Tíminn - 12.11.1927, Blaðsíða 4

188
TÍMINN
STILLUR
kvæði eftir Jakob Thorarensen. — Verð kr. 5.50 og 7.00 í bandi.
Fæst hjá öllum bóksölum.
Aðalútsala: Prentsmíðjan Aota h.f., Mjóstræti 6.
í kvikmyndaleikhús haustkvöld
eitt 1921. Myndin, sem sýna á er
gerð á Þýskalandi. Sökum þess
hefir skríll uppgjafahermanna
safnast saman framan við leik-
húsdymar, til þess að vama
mönnum að sjá myndina, þenna
„þýska undirróður“, eins og þeir
nefna hana. Billy lendir í orða-
kasti við þá og handalögmáli, er
barinn niður og sleppur nauðu-
lega úr höndum þeirra. Flýr hann
inn í Sankti-Bartolomeus-kirkj-
una og fellur þar í hálfgert ómeg-
in eða svefn. Og nú hefst aðal-
sagan. Hún er draumur hans,
þama í kirkjunni, þótt hann viti
raunar ekki í svefninum annað
en alt sé raunveralegt.
Gluggi einn úr lituðu gleri er
yfir altarinu, og er máluð á hann
virðuleg mynd af Kristi. Þessi
Kristsmynd stígur nú alt í einu
niður úr glugganum, fær á sig
hold og mannlega háttu og tekur
að hugga Billy og lækna hann
af áverkanum. Er þar Kristur
endurkominn. Fer hann með Billy
út úr kirkjunni og gefur í skyn
að meira gagn muni að sér úti í
heiminum, en að hann dvelji þar
lengur inni. Hann nefnist Smiður
og kveðst kominn frá guði.
Og nú fer hann að lækna,
kenna og fræða, eins og forðum.
Hann er mildur og þó strangur
og segir mönnum hlífðarlaust til
syndanna. Eftir tvo daga er öll
borgin í uppnámi út af honum.
Blöðin kalla hann blóðrauðan
Bolsivíka. Auðvaldið gnístir tönn-
um. Prestamir flæma hann út úr
kirkju, sem hann kemur inn í, og
lærisveinar hans era barðir þar
til óbóta. Og verkamannaflokkur-
inn, sem hann tekur einkum und-
ir vemdarvæng sinn, úthýsir hon-
um úr verkamannamusterinu, af
ótta við það, að hann spilli fyrir
flokki þeirra, Honum er nálega
alstaðar útskúfað og engum er að
treysta nema 10 eða 12 lærisvein-
um. Og meðal þeirra er þó einn
svikari. Dagblöðin hamast og
skora á lögreglu og íbúa að
hreinsa borgina. af þessari for-
smán. Auðvaldið mútar her-
mannaskríl til að taka hann. Og
eftir að spámaðurinn hefir starf-
að, eitthvað þrjá daga í borginni,
nær hermannaskríllinn í bann,
hellir rauðu máli yfir höfuð hon-
um, dregur hann inn í eitt af
leikhúsum borgarinnar og mis-
þyrmir honum þar.
Billy hefir reynt að forða hon-
um frá þessu hlutskifti, en fær
eigi að gert. Hann fylgist með
honum, en þolir ekki að horfa á
misþyrmingamar í leikhúsinu og
gengur út. Rétt á eftir er Smiði
fleygt út um gluggann. Billy ætl-
ar að hjálpa honum. En spámað-
urinn stekkur á fætur og andlitið
er afmyndað af bræði. „Eg ætl-
aði mér að deyja fyrir fólkiðl
En nú — látum það deyja fyrir
sig sjálft", segir hann. „Lofið
mér að fara þangað, sem eg var
— þar sem eg sé ekkert, heyri
ekkert, hugsa ekkertl Lofið mér
að fara aftur til kirkjunnarl“
Og hann tekur á rás með ofsa
hraða, eftir strætunum og Billy
á eftir. Loks koma þeir að
Sankti-Bartólómeus-kirjunni. —
Spámaðurinn hendist upp dyra-
þrepin, hleypur inn kirkjuna og
tekur undir sig þrjú heljarmikil
stökk: Hið fyrsta yfir altaris-
þrepin, annað upp á altarið og
þriðja upp í málaðan gluggann.
0g þar er nú komin sama mynd-
in og áðurl
Billy hrekkur upp við þetta
og sér nú, að hann hefir dreymt
alla söguna á einni klukkustund.
