Tíminn - 02.02.1929, Blaðsíða 3

TlMINN
25
sambýlingar skiftast á um að ræsta
sín herbergi, skó o. fl. — prifnaður er
á háu stigi og alt gengur eins og í
sögu. þetta var sem sagt alt eftir
mínu höfði. =— Útivið sá eg hlaða af
steyptum steinum eftir piltana og
fleiri myndarleg verksummerki. Hér
er fyrsti verulegi gagnfræSaskóli
lands vors og eg er viss um að hver
sem kynnir sér slcólahaldið á Laug-
um dáist að því og sér þar fyrir
mynd þess sem á víðar að koma .... “
--------
Akureyrarskólinn
Árið 1930 er og á að verða eitt
hið merkilegasta ár í sögu lands
vors, því þá er þúsund ára af-
mæli Alþingis, en það eru fleiri
stofnanir, sem eiga afmæli á því
ári, en merkust þeirra allra er
skólinn á Akureyri, sem það ár á
fimmtíu ára afmæli. Skólinn var
upphaflega stofnaður á Möðru-
völlum í Ilörgárdal. ‘ Síðan var
hann fluttur til Akureyrar og
aukinn og nú er hann orðinn að
mentaskóla og útskrifar stúdenta.
En það er ekki þetta sem merki-
legast er, heldur hitt, að Möðru-
vallaskólinn hefir orðið hin merk-
asta alþýðumentastofnun sem
verið hefir á landi hér, og hann
hefir meir en nokkur annar skóli
mótað skoðanir þjóðarinnar og
mannað land og lýð.
Þegar Möðruvallaskólinn var
tvítugur var haldin vegleg sam-
koma og gefið út minningarrit.
Nú þegar skólinn er fimtugur
ætti hann, það er að segja nem-
endur hans að fomu og nýju, að
vera færir um að gefa út vandað
minningarrit og að sjálfsögðu
ættu gamlir nemendur að hafa
með sér mót á Akureyri. Sú há-
tíð ætti að vera 31. maí, því þá
var Möðruvallaskólanum og gagn-
fræðaskóla Akureyrar sagt upp,
og sú hátíð fellur fyr en hin
mikla alþingishátíð verður hald-
in, svo sami maðurinn getur verið
á báðum stöðum. Nú vil eg skora
á nemendur Akureyrarskólans að
þeir kjósi nefnd til þess að
standa fyrir framkvæmdum og
eins ættu gamlir nemendur skól-
verið fáorður. J. Kj. hefir orðið
að láta þar í minni pokann, sem
annarsstaðar, — það mun hver
óvilhallur maður finna, sem les
það sem við höfum skrifað í blöð-
in undanfarið. Það helsta sem J.
Kj. snýr sér að enn, er að reyna
að draga föðurbróður sinn, Pál á
Heiði, ofan í fenið með sér. Eg
þóttist leiða rök að því í svari
mínu, að ekki gat verið eftirsókn-
arvert fyrir mig að komast í sæti
P. Ó. í Vík, en fyrst J. Kj. viil
fá þetta skýrara fram, er hægur-
inn nær að fá um þetta umsögn
þáverandi framkvæmdarstjóra Sf.
Sl. og annara fleiri manna, sem
fóru með þessi máL Þar sem
mennirnir eru í fjarlægð verður
þetta að taka sinn tíma. Um það
hvaða aðferð eg hafi notað til að
koma P. Ó. frá sem stjórnar-
manni — fulltrúa fyrir Skafta-
fellssýslu — ætti J. Kj. að geta
fengið upplýsingar hjá deildar-
stjórum Sf. Sl. í Skaftafellssýslu,
því það voru þeir sem skiftu um
mennina — það er eingöngu
þeirra verk —. Þeir ættu að' geta
gefið J. Kj. þær upplýsingar er
hann spyr mig um í þessu efni,
sumir þeirra eru líka náfrændur
hans og ætti það ekki að spilla að
J. Kj. fengi áreiðanlegar heim-
ildir.
6. Þá er J. Kj. gleiðgosalegur
yfir því að eg taki af sér ómakið
með að sanna að ruglað hafi verið
saman reitum K. S. og Sf. Sl. eft-
ir að eg tók við forstöðu slátur-
félagsins í Vík. Hann segir mig
sanna þetta með þeim hætti að
okkur Svafari Guðmundssyni beri
ekki saman um gjaldið, sem menn
hafa greitt af kindunum, sem
slátrað hefir verið í sláturhúsinu
ans að gera. Að sjálfsögðu verður
núverandi skólameistari formaður
nefndarinnar og aðal-framkvæmd-
arstjóri.
