Tíminn - 21.05.1927, Blaðsíða 4

Tíminn - 21.05.1927, Blaðsíða 4
86 VfmiTM miði hins meinlausa manns og athafnalitla borgara, sem lítur á ait með hversdagslegum augum og deigum hug. Abraham Lincoln varð frumkvöðull að blóðugri styrjöld og voðalegum bræðravígum, og vissulega orka verk hans tvímælis. En öll sú eldraun sýndi best göflgi hans og sálarþrek. Enginn mið- lungsmaður mun fella rjettlátan dóm um hvatir og hugsjónir hamfai*a sálar, nje um verk slíkra manna. Fáir vita þá baráttu, sem þeir kunna að eiga hið innra með sjálfum sjer. Jeg gleymi aldrei blaðafregn, seon jeg las á bams- aldri. Sikip sökk úti á miðju Atlantshafi. Bátunum var róið frá skipinu svo drekkhlöðnum sem mest mátti verða, en alt um kring syntu druknandi menn og sárbændu þessa fáu hólpnu að gefa sjer líf og lofa sjer með. Þeir voni svo áfjáðir, að það varð að lemja þá burtu með ámnum. En hverjir hjeldu á bareflunum, og hvað var í húfi? Mennimir, sem lömdu bræður sína í kaf, þar vora meinhægir menn og atkvæðahtlir, alveg algengir menn, sem voru að lengja sitt eigið vesæla líf um fáein hverful ár, og þeir unnu þetta til. Slíkt lesa menn og þykir það hörmulegt, en eng- inn er sakfeldur fyrir þetta. En þó fella menn þunga dóma og margan sleggjudóm um höimungaverk byltingatímanna, þegar menn berjast fyrir lífi og hamingju heilla þjóða og ganga fegnir í dauðann fyrir trú sína á framtíðina og sannleikann, eða þá þegar heift margra kynslóða brýst fram undan fargi langra kvala. Stundum tekur nútíðin þungar hríðir og fæðir af sjer nýja framtíð með sárastu harmkvælum. Fylgismenn Mussolinis telja hann munu verða upphafsmann nýrrar aldar og nýira tíma. Þeir segj a, að dagar þingræðis og höfðatöluvalds sjeu taldir, að ný stjómaraðferð sje komin í staðinn. Hitt mun raunar heldur, að Mussolini er einn þeirra manna, sem um stundarsakir spyma móti broddum tímans, og þá mun framtíðin sjálfkrafa mola verk hans í sundur að þessu leyti. En þó að stjómarfar Mussolinis líði aftur undir lok, þá má fyrir því vel vera, að Itahr hafi varan- legt gagn af stjóm hans og stjómsemi, ef honum endist aldur og vit til að afstýra mestu hættunni: gagnbyltingunni, sem yfir honum vofir. Enginn kann heldur að segja, hvernig land hans væri nú statt, ef hans hefði ekki notið við. Hann stjómar með fá- dæma harðýðgi og afskiftasemi, eins og Pjetur mikli á sinni tíð. Pjetur tók menn sína og rakaði af þeim skeggið, segir sagan, og skar neðan af klæðum þeirra, til þess að kenna þeim nýja siði. Mussolini hefur fyrirboðið konum að gagna í stuttum klæðum eða flegnum, hann hefur sagt fyrir um það, hverjir rjettir matar mættu vera á borðum þjóðarinnar, hann hefur lokað háskóladeildum fyrir konum, vegna þess, að það sje meiningarlaust fyrir kvenfólk að vera að fikta við þungar vísindagreinir. Pjetur zar tróð fraikkneskri menning upp á sína þjóð. En Mussolini vill fyrst og fremst endurvekja og efla hina innlendu menning, fordæma útlent prjál og munað, allan útlendan