Tíminn - 22.09.1928, Blaðsíða 3

Tíminn - 22.09.1928, Blaðsíða 3
TlMINN 167 irleitt verið góð nema allra síðast. Heyfengur mun vera til muna minni en í fyrra. Afli á togara hefir verið fremur tregur upp á síðkastið og verð á ís- fiski lágt í Englandi. Norskt skip, Varild, strandaði ný- lega á Siglunesi, og er talið að það muni ekki nást út aftur. það var á leið til Siglufjarðar til að taka farm lijá verksmiðju dr. Pauls. það hafði meðferðis kol og tómar olíutunnur. Innflutningur. í ágústmánuði voru fluttar inn vörur fyrir kr. 4.769.276.00. þar af til Reykjavíkur fyrir kr. 2. 199.811.00. Ragnar Ólafsson kaupmaður frá Akureyri andaðist í Kaupmannahöfn 14. þ. m. eftir langa og þunga legu. Hann var alkunnur dugnaðar- og atorkumaður og einn af auðugustu mönnum þessa lands. ísland og Kelloggs-samningurinn. p. 27. ágúst skrifuðu fulltrúar 15 þjóða undir ófriðarbanns-sáttmála Kelloggs, en þegar daginn eftir var tilkynt, að 48 þjóðum öðrum yrði boðið að skrifa undir samninginn. Búist var við að allar þessar þjóðir myndu láta skrifaundir samninginn, og standa þá 64 þjóðir að samningi þessum. (Frakkland bauð og Rúss- landi að skrifa undir samninginn og var það lx>ð þegið). í The New York Times eru talin upp þau 48 ríki, sem boðið hefir verið að skrifa undir samninginn. Er ísland eitt þessara rikja. Talið er víst, að fleiri þjóðir muni skrifa undir þennan samning en nokkurn annan, sem til þessa hefir verið gerður. Úr bréfi að vestan. Hér hefir tíðar- farið verið einmuna hagstætt síðari hluta sumarsins og sumarið óvenju- langt. Kuldar í júní og þurkar í júli drógu þó mjög úr grassprettu og heyfengur er sumstaðar með minna móti en verkun afbragðsgóð. Má það sín mikils, að hey munu sérstaklega góð. Árferði til sjávarins er þó öllu betra. Óvenjugóður afli, ódýr íiskiþurkun vegna þurlcanna og fiskverð mjög gott. Afkoman mun því óefað verða í besta lagi. Að vísu hefir síldin brugðist nokkuð vegna hinnar miklu smokkfisksgöngu, er tvístraöi henni á flótta, eins og hans er vis venja. Hæstu reknetabátar munu hafa fengið um 7—800 tunnur og er það nær því helmingi minna en þeir liæstu hafa stundum veitt undanfarandi ár. — En mikið bætir það úr skúk, að síldin mtin nú selj- ast talsvert betur, — alt að þriðj- ungi líklega, en t. d. í fyrra. Mun það fyrst og fremst samtökunum að þakka (einkasölunni), og svo því, að framboðið er minna en stundum áður. Telja fróðir menn að svo muni nú fara í sumar sem líklega sjaldan eða aldrei hefir áður komið fyrir: að allir hafi nú sæmilegan hag af síld- veiðum og sölu. Blaðið Vesturland á ísafirði hefir tekið sér fyrir hend- ur að reyna til að ófrægja samtök- in, hið skipulagsbundna starf, sem síldareinkasalan er. Enginn sem þekkir blað þetta og ritmáta þess, tekur það alvarlega, en söm er þess iðja. það hefir allajafna verið svo síðan það fæddist í þennan heim, að það hefir aldrei mátt koma auga á nokkra skipulagsbundna menning- arviðleitni eða neina borgaralega dygð, án þess að rísa upp á aftur- fæturna og æpa hástöfum, með fúk- yrðaflóði. þess vegna hatar blað þe.tta t. d. ungmennafélögin, góð- templarafélagsskapinn, ungmenna- skólana og samvinnufélögin, og hefir ritað níðgreinar um alt þetta og hefir þó ritstjórinn gert uppeldis- störf að æfiverki sínul! En það má segja Vestfirðingum til hróss, að því meiri sem hamfarir blaðsins hafa orðið og fúkyrðin fleiri, þess augljósar hefir hinn svonefndi mál- staður þess tapað, og svo mun e.nn verða. — Fróðlegt væri ef þjóðvinir þessir vildu skýra almenningi frá hve digran fésjóð þeir og kunningj- ar þeirra hafi borið úr býtum á sildarkaupatilraunum sínum undir almættishendi hinnar frjálsu síldar- sölu undanfarin ár, og hvernig við- skiftadálkur þeirra i bönkunum lít- ur út. En líklega á eilífðin og myrkrið að geyma slíka leyndar- dóma. Síldkaupatapið á að dylja, en þegar bestu horfur eru á, að fyrir- komulag sé að festast í sessi.