Tíminn - 20.04.1929, Blaðsíða 2

90
TÍMINN
stofnkostnað Núpsskólans. Full-
víst þykir að vestursýslan og
Barðstrendingar muni fylgja svo
loflegu fordæmi nábúa sinna í
norðurátt. Lítur nú prýðilega út
með að trygð verði framtíð Núps-
skólans. Þarf fyrst að bre'yta nú-
verandi skólahúsi lítið eitt, síðan
að koma upp rafstöðinni, og síðan
að byggja ný víðbótarhús úr
steini. Verður þar sennilega í
fyrsta sinn hér á landi freistað að
hita vatn í sundlaug með raforku.
Hinar góðu undirtektir sem hér-
aðsskólamál Vestfirðinga fær,
sýna að hið langa og góða starf
sr. Sigtryggs Guðlaugssonar og
Bjöms Guðmundssonar á Núpi
hefir verið metið að verðleikum.
K.
--o---
. Á víðavangí.
Eldhúsdagurinn
varð að þessu sinni sá lengsti
í manna minnum. Mun það eins-
dæmi, að andstæðingar stjómar
hafi eytt þingtímanum í jafn
ófrjóar og tilgangslausar umræð-
ur. Eftir nærfelt viku hvíldarlítil
fundahöld með næturvökum höfðu
10 íhaldsþingmenn, þar með vit-
anlega talinn Sig. Eggerz, talað
sig dauða og allir fengið hina
hraklegustu útreið, eins og berc
mun verða af ræðum þeim, er
Tíminn mun flytja frá eldhúsdeg-
inum. — Orsakimar til þess, að
íhaldsmenn komu með deifðar
eggjar til þessara hildarleika, voru
margar og samverkandi. Er þar
fyrst að telja, að málstaður var
eigi góður og flest málsefni marg-
tuggin, brengluð, ófrægð og út-
slitin af óvitrum og gleypifúsum
blaðamönnum íhaldsins. — En öll
þau ósannindi, sem þessir augna-
þjónar hafa hlaðið utan um mál-
efnin, standa í, jafnvel kokvíðustu
íhaldsmönnum. Mun því eigi hafa
verið laust við, að „kappana“
klígjaði við þessum munnfóstrum
blaðanna. 1 öðru lagi áttu Ihalds-
menn móti straum að sækja þar,
sem er syndaflóð Ihaldsstjómar-
innar og flokksins frá liðnum ár-
um. Átti þar margur til eigin
syndar að svara, enda voru allir
jafnhraðan kaffærðir og húðflett-
ir. — En er þeir voru, að loknum
leik, orðnir allmjög dasaðir og
búnir að fá eftirþanka af tíma-
eyðslunni til ónytjumælgi sinnar,
gerðist Magnús Guðmundsson svo
smekkvís og skýr í hugsun, að
telja ræðutíma eftir dómsmála-
ráöherranum og vildi telja að
stjómin, sem á var ráðist, væri
vöid að löngum unaræðum! Sjálf-
ur fiutti hann þriggja tíma end-
uitekningarræðu eítir að margir
hinna fyrstu voru íallnir í val-
inn. Var sú ræða mikil að tíma-
lengd. Enda varð einum Ihalds-
áheyranda að orði við þjáninga-
bróður sinn, er þeir gengu út
úr þinghúsinu, niðurlútir í morg-
unsárinu, eftir heillar nætur slag:
„rviagnús var- sá eini, sem ofur-
.iítið stóð í honum“! — með tíma-
iengdinni!
„Jón minn iiggur lengi á“.
Sorpbiað Ihaidsmanna á Akur-
eyri flytur fréttir af hailæris-
fundi Lhaldsmanna, sérstaklega
nafnbreytingai’málinu og skýrir
frá meöíerð þess máls nánar en
gert hafa blöð flokksins hér syðra.
Kveður biaðið að eftir heilabrot
11-mamia neíndai’ixmar- hafi verið
umtai um tvö nöfn. Eigi birtir
það nöfnin. En Tímanum hefir
borist til eyma, að þau hafi ver-
ið: „Sjálíræðisflokkur“ (þ. e.
stjórnieysingjar) og „Framfara-
flokkur“! Síðan kveður blaðið, að
farið hafi íram leynileg atkvæða-
greiðsla um nöfnin og atkvæða-
seðlamir hafi síðan verið afhent-
ir formanni miðstjómarinnar. Síð-
an er hljótt inn þessar hallæris-
ráðstafanir íhaldsins og veit eng-
inn, hvort formaðurinn situr á
íúleggjum eður eigi!
