Tíminn - 11.06.1927, Blaðsíða 2

TIMINN
102
Notad
um allan
heim.

Árið 1904 var
i fyrsta sinn
þaklagt i Dan-
mörku úr
- Icopal. —
Besta og ódýrasta efni í þök. Tíu ára ábyrgð á þökunum.
Þurfa ekkert viðhald þann tíma.
Lótt -------- Þétt --------- Hlýtt
Betra en bárujárn og málmar. Endist eins vel og skífuþök.
Fæst alstaðar á Islandi.
Jens Vílladsens Fabriker,
Köbenhavn K.
Biðjið um verðskrá vora og sýnishorn.
Frá úílöndum.
Sendiherra Rússa í Póllandi
hefir verið myrtur á götu í Var-
sjá. Eru viðsjár með Rússum og
Pólverjum út af því.
— Albaníudeilan harðnar en
sjatnar ekki. Stjómin í Albaníu
er orðin mjög háð Itölum og læt-
ur flest að þeirra vild. Hefir hún
nýlega látið handtaka mann úr
sendisveit Júgóslava, saka hann
um njósnir og vill ekki láta
hann lausan. Stjómin í Belgrad
hefir kallað sendiherra sinn heim.
— Nú alveg nýverið hefir flug-
maður flogið í striklotu frá New
York og til Eisleben á Þýska-
landi á 43 klukkutímum. Flug-
maðurinn ætlaði til Berlínar, en
varð bensínlaus og varð að lenda.
Þykir þetta mikil frægðarför.
Auðmaður einn í Bandaríkjunum
kostaði förina og sat sjálfur í
flugvélinni sem farþegi.
— Þing Frakka hefir sam-
þykt lög um að banna innflutn-
ing á kolum frá öðmm löndum,
nema með sérstöku leyfi stjóm-
arinnar. Bretum þykir þetta grá-
lega gert í sinn garð og vilja fá
bannið afnumið, en það mun
ganga treglega. Hver þjóð vill
nota sín náttúrugæði, og stoðar
ekki þátt nábúar og vinir eigi i
hlut.
---o——
Frétttr.
Veðrið. Hagstæð og mild tíð, en
nokkuð þur, einkum á Suður-
landi. 1 gær sást sleginn gras-
blettur við hús í Suðurgötu.
Gestir í bænum. Sigurður
Greipsson íþróttakennari frá
Haukadal, Guðmundur Mosdal frá
Isafirði og Kristján Karlsson frá
Akureyri. Allir í stjóm Ung-
mennasambands Islands, komnir
til að undirbúa aðalfund næstu
daga. Þá er mikill mannfjöldi
víðsvegar að af landinu á stór-
stúkuþing þar á meðal þessir:
Brynleifur Tobíasson stórtemplar,
Þorsteinn M. Jónsson, Ámi Jó-
hannsson bókhaldari í kaupfélagi
Eyfirðinga, Steinþór Guðmunds-
son skólastjóri, Akureyri, Hall-
Ihaldið hefir nú farið með for-
ustu landsmálanna hátt á 4 ár.
Þá er sanngjamt að spyrja um
meðferðina á þessu trúnaðar-um-
boði landsmanna.
Valdið var að flestu leyti illa
fengið. Flokkurinn gekk nafnlaus
til kosninga. Margir af flokks-
mönnunum vom kosnir sem
Framsóknar-, samvinnu- eða ut-
anflokkamenn. Eniginn þeirra
kendi sig þá við íhald eða aftur-
hald.
Hitt var síst betra að hið er-
lenda fjármagn í landinu vann
með þessum Islendingum. Allar
útlendar verslanir sem hér starfa
studdu málstað þeirra beint og ó-
beint. Berléme hefir játað að um
það leyti gaf hann í eitt skifti
2000 kr. í sjóð Mbl. — Þessir út-
lendingar voru svo frekir að þeir
heimtuðu að Þ. Gíslasyni væri
vikið frá ritstjóm aðalblaðsins,
af því hann var of þjóðlegur. I
stað hans vom settir skoðana-
leysingjar, sem voru til með að
segja á prenti alt það sem hinir
erlendu hagsmunir kröfðust. I
ofanálag á þennan málatilbúnað
bættist bardagaaðferðin. Hóf-
lausar blekkingar vom hafðar í
frammi. Allir bændur í sam-
vinnufélögum og Framsóknar-
flokknum voru byltingarmenn,
sem vildu taka alt af öllum. Þá
dór Friðjónsson ritstjóri, Akur- 1
eyri með frú, Guðmundur rit-
stjóri Skutuls með frú. Frá
Seyðisfirði til stuttrar dvalar Ari
Amalds sýslumaður og frá Norð-
firði Jónas Guðmundsson rit-
stjóri.
