Tíminn - 12.01.1929, Blaðsíða 3

TIMINN
7
markið, í sömu andránni, sem
hann ræður bændum til þess að
nota meira eigin reynslu og ná-
granna sinna.
Að þessu athuguðu mun góð-
gjörnum mönnum ljóst, að eg hefi
ekki ástæðu til þess að hvetja
menn til þess að kaupa frekar
aðrar sláttuvélar en Herkúles,
fyrst svo vel hefir tekist til, að
S. I. S. fær þær beint frá verk-
smiðju með góðum kjörum. Ekki
eru mér heldur ljósar skynsam-
legar ástæður fyrir því, að álasa
mér fyrir, að eg hefi valdið þar
mestu um.
Ekki er vert að svara því mörg-
um orðum, þótt hr. G. J. telji leið-
beiningai’ þær, er eg gef bænd-
um, of einhliða. Eg mun fram-
vegis sem hingað til gera það sem
eg £et til þess að leiðbeina þeim,
er þiggja vilja, um sem besta
notkun þeirra tækja — bæði verk
færa og annara tækja — sem völ
er á til þess að þoka ræktun og
umbótum sem best og mest áleið-
is. Það breytir engu og veldur
hvergi straumhvörfum, þótt hr.
G. J. telji það köllun sína sem
bændakennara og trúnaðarmanns
Búnaðarfélags Islands að sveipa
að bændum værðarvoðum við-
burðaleysisins, og vekja hjá þeim
ótrú á þeim umbótatækjum, sem
völ er á og verið er að útvega á
sem hagkvæmastan hátt.
Það er ekkert alvörumál, þótt
hr. G. J. sem framgjam ungling-
ur vilji láta sem mest á sér bera,
og framgimi hans snúist í frum-
hlaup á hendur góðum málum og
verðmætri viðleitni. Veldur þar
vafalaust meiru um fljótfæmi en
illur vilji.
En það er fullkomið alvörumál,
að búnaðarmálablaðið Freyr skuli
hvað eftir annað leyfa honum
rúm fyrir staðlausar frumhlaups-
greinai’. Meðal útgefenda Freys
eru menn, er gegna svo ábyrgðar-
miklum störfum fyrir íslenskan
bændalýð, að ælta mætti, að þeir
gerðust ekki meðstofnendur fyrir-
bærisins G. J. & Co. eins og það
birtist í dálkum Freys og víðar.
Á gamlársdag 1928.
Ámi G. Eylands.
-----o----
Á Siglnfirði fer fram bæjarstjórnar-
kosning í dag. Hafa Framsóknar-
menn þar mann í kjöri i fyrsta
skifti. Efstui' á lista þeirra er þor-
móður Eyjólfsson skrifstofustj. Sild-
areinkasölunnar.
urkenna tilverurétt fleiri tegunda
en túngrasanna. En víst er um
það, að öðmvísi væri ástand lands
og þjóðar nú á tímum, ef ætíð
hefði verið sáð til uppskerunnar
og ræktað það, sem aflað var úr
skauti landsins. Syndir fyrri kyn-
slóða gagnvart landinu koma
niður á hinum seinni. Nægir í
því sambandi að benda á eyðingu
skóganna. Nú stendur yfir eitt-
hveil hið mesta hlunnindarán,
sem nokkru sinni hefir játt sér
stað á íslandi, þar sem fiskiveið-
amar eru. Með þeim er verið að
framkvæma hliðstætt starf, sem
fyrri kynslóðir unnu gagnvart
skóginum og öðrum gróðri. Af-
leiðingarnar koma í ljós á næstn
kynslóð, hverjar sem þær verða.
Mikið af þessum uppgripa ráns-
afla úr sjónum er svo breytt í
vínföng, tóbak, glingur og alls-
konar munaðarvöiru, að ógleymd-
um pappír, sem notaður er til að
flytja hrópyrði um þá, er eink-
um beita sér fyrir ræktun lýðs og
lands.
Aldrei hefir verið gefið hér út
eins mikið af blöðum og nú á
tímum, og aldrei háðm- snarpari
bardagi milli pólitísku flokkanna.
Auðnuleysið, sem virðist skapast
vegna rányrkjunnar, kemur einna
áþreifanlegast í ljós í blaða-
mensku íhaldsmanna. Má segja
um marga lhaldsritstjórana, að
þeir séu „ekki þeim munheimsk-
ari en aðrir menn, sem þeir haga
sér ver í rithætt en flestir aðrir“.
