Tíminn - 21.01.1928, Síða 2

10
TIMINN
Forsetar Alþing
is 19 2 8
Guðmundur Ólafsson,
forseti Efri deildar.
Nefndakosningar.
Kosningar í fastanefndir þings-
ins féllu sem hjer segir:
Efrí deild:
Fjárhagsnefnd:
Tngvar Pálmason, Björn Kristjáns-
son, Jón Baldvinsson.
FJ árveiting anefnd:
Einar Árnason, Jóhannes Jóhannes-
son, Páll Hermannsson, Ingibjörg
H. Bjarnason og Erlingur Friðjóns-
son.
| Samgöngumálanefnd:
Pnll Hermannsson, Haildór Steins
son og Einar Ámason.
Landbúnaðamefnd:
Einar Arnason, Jónas Kristjánsson
<>g Jón Baldvinsson.
Sj á vnrút vegsnefnd:
Erlingur Friðjónsson, Halldór
Steinsson og Ingvar Pálmason.
Mentamálanefnd:
Páll Hermannsson, "Jón þorláksson
I Alþingi
Þingsetning.
Eins og lög stóðu til var Al-
þingi sett fimtudaginn 19. þ. m.
og hófst athöfnin kl. 1 e. h. með
guðsþjónustu 1 dómkirkjunni eins
og venja er til. Séra Friðrik Hall-
grímsson dómkirkjuprestur sté í
stólinn. I prédikun sinni kom
presturinn inn á kjamann í
stjórnmálum allra landa, en það
er viðhorf þeirra, er starfa að
opinberum málum, til alþjóðar,
sem fyrir er unnið. Benti hann á
og brýndi sterklega fyrir áheyr-
endum að sérdrægnin og vöntun
hins kristilega anda jafnt í opin-
beru lífi sem hinu einstaklings-
lega væri hin nagandi meinsemd
í fari hverrar þjóðar. — Ein-
mitt um þetta er tekist á í
stjómmálum landanna. Annars-
vegar eru samkepnismenn, með
ríka einstaklingshyggju, sem
vilja hlynna að hagsmunum
þeirra einstaklinga, sem teljast-
„hæfastir“. Hinsvegar eru um-
bótamenn í skipulagsefnum, sem
telja að hvert málefni beri að
leysa með almenningsheill fyrir
augum. — Á síðustu árum hafa
þeir menn, er trúa á réttmæti
hinnar dýrslegu samkepni og bar-
áttu manna í svonefndum þjóð-
félögum verið sviftir meirihluta
valdi bæði hér á landi og víðar á
Norðurlöndum. Þjóðimar gerast
meir hneigðar til skipulagsum-
bóta, félagshyggju og samvinnu.
Að guðsþjónustu lokinni gengu
þingmenn í Alþingishúsið og til
sæta. Las þá Tryggvi Þórhalls-
son forsætisráðherra upp boðskap
konungs, þar sem hann kallar
saman þingið. Lýsti forsætisráð-
herrann því yfir að sett væri 40.
löggjafarþing Islendinga. Var þá
hrópað nífalt húrra fyrir konung-
inum.
Gekk þá til forsetastóls Bjöm
Kristjánsson aldursforseti þings-
ins. Skiftust þingmenn í kjör-
deildir og var síðan fundarhlé
meðan kjördeildimar athuguðu
kjörbréf manna. Að því loknu
var aftur settur fundur. 1. og 8.
kjördeild lögðu eiijróma til að
kjörbréf þau er þær höfðu til at-
hugunar yrðu tekin gild. 2. kjör-
deild varð ekki á eitt sátt um
kjörbréf þm. Norður-ísfirðinga.
Lagði meiri hluti til að frestað
væri að taka ákvörðun um kosn-
inguna, en minni hlutinn lagðist
á móti því og vildi láta veita þm.
N.-ísf. þingmannsréttindi þegar í
stað eins og öðram þingm. Fram-
sögum. meiri hlutans var Magn-
ús Torfason en minni hlutans
Jón Þorláksson. Var tillagan um
frestun á ákvörðun samþ. með
25 atkv. á móti 17. Ástæðumar
fyrir þessari afstöðu voru mis-
fellur þær á kosningu í Norður-
ísafjarðarsýslu síðastl. sumar og
atkvæðafölsun, sem nú er undir
rannsókn. Er einsætt að rannsaka
beri afstöðu J. A. J. til þess
máls.
Forsetakosningar.
