Tíminn - 02.02.1929, Blaðsíða 2

24
TlMINN
veríð að láta 3 menn síga niður
á ísinn, en sökum þess, að veður
var ókyrt, var hætt við það
áform.
Því næst var snúið suður á bóg--
inn aftur, heim á leið. Eru fullar
líkur til, að för sú hefði gengið
slysalaust, ef flogið hefði verið
beint til Spitsbergen. En svo var
eigi. Klukkutímum saman sveim-
aði loftskipið yfir íshafinu í leit
nýrra landa. Engan árangur bar
sú leit. En töfin, sem af henni
hlaust, er eitt af því, sem Nobile
hefir verið legið þyngst á hálsi
fyrir.
Þrátt fyrir þessa miklu töf,
munaði litlu að „Ítalía" kæmist
heil í höfn. Slysið varð fáum kíló-
metrum norðan við Spitsbergen.
Þessvegna héldu Malmgren og fé- i
lagar hans, að þeir myndu kom- !
ast til lands fótgangandi.
Fyrstu dagana sem skipbrots-
mennimir voru á ísnum náðist
eigi loftskeytasamband við ur.i-
heiminn. Þá var það, að þeir
Malmgren ákváðu að reyna að ná
til lands. Háskólakennarinn
tékkneski segir, að sú tilraun
hafi verið gerð með góðu sam-
komulagi allra hlutaðeigenda.
Lindberg flugmaður fór tvær
ferðir norður á ísinn. I fyrri för-
inni hafði hann Nobile með sér ti!
baka. 1 þeirri síðari strandaði
hann á ísnum. Flugvélin ónýttist
og Lindberg teptist á ísnum í
hálfan mánuð. I bókinni lýsir
hann dvöl sinni meðal skipbrots-
mannanna og lífi þeirra á ísnum.
Ber hann þeim öllum vel sögu og
rómar karlmensku þeirra og
þrautseigju. Vill hann engum
ásökunum trúa í þeirra garð.
Nobile hefir verið ámælt fyrir
það, að honum var bjargað fyrst-
um skipbrotsmanna. Lindberg
ber af honum ámælið. Segist
sjálfur hafa ráðið, hver fyrstur
var tekinn, en Nobile hafi ætlað
sér að verða síðastur. Lýsing
hans af Nobile er yfirleitt vin-
gjamleg.
Eftir að Nobile bjargaðist af
ísnum, og þangað til menn hans
voru frelsaðir, hafðist hann við á
ítölsku herskipi, sem lá við norð-
urströnd Noregs. Þar hafði
Stubbendorf tal af honum. Eftir
frásögn hans að dæma hefir No-
bile verið nokkurskonar fangi á
þessu skipi og foringja þess boð-
ið af ítölsku stjóminni að hafa
gætur á, að hann segði óviðkom-
andi mönnum sem fæst um ferð-
ina. Stubbendorf lýsir Nobile sem
framagjömu en ístöðulitlu góð-
menni.
Það voru Rússar, sem drýgstir
reyndust í björgunarstarfinu.
Rússneski ísbrjóturinn Krassin
bjargaði öllum þeim, sem af
komust nema Nobile einum. Þeg-
ar þess er gætt hverju ógrynni
fjár og liðsafla var varið til að
bjarga lífi þessara fáu manna,
verður eigi varist þeirri hugsun,
að hér hafi verið um éinskonar
sýningu að ræða. Opinber stjórn-
arvöld áttu víðast hlut að máli
um að gera út hj álparleiðangr-
ana. Um það virðast hafa verið
átök milli eigi allfárra ríkja,
hvert þeirra gæti leyst af hendi
mest þrekvirki. Átakanlegasta
dæmið um þetta er það, er
ítalska stjómin bannaði Norð-
mönnum að hefja leitina, fyr en
hún sjálf væri tilbúin- til þess.
Auðvitað höfðu Norðmenn bann
þetta að engu. Og þyngsta fórn-
ina færðu þeir að lyktum, er þeir
létu sjálfan Amundsen. En kapp-
ið um frægðina, sem því miður
vý'ðist mestu ráða um hinar
sannnefndu forsendingar til
heimsskautalandanna, varpar tóm-
leika yfir hreystiverkin, sem þar
hafa verið unnin. X.
Yfiriýsing

JJt af ummælum í „Morgun-
blaðinu" 27. f. m. staðfesti eg hér-
með ummæli þau, sem höfð eru
eftir mér í síðasta tölublaði „Tím-
ans“, að eg skoði mig sem full-
trúa í stjórn Eimskipafélags Is-
lands fyrir hlutafjáreign ríkis-
sjóðs aðeins, en ekki sem fulltrúa
ríkisstjórnarinnar að öðru leyti.