Þeir skípa sér jafnan í þana
H.F. EIM8KIPAFÉLAG ÍSLANDS
Aðalfundur
Aðalfundur Hlutafélagsins Eimskipafélag íslands verður haldinn
í Kaupþingssalnum í húsi félagsins í Reykjavík, laugardaginn 22. júní
1929, og hefst kl. 1 e. h.
D a g s k r á:
1. Stjórn félagsins skýrir frá hag þess og framkvæmdum á liðnu
starfsári, og frá starfstilhöguninni á yfirstandandi ári, og ástæðum
fyrir henni, og leggur fram til úrskurðar endurskoðaða rekstrar-
reikninga til 31 desember 1928 og efnahagsreikning með athuga-
semdum endurskoðenda, svörum stjórnarinnar og tillögum til úr-
skurðar frá endurskoðendum.
2. Tekin ákvörðun um tillögur stjórnarinnar um skiftingu ársarðsins
3. Kosning fjögra manna í stjórn félagsins, í stað þeirra, sem úr
ganga samkvæmt félagslögunum.
4. Kosning eins endurskoðanda i stað þess er frá fer, og eins vara-
endurskoðanda.
5. Umræður og atkvæðagreiðsla um önnur mál, sem upp kunna að
verða borin.
Þeir einir geta sótt fundinn, sem hafa aðgöngumiða. Aðgöngumið-
ar að fundinum verða afhentir hluthöfum og umboðsmönnum hluthafa
á skrifstofu félagsins í Reykjavík, dagana 19. og 20. júní næstkom-
andi. Menn geta fengið eyðublöð fyrir uraboð til þess að sækja fund-
inn á aðalskrifstofu félagsins í Reykjavík.
Reykjavík, 4. janúar 1929.
Stjórnin.
ZE^írmjLx*
Dánardægur.
Guðrún (Magnúsdóttir) Eyjólfsson.
þann 18. okt. síðastl. andaðist á
heimili Árna Björnssonar frá Galta-
læk í Biskupstungum, nú til heimil-
is að Beykjavik i Manitoba í Kan
ada, ekkjan Guðrún Magnúsdóttir
Eyjólfsson frá Laugarvatni i Laugar-
dal, dóttir Magnúsar bónda Magnús-
sonar á Laugarvatni og Amheiðar
Böðvarsdóttur frá Beyðarvatni. Hún
lést af slysförum með þeim hætti, að
hestur er beitt var fyrir vagn henn-
ar, fældist, en hún féll úr vagninum
og hiaut höfuðhögg sem leiddi hana
til bana eftir 16 klst.
Guðrún sáluga var 54 ára að aldri.
Árið 1905 giftist hún uppeldis- og
stjúpbróður sínum Eyjólfi Eyjólfssyni
frá Laugarvatni og árið 1910 fluttust
þau hjón til Ameríku. Fædchst þeim
barn á skipsfjöl á fjórða degi eftir
að þau létu frá landi. Var orð á
því gert hversu yfirmenn á Botníu
reyndust þeim hjónum vel á allan
hátt. En þremur vikum eftir að þau
komu vestur, andaðist Evjólfur. Stóð
þá Guðrún uppi með 4 börn, hið
elsta 5 ára, en hið yngsta nokkurra
vikna. Urðu þá ýmsir menn til þess
að rétta henni hjálparhönd. Ágúst
Eyjólfsson mágur hennar og uppeld-
isbróðir tók í fóstur eitt barn hennar,
Ingimundur Erlendsson frændi þeirra
bræðra tók annað, en Margrét Er-
lendsdóttir, systir Ingimundar tók
Guðrúnu með tveimur börnunum.
þar dvaldist hún um nokkur ár, uns
hún gerðist ráðskona hjá fyrnefndum
Árna Bjömesyni, sem reyndist henni
mjög vel alt til dauðadags hennar.
Eru börn hennar 4 til heimilis hjá
lionum: Ragnar, Magnús, Ágúst og
Botnía. En hið 5., Aðalheiður, er alin
upp hér á landi.
Guðrún var kona fríð sýnum svo
að af bar, greind kona, bókhneigð og
starfsgefin. Hún var stilt vel, vinsæl
og vinföst. Hafði hún mikinn hug á
að koma hingað heim 1930, til þess
að sjá fornar æskustöðvar og vini.
En dauðinn hefir bundið snöggan
endir á þá ráðagerð.
Benedikt Svelnsson.