Gagnfræðingar góðir!
Látum oss mætast á Akureyri
30. maí 1930 og halda þar
tveggja daga gildi. Við skulum
fara gangandi eða akandi til
Möðruvalla, fæðingarstaðar skól-
ans, og vér skulum reyna eftir
okkar efnum að hlynna að menta-
skóla Norðurlands. Til dæmis ætt-
um við, gamlir nemendur skól-
ans, að vera færir um að gefa
honum gott bókasafn.
Svo vona eg að þessi orð mín
hafi þann árangur, að bráðlega
verði kosin framkvæmdamefnd,
sem sé hlutverki sínu vaxin og
að minningarhátíðin megi vera
til sóma fyrir land og lýð.
H. H.
----o--- -
Fréttir.
Kensla .í útvarpi. Svo sem áður er
um getið hefir Gísli Johnson rœðis-
maður gefið Laugarvatnsskólanum
ágætt útvarpstæki. Á laugardaginn
var hófst á Laugarvatni einkennilegt
fyrirlestrarhald. það var miðsvetrar-
hátíð skólans. Voru aðkomandi yfir
200 manns víðsvegar úr Árnessýslu,
og höfðu komið þangað langan veg
svo sem af Stokkseyri og úr Flóanum
í bifreiðum. þar kom Sig. Greipsson
íþróttakennari frá Haukadal með 18
manna flokk og sýndi íþróttir. Skemt-
unin stóð lengi nætur með ræðuhöld-
um, söng og dansi. Einn þáttur í
þessum ræðuhöldum var það, að þeir
Gísli Johnson ræðismaður og J. J. ráð-
h.erra töluðu í hálfan tíma í herbergi
loftskeytastjórans í Reykjavík, í út-
varpið og beindu máli sínu aðallega
til Laugarvatnsmanna. Heyrðist hvert
orð gegnum hátalarann á Laugar-
vatni, eins og mælt væri þar í stof-
unni. Ræða Gísla Johnsen mun síð-
ar birt hér í blaðinu, en ráðherrann
lýsti þeirri kenslu, er hann hugði að
hefjast myndi gegnum útvarpið, þeg-
ar sæmileg stöð væri komin í Reykja-
vík. Gerði hann þá ráð fyrir að sér-
stakir fyrirlestrar fyrir skóla víðs-
vegar um landið yrðu haldnir í höf-
uðstaðnum, og fluttir þaðan á augna-
bliki til fjarlægra héraða. Skólinn á
í Vík. J. Kj. hangir hér á hálm-
strái, og skal það sýnt með fáum
orðum. Hin síðari ár hefir gjald
þetta af kind hverri verið lækkað
svo, að það er ekki nema til að
greiða K. S. leigu af húsinu, og
meira að segja tæplega nóg. Við
það hefir Svafar sennilega átt, og
ef til vill sem aðkomandi ókunn-
ugur þessu haidið (eða mint) þá
hann reit svar sitt, að svona hafi
þetta verið frá byrjun. Þetta var
mér hinsvegar vel kunnugt um og
skýrði frá í mínu svari, sem sé
því, að stofnfé í K. S. var um
nokkur ár safnað á þann hátt, að
félagsmenn lögðu til vissa upphæð
af hverri kind, sem slátrað var í
sláturhúsinu, til að vega á móti fé
því, sem K. S. hafði orðið að taka
að láni, til að koma sláturhúsinu
upp. Vitanlega hefði verið rétt-
mætt af K. S. að taka strax frá
byrjun það, sem þurfti af þessu
fé í vexti af kostnaðarverði húss-
ins, svo það slyppi skaðlaust, en
það var ekki gert, nema eitt ár
voru menn látnir greiða sérstakt
gjald sem leigu, til jafnaðar á
móti vöxtum, sem menn fengu af
stofnfé því, sem myndaðist við K.
S. vegna tillags þess er safnaðist
af sláturfénu. Þrátt fyrir þetta
þyrluðu andstæðingar K. S. öllu
því moldviðri, sem kunnugt er, út
af því sem K. S. hljóp svo greini-
lega undir bagga með því að koma
sláturhúsinu upp á sinn kostnað.
Fé það, sem Loftur Jónsson er
í máli um, við K. S. var alt til
orðið áður en hann sagði sig úr
félaginu, svo þarna játa eg ekk-
ert „eftirtektarvert" þessu máli
viðkomandi.
