Tíminn - 15.09.1928, Blaðsíða 2

162
TIMINN
mikla stjórnmálataflborð fá vart
orða bundist. Er nokkurt vit í
orðum þeirra manna, sem nú lofa
fríði? Er nokkur vottur af sam-
ræmi í því að gera samninga um
frið og skrifa undir hátíðlegar
yfirlýsingar, þegar miljónum á
miljónir ofan er varið til að undir-
búa ófrið?
Hamingjan má vita! í nýút-
komnu ensku blaði er grein um
Kelloggs samninginn. Höfundur-
inn er reyndur stjómmálamaður.
Hann er vantrúaður á friðará-
huga þeirra, sem að samningunum
standa. Það að hann er framkom-
inn er tóm tilviljun. Stjómir
stórveldanna hafa allar orðið að
dansa með í leiknum — þó nauð-
ugar séu — því að allir vilja heita
friðarvinir.
Svo svartsýxm er þessi Eng-
lendingur á friðarmálaáhuga
hinna leiðandi manna. En samt
örvæntir hann ekki um, að samn-
ingurinn geti haft einhver áhrif.
Hann bendir á að málið hafi vak-
ið mikla athygli meðal almenn-
ings, í Evrópu að minsta kosti.
Og alþýða manna er í rauninni
alstaðar friðsöm og kærir sig ekki
um að láta lífið frammi fyrir
fallbyssukjöftunum. Greinarhöf.
heldur, að þjóðimar sjálfar muni
krefjast þess, að stjómmála-
mennimir efni loforð sín án und-
anbragða.
----o-----
f.-r~ •'Mtiz*r. <
Fékk ekki að fara.
Magnús Guðmundsson situr nú
heima meðan samherjar hans
hervæðast. Ekki þykir líklegt að
þetta sé fyrir neinn kinnroða sem
Magnús telji sig þurfa að bera
gagnvart almenningi, og kemur
mönnum því í hug að Ihaldsmenn
vilji láta telja sér til nokkurrar
sómatilfinningar að Magnús skuli
ekki fá að fara. En drengilegt er
það ekki af flokksbræðrum Magn-
úsar að senda hann fyrst í Krossa-
nes, þvinga hann til þess að fram-
kvæma útburð á sínu eigin af-
kvæmi, tóbakseinkasölunni, horfa
á hann hláupa í dyr hæstaréttar
til þess að milda sök af pólitískri
frændrækni og vilja síðan ekki við
hann kannast fyrir mönnum. Er
mönnum í þessu sambandi minnis-
stætt að Morgunblaðið talaði fátt
um fundaferðalag Magnúsar um
Norðurland í vor, en því meir
um aðra. Ber alt að sama brunni.
Á víðavangi.
Til stjórnmálafunda
hefir miðstjórn Ihaldsflokksins
boðað á tveim stöðum í Vestur-
Skaftafellssýslu og tveim stöðum
í Rangárvallasýslu. Lögðu I-
haldsmennimir Jón Þorláksson,
ólafur Thors og Jón Kjartansson
upp í ferðalag til funda þessara
á mánudag, en Framsóknarmenn-
imir Jónas J ónsson, Ásgeir Ás-
geirsson, Bjami Ásgeirsson og
Jónas Þorbergsson á þríðjudag.
Samferða þeim urðu Jafnaðar-
mennirnir Jón Baldvinsson og
Haraldur Guðmundsson. Á mið-
vikudag tók Sigurður Eggerz sig
upp og ætlar að tölta í hælinn á
þessa sömu fundi. Mun það vera
af nærgætni við Dalamenn að
Sigurður reynir á þennan hátt að
leyna sambandi sínu við íhalds-
flokkinn,en þótt fyrirhyggja hans
sé mikil í þessu efni, þá hrekkur
hún samt ekki til. Varð honum
það á, að láta Ihaldsmenn sjá sér
fyrir fararskjóta og var hross
Sigurðar rekið vestur í Fljótshlíð
ásamt hrossum Ihaldsmanna og
látið bíða hans þar á þriðja dag.
Sannar þetta litla atvik mikið
þeim mönnum sem gjörst þekkja
nákvæmni Sigurðar á úthlagðan
eyri. En Ihaldsmenn telja ekki
eftir sér að setja hross undir Sig-
urð, enda mættu þeir í einhverju
sjá við hann alla þá fylgispekt
sem hann hefir sýnt þeim í
seinni tíð. *
Ósamhljóða vitni.