25. sept. síðastl. lést eftir stutta.
legu að Fjarðarkoti í Mjóafirði Bene-
dikt Sveinsson, á 78. aldursári, fædd-
ur á Kirkjubóli í Norðfirði 15. júlf
1850, sonur Sveins hreppstjóra þar,
Jónssonar Ögmundssonar í Seyðis-
firði, Hjörleifssonar, Eiríkssonar. —
Benedikt var þannig af Seyðfirð-
ingaætt hinni fomu, 8. maður frá
Árna presti Jónssyni og Ingibjörgu
Jónsdóttur (Galdra-Imbu), en móður-
bróðir Sveins í Firði og þeirra syst-
kina. Benedikt dvaldi í foreldrahús-
um til 16 ára aldurs, er faðir hans
lést, en fluttist þá að Firði og dvald-
ist þar og í grendinni alla æfi síð-
an, oftast í vinnumensku. Kyrlátlega
flokk, sem hefir mestan hluta af
afrakstri rányrkjunnar í hendi
sér.
Þingvallaland er sönnun þess,
hvemig mexm áður fyr bjuggu
við hlunnindi landsins. Það hefir
þó ekki orðið vei’ úti en land-
spildui' í öðrum héruðum. Alstað-
ar er sama sagan: Býli hafa lagst
í eyði, skógar eyðst, beitilönd
rýrnað, veiðiskapur minkað, dýra-
lífi hnignað o. s. frv. Afleiðingav
rányrkjunnar em bersýnilegar,
hvert sem litið er. En samt eru
til svokallaðir mentamenn, sem
skirrast ekki við að reyna að fala
sér pólitísks fylgis hjá þjóðinni,
með því að telja henni trú um,
hvað það sé vitlaust að friða og
rækta nokkum hluta af landi
Þingvallakh'kju, umhverfis
„hjartastað landsins“ sem svo er
kallaður. Gera má þó ráð fyrir,
að menn þessir skilji, að farið er
að rofa fyrir degi, sem flytur
þann boðskap, að þjóðin eigi
fyrir höndum að hætta við að
herja á náttúruauð landsins,
hverrar tegundar sem hann er,
en lifa eingöngu á því að yrkja
hann og verja.
HI.
Eins og áður er vikið að, kenn-
ir þjóðtrúin, að auðnuleysi sumra
manna og margt böl sem þeim
mætir í lífinu, stafi af því, að
þeir hafi rænt jurtagróðrinum
og dýralífinu á einhverjum ein-
stökum blettum á landinu. En
hina gerir hún að gæfunnar börn-
Mér var í haust dregin hvít
lambgimbur með mínu marki: stýft
hægra heilrifað vinstra. Bið ég
eigandann að gefa sig fram og
semja við mig.
Andrés Sig’urðsson
V etleifsholti Rangárvallasýslu
leið löng æfi Benedikta og án hrít-
andi viðburða. Hann kvæntist aldrei,
safnaði aldrei í komhlöður, lifði
aldrei í sukki eða svalli, en varði
aflafé sínu og arfi í hóflátlegar
nautnir og meatu þó til að gleðja
börn og munaðarleysingja eða til
liðsinnis - þeim, sem miður máttu.
Um margt var Benedikt ólíkur
samfylgdannönnunum, en ýmislegt
var honum vel gefið. Hann var fjall-
göngumaður með afbrigðum, vegvís
og öruggur. Mun enginn samtíðar-
manna hans jafnvíða hafa ratað um
fjallabálk Austfjarða og ætíð famað-
ist honum vel, þótt á tvær hættur
tefldi við torfærur og vetrarbylji,
leysti hann líka vandræði margra
við torsótt ferðalög. — Benedikt var
að eðlisfari listhneigður, einkum til
dráttlistar; var skrifari góður og
dróg leturtegundir margar með mik-
illi leikni og flýti. — Hann var
grandvar nmður, kyrlátur maður og
vinsæll og kunni flestum fremur þá
list, að lifa i sátt og friði við alla
samtíðarmenn sína. Stallbróðir.
----------------o----
Kleppsspítalinn nýi
----- (F. B.)
Nýi spítalinn á Kleppi mun vænt-
anlega geta tekið á móti fyrstu sjúkl-
ingum í mars 1929.
Umsóknir um upptöku sendist
lækninum, Helga Tómassyni, fyrir 15.
febr. 1929.
Umsóknunum verður að fylgja:
1. Læknlsupplýsingar um hvern
sjúkling.
2. ítarlegar upplýsingar um allan
kostnað, sem veiki hvers sjúklings
hefir haft í för með sér.