Ekki veit eg hversvegna höf..
hefir smelt sögunni inn í þessa
draum-umgerð. En ef til vill hef-
ir honum sýnst það eðlilegasta
aðferðin til þess, að leiða meist-
arann fram á jarðneska sjónar-
sviðið. Eg hygg þó að finna hefði
mátt aðra heppilegri leið. Þessi
draum-umgerð spillir áhrifum
sögunnar, frá mínu sjónarmiði.
Sökum þess að sagan er draum-
ur, bindur höf. sig of mjög við
frásagnir guðspjallanna af Jesú,
því að vökuvitund draummanns-
ins er eðlilega bundin við þær.
En þetta verður aftur til hins,
að sagan hefir minni veruleika-
blæ en ella mundi. Og sökum
þess að sagan er draumur, verð-
ur endir hennar eins og hann er:
Spámaðurinn skilur ekki við les-
arann með kórónu sjálfsfómar-
innar, heldur með skuplu fífls-
ins á höfðinu. Og þetta deyfir að
nokkru áhrifin, sem á undan era
komin.
Síra Ragnar Kvaran segir í
eftirmála við bókina, að endirinn
sé í algerðu ósamræmi við alla
aðra lýsingu af Smiði í bókinni
og í ósamræmi við upplag og
lund höfundarins sjálfs. Þetta er
hverju orði sannara. En þessi úr-
slit bókarinnar munu ekki stafa
af stundartilfinningu höfundar-
ins, frekar en nokkra öðra, eins
og síra Ragnari þykir líklegt.
Úrslitin munu gerð svona úr
garði, að vel hugsuðu ráði, og
þurfa ekki að bera vott um neina
þreytu af hálfu höfundarins.
Þessi úrslit stafa af því, að sag-
an er látin vera draumur. Það
er alkunna, að hátíðlegum og
háalvarlegum draumum lýkur oft
með skoplegum hætti. Það er
draumglýjan, sem afskræmir
svona sögulokin. Ef höf. hefði
valið sögunni aðra umgerð, hefðu
úrslitin eflaust orðið önnur og
sagan gert enn meira gagn.
Þrátt fyrir þetta er bókin mjög
merkileg. Hún er snörp ádeila.
Höfundurinn er stórhöggur og
hlífir engum og engu, sem vott
ber um óheilindi, heimsku, eigin-
girni og grimd. Og fær kirkjan
þar ósvikinn skerf. Því að aðal-
viðfangsefni bókarinnar er að
leiða mönnum fyrir sjónir,
hversu mjög trú kristinna manna
er af tómum orðum gerð og
hversu líf þjóðfélagsins og fyrir-
komulag fer, að mörgu leyti, í
þveröfuga átt við meginkenning-
ar Krists. Getur varla hjá því
farið, að lestur bókarinnar veki
mexm til athugunar um þetta og
löngunar til þess að ráða bót á
því. Og er þá vel.
Eins og getið var um, er eftir-
máli við bókina, eftir síra Ragn-
ar Kvaran. Þessi eftirmáli er
mikilvæg viðbót sögunnar, prýði-
lega skrifaður og þrunginn af
viti og sanngimi. Er hann einn
út af fyrir sig vel virði þessara
þriggja króna, sem bókin kostar.
Jakob Kristinsson.
----o----
Ný bók.
Heimilisguðrækni.
Nokkrar bendingar til helmiianna,
útg. af Prestafélagi íslands 1927.
Verð kr. 1.50 ób., kr. 2.50 í bandi.
Höfundar: Séra Ásmundur Guð-
mundsson, skólastjóri, Sigurður P.
Sivertsen prófessor og séra þorsteinn
Briem.
Bæklings þessa mun ekki hafa
verið enn getið í blöðunum, og
er hann þó áreiðanlega þess verð-
ur, að athygli almennings sé á
honum vakin. Nokkur nýjung er
það, að bæklingur í þessu formi
---—*,w>—"w——W'—
Munið hin skyru orð Vestur-íslendingsins Ásmundar Jóhannssonar á síðasta aðalfundi Eimskipafélagsins:

„Sú króna, sem fer út úr landinu, er kvödd í sídasta sinn“.
Kveðjið þér ekki yðar krónu í síðasta sinn, þar sem þess þarf ekki með.
Vátryggið alt, á sjó og landí, hjá Sjóvátryggingarfélagi Islands.
4

I heildsölu hjá:
Tóbaksverslun íslands h.f.
Best. — Odýrast.
limlent.

H.f. Jóa Sigmmtdaaoa & Co.
Áherala lögð á
ábyggileg viðskifti.