yfirgang og íhlutun, vinna og spara, hefja þjóðina til 'hagsældar, samtaka og skyldurækni. Hann hefur tekið sjer fyrir hendur að koma á stjómsemi og aga með þeirri þjóð, sem er hverri annari þjóð tómlátari um stund og stað og alla reglusemi, en blóðheit og óstýrilát. Þar í landi hafa þjófar og ránsmenn hafst við á vegum úti alt til þessa dags, og sumir verið dáðir af lýðnum eins og þjóðhetjur. Það duga ekki tómar málalengingar til þess að kippa slíku í lag. Ungir bolsivíkar stofna nú með sjer f jelög um alt Rússland til þess að vinna á móti ýmsum löstum í fari þjóðar sinnar og land- lægum óvenjum. Þessir menn mundu vissulega vera fasistar í Italíu. Það er mjög skamt sjeð, að telja bolsivíka og fasista tvær algerðar andstæður. Þeir eru tveir sjóir á hinu sama hafi. Mussolini er bragðið um leikaraskap og gort og hrokafull stóryrði. En þess ber og að gæta, að þjóð- hans, ítalimir, era öðravisi í skaplyndi en norðlæg- ari þjóðir. Þeir skilja ekki þögn og þumbaraskap Bretans, nje skipulagsfestu Þjóðverjans. Það sýður í þeim blóðið, ef mikið á að gera. Og foringi lýðsins verður að gera þjóð sinni til hæfis. Mussolini heldur ræður „fyrir fólkið“, fyrir þjóðina, sem hann þarf að fá til fylgis við sig og halda sífeldu sambandi við. Loyd George var forsætisráðherra Breta, þegar Þjóðverjar vörpuðu sprengikúlum yfir Lundúnir. Þá steig hann niður í undirdjúp Lundúnaborgar og tal- aði fyrir lýðnum. Skríllinn heimtaði, að Þjóðverjum yrði sýnd sömu skil, flugvjelar sendar inn yfir land þeirra og sprengikúlum látið rigna yfir þá. „Það skal verða gert“, svaraði forsætisráðherrann sinni ást- kæru þjóð. En alt reyndist þetta látalæti. Og var- lega skyldi hver öðrum lá. Elsta dóttir Mussolinis heitir Edda, og hef j eg það fyrir satt, að hún heiti svo til heiðurs við hina fornu norrænu menning, sem Mussolini hafi snemma fengið mætur á. Það er ýmislegt, sem bendir til þess, að Mussolini sje miklu mentaðri maður og víðsýnni en ýmsir hafa viljað vera láta. Það hafa verið gerð- ar af Mussolini margar háðmyndir. En ein tegund skrípamyndanna er að öllu verst. Það eru hroka- fullir og sjergóðir afturhaldsdólgar víðalivar annar- staðar, sem hafa ætlað að taka sjer af hans dæmi kraft og þor; það era þeir, sem vilja apa hann. Ef nú einhver byssukúla yrði svo þrautvígð, að hún mætti granda Mussolini — hvemig færi þá? Mundi þá þjóðin ekki rísa upp og varpa af sjer oki fasistanna, þvo af sjer hermdarverk þeirra í nýju blóði? Og fer ekki svo, hvenær sem dagar Musso- linis verða taldir? — Ekki er það víst. Margt bendir til þess, að hann muni slá skipi sínu nokkuð undan vindi og liðka stjórnartaumana í hendi sjer, að hann stýri hjá brotsjóum nýrrar byltingar. Mörgum þykir nú sýnt, að stjórnkænska hans og hyggindi muni hvergi minni en frekja hans og harðneskja. En verði hann myrtur, hvað þá? Banamenn Cæsars, sem voru göfgir menn og einlægir,hjelduþað,að alt væri unnið, ef þeir losnuðu við Cæsar sjálfan. En það fór mjög á