Að þessu loknu var gengið til
kosninga á forseta sameinaðs
þings. Við fyrstu kosningu
hlaut Magnús Torfason 19 atkv.,
Jóhannes Jóhannesson 15, Jón
Baldvinsson 5, en tveir seðlar
voru auðir. Hafði þá enginn hlot-
ið meirihluta greiddra atkvæða
og varð því að kjósa aftur. Hlaut
þá Magnús Torfason 20 atkv. en
Jóhannes 15, en sex seðlar voru
auðir.
Varaforseti Sameinaðs þings
var kosinn Ásgeir Ásgeirsson, en
skrifarar Ingólfur Bjamason og
Jón ólafsson.
Til þess að taka sæti í Efri
deild auk hinna landkjörnu þing-
manna voru kjörnir þessir menn:
Einar Árnason, Guðmundur ó-
lafsson, Ingvar Pálmason, Páll
Hermannsson, Erlingur Frið-
jónsson, Björn Kristjánsson,
Halldór Steinsson og Jóhannes
Jóhannesson.
Síðan skipuðu þingmenn sér í
deildir og voru kosnir forsetar
deildanna. 1 Efri deild var kosinn
Guðmundui- Ólafsson með 8 atkv.
en Halldór Steinsson hlaut 6. 1.
varaforseti var kosinn Jón Bald-
vinsson, 2. varaforseti Ingvar
Pálmason. Skrifarar Einar Áma-
son og Jónas Kristjánsson.
I Neðri deild var kosinn forseti
Benedikt Sveinsson með 14 atkv.,
Magnús Guðmundsson hlaut 9, en
4 seðlar voru auðir. 1. varaforseti
var kosinn Þorleifur Jónsson og
2. varaforseti Jörundur Bryn-
jólfsson. Skrifarar vom kosnir
Halldór Stefánsson og Magnús
Jónsson.
og Erlingur Friðjónsson.
Allsherjamefnd:
Jón Baldvinsson, Jón þorláksson og
Ingvar Pálmason.
Neðri deild:
FJárhagsnefnd:
Hannes Jónsson, Ólafur Thors,
Halldór Stefánsson, Sigurður Eggerz
og Héðinn Valdemarsson.
FJ árveitinganefnd:
Ingólfur Bjamason, Pétur Ottesen,
þorleifur Jónsson, Jón Sigurðssori,
Magnús Torfason, Haraldur Guð-
mundsson og Bjarni Ásgeirsson.
S amgöngumálanefnd:
Hannes Jónsson, Hákon Kristófers-
son, Gunnar Sigurðsson, Magnús
Guðrmindsson, og Sigurjón Á. Ólafs
son.
Landbúnaðarnafnd:
Jörundur Brynjólfsson, Jón Ólafs-
son, Bernharð Stefánsson, Einar Jóns-
son og Lárus Helgason.
SJávarútvegsnefnd:
Sveinn Ólafsson, Jóhann Jósefsson,
Sigurjón Á. Ólafsson, Óiafur Thora og
Jörundur Brynjólfsson.
Mentamálanefnd:
Árgeir Ásgeirsson, Magnús Jónsson,
Bemharð Stefánsson, Jóhann Jósefs-
son og Lárus Helgason.
Allsheri amefnd:
Sveinn Ólafsson, Magnús Guð-
mundsson, Gunnar Sigurðsson, Há-
kon Kristofersson og Héðinn Valde-
marsson.
Stjórnarfrumvörp.
Eftirfarandi stjómarfrumvörp-
um var útbýtt í þinginu þing-
setningardaginn:
1. Frumv. til fjárlaga fyrir árið
1929.
2. Frv. t. fjáraukalaga fyrir áriö
1926.
3. um samþykt á Landsreikningn-
um 1926.
4. um frnmlenging á gildi laga um
verðtoll.
5. um breytingu á lögum 37, 27.
júní 1925 um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til þess að innheimta ýmsa
tolla og gjöld með 25% gengisvið-
auka.
6. um breytingu á lögum nr. 16,
13. júní 1925 um breytingu á 33. gr.
laga 7.1, 28. nóv. 1919 um laun em-
bættistnanna.
7. um heimild handa ríkisstjórn-
inni til ríkisrekstrar á víðvarpi.
8. um sundhöll í Reykjavík.
9. um heimild fyrir landsstjómina
aö byggja hús fyrir opínberar skrif-
stofur.
10. til hjúalaga.
11. um smíði og rekstur strand-
ferðaskips.
12. um dýralækna.
13. um e.ftirlit með verksmiðjum og
vélum.