Frá Björgvin kemur með Lyra
næst A. Skásheim merkur norsk-
ur íslandsvinur, sem er kunnur
mjög mörgum Islendingum er til :
Noregs hafa komið. Skásheim er
einn af áhuga- og áhrifamestu |
leiðtogum ungmennafélagshreyf-
ingarinnar í Noregi, og mjög
framarlega í flokki heitustu þjóð-
ræknismanna þar í landi. Út frá
þeirri lífsskoðun ann hann Is-
lendingum sem hinum nánustu
frændum Norðmanna. Hann dvel-
ur hér um stund, fer austur yfir
fjall, og um Borgarfjörð, og síð-
an heim snemma í j úlí norðan um
land. Menn vænta þess að hann
muni halda einn fyrirlestur í
Reykjavík og ef til vill víðar.
Ræktun Vestmannaeyja. Vest-
manneyinga hefir vantað tvent
tilfinnanlega: Gott neysluvatn og
ræktarland. Nú er verið að bæta
úr þessum meinum, grafa brunna
undir fjallshlíð við bæinn til að fá
drykkjarvatn, og rækta Eyjarnar.
Trúnaðarmenn Búnaðarfélagsins
hafa verið austur þar í ráði með
Eyjarbúum, og eftir því sem
Pálmi Einarsson ráðunautur tjáir
Tímanum virðist mega vænta að
koma megi ræktun Eyjanna í það
horf að þar geti verið 500 kýr.
Þá verða 6 menn um hverja kú.
Viðurkenna leiðtogar Eyja-
manna að forganga Búnaðarfé-
lagsins hafi hrint máli þessu
áleiðis. Sama átak þyrfti að gera
í Homafirði, Norðfirði og víðar,
þar sem hin besta ræktarjörð
bíður lítt noðuð, við fjölmenni.
Flóaáveitan. Nú fyrir skömmu
var Hvítá í fyrsta sinn veitt á
Flóann. Mikið vatn kemur í aðal-
skurðina og mun vafalaust gera
töluvert gagn í sumar. En frem-
ur mun þó þessi áveita verða sem
tilraun, enda koma ýms mistök
fram, sem væntanlega má fyrir-
byggja næsta ár. Mesti ágallinn
er að vatnið kemur mjög mis-
jafnlega á hin ýmsu hverfi. Sum-
staðar alt of lítið, annarstaðar alt
of mikið. I Hraungerðishreppi,
næst aðalskurðinum er vatnið of
lítið, en alt of mikið í Villinga-
var það sem Þórarinn kallaði
Kristmund kaupstjóra á Borðeyri
byltingamann, en vildi ekki
standa við það eftir á. Hvort
þessar æsingar hafa haft veru-
leg áhrif á úrslit kosninganna
skal ekki sagt neitt um hér. En
hitt er víst, að þær voru fram-
kvæmdar móti betri vitund og í
eigingjömu skyni. Þær báru vott
um mannspillingu á háu stigi,
sem hlaut að hafa eftirköst fyrir
þá sem báru í sér hinar lágu
hvatir.
Ihaldsflokkurinn fékk ekki
nema 20 atkv. af 42. Sig. Egg.
og Klemens Jónsson gátu setið
við stjóm. En Framsóknarflokk-
urinn vildi ekki vera í meirihluta
með ósamstæðum mönnum. Jón
Þorl. langaði mjög í völdin og
þóttist fullviss um að hann gæti
tekið við. Hann át meir að segja
óorpin egg, og ráðstafaði tveim-
ur embættum við Islandsbanka
handa gæðingum sínum, áður en
hann fékk valdið.
Þungamiðjan í þinginu fluttist
með Sig. Egg. og fylgismönnum
hans yfir til íhaldsins. Sigurður
veitti sér sjálfum annað em-
bættið í bankanum, en dugandi
bankamanni hitt. Jón Þorl. náði
ekki upp í nefið á sér yfir að
missa veiðina. Ef hann hefði haft
afl til að taka við stjóminni með
eigin liðskosti, myndi hann vafa-
laust hafa látið það vera sitt
fyxsta verk að reka Sigurð aftur
úr bankanum. En fyrir Sigurð
var aftur á móti lífsnauðsyn að
halda Jóni úti. Þessvegna synjaði
holthreppi, svo að bændum þar
þykir mein að vatnsmagninu.