7. Um Kötlugosið er áður búið
að skrifa allmikið og enn er öllum
Akureyri -hefir góð" móttökutæki og
átti tilraun þessi að ná þangað, en
það mishepnaðist í það skiftið. Aftur
heyrðust ræðumar vel í Dalasýslu.
Og fundargestir á Laugarvatni munu
hafa séð af tilraun þessari, að ~út-
varpið hlýtur að eiga mikið erindi
í skóla landsins.
Nemendur í Laugaskóla steyptu
siðari hluta vetrar steina sem nægja
munu að þriðjungi í útveggi leik-
fimishúss, og í vetur steypa þeir það,
sem á vantar. Er steypt í skýli, sem
er upphitað með hveravatni. Á Laug-
arvatni var hinn sami siður upp tek-
inn. Kom Jóhann byggingarfræðing-
ur þeirri kenslu af stað. Ganga nem-
endurnir og kennararnir sr. Jakob Ó.
Lárusson og Guðm. Ólafsson með elju
landnemans að þessu verki. Steypa
þeir að jafnaði 30 steina á dag, og er
hver þeirra um 50 kg. að þyngd.
Hitaleiðsla er í steypuskúrnum og
heitt vatn s.ett í steypuna. þorna
steinamir fyr og betur en þar sem
kalt vatn er. Eftir hálfan annan sól-
arhring má flytja þá hvert sem vill.
Með þessum hætti ætla þeir Laugar-
vatnsmenn að byggja upp skóla sinn,
og verður þess varla langt að bíða,
að fulllokið verði aðalbyggingunni.
Auk þess mun nemendum æfilangt
gagn að þessari vinnukenslu.
Ágæt tíð um land alt.
Uppgripaafli á Vestfjörðum.
Mentamálaráðið hefir á fundi 21.
f. m. úthlutað styrk til skálda og
listamanna á þessa leið: Til Stefáns
frá Hvítadal kr. 1500, Jakobs Thorar-
ensen kr. 1500, Friðriks Ásmundsson-
ar Brekkans kr. 500, Helga Hjörvars
kr. 500, Önnu Péturss kr. 1500, Jóns
Leifs kr. 1000, Kristins Péturssonar
kr. 1000.
Fyrirlestur hélt Jón þorbergsson
bóndi á Laxamýri nýlega á Akureyri
um stofnun nýbýla í Eyjafjarðar- og
þingeyjarsýslum. Umræður voru á
eftir fyrirlestrinum og kosin 5 manna
nefnd til að gangast fyrir stofnun
nýbýlafélags.
Inflúensa breiðist út hér í bænum.
Mislingar víða um land.
Skjaidarglima glímufélagsins „Ár-
mann“ fór fram í gærkvöldi. þar
keptu 12 Svo fóru leikar að Jörgen
þorbergsson frá Litlulaugum í þing-
eyjarsýslu bar sigur af hólmi og feldi
alla keppinautana, 11 að tölu. Næstur
honum gekk Ottó Marteinsson með
10 vinninga, þá Sigurður Thorarensen
frá Kirkjubæ með 9 vinninga. En Sig-
urður var skjaldarhafinn. — Verð-
laun fyrir fegurðarglímu fengu þeir
almenningi sýslunnar ljóst, hvem-
ig eitt og annað gekk til hér í
sýslu um þær mundir. í hinu
fyrra svari mínu til J. Kj. í Tím-
anum 24. nóv. f. á. tók eg fram,
að sýslumaður G. Sv. hefði viljað
eftir megni hjálpa þeim sem fyr-
ir mestum erfiðleikunum urðu, og
að hann hafi gert það á ýmsan
hátt. Þó segir J. Kj. mig ekki
þola að neinum öðrum en mér sé
hrósað fyrir að hafa hjálpað
Skaftfellingum um þessar mund-
ir. Allir sem lesa svar mitt sjá
að J. Kj. fer þama með vísvit-
andi ósannindi. Eg, að sjálfsögðu,
leiðrétti þar, það sem J. Kj. eign-
aði G. Sv., sem hann ekki átti t.
d. upplýsir J. Kj. nú, að G. Sv.
hafi verið spurður frá lands-
stjórninni í síma, hvort hann væri
samþykkur því, að „Geir“ væri
sendur austur með söndunum (til
Skaftáróss) með tunnur og salt,
og hafi hann gefið sitt samþykki
til þess Það er annað en J. Kj.
segir um þetta í sinni fyrri rit-
smíð.