14. um lífeyra fastra starfsmanna
Búnaðarfél. íslands.
15. um nokkrar breytingar á hegn-
ingarlöggjöfinni og viðauka við hana.
----o---
r
A víðavangí.
Þingrn. N.-ísfirðinga.
Mbl. í gær ærist með öllu út af
frestun þingsins á ákvörðun um
kjörbréf þingm. N.-Isfirðinga.
Telur það, að af því að atkvæða-
fölsunin í N.-ísafjarðarsýslu hafi
einnig snert kosningar í Stranda-
sýslu og ísafjarðarkaupstað, þá
beri að vísa þingmönnum þeirra
kjördæma úr sætum sínum. En
kosning þessara manna var ein-
róma samþykt. Mun og ástæðan
fyrir frestuninni ekki hafa verið
sú, að gert sé ráð fyrir að endur-
kosning um sömu frambjóðendur
myndi breyta aðalniðurstöðu.
Hitt er heldur að óviðkunnanlegt
mun þykja að leyfa hiklaust
þingsæti þeim manni, sem kosinn
hefir verið í kjördæmi, þar sem
sannað er að atkvæðafölsun hef-
ir farið fram og að því er líkur
benda til í kjörliði hans, meðan
það mál er undir rannsókn. Með-
an dómur er ekki genginn í mál-
inu verður að telja óupplýst á
hvem hátt það kann að snerta
Stefán frá Hvltadal
Helsingjar. — Rvík. 1927.
„Ó guð, án þín er létt vor list
og lífið eítirsókn í vind.
í trúnni á þig og kærleik Krists
er kynslóðanna svalalind".
Þetta erindi er í einu kvæði
Stefáns í „Óði einyrkjans“, sem
út kom 1921. Það er sú eina af
bókum Stefáns, sem valdið hefur
hneykslum, og var mest rætt um
eitt ástalífskvæði í þeirri bók,
sem engra hluta vegna var þess
vert. Ein setning í því er hálf-
klúr, niðurlag þessa erindis:
„Hún sagðist vera saklaus —
því að í þeim ljóðlínu, er stráks-
legur tónn, sem ekki hæfir slíku
skáldi sem Stefán er. En annars
er kvæðið hvergi svo, að ástæða
væri til að rífa klæði sín. Annað
mál er það, að slík kvæði má
kalla þarfleysu. En hneykslum
valda þau helst, ef einhver fer
að smjatta á því, sem gera má
klúrt í meðferðinni, og svo fór
Stefáni, alveg eins og Fröding fór
áður um „Morgundraum“ sixm.
En hvorki Fröding né Stefáni var
nein þörf að kveða um svo
óskáldlega hluti, nje ganga svo
nærri yrkisefni sínu, að virða
mætti til klúryrða. Eg minnist á
þetta hér, af því að Stefán hefir
ófyrirsynju legið undir álasi fyr-
ir þetta kvæði, vegna þess að
það var fært til verri vegar með
ómaklegu og glánalegu lofi. En
um snildarkvæði hans í þeirri
sömu bók hefir minna verið talað.
Þessi nýjasta bók Stefáns,
„Helsingjar“, hefst á trúarsálmi:
Vexilla Regis (Merki konungsins,
þ. e. krossinn); það er fagur
sálmur og innilegur. En allur
fyni hluti bókarinnar er trúar-
sálmar eða helgikvæði og katólsk
Ijóð. Einna fegurst em fyrsti
sálmurinn og „Heilaga móðir“.
Það hefst svo:
Heimta lýðinn hæstu jól
herrans fyrir veldisstól;
gef að lífs míns giftusól
gangi heið til viðar:
Fagnað eilífs friðar!
Skírlegt gjör fyrir Skaparans ráð
skáld hins forna siðar!
Lát þú Drottins liknarbál
lýsa hverri vökusáll
Áður liýsti íslenskt mál
árdagsgeisla þína.
Skáldin fornu skína.
Líkna þú, Móðir, lýða kind!
Leys þú tungu mína!
Sum önnur þessara kvæða em
íburðarmeiri og dýrar kveðin, svo
sem hrynhenda til van Rossum
kardínála og „Þorlákur biskup
helgi“.