Sennilega verður fyrir næsta ár,
að gera til muna fleiri stíflur í
skurðum með traustum útbúnaði,
svo að áveitustjórinn geti fylli-
lega ráðið við hve mikið eða lít-
ið kemur í hvem af aðalskurð-
unum.
Formaður íþróttafélags Reykja-
víkur hefir beðið Tímann að geta
flokksbrot hans Jóni um stjóm-
arstuðning, en bauð Jóni M. aft-
ur fylgið, ef hann yrði forsætis-
ráðherra og yfirmaður bankans.
Jón Þorl. sat eftir meS sárt enn-
ið en Jón M. hafði forsætið sem
hann kunni vel við og Eggerz var
eftir í bankanum. Þegar Jón Þorl.
,tók við störfum af Jóni heitnum
síðastliðið vor mun honum hafa
þótt lið sitt of lítið til að fram-
fylgja löngun sinni viðvíkjandi
Eggerz, en þess lét hann getið i
þingræðu í vetur, að þó að Sig-
urður hefði skipunarbréf frá
sjálfum sér, þá vantaði enn þá
erindisbréfið, og margt kæti kom-
ið til greina, þegar það væri
gefið.
Embættin við Islandsbanka
höfðu þannig haft mikil áhrif á
aðstöðu foringja íhalds- og frjáls-
lyndaflokksins og stjórnarmynd-
unina. Sigurður og tveir eða þrír
af samherjum hans veittu íhald-
inu þann stuðning sem þurfti til
að komast að og yfir byrjunar-
örðugleikana. Auk þess vora þeir
Sigurður Eggerz og Möller jafn-
an með stjóminni í öllum versl-
unarmálum og eggjuðu fremur
en löttu íhaldið til stórræðanna,
að þóknast sem best milliliða-
stéttinni. I andlegum málum var
Eggerz hinsvegar miklu fremri
venjulegum íhaldsmönnum.
Nýja stjómin tók nú við völd-
unum. öllu hinu ósamstæða liði,
sem Jónamir og M. Guðm. réðu
fyrir, var steypt í eina heild,
íhaldsflokkinn. Hann var mynd-
aður sem andstaða Framsóknar-
þess að flokkar þeir tveir er til
Noregs fóru hafi verið úr því fé-
lagi og Bjöm Jakobsson kennari
þeirra. Eftir fregnum sem dag-
blöðin birtu um þessa för var
hægt að álíta að formaður félags-
ins eða gjaldkeri þess stjórnaði
æfingunum og þar þetta sumstað-
ar talið svo vera. Ferð, þessi er
vitaskuld til sóma því félagi sem
hinir einstöku íþróttamenn eru í.
flokksins og áleit eiginlega sitt
merkasta verkefni að standa í
vegi fyrir framföram og umbót-
um. Sjálft nafnið skýrði stefn-
una. Gott dæmi um hugsunarhátt
flokksins er það, að þegar Mbl.
sagði frá framboði Magnúsar
docents nýlega, fann það honum
ekki annað til gildis en að hann
hefði barist móti landsverslun
með olíu og tóbak. Annað frv.
hafði B. Kr. borið fram, hitt M.
Guðm. Og helsta dygð eins af
liðtækari mönnum íhaldsflokksins
var að dómi helsta málgagn í-
haldsmanna, sú að hafa rifið nið-
ur tvenn lög sem sett höfðu ver-
ið og reynst vera til almennings-
heilla. Ekki var getið um nokk-
ura nýjung eða umbót sem M. J.
væri valdur að, heldur hitt að
hafa rifið niður.
Þrjár stoðir runnu undir í-
haldsflokkinn þegar frá byrjun.
Þar var nálega allur kaupmanna-
og verslunarmannaskari lands-
ins og vegna þeirra liðsmanna
var landsverslunin eyðilögð. Þar
næst komu togaraútgerðarmenn
og þeirra vegna var 600 þús. kr.
eftirgjöfin 1925, og síðar léttir á
tollum er hittu þá stétt. I þriðja
lagi komu embættismenn, kaup-
túnanna velflestir, einkum úr
Reykjavík. Árni Pálsson lýsti ný-
lega á fundi yfir því um embætt-
ismannafélagið, að félagsmenn
þess hefðu á undangengnum ár-
um staðið eins og múr, á bak við
íhaldið og stjómina, Þetta er al-
veg rétt. Embættismenn í Reyk-
javík sóttu í vetur um verulega
En það er smámál sem kemur við
þeim einum er um þá hlið hugsa.