Fyrri daginn sem fararskjóti
Sigurðai- Eggerz á stjómmála-
fundi Ihaldsins hvíldi sín lúnu
bein í Fljótshlíðinni og beið Sig-
urðar, sagði Sigurður málkunn-
ingjum sínum í Reykjavík úr
ýmsum flokkum að hann mundi
hvergi fara á fundi þessa. Er
Sigurður Eggerz illa kominn þeg-
1 ar hann þarf orðið að fara huldu
| höfði þangað sem talað er um
1 landsins gagn og nauðsynjar! *
Hið nýja stjórnarfar.
Starfsmenn þeir sem með hönd-
um hafa afhendingu spánarvína
hér í Reykjavík, munu um all-
langt tímabil hafa veitt því eftir-
! tekt í hvert sinn sem eitt af
millilandaskipunum kom hingað,
fram að stjórnarskiftunum, að
| mjög dró úr sölu hinna löglegu
vína, og einkum til þeirra, sem
grunur lék á að létu vöru þessa
frá sér aftur. Vöruðu áhrif þessi
venjulegast um hálfan mánuð
eftir komu skipsins. Úr því komst
vínsala ríkisins aftur í samsvar-
andi horf. Bendir alt til þess að
fjölgun tollvarða valdi því að
engra slíkra áhrifa verður nú
vart við komu þessa sama skips,
né annara. Er ekki við því að bú-
ast að okkar þjóðfélag, fremur
en önnur, geti átt alt undir
drengskaparorði hinna mörgu
innflytjenda þegar um bann- og
tollvörur er að ræða. Enda mun
hin sífelda ádeila thaldsritstjór-
anna á aukning tolleftirlitsins af
öllum almenningi við sjávarsíð-
una a. m. k. vera skilin eins og
sár ílöngun í brennivín! *
Liðsbónin.
Sigurjón Pétursson verksmiðju-
stjóri á Álafossi biður um að
leiðrétt sé missögn, er hann telur
verið hafa í smágreininni „Liðs-
bónin á Álafossi“ í síðasta blaði
Tímans. Kveður hann liðsbónina
ekki hafa faríð fram á fánahátíð-
inni heldur á frídegi verslunar-
| manna. Hafi hann þá leigt stað-
inn til hátíðarhalds en alls eigi
hlutast til um ræðuhöld þann
; dag. — Ekki þóttist Tíminn hafa
: ástæðu til að fara þess með öllu
j dulinn, að áhugi Sigurjóns fyrir
I því að hér væri ekki málum
blandað, stafaði öðrum þræði af
! óbeit á því, að vera á einn eða
annan hátt bendlaður við liðsbón
I þein*a félaga Jóns og Sigurðar.
Valtýr og ræktunin.
Út af grein Tímans: „Máttur
moldarinnar“ ræðst Valtýr á land-
búnaðarstefnu Framsóknar. Höf-
uð stefnumunur flokkanna í at-
vinnumálum er þessi: Framsókn
vill snúa huga þjóðarinnar að
ræktun og viðreisn sveitanna;
hvetja hana til að leggja fé sitt
á tryggari staði, — í gróðrarsjóð
jaröar. — íhaldsmenn vilja halda
óskertri aðstöðu sinni til þess að
hai'a alt veltufé þjóðarinnar
handa á milb og beita því til
eigin gróðabragða. Vitanlega er
Valtý einkar geðfelt að verja
þessa þjóðhættulegu stefnu, af
því að hann er þar að verja sína
eigin jötu. Þess vegna tekur hann
nú undir óp Jóns Þorlákssonar og
íleiri Íhaldsmanna um, að bændur
séu gerðir að ómexmum og öl-
musulýð með því að veita þeim
hagfeld lán til nýyrkju og varan-
legra húsabóta. — Hugarþel Val-
týs vex*ður markað einkum af
tvennu: I fyrsta lagi ámælir hann
Tímanum fyrir að hvetja til lán-
veitinga í trygga staði til búxxað-
arumbóta, meðan hann sjálfur
breiðir sníkjubros sitt yfir alt
andlitið frammi fyrir hinum raun-
verulega ölmusulýð landsins, hús-
bændunum, sem hafa fengið að
gjöf á annan tug miljóna af fé
landsmanna. — 1 öðx*u lagi: Nú
þykir honum bændum ger hneisa
með landbúnaðarlána-stefnu Tím-
ans, en meðan hann var í þjón-
ustu ræktunarmálanna, þótti hon-
um aldrei varið nógu fé, til sjálfs
sín og ferðaflangurs síns um
landið. Norður-Þingeyingum er
enn í fersku minni, er hann reiddi
þar um sveitir alt sitt hús og
hafuxrtask á eigi færri en sautján
hestum. En ekki þótti hann reiða
„áveitu“-vitið í þverpokum.
