjer vinnu, hvorki á
landi, nje á bátum eða skipum,
sem gerð eru út hjeðan, þar sem
vinna sú, sem í boði er, nægir
ekki handa bæjarmönnum.
Borgarstjórinn í Reykjavík,
14. janúar 1927.
K. Zimsen.