Reykjavík, 1. febr. 1929.
Jón Árnason.
Á víðavangi.
Bæjarfógetamálið og Mbl.
Út af grein Mbl. 27. jan. síð-
astliðinn um réttarrannsóknina á
embættisfærslu Jóh. Jóh. fyrver-
andi bæjarfógeta, skal þetta tekið
fram: 1. Mbl. fullyrðir að með-
ferð bæjarfógetans á fé dánar-
og þrotabúa hafi verið „alveg sú
sama og viðhöfð hefir verið í öll-
um öðrum kaupstöðum landsins".
Þar með staðhæfir blaðið, að all-
ir bæjarfógetar landsins hafi
dregið sér vexti af fé erfingja og
skuldheimtumanna! Ekki þykist
Tíminn hafa aðstöðu til þess að
taka upp hanskann fyrir alla þá
menn, sem hér eru sökum bornir.
Hinsvegar telur blaðið líklegt, að
hér sé um ofurmæli að ræða, enda
fylgja engin rök af blaðsins
hálfu. 2. Mbl. telur Tímann skýra
rangt frá, þar sem hann sagði,
að engin embættisskoðun hefði
farið fram í embættistíð Jóh.
Jóh. Mun þó verða talið rétt frá
skýrt um þetta atriði. Tíminn
gat að vísu um kákrannsókn þá,
er fram fór síðustu mánuði árs-
ins 1926, en sem varð algerlega
ófullnægjandi, vegna þess, að
mennimir, sem höfðu rannsókn-
ina með höndum, voru stöðvaðir
í verki í miðju kafi. Liggja og
ekki fyrir í stjómarráðinu nein-
ar skýrslur eða greinargerðir um
þessa embættisskoðun. — Telur
Tíminn ástæðulaust og óviðeig-
andi að ganga nánar inn á atriði
málsins, meðan það er undir rétt-
arrannsókn. Mun og þeim, er hér
eiga hlut að máli, hollast að Mbl.
ræði sem fæst um það. — Verða
gögn málsins væntanlega birt al-
menningi síðar, eins og gögn ann-
ara þeirra mála, sem valdið hafa
ágreiningi og umræðum.
Vatnamál Rangæinga.
Eins og lesendum blaðsins mun
kunnugt var á síðastliðnu hausti
haldinn fundur að Grjótá í Fljóts-.
hlíð, til þess að ræða um vamir
gegn ágangi vatnanna í Rangár-
vallasýslu og hugsanlegar leiðir
til þess að fella vötnin í fjötra.
Var síðan stofnað félag til þess
að beitast fyrir framkvæmdum í
þessa átt. Standa þar fyrir nokkr-
ir af helstu áhugamönnum í hér-
aðinu. — Nú hefir Geir Zoega
vegamálastjóri landsins verið
sendur að tilhlutun ríkisstjórnar,
til Þýskalands, til þess að athuga
rensli jökulvatna úr Alpafjöllum
og kynnast þeim aðferðum, sem
þar kann að vera beitt, til þess
að hefta spellvirki af völdum
þeirra. Ennfremur hefir verið
ákveðið, að senda verkfræðing
austur í Rangárvallasýslu jafn-
skjótt og ísa kann að leggja á
vötnin að meira eða minna leyti
til þess að gera nauðsynlegar at-
huganir.
„Utandyra þægindi“.
í lýsingunni á sæluhúsi Ihalds-
manna á hafnarbakkanum getur
Morgunblaðið þess, að húsinu
fylgi m. a. nokkur „utandyra þæg-
indi“. Ekki eru menn á eitt sáttir
um, hvað Valtýr muni eiga við
með þessu, og hefir ekki borist
nein skýring á því frá blaðinu eða
forráðamönnum Ihaldsflokksins.
Nú hefir sumum komið til hugar,
að þessi orð gæti verið hentug til
að tákna aðstöðu Mbl. sjálfs til
1 sæluhússins og aðstandenda þess.