aðra leið. Einn af mönnum Cæsars tók upp merki hans, hjelt stjómartauimunum, og gekk milli bols og höfuðs á banamönnum hans. Svo gæti enn farið. Mussolini hefur vissulega á móti sjer marga hina bestu menn, bæði með sinni eigin þjóð og um alla Evrópu. En ekki má gleyma því, að mai’gir þeir, sem níða hann mest, hinir römmustu yfirgangsmenn meðal stórveldanna, þeir mundu sjálfir hvergi svíf- ast alls hins versta, sem þeir bera honum á brýn. Þeir hrópa hátt gegn Mussolini á mannúð og rjett- læti, sem þeir sjálfir svíkja og fótumtroða. Þeir- eru ekki að ofsækja ranglætið og frekjuna og ásæln- ina, sem er matur og drykkur sjálfra þeirra. Þeir era að ofsækja mann, sem er þeim óþægur ljár í þúfu. Þeir vilja ekki viðgang og veldi hinnar ítölsku þjóðar, heldur væri sundrang hennar og niðurlæging þeirra gagn. I á nógu af óvanalega ódýrum fiski. Var fiskafli afskaplega mikill og verðið lágt. Brýndu blöðin mjög fyrir almenningi, að nota sem mest af fiski til matar, til að létta af erlenda fiskmark- aðnum og spara með því inn- flutning á kjöti. Undanfarin ár hefir flust mik- iðj af söltuðu amerísku fleski til Noregs, en í vetur tók alveg fyr- ir það vegna aukinnar fram- leiðslu í landinu. Þessi mikla fleskframleiðsla Norðmanna stafar af því, að mjólk hefir fallið þar geysimikið í verði og mikið af henni reynst óseljanlegt af því margar mjólk- urverksmiðjur hafa orðið að hætta störfum, eða minka fram- leiðslu sína stórum. Bændur byrjuðu því að gera smjör og ala grísi á undanrennunni. Gat eg áður um smásöluverðið og er það ótrúlega lágt, en þó er heildsöluverðið tiltölulega mikið lægra. Bestu grísir kostuðu í heilum skrokkum á torgi í Osló (í marsm.) um kr. 1.00 kg. Þegar miðað var við áðumefnt smásöluverð á fleski, þá er það sýnilegt, að ísl. saltkjötið var of dýrt á kr. 1.30—1.70 pr. kg. Það var því vitanlega nauðsynlegt að koma smásöluverði á ísl. kjötinu niður í samræmi við verð á öðru kjöti, sem var á markaðnum, enda var það alt of hátt, miðað við það verð, sem ísl. kjötið var selt fyrir í heildsölu eftir ára- mót, og bygðist, eins og áður er sagt, á því hve margir lágu með dýrar birgðir, sem þeir ekki vildu fella í verði. Um það leyti sem eg kom til Noregs byrjaði hið mesta kapp- hlaup um kjötsöluna. Allir, sem áttu ísl. kjöt voru að verða hræddir við að þeir brynnu inni með það. Keptu þar bæði ís- lenskir útflytjendur, danskir um- boðssalar og norskir innflytjend- ur, sem áttu miklar kjötbirgðir óseldar. Kaupendur gengu svo á milli og mátti heita að verðið félli daglega. Urðu þeir þá mjög var- færir með kaup, því þeir gátu búist við að kjöt, sem selt var fyrir 85 kr. í dag yrði ekki nema 80 kr. á morgun og svo koll af kolli. Komst verðið á þennan hátt niður í kr. 60.00 pr. tn. og jafnvel kr. 55.00—50.00, ef um stærri kaup var að ræða. Með þessu lága heildsöluverði var það trygt, að hægt var að selja kjötið svo ódýrt í sölubúð- unum, að umsetning ykist til stóra muna. En þá þurfti að gera