Ekki er ein báran stök.
Vörður sagði á laugardaginn
var, að Tíminn hefði ráðist á Jón
heitinn Magnússon með „verstu
bi’igslum“. Með þessum ummæl-
um mun blaðið eiga við grein í
Tímanum nýlega, þar sem laun
Ihaldsráðherranna voru reiknuð
á sama hátt og Mbl. reiknar laun
núverandi ráðherra. I grein þess-
ari var ekkert stygðaryrði mælt
í garð Jóns heitins Magnússonar
en aðeins nefndar nokkrar fjár-
upphæðir, sem sá ráðherra lét
gi-eiða sjálfum sér til ferða-
kostnaðar o. fl. á stjómarárum
sínum. En eitthvað meira en
lítið hlýtur að hafa verið bogið
við þessar ráðstafanir J. M.,
fyrst Vörður telur það „verstu
brigsl“ í hans garð að nefna þær
á nafn.
Þingtíðindi Ihaldsflokksins.
Eins og kuxmugt er, hefir
Magnús Jónsson fyrverandi
bankaráðsmaður samið ný þing-
tíðindi frá síðasta Alþingi. Mun
miðstjórn Ihaldsflokksins þar
þykja hæfilega hallað réttu máli.
Sýnilega kann hún ekki við hina
; hlutlausu frásögn þingskrifar-
anna, þrátt fyrir þá rækilegu að-
| gerð, sem M. G. framdi á eldhús-
^ dagsræðu sinni. öánægja Ihalds-
( manna með Alþingistíðindin er
talandi vottur þess, hvemig
| flokknum líður í sambúðinni við
sannleikann.
i
j
Thorkiliiisjóðurinn.
Síðasta sporið á stjómaraf-
glapa ferli Magnúsar Guðmunds-
sonar var ráðstöfun hans á gjafa-
sjóði Jóns Þorkelssonar. Framdi
M. G. það reginhneyksli að varpa
sjóði þessum í hendur leynifélagi,
sem dylur starfsemi sína og fyr-
irætlanir öllum almexmingi. Svo
langt gekk M. G. þá í pólitískri
ósvífni, að hann hlaut ámæli fyrir
frá flokksmönnum sínum engu
síður en andstæðingum. Núver-
andi dómsmálaráðherra hefir nú
ónýtt þessa dæmalausu ráðstöfun
fyrirrennara síns og séð svo um,
að hægt verði að nota sjóðinn
samkvæmt tilgangi gefandans. En
Morgunblaðið, sem ekki þykist
ofgott til að klóra í bakkann
fyrir Magnús Guðmundsson, hefir
alt ilt á hornum sér út af því að
skemdarverk hans er stöðvað.
Gerir það sig digurt út af því,
að manni úr Framsóknarflokkn-
um hefir verið veitt dálítil fjár-
upphæð að láni úr sjóðnum. En
hingað til hefir verið siður að
ávaxta sjóðinn hjá einstökum
mönnum. Annast skrifstofustjóri
einn í stjómarráðinu reiknings-
hald hans og ráðsmensku. Væri
innan handar, ef Mbl. óskar, að
. birta ski’á yfir það fé, sem Þór-
arinn á Hjaltabakka og fleiri
Ihaldsmenn hafa fengið að láni
úr honum og öðrum sjóðum, sem
| varðveittir era í stjórnarráðinu.
; En fróðlegt væri að vita, hvaðan
i Mbl. hefir vitneskju sína um þær
| athafnir, sem fara fram innan
| veggja stjómarráðsins og ekki
; tíðkast að birta opinberlega. Væri
| ef til vill ástæða til að koma þar
' í kring ennþá rækilegri korkfóðr-
i un en þeirri, sem gerð var í
fyrrahaust og varð hneykslunar-
hella Mbl.ritstjórunum og öðram
þeim mönnum, sem samúð hafa
með því að standa á hleri á opin-
berum stöðum.
Fátæki maðuriim og lambið.