Eyðublöð fyrir þessar upplýsingar
hvoratveggja hafa verið send út um
land til lækna.
þegar eftir 15. febrúar verður á-
kveðið hvaða sjúklingum unt verður
að veita móttöku, og hvenær og þeim
eða nánustu aðstandendum tilkynt
það bréflega eða símleiðis.
Áður en sjúklingum verður veitt
móttaka á spítalann, verður að leggja
fram ábyrgð hreppsnefndar eða
tveggja valinkunnra manna á skil-
vísri greiðslu alls kostnaðar, er af
sjúklingnum kann að hljótast. Hvert
meðlag verður með sjúklingnum,
verður ákveðið síðar af dómsmála-
ráðuneytinu. Spítalinn áskilur sér
rétt til þess að: krefjast fyrirfram-
greiðslu á meðlaginu fyrir ársfjórð-
ung i senn.
um, sem helga krafta sína vemd-
un og- ræktun náttúrugæðanna.
Það er svo að skilja, að rán hefir
bölvun í för með sér, en ræktun
blessun. Kirkjan hefir aldrei lát-
ið sig sérstaklega vai'ða um þetta
atriði hér á landi. Gróðumíðslan
og landsgæðaránið hefir því get-
að þróast og dafnað afskifta-
laust frá hennar hálfu. Líklega er
orsökin sú, að prestastéttin legg-
ur meira upp úr því að útmála
guðsorð fyrir fólkinu, en sýna því
fram á, hvemig varðveita skuli
handaverk skaparans í náttúr-
unni. Hún rennir ekki grun í, að
brot á lögum náttúrunnar geti
jafnframt skoðast sem brot á
boðorðum skaparans. Uppblástur,
sem stafað hefir af gróðurráni,
hefir sumstaðar komist alla leið
heim að kirkjudyrum eins og að
dyrum annara húsa. Hvað Þing-
velli snertir, þá er gert ráð fyrir
að friðunarlögin komi þar fram-
vegis í veg fyrir frekari gróðui’-
spell kringum kirkjuna og fyrir-
byggi, að landið breytist í eyði-
mörk eins og kringum Strandar-
kirkju, þar sem svo mörgum
andlegum leiðtogum er meinilla
við að endurreistur sé gróður,
sem beri vott um dýrð guðs í
náttúrunni.
Guðm. Davíðsson.
Foreldrar. Innrætið bömum yðar
sannsögli. Kaupið Mæðrabókina eftir
prófewor Monrad. Kostar 4.75.
Úr bréfum
Úr þingeyjarsýslu er skrifað: „Mér
þykir íhaldið teygja lopann um
Tervani-málið. Ekki hræðist eg, að
það mál verði dómsmálaráðherran-
um að fótakefli. Hann hefir reynst
djarfur og stjómvítur í því máli og
afstýrt þeirri þjóðarsmán, að senda
frumgagn málsins: borðstokkiim á
Trausta, í breskan rannsóknarrétt".
-------„Búnaðarsamband var stofn-
að hér i sýslunni síðastliðið haust.
Gengu í þaö 8 búnaðarfélög sveit-
anna og 10 æfifélagar. Ætlun félags-
ins er að vekja aukinn búnaðará-
huga i sýslunni og styðja félögin til
meiri framkvæmda. Aðalhvatamaður
búnaðarsambandsstofnunarinnar var
Jón H. þorbergsson bóndi á Laxár-
mýri og er hann formaðurinn. Með-
stjómendur hans eru Hallgrímur þor-
bergsson bóndi á Halldórsstöðum og
Baldvin Friðlaugsson bóndi á Hvera-
völlum".
Merkur Norðlendingur skrifar:
„íhaldsfélagið í Skagafirði hefir nú
gert samband við Pálma kaupmann
Pétursson, leigt af honum geymslu-
hús fyrir vömr og svo ætla þeir að
hafa eitthvað af innanbúðarvamingi,
en kaupmaðurinn notar búð sína líka
fyrir sig. Eysteinn sonur Bjama frá
Vogi, en uppeldissonur Pálma, er
ráðinn framkvæmdastjóri. — Sextán
stofnnðu félagið á Reynistað á vetur-
nóttum, en t/16 vildi ekki skrifa
undir félagslögin (Tryggvi prestur
Kvaran). Sex þarf í hverjum hreppi
til þess að stofna deild. Jón á Stað
getur, trúi eg, ekki stofnað deild f
sínum hreppit Sigurður á Veðramóti
píndi á deild í sinum hreppi; mun
hafa tekist með þvi að fleka menn
frá kaupfélaginul Má þettá teljast all-
sögulegt, en ekki að sama skapi
frægilegt fyrir þá fyrverandi stjómar-
nefndarmenn kaupfélagsins".