Eins og kunnugt er, hefir Mbl.,
þrátt fyrir dygga þjónustu, verið
lítils metið af samherjum sínum
og tæplega þótt húshæft, við. hlið-
ina á blaði því, sem miðstjóm I-
| haldsmanna gefur út. Kemur lítil
■ mannúð fram í slíkri aðbúð af
hálfu miðstj órnarinnar, og ætti
i Mbl. eitthvað betra skilið af
henni. Þykir rétt að skjóta því til
Ólafs Thors og Jóns Þorláksson-
ar, hvort þeir mundu hafa nokk-
uð á móti því, að Morgunblaðið
yrði eftirleiðis talið til „utandyra
þæginda“ í Ihaldsflokknum. X.
Sæluhússvígslan.
Sæluhússvígslan síðastliðinn
sunnudag fór mjög hátíðlega
fram, eftir því sem Mbl. segir.
' Fyrst var sungið: Ó, guð vors
i lands. Þá talaði Ólafur Thors og
í sagði, að framtíð Ihaldsflokksins
væri undir því komin, hvort J. J.
ráðherra kæmist á þing við næstu
kosningar. Ef ekki tækist að fella
Andsvar
til Jóns Kjartanssonar.
I 66. tbl. ísafoldar birtist löng
ritsmíð eftir Jón Kjartansson rit-
stjóra. Þar reynir hann enn að
„klóra í bakkann“ með sínum al-
kunna rithætti.
Þó eg hafi margt annað þarf-
ara að vinna en svara þessum
þvættingi J. Kj., þá ætla eg samt
að gera honum ofurlítil skil að
þessu sinni.
J.Kj. telur að eg hafi vandlega
sneitt fram hjá rökum í svari
mínu til hans í Tímanum 24. nóv.
f. á. Dómur hans um það er met-
inn og léttvægur fundinn. Um
það dæma aðrir en J. Kj. hvorum
megin rökin vanta.
1. Nú verður J. Kj. mjög tíð-
rætt um Ásvatnsbrú, en gengur
framhjá Ásakvíslum, sem þó eru
aðallinn af því sem um er deilt á
þessum vegarkafla. Hann segir í
sinni fyrri ritsmíð: „Ef L. H.
hefði ekki haft þau völd sem hann
nú hefir, þar sem hann er þing-
maður kjördæmisins, mundi nú
vera fengnar fullkomnar brýr á
Ásavatn og Ásakvíslar“.*)
I svari mínu í Tímanum mælt-
ist eg til þess, að J. Kj. færði rök
að þessum fullyrðingum. Rökin
verða þau, að Ásakvíslar detta úr
sögunni og svo skýrir hann frá,
að á fjárlögunum 1928 séu 190
þús. kr. ætlaðar til brúargerða í
öllu landinu og vitnar svo í fram-
söguræðu Þ. J. framsögum. fjár-
veitinganefndar n. d., en þar er
ekkert að finna nema það að gert
*) Leturbreytingin mín. L. H.
er ráð fyrir brú á Ásavatn, sem
áætluð er 20 þús. kr. Brýr á Ása-
kvíslar eru þar hvergi ráðgerðar
en sem J. Kj. dirfist þó að segja
að hefðu komið og væru nú komn-
ar ef eg hefði ekki spilt því. Rök-
in vanta enn, sem von er til, þvi
J. Kj. skrifar þetta vísvitandi á
móti betri vitund.
Brú yfir Ásavatn hefir nú stað-
ið allmörg ár, en er nú orðin svo
hrörleg að nauðsynlegt er að end-
urbyggja hana hið fyrsta og hefir
það altaf verið talið sjálfsagt að
endurbyggja þá brú. J. Kj. veit
að það er sitthvað þessi eina litla
brú yfir Ásavatn, eða brýr yfir
allar Ásakvíslar, á núverandi
þjóðvegi. En hann skrifar svo sem
hann viti ekki deili á þessu. Stífl-
ur þær sem einu sinni voru ráð-
gerðar hefði lítið eða máske ekk-
ert dregið úr kostnaðinum að
brúa allar Ásakvíslar á syðri leið-
inni, því þó vatnið hefði máske
minkað eitthvað í sumum kvíslun-
um, þá hefði það orðið til þess
að þær hefðu spilst fyr af frost-
um en ella og oft ekki minna en
áður, svo eg býst við að brýrn-
ar hefðu þurft að verða nokkuð
langar og öflugar, ef þær hefðu
átt að verða fullnægjandi.
Nú vill svo vel til að nokkru
fyrir ofan núverandi þjóðveg
renna því sem næst allar Ásakvísl,
ar og Ásavatn í einu lagi. Þar er
ágætt brúarstæði yfir vatnsfall
þetta. (Vegamálastjóri áætlar að
brúin muni kosta kr. 17000.00).