Rithöfundur nokkur skrifaði
nýlega um Sig. Eggerz og „sjálf-
■ stæðismálið“.I því sambandi talaði
! hann um „fátæka mannsins ein-
j asta lamb“. Bregða þau orð upp
i skýrri en dapurlegri mynd af
I pólitískri örbyrgð Sigurðar. Hann
I er „fátæki maðurinn“ í íslenskum
! stjómmálum. Og „stóru flokk-
amir“ hafa tekið lambið frá hon-
um.
Var um sig.
Rétt um það leyti sem blaðið
er að fara 1 pressuna, kemur
fregn um það, að Sigurður Egg-
erz hafi ekki farið austur á mið-
vikudag eins og hann hafði gert
ráð fyrir. Hefir hann sýnilega
heyrt, að kominn væri upp kvis
um flutning íhaldsmanna ó hrossi
hans. Ekki verður annað sagt en
að Sigurður sé var um sig!
Kaflar ur íimræðu
eftir
Jónas Jónsson dómsmálaráðherra.
[Magnús Jónsson alþm. átti mik-
inn þátt í því, að umræðurnar um
Hnifsdalsmálið á þingi í vetur sner-
ust upp í almennan eldhúsdag. Réðst
hann á stjórnina og einkum J. J.
með ofsa og óklerklegu orðíæri. J. J.
svaraði í ræðu og birtast kaflar úr
henni hér á eftir. Eftir það dró mjög
mátt úr Magnúsi og mun hann hafa
unað illa hlut sínum. En nú hefir
hann leitað uppreisnar í því að
dreifa út um landið pésa nokkrum
með ómerkilegu slúðri um andstæð-
inga sína i þinginu].
I þriðja skifti, sem hv. þm.t)
kemur fyrir almeimingssjónir, er
það sem nýkosinn þm. Reykvík-
inga. Þeir keptu um þá kosningu
hv. 3. landsk., fyrv. fjármrh.,* 2)
og hann. Þeir vora þá mjög sinn
á hvoru máli. Var núv. hv. 3.
landsk. stoð og stytta Jóns sál.
Magnússonar, en hv. 1. þm. Reyk-
víkinga3) var þá svarinn óvinur
hans, og því ákaflega mikið á
móti núv. formanni íhaldsflokks-
ins. Hann hældi sér meira að
segja opinberlega af því, að hann
hefði fengið 1400 atkvæði hér í
*) Skammstöfun fyrir: háttvirtur
þingmaður.
2) þ. e. Jón þorláksson.
a) Magnús Jónsson er nú 1. þing-
maður Reykvíkinga.
Reykjavík við kosninguna fyrir
það eitt að vera á móti þeim
manni séi’staklega. Þennan sama
mann studdi hann svo reyndar
til stjóraar, þegar íhaldsstjórnin
var mynduð á þinginu 1924.
Á þingi lét hv. þm. iðulega ljós
sitt skína 1 þessum anda. Hann
hafði verið studdur til kosninga
af þeim flokki, sem nú kallar sig
frjálslynda flokkinn, og það má*
segja, að dagblaðið „Vísir“, sér-
staklega þávei’andi ritstjóri þess,
Jakob Möller, hafi gex*t það, sem
dugði, til þess að koma honum á
þing. En á þingi var háttv. þm.
svamasti óvinur þess maxms.
Eg ætla nú, með leyfi hæstv.
forseta, að leyfa mér að lesa upp
úr Alþingistíðindunum það, sem
hv. þm. (MJ) segir þá á þingi um
stjórn Jóns Magnússonar. Hann
er þar að lýsa því, hve stjórnin
sé veik og lítilfjörleg. Hann seg-
ir þá meðal annars:
„Eitt af því, sem kvartað er
undan nú, og ekki ófyrirsynju,
um land alt, er glundroðinn, sem
nú hefir verið um tíma ríkjandi.
! — Hvar liggur nú orsök þessa?
| Hvað veldur þessum glundroða
og hvað getur kipt þessu í lag?
Menn geta kanske svarað þessu
dálítið mismunandi, en þó hygg
eg, að bróðurparturinn hljóti að
falla í skaut stjómarinnar og að
þaðan sé að vænta einu verulegu
bótarinnar við þessu stóra meini.
Stjórnin hefir stuðlað að þessum
glundroða með því að vera sjálf
1 eilííum glundi’oða, — forðast að
lxafa skýra afstöðu eða stefnuskrá
sem flokkum hafi getað skift
með eða móti“.