— þótt ýmislegt megi sjálfsagt að því finna, — sem kemur í veg fyrir skakka- föllin miklu, þá er réttur fram veik- ur horlófi og ryðgaður kuti, til að granda samtökunum. ----o---- Frá 5. suðurför norrænna kennara, 1928. Eftir Sigurð Skúlason. II. Laug-ardag'smorguninn 30. júní s. 1. lögðu flestir suðurfararnir af stað frá Málmey. Var farið með j ámbrautarlest suður til Trelle- borgar, en þaðan á ferju yfir Eystrasalt til Sassnitz. Síðan var haldið áfram viðstöðulaust til Berlínar, og bar fátt markvert fyrir augu á þeirri leið. Við komum tii Berlínar klukkan hálf átta um kveldið og gistum á Hotel Nordischer Hof. Var þar ærið mannkvæmt um kveldið. Þangað ltomu hinir dönsku þátt- takendur beina leið frá Kaup- mannahöfn. — í Berlín var að- eins sólarhrings viðdvöl; því var um að gera að nota tímann eftir föngum. Fóru flestir þegar í stað að skoða bæinn, og komu fæstir snemma heim til hótelsins. En morguninn eftir skoðuðum við dómkirkj una, vopnabúrið og fornminjasaín. Síðan ókum við í bifreiðum um mestan hluta Ber- línar til að fá yfirlit um þessa stórvöxnu borg. En kl. 7 um kveldið kvöddum við bæinn og héldum síðan viðstöðulaust áfram með hraðlest suður til Konstanz. Ókum við þá nótt alla, svo sem leið liggur um Halle —Erfurt — Wurzburg — Stuttgart, en til Konstanz komum við um hádegi daginn eftir (2. júlí). Hittum við þar brátt hina tilvonandi hús- feður okkar, því að okkur skyldi jafnað milli góðbúanna, tveim eða fjórum saman eftir ástæðum. Þar hitti eg fyrst tilvonandi sambýl- ismann minn, Harald Leósson skólastjóra frá Isafirði. En hann hafði komið einn síns liðs til Konstanz dagiim áður. Vorum við þama einir íslendingar. í Konstanz undu menn sér prýðilega þessar þrjár vikur, sem þar var dvalizt á suðurleið, enda er þar náttúrufegurð mikil. Bær- inn stendur við Boðnarvatn, þar sem Kín fellur úr vatninu, og er meginbærinn súnnan Rínar. Kon- stanz er ekki stæni en svo, að maður verður þar eins og heima- gangur á fyrsta degi. íbúatala bæjarins mun vera nál. 30000. En á sumrum streyma þangað ferðamenn úr öllum áttum, og kemst íbúatalan við það upp í nál. 50000. Gefur það nokkura hugmynd um vinsældir bæjarins. Langflestir koma til að baða sig í Boðnarvatni. í kring um Kon- stanz er hver baðstaðurinn við annan, og liggja menn þar í sól- böðum svo að þúsundum skiftir tímunum saman. Eru flestir eins og blökkumenn, því að sólarhiti er mikill í skógarrjóðrunum við vatnið. í Konstanz sóttum við nám- skeið í þýzku, og var mönnum skift í 4 deildir eftir kunnáttu. í efstu deild var lesið leikritið Wilhelm Tell eftir Schiiier, en jafnframt fengu menn að spreyta sig á að rita á þýzka tungu og halda ræður undirbún- ingslaust um ýmis efni. Nám- skeið þetta stóð jafnan tvo tíma fyrir hádegi alla virka daga nema laugardaga, og var það yfirieitt prýðilega sótt. Gerðu kennarar og nemendur sitt ítr- asta til að ná sem beztum