Hitt er aðalatriðið sem bent var
á hér í blaðinu, að hér er sér-
fræðingur í íþróttum, sem hefir
getað skapað nýjung, er rekur
eftirtekt og aðdáun hjá mönnum
í öðrum löndum, sem eru vel dóm-
hæfir í þessum efnum. Slíkar
hýjungar eru aldrei gerðar af fé-
lögiun eða félagsstjómum, held-
ur af einstökum mönnum er
skilja efnið nógu vel. Ástæðan til
þess að knattspymumenn höfuð-
staðarins hafa ekki getað jafn-
ast á við erlenda flokka, er vitan-
lega fyrst og fremst sú, að þar
hefir enn vantað hina sérfróðu
forgöngu, þó að félögin séu góð,
og leggi yíirleitt mikla alúð við
æíingamar.
Guðm. Hagalín rithöfundur er
nýkominn heim frá Noregi með
fjölskyldu sína. Hann hefir verið
í Noregi síðan haustið 1924, far-
ið þar víða um og haldið alls um
450 fyrirlestra um íslensk efni og
auk þess ritað mikið af greinum
í norsk blöð.
Síldarafli er á Austfjörðum.
Hafa veiðst undanfaiið um 200
200 tunnur á Seyðisfirði. Norð-
menn byrjuðu síldveiðar á Aust-
urlandi eftir 1880, og kendu þær
íslendingum. Veiddist þá oft
geysimikið við Austurland, en nú
um mörg ár hefir þar engin síld-
veiði verið fyr en í sumar sem
leið.
Kappreiðar fóru fram við Ell-
iðaárnar á 2. hvítasunnudag. Var
þar fjöldi fólks og veður hið
besta. 28 hestar voru reyndir.
Fyrir skeið fjekk 1. veriðl., 200
kr., Sjúss F. Hansens 1 Hafnar-
firði, og auk þess verðlaunabik-
ar, gefinn af Ól. Magnússyni
ljósmyndara, 2. verðl. fjekk
Sleipnir Sig. Z. Guðmundssonar í
Rvík, 100 kr., og 3. verðL Baldur
Einars E. Kvaran, 50 kr. — Fyr-
ir stökk fjekk 1. verðl., 200 kr.,
Móðnir frá Deildartúngu og auk
þess 50 kr. og silfurbikar, gefinn
af öl. Magn., fyrir að setja nýtt
met (22V4 sek.). 2. verðL, 100
kr., fjekk Reykur Jóns Guðna-
sonar í Rvík, og 3. verðl. öm
Einars Sæmundssonar skógfræð-
ings, með hlutkesti milh hans og
Sörla Ölafs Magnússonar, sem
áður hefur fengið fyrstu verðL,
en nú er 18 vetra gamall. Flokks-
hækkun á launum sínum, en mál-
ið sofnaði í nefnd í N:d. Magnús
docent afsakaði sig gagnvart
félagi starfsmahna landsins á
umræddum kaupkröfufundi em-
bættismanna með því að ekki
hefði verið gaman að hækka laun
rétt fyrir kosningar. En í því
liggur þó vilyrði eftir á, ef vel
gengi nú í vor. En þó að íhaldið
hafi ekki beinlínis hækkað launin
alment, þá hefir það fjölgað
launamönnum drjúgum. 1 tvo
sendherra, í Khöfn og á Spáni
fara 80—90 þús. Embætti Mog-
ensens með 18 þús. er haldið við.
Aukagetu til Sig. Briem 4000
ofan á lögmælt laun, er haldið
við. Ekkert embætti smátt eða
stórt hefir verið lagt niður, hvort
sem það var þarft eða ekki. Á
varðskipunum tveimur vildi
stjórnin búa til 40—50 föst störf.
Með samskólafrv. í vetur hefðu
fljótlega myndast alt að 30 föst
embætti, og að sjálfsögðu litlu
síðar orðið að gera alla ung-
mennakennara landsins að föst-
um starfsmönnum, eftir sömu
reglum og hér var fylgt. Með
samskólafrv. var opnaður vegur
til að koma á landið mjög skyndi-
lega. fjölmörgum andlegum at-
vinnuleysingjum, sem nóg er af á
vegum íhaldsins í Reykjavík.
Talsvert af eldri bændum hér og
þar loðir við einstaka menn í
hinum þrem deildum. En lítið
hefir verið gert fyrir þá eða stétt
þeirra af íhaldinu nema að gefa
þeim fylgiblöð Mbl.
Fyrsta árið, sem íhaldið sat við