Síðar bætir hann við:
„Hvenær hefir maður heyxd
getið um stefnu þessarar hæstv.
stjórnar, stefnu, sem marki af-
stöðu hennar til meira en eins
máls í senn? Hún heldur fram
þessu og hinu, en festan er sú,
að jafnskjótt og móti er andað,
hvort heldur af bakarafélagi bæj-
arins eða efri deild Alþingis, eða
viðskiftanefnd, þá legst hún flöt
og segir: Farið þið með þetta
eins og ykkur lystir, við leggjum
enga beina áherslu á þetta. Og
meira að segja, hún lýsir yfir
því, þegar eitt höfuð „princip“-
spursmál hennar var svæft með
rökstuddri dagski’á: Þetta var,
sem við einmitt vildum helst“.
Slíka takmarkalausa fyrirlitn-
ingu hafði hv. 1. þm. Reykv. þá
á þeim mönnum, sem einmitt
sumir eru núverandi húsbændur
hans. Ef hann hefir sagt satt þá,
að þeir væra svona ráðalausir og
ófullkomnir, þá er engin von til
þess, að þeir séu orðnir englar
dálitlu seinna.
En það er nú svo sem síður en
svo, að álitið á hv. þm. sé gagn-
kvæmilega miklu meira eða glæsi-
legra í íhaldsherbúðunum. Jón
sál. Magnússon tók það oft og
greinilega fram, hvað sér fynd-
ist þetta dæmalaust lítilfjörlegur
og leiðinlegur maður. Og það vill
svo vel til, að til eru orð núv.
foiTn. Ihaldsflokksins sjálfs, sem
sýna vel, hvexd álit hann hefir þá
haft á þessum hv. þm. Þau orð
eru prentuð í D-deild Alþt. 1921,
bls. 526, og hljóða þannig:
„Hv. þm. (MJ) talaði um, að
þeir, sem greiddu atkv. með dag-
skrártill. minni, væru að lepja
slepju. Röksemd er þetta ekki,
fremur en annað, sem hv. þm.
(MJ) ber fram. En þetta orðatil-
tæki var honum sjálfum svo eink-
ai’ samboðið, því að ekkert af
því, sem menn verða varir við í
þessum sal, líkist meir slepju en
það, sem fram gengur af munni
þessa hv. þm. (MJ). Það er þunt,
— ekki alveg eins og vatn, held-
ur ámóta og slepja. Það rexmur
stanslaust eins og slepja, og það
er uppfylt af allra ósmekklegustu
orðatiltækjum, og þess vegna ó-
geðslegt — eins og slepja“.
Nú er jeg þá búinn að sýna,
með hverjum hætti þessi hv. þm.
komst inn í pólitískt líf.
Næsta stig hans er að snúa við
blaðinu og yfirgefa það blað, sem
komið hafði honum á þing, og þá
sérstaklega ritstjóra þess, Jakob
Möller, og leggja sig flatmagandi
fyrir fætur þeirra, sem svo
greinilega höfðu spottað hann og
farið svo háðulegum orðum um
hann.
Af því að hann sá, þegar hann
athugaði málið betur, að það
myndi verða rýmra um sig og
vera meiri von til fanga hjá
stærri flokkunum, og það sem
líklega hefir ráðið mestu, hann
hefir búist við að kunna betur við
sig í flokki með ennþá verri og
ógeðslegri möxmum en voru í
hans eigin flokki.
Að minsta kosti er engin önn-
ur skynsamleg ástæða sjáanleg
til þess, að snúningurinn skyldi
verða svo snöggur og heiftarleg-
ur sem raun er á orðin, þegar
hann svo stuttu eftir það, að
hann gaf þessar lýsingar sínar á
Ihaldsforingjunum, var alt í einu
orðinn vistráðið hjú á Ihalds-
heimilinu og var hafður til þess
að aðstoða þessa fornu höfuð-
fjendur sína gegn fomum sam-
herjum. Síðan haxm gafst upp og
gekk á hönd féndum sínum, hefir
hann flatmagað fyrir fótum
þeirra og hefir virst kunna þar
vel við sig. Hefir hann yfirleitt
verið það áhald, sem húsbændur
hans hafa gripið til til sóðalegri
vei’ka í flokknum.
Hv. 1. þm. Reykv. hefir flutt
fyrirspumir, eina eða tvær a. m.
k., til stjómarinnar nú á þessu
þingi. Eg vona, að það þyki ekki
of mikið yfirlæti, þó að eg geri
ráð fyrir, að hann hafi lært af