„Ábyrgðarsnauða menn
og iila innrætta“
kallaði Mbl. nýlega alla þá,
menn, sem áttu hlut að því, að
gera Jónas Jónsson að dómsmála-
ráðherra landsins. Menn þeir, sem
þannig er nafn gefið, em fram-
sóknarflokksþingmennimir 1927
allir með tölu að undanteknum
ráðherranum sjálfum!
„Nautasiðferði“
kallar Alþbl. það, er þingmenn
standa upp fyrir konungi, þegar
boðskapur hans um þingið er birt-
ur. Hingað til hefir hitt, að
stympast við, fremur verið kali-
aður háttur nauta. Má af því
ráða, hversu viðeigandi er sam-
líking blaðsins. Annars virðist
Alþbl. hafa stygst kynlega við
það, að Tíminn taldi, að enginn
myndi sjá eftir buxum Jafnaðar-
manna, en slit þeirra eru hinar
einu hugsanlegu afleiðingar af
þrásetunum.
i---♦----
Gamlar vísur
„Anti-Kolumbus“.
Lágu störfin lánast þeim,
er litla frægð sér vinna.
Vandi er að rata í Vesturheim,
en „Vörð“ er hægt að finna.
Landnámsóvild „Skollatungu".
Liðsemd holl við landnám stór
léttir tolla þunga,
þótt óvild sollin ýfi bjór
einhver Skoliatunga.
Þráinn.
----o----
Skírnarbragur
(Aðsent).
Ihaldstetrin alstaðar
eru að missa fætur;
illa mjög í alþjóðar-
eyra nafnið lætur.
Ihald hefir engum hlíft
— úlfi hkt og hrafni;
ekki er þeim nú orðið líft
undir þessu nafni.
I sæluhúsi syrgjandi
með svartflekkaðan skjöldinn
sitja þeir nú syngjandi
sálmavers á kvöldin.
Ihaldsmaðui' orkusnar
uppi á bókasafni,
er að leita alstaðar
eftir skárra nafni.
**.<■*? ’
Oft var honum orðið tamt
aldrei gróf hann pundið;
— ennþá hefir Ámi samt
ekki nafnið fundið.
Þótt þeir hefðu þúsund nöfn
þúsundfaldast raunin,
ieggja mun um láð og dröfn
leiða íhaldsdauninn.
steini, úr Hólabyrðu, en fyrir fá-
um árum hefir það verið olíumál-
að og er nú alt græn-gult og
„marmorerað“ — mér finst þessi
dönskusletta lýsa „viðgerðinni“
best.
Reisulegt er á Hólum, en eftir-
tektarvert er það þar, ekki síður
en annarsstaðar á voru landi, hve
illa hinar hnarreistu byggingar
„húsameistaranna“ okkar fara í
lands í landslaginu. Og því mið-
ur verður líklega ennþá nokkur
bið þangað til sá meistari lætur
sjá sig, sem fær er um að smíða
upp úr því dýrmæta brotasilfri
sem torfbæirnir gömlu eru. Það
er víða einföld og frumleg bygg-
ingarlist sem lýsir sér 1 þeim og
auðséð að enginn „húsameistari“
hefir teiknað þá.
En ósjálfrátt dettur manni í
hug, að lóðimar undir þessum 3—
4 hæða húsum muni hafa kost-
að tugi króna hver fermeter, svo
brýnasta nauðsyn hafi verið að
byggja sem hæst.
Ráðgert hafði verið að halda
námsskeið á Hólum, en sökum
þess að mislingar höfðu borist
þangað og margir veikst, var
horfið frá því. En búnaðarfræðslu-
fyrirlestrar voni haldnir á Læk 1
Viðvíkurhreppi í tvo daga. Var
aðsókn þar í besta lagi. Síðara
kvöldið var haldin skemtun að til-
hlutun Iðnfélagsins í Viðvíkur-
hreppi. Vorum við félagar fengnir
til að segja nokkur orð, en síðan
var stiginn dans fram eftir nóttu.
Fagurt var um Skagafjörð og
skemtilegt að ríða á milli bæjanna
í tunglsljósinu. Og ekki urðum við
Frá Alþingí
Frv. um einkasíma í sveitum hefir
verið afgreitt sem lög frá Alþingi.