Skagfirðingur skrifar: „Nú veit eg
hvað nýja félagið heitir: „Verslunar-
félag Skagfirðinga". — Konan mín
sagði sér fyndist það ætti að heita
„Verslunarólag" SkagfirSinga og
vertu viss, að það nafn festist við
það“.
Annar Skagfirðingur:
„Allmiklar æsingar em í héraðinu
vegna hins nýja kaupfélags Jóns og
Sigurðar, þótt það sé misþyrming ú
kaupfélagsnafninu að gefa það slík-
um félagsskap. Mælist tiltæki þeirra
félaga illa fyrir hjá mörgum, einnig
íhaldsmönnum. — — þetta er ógeðs-
legasta tilraun, sem gerð hefir verið
til þess að sprengja samvinnufélags-
skapinn".
Af Austfjörðum er skrifað:
,JHænir“ (öðm nafni hænsnið) er
tæringarveikur. Tólf kaupmenn
hjúkra honum — — —“.
-----o----
Um fimm alda skeið var rímna-
kveðskapur einhvem helsta dægra-
stytting í fásinni íslenskra sveita, og
hefir engin grein íslenskra bókmenta
haldist jafn lengi í svipuðu horfi og
eigi heldur hlotið almennari vin-
sældir. Má af þessu einu ráða, að
rímur muni vera eigi ómerkilegt
rannsóknarefui, enda em þær tví-
mælalaust miklu merkari þáttur í
bókmentastarfsemi íslendinga en al-
ment hefir verið álitið, og verður
margvislegt gildi þeirra vafalaust
viðurkent þegar lengra kemur rann-
sóknum á bókmenta- og menningar-
sögu þjóðarinnar. En könnun rímn-
anna er ekkert áhlaupaverk, þvi þó
að talsvert hafi verið prentað, er það
ekki nema lítill hluti þess, sem ort
hefir verið og geymst hefir í hand-
ritum. Meginhluti rímnanna liggur
óprentaður og litt kannaður á víð og
dreif í handritasöfnum, bæði hér og
erlendis, og eru þar á meðal rímur
eftir eigi allfáa merka menn og þjóð-
kunna frá fyrri öldum, svo sem Hall-
grim Pétursson, Björn á Skarðsá,
Magnús prúða og marga fleiri. Er
skaði um sumar þessar rimur, aö
þær hafa eigi verið gefnar út, og er
sjálfsagt, að gera það svo fljótt sem
unt er. — Erfitt er að afla sér yíir-
lits um, hvað til er af rímum, því
enn hefir eigi verið samin nein full-
komin rímnaskrá. Væri það mikið
verk og torsótt, .en eigi að síður þarf-
legt íslenskum fræðum. Á siðustu ár-
um hefi eg lagt nokkra stund á að
kynna mér hvað til er af óprentuð-
um rímum hér í Landsbókasafninu,
og leikur mér hugur á að halda
þeirri könnun áfram, ef ástæður
leyía, í þvi skyni að gera nákvæmt
yfirlit um, hvað ort hefir verið af
þessu tæi fyrr eða síðar. En þar sem
gera má ráð fyrir, að enn sé eitthvað
til í eigu einstakra manna af óprent-
uðum rímum, sem ekki hafa komist
í opinber söfn, eru það vinsamleg til-
mæli min til allra, er þessar línur
sjá, og hafa kynnu slík handrit í fór-
um sinum, eða vita um þau hjá öðr-
um, að þeir ljái mér aðstoð sína til
þess að þetta yfirlit mitt geti orðið
sem fylst og réttast. Mér nægir i
bráðina að fá nöfn rímnanna og upp-
hafserindi þeirra, ásamt nafni höf-
undar, ef kunnugt er. Ennfremur
óska eg að ná bréfasambandi við
roskna menn eða konur, sem eiga
kærar minningar um rímnakveðskap
frá æskuárum sínum, og aðra, sem
fróðir eru um þessa þjóðlegustu grein
íslenskrar ljóðagerðar. Vænti eg, að
rímnavinir bregðist vel við þessum
tilmælum mínum, og allir þeir, sem
styðja vilja að rannsóknum þjóðlegra
fræða. — Utanáskrift mín er: Póst-
hólf 715, Reykjavik.
Finnur Sigmnndsson
mag. art