Að gefnu tilefni skal eg geta
þess hér, að í svari mínu hinu í
fyrra gat eg þess, að mér hafi
tekist vorið 1918 að fá leigt hús
hjá kaupmanni í Vík til þess að
slátra sauðfé í, þá um haustið,
og að það hafi orðið til ómetan-
legs gagns, og gerði þá ráð fyrir,
að koma nánar að þvi seinna í
svari mínu, en sem mér gleymd-
ist þá. Skal nú vikið að því hér.
Sumarið 1918 heyjaðist nær hálfu
minna hér í sýslu en venjulega,
vegna grasleysis, var því fyrir-
sjáanlegt að miklu meira varð að
farga af fénaði en venjulega. Ráð-
stafanir vora því gerðar, fyrir
sláturtíð, að miklu meira væri
Jörgen og Vagn Jóhannsson. það
óhapp vildi til að tveir glímumenn-
irnir, þeir Björgvin Jónsson og Sí-
mon Sigmundsson meiddust nokkuð.
Rotaðist Björgvin en Símon gekk úr
liði um öxl.
----o--
Frá útlöndm
— Norðmaðurinn Oscar Mathiesen
hefir sett heimsmet í 500 metra
skautahlaupi. Hljóp hann vegalengd
þessa á 43 sekúndum. Hlaupagarpur
þessi er nú af æskuskeiði, 45 ára
gamall, og þykir afrek hans því
meira.
Enskt tímarit hefir nýlega birt
skýrslu, sem hermálaráðherrann í
þýskalandi hafði gefið stjóminni um
ástand og tilgang þýska herskipaflot-
ant. Telur ráðherrann þjóðverjum
nauðsynlegt að eiga herskip m. a.
til að hægt sé að flytja her til Austur-
Prússlands, ef til ófriðar kæmi við
Pólverja. Austur-Prússland var sam-
kv. Versalasamningunum einangrað
frá öðrum þýskum löndum, en Vest-
ur-Prússland lagt undir Pólverja. Tel-
ur ráðherrann Pólverja hafa hug á
Austur-Prússlandi og sé þeim illa
trúandi. Skýrsla þessi hefir að von-
um vakið mikla athygli, og þó eink-
um fyrir það, að hún var eigi opin-
bert skjal eða ætluð til birtingar. Er
þýska stjórnin nú að láta rannsaka,
með hverjum hætti hún hafi borist
óviðkomandi mönnum í hendur.
— Öldungadeild Bandaríkjaþingsins
samþykti Kelloggssamninginn með
öllum atkvæðum gegn einu.
— í franska þinginu er rætt um
að hefja á þessu ári smíði 18 her-
skipa, sem verða til samans 50 þús.
smál. þar á meðal á að verða eitt
10 þús. smál. beitiskip og 7 kafbátar.
Síðustu 7 árin hafa Frakkar smíðað
herskip, sem eru til samans um 200
þús. smál., þ. e. 100 skip á stærð við
„Goðafoss". Laglega að verið!
— Englendingar og Frakkar hafa
lengi haft á prjónunum áform um
að grafa göng undir Ermarsund og
koma á járnbrautarsambandi milli
Englands og meginlands Norðurálf-
unnar. Nokkur uggur er þó í báðum
þjóðunum við að framkvæma þetta
og óttast þær enkum að göngin yrðu
notuð til herflutninga í ófriði. Er
Englendingum um og ó að veikja þá
víggirðingu, sem hafið hefir verið
sent til Víkur af salti og tunnum,
en venja hafi verið áður. Það
þurfti því að slátra miklu fleiru
fé daglega en áður, svo unt væri
að koma öllu undan í tíma, enda
tókst að slátra 700—900 kindum
daglega, en undanfarin ár varð
ekki komið frá nema 200—300
kindum á degi hverjum. Af þess-
um ástæðum var búið að reka
fjölda fjár vestur yfir Mýrdals-
sand 12. okt. þegar Katla lokaði
leiðinni, umfram það sem verið
hefði, ef ekki hefði verið breytt
til með hús og aðra aðstöðu.
Vegna þess að slátrun fjársins
gekk svo ört, sá eg fram á, að
tunnur mundu þrjóta fyrri en
vissa væri fyrir að nýjar birgðir
kæmu frá Reykjavík. Gerði eg
því ráðstafanir á tvennan hátt,
fyrst að tunnur kæmu frá Rvík
með Skaftfelling, sem þá var þar,
og í annan stað gerði eg strengi-
leg orð austur yfir Mýrdalssand,
að enginn mætti koma með fjár-
rekstra fyrri en eg væri búinn að
senda orð austur um, að tunnur
væru komnar í land í Vík. Þetta
einkennilega atvik gerði það að
verkum, að fjöldi maima og fén-
aðar var ekki á Mýrdalssandi á
austur- og vesturleið, eftir fastri
fyrirfram gerðri ráðstöfun, þegar
Katla hljóp. Síðustu mennirnir,
sem rekstrum höfðu fylgt, voru
nýsloppnir austur yfir sandinn
þegar hlaupið kom.