Víða í þessum kvæðum er fyll-
ing trúar og innileika, og sá
hreinleiki sársaukans, sem er
kjaminn sjálfur í mörgu því feg-
ursta, sem Stefán hefir ort. En
þar sem hann kveður dýrast,
verður það stundum á kostnað
innileikans, eins og er í „Heil-
agri kirkju“. Sú drápa er frábær
að bragfegurð og málkyngi; hún
er glæsileg og tiginmannleg, en j
líkust konungakvæði. Það vantar
í þá drápu eitthvað það, sem
maður finnur í þessum einföldu
orðum séra Einars í Heydölum:
„Með visnasöng eg vögguna þína
hræri“.
Einhvem kynni að undra það,
að skáldið, sem gaf út „Söngva
förumannsins“, brennandi, taum-
laus ástaljóð, fyrir tæpum.10 ár-
um, skuli nú yrkja sálma og ka-
tólsk trúarkvæði. En þetta em
engin fjarskaleg umskifti. Því að
innileikinn, jafnvel í ástakvæðum
Stefáns, er oft trúarlegs eðlis.
„Hve Eysteins Lilja er innfjálg
af ást hans til jarðneskrar konu“,
segir hann sjálfur. Guðagáfa
Stefáns er ríki og djúp tilfinning-
anna. En viðkvæmni og heitar til-
finningar geta snúist hvort held-
ur í munaðarlíf eða í meinlæti
hins helga manns, eftir því sem
með er farið. Og hver mundi
greina til fulls milli hins jarð-
neska og andlega kærleika?
„Erla“ Stefáns, sem er perlan
meðal ljóða hans og ein dýrasta
perla íslenskra bókmenta, hefði
eins vel getað snúist í bænarsálm
eða í dýrðaróð til guðsmóður.
I einu kvæði segir Stefán:
Hvert göfugt hjarta á sér helgidóm.
þar anga skínandi eilífðarblóm,
hver hugans göfgi því blóm sín bar,
og Guð er daglega gestur þar.
Ef hræðir þig lífsins tál og tóm,
þn flýðu í hjarta þíns helgidóm
og teyga frá rósunum trú og þrótt,
svo ilmi blandist hver andvökunótt.
Ef syndin þjer hjálpar til sigurs
í þraut,
er gróðurinn horfinn og Guð á braut.
þér hlustandi sáuð, er himnamir
skópust
og hafdjúp leystust úr dróma.
é
Og hjörtu yðar vér heyrum
—því harpan var jarðríki geymd—
i hofskálum aldanna heyrast þau
slá,
en hinna þögnuð og nafnlaus
gleymd.
Ekki veit eg-, hvað mætti kalla
trúarljóð, ef ekki þetta. En þetta
er í „Söngvum förumannsins" og :
þetta hefir Stefán ort í æsku,
samtímis ástakvæðunum, þeg-ar :
„sjö voru jafnan sólir á lofti"
og hann kvað þetta:
í gæfunnar stað kaus eg
konunnar ást i
og kvæði og dýrar veigar,
þegar hann kvað um skarlat og ;
flos skógarins, og þetta: ,
Nú kem eg, Gleði, í kvöld
á þinn fund
og kyssi í auðmýkt þinn fót.
Skáldið unga tekur með auð- j
mýkt á móti gjöfum sjálfrar ;
gleðinnar. Það er trúareðlið í í
lund hans og lotning hans fyrir
tign lífsins, í hverri mynd sem
hann leitar þess.
Síðari hluti „Helsingja“ er ver-
aldleg kvæði, og er þar fyrst
„Þér skáld“.
þér skáid frá útsævi alda
við upprás töfrandi ljóma,
Frá gulnuöum bókarblööum
hin blessaða angan streymir —
sem meyjunnar vangi er mýktin
í hætti,
er minningar yðar geymir.
Og sjálfur eg lifi þá sælu,
er sál yðar töfraði mest,
og stjörnubjört hvolfþekja
aldanna yfir
þeim ársal, er hýsir mig þreyttan
gest.
Næst er erfidrápan um Bjarna
frá Vogi. Það er langt kvæði, en
veldur ekki sjálfu sér; ádeilan á
andstæðinga Bjarxia er alt of lítil-
mótleg og gerir það að dægur-
kvæði, því að seinni tíminn lítur
rólegum augum á þras fortíðar-
innar. Eins er það, að stjómmála-
þóf Bjama hin síðustu ár getur
síst aukið á orðstír hans. Hitt er
heldur, að hann hafði svo mikl-
um manni að má pólitískt, að
þau ár munu ekki skerða sæmd
hans. Hann mun gnæfa yfir ald-
irnar sem fullhuginn, sem ekki
kunni að hræðast
. . . málsnjall betur manni hverjum,
miklu hæstur drengskap öllum.