á- rangri, því að tími var naumur. Þá var og Norðurlandabúum gef- inn kostur á að hlusta á kennslu í ýmsum skólum í bænum, og notuðu flestir sér það óspart. Þjóðverjar standa, svo sem kunn- ugt er, framarlega í flestu því, er að uppeldismálum lýtur. Leggja þeir mjög mikið upp úr langri skólagöngu barna og ung- linga. I Baden er sumarfrí bama einar 6 vikur, og fannst mér það ærið stutt. Gat eg þess við fræðslumálastjóra Konstanzborg- ar, og kvaðst hann hafa gert sitt til að fá. sumarleyfið lengt, en kennslumálaráðuneyti Badens hefði jafnan daufheyrzt við þeirri kröfu. Einna mest fannst mér koma til samlestraæfinga, er eg heyrði í unglingaskóla einum. Mun sú kennsluaðferð vafalaust hagnýt til að kenna bömum fagran lest- ur. Þjóðverjar gera sér mikið far um að vekja áhuga unglinga á náminu, og hafa þeir komizt lengst í því efni með hinum svo- nefndu „Arbeit“-skólum. Til þess að kenna unglingum sem bezt að meta bókmenntir, eru þeir þar sjálfir látnir leika ýmsa þætti úr bókmenntum þjóðar sinnar undir umsjón kennara. I einum skóla sá eg t. d. leikinn kafla úr „Wallensteins Lager“ eftir Schil- ler. Voru nemendur í búningum að 17. aldar sið, og þótti leikur- inn takast furðu vel. I þýzkum barnaskólum er og lögð mikil á- herzla á það, að kenna nemönd- um yfirleitt drengilega fram- komu. Verða þeir jafnan að bera höfuð hátt, taka nákvæmlega eft- ir öllu, sem fram fer, og tala svo hátt og skýrt, að glöggt heyrist um alla kennslustofuna. Setur slíkt uppeldi að vonum mikinn svip á þjóðina í heild sinni. Verða menn við það upplitsdjarfari og betur máli farnir en ella. Má vafalaust rekja til slíks uppeldis ástæðurnar fyrir því, hve af- burðasnjallir ræðumenn Þjóð- verjar eru yfirleitt og þáð svo, að hver sæmilega menntaður maður virðist geta haldið langa ræðu viðstöðulaust, hvenær sem þörf gerist. Ekkert er tíðara, en lestar- eða veitingaþjónar haldi sindrandi ræðu, ef maður spyr þá nokkurra spurninga og það af snild. En Þjóðverjar eiga sér ótal áhugamál og sjá allsstaðar fram- tíðarmöguleika. Flestum Norðurlandabúum kom saman um, að dvölin í Konstanz væri einhver sá unaðslegasti og viðburðaríkasti tími, sem þeir hefði lifað. Árdegis lásu menn þýzku og húsvitjuðu í skólunum til að hlýða kennslu. Síðdegis syntu menn í 23° heitu Boðnar- vatni og hertu sig síðan með líkamsæfingum og sólböðum eða tóku sér för á hendur til ein- hvers sögustaðar í nágrenninu. pað tilkynnist hérmeS, að maður- inn minn Gisli Bjömsson frá Miðdal andaðist að morgni hins 17. þ. m. Jarðarförin er ákveðin miðvikud. 26. þ. m. og hefst með húskveðju kl. iy2 e. h. á Laugaveg 115. pað var ósk hins látna. ef ein- hverjir vildu gefa kransa, að þeir létu Elliheimilið njóta andvirði þeirra. Fyrir hönd mina og aðstandenda. JJóra Guðmundsdóttir. Vorum við altaf með annan fót- inn í Sviss, því að Konstanz liggur við landamæri Sviss og Þýzkalands. Þá voru og farnar sameiginlegar ferðir víðs vegar um nágrennið, ýmist á vélskipum eftir Rín og Boðnarvatni eða með bifreiðum og jámbrautarlestum. Af þess háttar ferðum má nefna, ferð til Mainau — Uhldingen og Meersborgar. I Meersborg er elzti kastali Þýzkalands, frá öndverðri lVIiðöld (628 e. Krb.). Þar er og nafnkunnur málleysingjaskóli í geysimikilli byggingu við kastal- ann. Þykir hann fyrirmynd í sinni röð. Var þetta hið helzta, sem við sáum í Meersborg. Þá fórum við með vélbátum til eyj- arinnar Reichenau