Þetta er ekki sagt hér í þeim
tilgangi, að eg telji að eg eigi lof
skilið, þó svona giftusamlega
tækist til. En hitt er það, að fæst-
um Skaftfellingum mun finnast
að ástæða hafi verið fyrir Jón
Kjartansson, að fjargviðrast yfir
oflofi sem Jónas Þorbergsson hafi
Islenskar plfltar
Dana gramur.
Sverrir konungur.
Blómstursöngurinn úr Carmen.
Stjömur ljómuðu á lofti.
Gralsöngur Lohengrin.
Sigurljóð Walthers.
Signuð skín réttlætis sólin.
Af himnum ofan boðskap ber.
Áfram.
Kirkjuhvoll.
ó, guð vors lands.
Bjarta blessað land.
Errndi úr Troubadoren.
Morgunkveð j a.
Aðeins fyrir þig.
Vorþrá.
Sigling.
Systkinin.
Sólskríkjan.
Plötuskráin er komin út.
Send ókeypis.
Plötur sendar út um alt land
gegn eftirkröfu.
Katrín Viðar
H1 j óðf æraverslun.
Lækjargötu 2. Sími 1815.
þeim hingað til. Er enska þjóðin þess
enn minnug, að Ermarsund hlífði
Englandi á dögum Napóleons, þegar
svo að segja allar Evrópuþjóðir lutu
í lægra haldi fyrir her hans. Nú er
þó að komast skriður á máíið að nýju
og hefir enska stjórnin ákveðið að
skipa nefnd til að rannsaka það.
— Kosningabarátta er hafin í Eng-
laiidi. Flutti Baldwin ræðu í New-
castle fyrir hönd íhaldsflokksins.
Lausn iðnaðarmálanna verður vafa-
laust aðal deiluefnið. Vilja íhalds-
menn koma á verndartollum, en
stjórnarandstæðingar hallast að
skipulagsbundnum rekstri með meiri
eða minni i hlutun af hálfu ríkis-
valdsins.
— Ramsey MácDonald fyrv. for-
sætisráðherra Englendinga hefir ný-
lega ritað um sambúð Breta og
Bandaríkjamanna. þykir honum illa
horfa um samkomulag og vill láta
skipa nefnd verslunarfróðra manna
til að ræða helstu ágreiningsatriði
milli þjóðanna.
-----O-----
hlaðið á mig í sambandi við
Kötlugosið, í sinni „Pólitísku
ferðasögu“, og að eitt er víst, að
hversu mikið sem J. Kj. skrifar í
blöð sín, til að sannfæra almenn-
ing í Skaftafellssýslu um, að eg
hafi á flestum eða öllum sviðum
orðið þeim að óliði, þá vinnur
hann þar vissulega fyrir gíg.
8. Um skuldainnheimtu K. S.
hefir J. Kj. verið svarað svo
rækilega, að óþarfi er að bæta
neinu við hér.
9. J. Kj. er margsinnis búinn
að lýsa ástandinu í Skaftafells-
sýslu að því er ætla mætti frá
sínu sjónarmiði. Þeim sleggju-
dómum er búið að svara nægilega,
en geta má þess hér, að engan
mann hefi eg hitt fyrir, sem ferð-
ast hefir um sýsluna síðastliðin
ár og sem litið hefir hana líkum
augum og J. Kj. lýsir henni. Gam-
alt spakmæli segir: „Glögt er
gests augað“, og mun það satt.
Þar sem „eymd á eymd ofan“
hefir tekið sér bólfestu leynir hún
sér ekki til lengdar. J. Kj. býst
líklega við, að hann vaxi í augum
almennings af þessum skrifum
sínum. Eg er samt ekki trúaður
á það. Jafnvel þó honum hefði
ekki verið svarað einu orði, hefðu
allir skynbærir og óvilhallir menn
fundið af hvaða toga þau era
spunnin.
Kirkjubæjarklaustri, 6. jan. 1929.
Lárus Helgason.
----o-----
SigurSur Guðmundsson skólameist-
ari á Akureyri er staddur hér í bæn-
um, nýkominn úr utanför. Hefir
hann dvalið erlendis síðan í haust
og kynt sér skólamál, en hverfur nú
heim á leið, innan fárra daga.