ráðstafanir til þess að smásalar héldu kjötinu ekki of dýru og hömluðu með því sölunni. Þetta tókst og studdu margir heildsal- amir að þessu, af því þeir voru famir að sjá, að það" var eina leiðin til að koma öllu kjötinu út fyrir sumarið. í Osló komst smá- söluverð á ísl. kjötinu í kr. 1.20 —1.00 pr. kg. fyrir síðu og fram- parta og kr. 1.40 pr. kg. í lærum. Annarstaðar var smásöluverðið nokkru lægra, t. d. í Bergen að- eins um kr. 1.00 pr. kg. að með- altali. Þegar kjötið var komið í svona lágt verð jókst eftirspurn- in geysilega. I tveimur stóram kjötbúðum í Osló, sem alt af selja ísl. kjöt, seldust í hvorri búð 2—3 tn. á dag í smásölu, fyrir utan það sem selt var í heilum tunnum, en áður höfðu þær ekki selt meira á viku. Þrátt fyrir hið lága verð í sölubúðunum, sem eg álít að hafi verið óhjákvæmilegt, hefði heild- söluverðið aldrei þurft að fara svo langt niður, sem raun varð á, ef kapphlaupið milli þeirra, sem seldu, hefði ekki verið eins gegndarlaust og það var. Með því útsöluverði, sem eg nefndi áðan, að verið hefði í Osló, hefði tunn- an ekki þurft að fara niður úr n. kr. 75.00—70.00, þó áðumefndu útsöluverði hefði verið haldið. Eg skal geta þess, að norsku innflytjendumir kvörtuðu lang- mest um saimkepnina frá dönsku umboðssölunum. Þeir buðu kjöt- ið stöðugt niður, jafnvel eftir að Augnlækningaferðalag 1927. Helgi Skúlason. Frá Akureyri með Esju til Norðfjarðar 8. júlí. — Dvöl á Norð- firði 10.—16. júlí. Frá Norðfirði með Goðafossi 16. júlí til Seyðisfjarð- ar. Dvöl á Seyðisfirði 17.—24. júli. Frá Seyðisfirði með Nova 24. júlí til Húsavíkur. Dvöl á Húsavík 25.—27. júlí. Frá Húsavík með Esju 27. júlí til Borðeyrar. Dvöl á Borðeyri 30. júlí—2. ágúst. Frá Borðeyri landveg til Blönduóss 3. ágúst. Dvöl á Blönduósi 4.—6. ágúst. Frá Blönduósi landveg til Sauðárkróks 7. ágúst. Dvöl á Sauðárkróki 8.—13. ágúst. Frá Sauðárkróki með Esju til Siglufjarðar 14. ágúst. Dvöl á Siglufjarði 14.—19. ágúst. Frá Siglufirði til Akureyrar með Brúarfossi 19. ágúst. Guðmundur Guðfinnsson ferðast um Suður- og Vesturland. Helgi Skúlason. Ljósmóðurstaðan á Húsavík er laus. Umsóknarfrestur til 1. júní. Unisóknir skai senda landlækni og hóraðslækni á Húsavík. H.f. Jón Sigmundaaon A Co. SYuntuspennnr Skúfhólkar, Upphlutsmillur og og alt til upphluts. Trúlofunarhringarnir þjóðkunnu. Mikið af steinhringum. Sent með póstkröfu út um land ef óskað er. Jón Sigmundsson gullnmiður. Sími 383. — Laugaveg 8. Sigurmundur Sigurðsson hefir fengið veitingu fyrir Grímsness- læknishéraði. Kosningar í þinglokin fóru þannig: Endurkosnir vora í stjóm Gjafasjóðs Jóns Sigurðs- sonar: Sigurður Nordal, Ölafur Lárusson og Hannes Þorsteins- son. I milliþinganefnd í landbún- aðarmálum: Jörundur Bi’ynjólfs- son og Þórarinn Jónsson. Endur- skoðunarmenn landsreikninganna voru kosnir: Árni Jónsson, Pét- ur Þórðarson og Þórarinn Jóns- son. I bankaráð Islandsbanka, í Best. — Odýrast. Innlent. sæti Bjama heitins frá Vogi, var kosinn Magnús