og skoðuðum hina fornfrægu klausturkirkju, sem þar stendur. Einn laugar- dagsmorgun, kl. 5 árd., fórum við til Hohen Kasten, Appenzell og St. Gallen í Sviss. Það varlengsta förin frá Konstanz. Gengu marg- ir upp á Hohen Kasten, sem er allhár Alpatindur í grend við Sántistind. Komum við ekki til Konstanz fyrr en kl. um 11 síðd. — Einnig var farið til Rínar- fossins hjá Schaffhausen í Sviss og til Stein am Rhein. Auk þess, sem nú er talið, fóru menn í smáhópum til Lin- dau, handan við Boðnarvatn, Friðrekshafnar (Friedrichshaf- en), þar sem Zeppelínsloftförin svífa af stokkunum, og Uberling- en. Þótti mönnum mikið til þess koma, að sjá hið nýja Zeppelín- loftfar, sem nú er í smíðum í Friðrekshöfn. Þá fóru ýmsir flugferðir yfir Boðnarvatn, og var það tiltölu- lega afaródýrt. Frh. Foreldrar. Varist í sífellu aö taka ; barniö upp úr rúminu og bera þaö um í herberginu. Kaupið Mæðrabók- ina eftir prófessor Monrad. Kostar 4.75. þá átt að hækka feitimagn mjólkurinnar. Fyrir því verður rétt að hafa þær í fóðurblöndum sem mikið á að gefa af, enda þó að þær séu dýrar, miðað við fóðurgildi, en ýmsar aðrar fóður- bætistegundir. í þessu sambandi er rétt að geta þess, að mörgum virðist mikil fóðurbætisgjöf hafa áhrif í þá átt, að kýr haldi ver, en af tómri heygjöf. Þetta er ekki upplýst mál, en viðurkent er, að einstaka fóðurtegundir hafa þessi áhrif, og er síld þar efst á blaði, og allskonar sjófangaúrgangur. Fyrir því ætti altaf að gefa það í hófi og sérstaklega frá þvi kýrin ber og þar til henni er haldið. 2. Handa sauðfé. Sauðfénu hefir verið að fjölga síðustu ár- in, og mun nú vera orðið eins margt og það var 1918, eða þeg- ar það var flest. Lambauppeldi hefir verið mikið nú í tvö ár, og gamlar ær eru með færra móti. Fyrir því gætu fjölda margir haldið í ærstofninn óskertan, þó þeir í haust settu ekki á lömb. Og eg held eftir því verðlagi og útliti sem nú er, að það sé hyggilegt, að lóga eins mörgu og hægt er. án þess að skerða sjálfan ær- stofninn. Hann þarf helst að haldast, og þó þær verði einu ári eldri, eða eitt ár falli úr, sem lítið sem ekki er yngt upp, ætti það ekki að koma að sök, vegna uppeldisins undanfarandi ár. Hvað heyspamaði líður, handa því sem á er sett, má fyrst benda á beitina. Með beit má altaf spara hey, að minsta kosti gerðu þeir það gömlu, góðu fjár- mennirnir, sem lifðu sig inn í eðli og tilfinningar fjárins. Margir segja nú að féð sé ekki eins þolið, kynbætur síðustu ára hafi veiklað stofninn, og því geti ekki góðu fjármennirnir beitt eins og þeir gerðu. Aðrir segja að hrossamergðin hafi eyðilagt beiti- landið, og því borgi sig ekki að beita nú, sumstaðar þar sem vel borgaði sig að beitta fyrir aldar- fjórðungi síðan. I þessu hvoru- tveggju kann að vera nokkuð hæft, en þó svo sé, má víða spara fóður með beit meira en gert er. Fóðurbæti má gefa sauðfé, al- veg eins og öðrum skepnum, en það, sem maður getur sagt um það eru mest bendingar, dregn- ar af líkum. Það er í því efni minna ábyggilegt að halda sér til en með kýrnar. Mestar líkur eru til þess hér, að best borgi sig að gefa fóður- bæti með lélegri beit. Beitilandi er víða svo háttað, í lágsveitum landsins, að kindin getur haldið fullu kviðrými af hálmi, en það sem hún hefir þanið sig út á, er svo næringarefnasnautt, að hún fær ekki nóg til viðhalds, heldur leggur af. Ætti þá að geta borg- að sig að gefa fóðurbæti. Síðu- múla