Eg og margir aðrir kunnugir
menn álítum sjálfsagt að flytja
þjóðveginn þama ofurlítið til,
svo hægt verði að notfæra sér
þetta ákjósanlega brúarstæði.
Vegamálastjórinn hefir komist á
þessa sömu skoðun eftir að hafa
athugað þetta nýja vegar- og
I brúarstæði og lagt til að færa
I þjóðveginn á þessum kafla J. Kj.
| og fleiri hans líkar hamast mjög
! gegn því, að þjóðvegurinn verði
I færður, þrátt fyrir það, þó áætl-
! anir vegamálastjóra sýni, að efri
: leiðin verði 30 þús kr. ódýrari
fyrir ríkissjóðinn, þó endurbygg-
ing Ásavatnsbrúar hjá Ásum sé
tekin með og auk þess verður efri
leiðin tryggari og betri að dómi
allra óvilhallra manná. J. Kj. seg-
ir að eg heimti „að þjóðvegurinn
verði fluttur iangt úr leið“*). All-
ir kunnugir menn vita hve þetta
eru mikil ósannindi, en gagnvart
ókunnugum er nauðsynlegt að
skýra frá hinu rétta. Vegalengdin
á núvarandi þjóðvegarkafla vest-
ast úr Skafáreldahrauni og vestur
fyrir Tungufljót er altaf talin
tveggja klukkustunda lestagang-
ur — 10 km. Til samanburðar skal
skýrt hér frá hve efri leiðin verð-
ur löng samkv. mælingu vega-
málastjóra. Hann segir í bréfi til
atvinnumálaráðuneytisins dags.
28. mars 1928, að vegalengdin úr
hraunbrúninni frá núverandi þjóð-
vegi, að hinu nýja brúarstæði í
Stórahvammi sé 4 km. og vega-
lengdin þaðan að tilvonandi brú
á Tungufljóti sé 4,3 km., svo sam-
tals er þessi vegarkafli 8,3 km.
Auk þessa ber að athuga, að brú-
arstæðið á Tungufljóti, sem verð-
ur brúað á næstunni, er töluvert
fyrir ofan núverandi þjóðveg, svo
ekki myndi syðri leiðin styttas'
við þann krókinn. Að þessu at-
huguðu er augljóst, að efri leiðin
verður síst lengri. Þetta kallar J.
*) Leturbreytingin mín. L. H.
Kj. samt, að flytja þjóðveginn
langt úr leið. Allir sjá að mis-
munurinn á vegalengdum þessum
er smávægilegt aukaatriði, en sem
nauðsynlegt var að minnast hér á,
til að hnekkja hinni röngu frá-
sögn J. Kj. Aðalatriðið er að fá
Ásakvíslar brúaðar á sem örugg-
astan og bestan hátt, og sem
vissulega fæst með þessari litlu,
sjálfsögðu tilfærslu á þjóðvegin-
um.
Ef J. Kj. er umhugað að vita
hversvegna Ásavatnsbrúin var
ekki endurbygð s. 1. sumar, þá
ætti honum að vera innan handar
að spyrja vegamálastjóra um það.
Ekki trúi eg því að óreyndu, að
hann beri það, að eg hafi staðið
í vegi fyrir því, að þessi brú yrði
endurbygð s. 1. sumar. Það gæti
hann ekki.
2. Eg get vel trúað að J. Kj.
séu viðskifti okkar á fundunum
fyrir síðustu kosningar í fersku
minni viðvíkjandi símalínunni hér
sunnan lands, og að' hann láti
vera að rifja þau upp. Það er hon-
um vorkunnarmál.
3. Enn er J. Kj. að klifa á, að
ferðum Skaftfellings sé e'kki hag-
að serrl vera ætti, vegna „almenn-
ings“. Hvaða menn skyldu hafa
tjáð J. Kj. að vamingur hafi leg-
ið á afgreiðslunni í Vík frá því í
ágúst þar til í október? Þetta
gæti vel átt sér stað ef svo viðr-
aði að leiði gæfist ekki, en s. 1.
sumar man eg að Skaftfellingur
fór seint í sept. frá Vík til
Reykjavíkur, og veit eg ekki til
að nokkuð hafi þá oi'ðið eftir af
því sem fyrir var á afgr. Auk þess
voru þéttar ferðir frá Vík til
Vestmannaeyja framan af slátur-
tíðinni. Þessari lokaleysu er óþarft
hann frá kosningu, væri Ihalds-
flokkurinn „búinn að vera“. Er
sagt, að íhaldsmenn séu nú mjög
smeykir við J. J. og þori þeir
helst ekkert að hafa um hönd
nema sálma og annað gott orð á
fundum sínum í sæluhúsinu.