Kristjánsson al- þm., eftir endurtekna kosningu og fékk hann 21 atkvæði við síð- ari kosninguna, en Bjöm Krist- jánsson 19. I hið nýja bankaráð Landsbankans vora kosnir: Magn- ús Jónsson, Jónas Jónsson, Jó- hannes Jóhannesson og Jón Árna- son forstjóri S. I. S. Ritstjóri Trynrvi ÞórhaOason. Prentsmiðjan Acta. verðið var orðið svo lágt í heild- sölu, að engar líkur voru til auk- innar sölu, þó það væri lækkað meira. Þar að auki seldu þeir og buðu kjöt til smásalanna um þveran og endilangan Noreg. Um leið og unnið var að söl- unni í Noregi, bauð eg kjötið allsstaðar þar sem nokkrar líkur voru til sölu. I Danmörku seldist sama og ekkert þrátt fyrir þetta lága verð, enda er kjötverð á- kaflega lágt þar í landi eins og allsstaðar í nágrannalöndunum. Mér tókst að selja 150 tn. til heildsölu sænsku kaupfélaganna. Lagði eg mikla áherslu á að koma þeirri sölu í framkvæmd, ef ske kynni að viðskiftin yrðu til frambúðar. Hefir heildsalan aldrei keypt kjöt frá íslandi áður. Nú er svo komið að kjötið er að mestu selt. Eru eftir óráðstaf- aðar hér á landi um 200 tn. af dilkakjöti og 400 tn. af ærkjöti (o. fl.). Þó erfitt kunni að verða að selja eftirstöðvar ærkjötsins, tel eg vafalaust að það takist. En verðið verður afskaplega lágt. Var það öllum ljóst strax í haust, að þetta kjöt var illseljanlegt á erlendum markaði og munu flestir hafa gert ráð fyrir lágu verði. Eg hefi gert all-nákvæma áætl- un um verð dilkakjötsins. Eftir því fá kaupfélögin um kr. 120.00 fyrir tunnu á útflutningshöfn, að öllum kostnaði frádregnum. Það leit svo út um tíma, að ekki yrði nema um tvent að velja, annaðhvort að skila tals- verðu af kjötinu aftur til kaup- félaganna, eða gera það ónýtt. Þó salan sé ekki glæsileg, þá varð þó komist hjá þessu. Það er erfitt að gera sér grein fyrir saltkjötssölunni næsta haust. Innflytjendur í Noregi hafa tapað á íslenska kjötinu mörg undanfarin ár, þó sjaldan eins mikið og síðastliðið ár. Eg veit um einn innflytjanda, sem tapaði 45 þús. kr. á ísl. kjöti í vetur sem leið. Það má því búast við að innflytjendur fari varlega næsta haust. Hið háa verð, sem verið hefir á ísl. saltkjöti í Noregi undan- farin ár, hefir gert það að verk- utn, að fólk var farið að verða fráhverft kaupum á því. I vetur og vor breyttist þetta mikið. Almenningur átti ekki kost á öllu ódýrari mat en íslensku saltkjöti og má búast við að á- hrifin af þessu lága verði vari fyrst um sinn. Svo sem kunnugt er var kjöt- skortur og hátt verð á íslensku kjöti í Noregi 1917 og 1918. Þá var ísl. kjöt mjög ódýrt, enda jókst neysla þess í Noregi mjög á þessum árum, og varð miklu almennari en hún hafði nokkum- tíma verið áður. Bætti þetta kjötmarkaðinn áreiðanlega næstu árin á eftir. Þó salan væri erfið árið sem leið, held eg að ástæðulaust sé að óttast, að ekki verði hægt að selja saltkjötið í Noregi næsta haust, ef verðið er hæfilegt, miðað við markaðsverð á nýju kjöti og fleski.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.