tilraunin, sem gerð var með síld, benti á þetta. Allmargir bændur gefa líka fóðurbæti svona með lélegri beit og telja sig hafa mjög mikinn hag af. I vetur býst eg við að síldarmjöl og ma- ís, blandað saman, verði best til þessa. Fyrir getur komið, að menn vilji gefa fóðurbæti með heyi, Sumstaðar hafa fjalla sinuflóar verið slegnir, og er hætt við að með því heyi geti þurft að gefa klíð eða lýsi, samhliða eggja- hvíturíkum fóðurbæti. Ættu þeir, sem slík hey hafa, að gæta þess í tíma, því ella getur vöntunin komið fram þegar á veturinn líð- ur. Sé að ræða um það að spara hey í innistöðu koma fóðurtil- raunir Búnaðarfélags Islands, sem birtai' eru í Búnaðarritinu síð- asta, að notum, en hæpið er hvort það borgar sig að ætla sér að setja fé á, eins og verðútlit fyrir sauðfjárafurðir er nú, ef mikið þarf að spara hey með fóðurbæti. Alt öðru máli er að gegna, ef fóðurbætirinn getur orðið til þess að beitin notist betur, og eg hefi þá trú, bygða bæði á viðtölum við bændur og athug- unum, að það geti mjög oft verið. Eg held því að handa sauðfénu eigi að spara hey í vetur. 1. Með því að nota beitina. 2. Með því að ala eins lltið upp til yngingar stofninum og hægt er. 3. Með því að gefa fóðurbæti með léttri beit, í stað heyja að einhverju eða öllu leyti. 4. Með því að hirða féð vel og ganga vel um heyið, en um það mætti skrifa langt mál. Enginn veit hvemig veturinn verður, frekar en annað af ó- komna tímanum. En við vitum, að margir munnar eru á landi hér, sem ekki er ætlað annað vetrarfóður en það sem guð og náttúran leggur þeim til, og á eg þar við öll útigangshrossin. Eg hefi áður, í fyrri grein minni, bent bændum á að fækka hross- unum. Og nú hefir Jón Ámason útflutningsstjóri Sambandsins tekið í sama strenginn í Tíman- um í gær. Það er gefið, að margir setja djarft á í haust. Það gera menn æfinlega, eftir heyjalítil sumur, og sérsaklega þegar til era firn- ingar, sem þó oft reynast mis- jafnlega þegar farið er að gefa þær. En því minni sem heyin eru, því verra er að geta átt von á gaddhestunum á þau, ef út af ber. Þess vegna eiga menn að fækka hrossunum, og það sem fyrst og sem mest. Jón Ámason minnist á að komið geti til mála, að ala nautgripi til slátrunar. Þetta er mál sem þarf að athuga vel, og það eru allmargir bændur. sem hugsa mikið um þetta. Á fundum mínum um Austurland í sumai' varð eg var við marga, sem voru orðnir svo lamaðir, hvað trú á sauðféð snerti, vegna lungnaormaplágunnar, sem þar hefir geysað, að þeir hugsuðu í fullri alvöru um að fara að ala nautgripi til slátrunar. Síðan hef eg nokkuð hugsað um þetta með þeim, en ekki svo mikið enn, að eg vilji neitt um það segja. Að endingu vil eg enn segja þetta: 1. Fækkið slæmu kúnum. Fóðr- ið þær ekki á ykkar litlu heyjum. 2. Fækkið óþarfa hrossum, alið þau hvorki á heyjunum eða hafið hættuna á að þau komi í hús og éti fóður annara skepna, og steypi öllu í óefni. 3. Ef þið viljið spara hey handa kúnum, þá gefið þeim ma- ís, klíð og síldaimjöl. 4. Ef þið viljið láta kýrnar mjólka mikið og gefa þeim fóð- urbæti með heyi, þá gefið þeim 46 eða 50% blöndu. 5. Gangið vel um öll hey, hirð- ið allar skepnur vel, með því hvorutveggja sparast hey. 6. Reynið að gefa fé fóðurbæti með léttri beit, og eg er illa svik- inn, ef þið ekki getið gert það með góðum árangri. 10. sept. 1928. Páll Zóphóníasson.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.