X.
Valtýr talar við sjálfan sig.
Morgunblaðið 27. jan. 1929: „I
dag koma félagsmenn Varðar í
fyrsta sinni saman í hinu nýja
húsi við Kalkofnsveg. Má vænta
þess, að þar verði hvert sæti
skipað og í dag hefjist nýtt tíma-
bil í sögu Varðarfélagsins. Að
með tímanum, þegar litið verður
yfir sögu félagsins og starfsemi
íhaldsflokksins hér, þá heyrist
oft sagt á þessa leið:
En eftir þ. 27. jan. 1929
breyttist alt til batnaðar. Þá var
komið upp Varðarhúsið, og upp
frá því rann upp nýtt og blóm-
legt tímabil fyrir Varðarfélagið".
Ó, þú heilaga einfeldni! X.
Frá Laugaskóla.
Steingrímur læknir Matthíasson
á Akureyri lætur sér jafnan mjög
umhugað um allar þjóðframfarir.
Héit hann nýlega fyrirlestur við
alþýðuskólann á Laugum nyrðra
og skrifaði úr því ferðalagi ein-
um af kunningjum sínum hér svo-
látandi ummæli um skólann:
„.... Eg liafði einstaklega gaman
af að sjá Laugaskóla. petta er orðin
mesti myndarlýðskóli, tráust og lag-
lega bygging, kennaraliðið gott og alt
með prýði, en ekki sist hitunin með
laugarvatninu og sundlaugin i kjall-
aranum. Mjög þótti mór geðfelt að
sjá, að nemendurnir læra þarna
margskonar hannyrðir, föndur og
smíðar. Allir innanhússmunir eru
meira og minna þeirra handaverk
undir handleiðslu góðs smiðakenn-
ara, þórhails Björnssonar — rúmin,
skáparnir, stólarnir, borðin og margt
annað ,i herbergjunum hafa' þeir
smíðað. Alt snoturlega gert eins ög
æfðir smiðir hefðu verið að verki.
Mörg herbergi eru þiljuð og máluð
og dúklögð af piltunum og margs-
konar myndir á veggjunum, útskornir
munir og myndir teiknaðar og mál-
aðar af piltum og stúlkum. Ábreiður,
gluggatjöld, dúkar og fatnaður er
stúlknanna handaverk, og piltar
hjálpa stúlkunum við alla þvotta, og
að svara hér meira, eg visa þar
tii míns fyrra svars, sem alt er
óhrakið af J. Kj. Hann stendur
hér sem annarsstaðar berskjald-
aður með ósannindavaðal sinn.
4. Eg hika ekki við að endur-
taka hér að ekkert nýmæli gerðist
þegar Eimskipafélagið var látið
taka við Suðurlands-skipsferðinni.
Það var Skaftfellingur, sem fyrst-
ur var látinn sigla á hafnleysis-
staðina eins og eg sýndi réttilega
fram á í fyrra svari minu og síð-
an lét S. I. S. skip sigla á þessa
sömu staði í 2 eða 3 ár og alt
gekk vel. Sambandið fekk engan
styrk úr ríkissjóði og voru farm-
gjöldin þó ekki hærri en gerðist
þá á betri hafnir í landinu.
Reynslan sem fékst þessi árin
bendir jafnvel á, að hér hafi ver-
ið um óþarfan útgjaldalið að ræða,.
af opinberu fé. — Góð byrjun,
sem braut á bak aftur margra
alda venju, var komin. I fyrra
svari mínu í Tímanum fullyrði eg
ekki neitt um, hvað satt eða ósatt
sé hjá J. Kj. í því er hann hafði
skrifað um tillögu Hannesar Jóns-
sonar um Hvalsíki, sem viðkomu-
stað skipsins, eða ekki. Hitt lýsti
eg ósannindi, að mér hafi veríð
kunnugt um hana. Annars skal
það upplýst hér — að gefnu til-
. efni — að eg hefi frá því fyrsta
að skip komu hér að söndunum,
gert alt sem mér hefir verið
mögulegt til þess að hjálpa til að
vörur næðust í land á umræddum
stað — lánað skip og fengið menn
til hjálpar —. Þetta er öllum
kunnugum vitanlegt. Dylgjur J.
Kj. til mín um þetta hljóta því að
verka lítið í þá átt er hann ætlast
til.
5. Um slátrunina í Vík get eg