—JwMillur, svuntuspennur
lS&s&iáái og belti
ávalt fyrirliggjandi.
Sent með póstkröfu
um alt land.
Jón Sigmundaaon gallsmiöur.
Sínn SS8. — Laugaveg 8.
* ................. \
B. P. KALMAN
liæstaréttarmálaflutningsmaður.
JÓN ÓLAFSSON
cand. juris.
Málflutningur,
skuldainnheimta.
Hafnaratræti 15. Rvík.
Kafíibætirinn ,Sóleyé
Efnarannsókn hefir sannað, að hann stendur 1 engu á baki
þeim kaffibæti, sem bestur hefir þótt á landi hér. Atvik hafa sýnt,
að vandlátustu kaffineytendur þekkja ekki tegundimar í sundur
á öðru en umbúðunum.
Vilh. BjeiTegaard:
Jeg lofa . . . ?
Saga frá upphafi skátahreyf-
ingarinnar í Danmörku.
Besta bókin sem fæst handa
drengjum.
Verð kr. 5.00 og 6.50 í bandi.
Fæst hjá bóksölum.
Aðalútsala:
Prenfsmiðjan flcfa h.f.
2STý loó!k:I
Minn ingar
eftir Einar Þorkelsson fyrv. skrifstofustjóra. Eru það 8 sögur
um fágætar konur alþýðu. — Verð kr. 5,00 og kr. 6,60 í bandi.
:: :: :: Fást hjá öllum bóksölum. :: :: ::
Aðalútsala: Prentsmiðjan Acta h.f.
um heimilisguðrækni, er fram
kominn; en engin nýjung er hitt,
að enn eru uppi með þjóð vorri
margir ágætismenn, að sjálf-
sögðu innan prestastéttarinnar,
en einnig utan hennar, sem
leggja alvarlegt kapp á að glæða
trúar- og bænarlífið, og fegra og
fullkomna kristnihaldið í landinu.
Einir slíkra manna eru hinir mik-
ilsvirtu höfundar þessa bæklings.
Athygli sinni snúa þeir sérstak-
lega að heimilunum, eins og tit-
ill bæklingsins bendir til. Þar, á
heimilunum, telja þeir að nauð-
synlegt sé að leggja undirstöð-
una að heilbrigðu og staðgóðu
trúar- og bænalífi. Mun enginn
neita því, að þetta er hárrétt.
Til frekari skýringar á því,
hvað fyrir höfundunum vakir,
skal hér hafður upp kafli úr for-
málanum. Þar segir svo: „Reynsl-
an sýnir, að heimilisguðrækni og
heilagar venjur eru xnikilsvert
meðal til þess að glæða og örfa
trúarþrá og siðgæðisvitund heim-
ilismanna. Það er reynsla krist-
inna þjóða, að hvergi hafi andi
kristindómsins ráðið meiru, en á
kxistnum heimilum, þar sem
guðrækni hafi ríkt og mótað
heimilislífið. Slík heimili hafa öll-
um öðrum fremur verið miðstöðv-
ar góðra áhrifa, sem hafa sent
frá sér ómetanlega blessunar-
strauma til aixnara svæða mann-
lífsins. Frá góðum og guðrækn-
um heimilum hafa flestir þeir
vexið, sem mestir og bestir menn
hafa reynst í mannlífinu". . . .
„Þetta er almenn reynsla. En
hvergi hafa heimilin unnið meira
gagn í þessa átt, en þar, sem
strjálbygt er og samgöngur erf-
iðar. . . .“
Ritinu er skift í VI. kafla. I.
Bænin. II. Lestur í einrúmi. HI.
Húslestrar. IV. Við sérstök tæki-
færi á heimilinu. V. Tx*úarapp-
eldi barnaima á heimilinu. VI.
Tveir sálmar Hallgríms Péturs-
sonar. I flestum köflunum er
greitt úr efninu með undirskift-
ingum.
Má vænta þess, að ritlingur
þessi verði talinn eiga mikið og
gott erindi til kristins lýðs í
landinu, og að hann verði alment
keyptur. Engan þarf verðið að
fæla. Hafi höfundarnir þökk fyr-
ir starf sitt og áhuga, og Presta-
félagið fyrir að hafa kostað út-
gáfuna.
Ritlinguriim er 98 bls. og bóka-
skrá að auki. Pantanir sendist til
præp. hon. Skúla Skúlasonar.
Fyrsta vetrardag 1927.
Sig. Gunnarsson.
Ritstjóri: Jónas Þorbergsson,
Lokastíg 19. Sími 2219.
Prentsxniöjan Acta.