Alþingi á pingvöllum: í Neðri deil l
flytja 10 þingmenn till. til þingsá!
uui að skora á ríkisstjórnina að gera
ráðstafanir til þjóðaratkvæðagreiðslu
sem fyrst og eigi síðar en við fyrin
iiugað landskjör 1930 — um það,
hvort Alþingi skuli eftirleiðis háð ú
þingvöllum eða í Reykjavík. Skal við
atkvæðagreiðsluna farið eftir kjör-
skrám við Alþingiskosningar í sér-
stökum kjördæmum.
Frv. um laun farkennara flytur
Ásg. Ásg., vili hann hækka laun far-
kennara um 200 kr., eða upp í 500 kr.
á ári, auk ókeypis fæðis og húsnæð
is. Ríkissjóður á að borga launahækk-
unina. Útgjöld ríkissjóðs mundu auk-
ast um 20—25 þús. kr. árlega við
þessa breytingu.
Frv. um Landbúnaðarbanka íslands
er komið í gegnum Nd., með nokkr-
um breytingum frá landbúnaðarn.,
en ekki stórvægilegum. Nafni bank-
ans heiir verið breytt i Búnaðarbanka
íslands. Samþyktar voru bxtt. um að
bankinn mætti lána milliiiðalaust til
rekstrarlánaféiaga i sveitum. En till.
iandbn. um að bankinn skyldi einn
ig veita lán til smábátaútvegsins, var
feld. Landbn. flutti og tillr um að fella
úr frv. þá grein, sem heimilar bank-
unum að gefa út bankavaxtabréf með
happavinningúm; en sú till. nefnd.
var feld. Samþykt var að úr bústofns-
lánadeild inætti lána bændum til
verkfærakaupa. En skilyrði um að
enginn gæti fengið lán úr bústofns-
lánadeild nema hann væri i fóður-
byrgðafél., var felt úr frv., og i þess
stað sett skilyrði um að lántakendur
hefði ábyrgð hlutaðeigandi hrepps
nefndar á bak við sig. Enginn and-
inælti frv. í Nd. nema Magnús Jóns-
son, og var það afgreitt til Ed. með
19:1 atkv.
Dýrtíðaruppbótin. Jón Bald. flutti
þál.tili. um að á þessu ári yrði em-
bættismönnum greidd sama uppbót á
laun sín og síðastl. ár ,eða 40% af
launauppliœðinni, en um síðustu ára-
mót iækkaði uppbótin niður í 34%.
Fjárhn. i Ed. klofnaði um till., vildi
meirihi. samþ. liana, en minnihl
Páll Herm., var henni mótfallinn,
taldi haun að ekki ætti að gera kák-
breytingar á launakerfinu, fyrri en
búið væri að lögfesta gildi krón-
unnar, en þá ætti sem fyrst að end-
urskoða iaunalögin. Till. þessi var
samþ. í Ed. með atkv. íhalds- og
Jaínaðarmanna og í. P. en 5 Fram-
varir við neitt íhald í klárunum —
lijá þeim var framsókn í meiri
hluta. — Mættu Skagfirðingar
taka hestana sér til fyrirmyndar.
Næsta námsskeið var haldið á
Sauðárkróki, dagana frá 18.—21.
Var það einnig fjölsótt, oft frá
150—200 manns á hverjum degi.
Tíðin var hin besta og flestir
bændur komu til staðarins í bíl
fyrri part dagsins og héldu heim
aftur á kvöldin. En sumir komu á
skautum eftir Miklavatni, því ís
var þar góður. Skagafjörður ljóm-
aði í allri sinni dýrð, Drangey
svam í blárri móðu og vorblær var
yfir öllu. Vel þóttu mér Skagfirð-
ingar hlýða á fyrirlestra okkar og
yfirleitt gera sér far um að hafa
gagn af komu okkar þangað. Að
afloknum fyrirlestrunum voru
jafnan umræðufundir og varð eg
ekki var annars en að munnurinn
á Skagfirðingum væri á réttum
stað.
Glatt var á hjalla þessa daga á
„Króknum“, leiksýningar og kvik-
myndasýningar á kvöldin og jafn-
an dansað á eftir af miklu fjöri.
Skagfirskur hagyrðingur komst
svo að orði, er hann sá Pál Zóph.
og mig snúast á gólfinu með unga
fólkinu:
Stúlkur þáðu kærleiks-kraft
kvölds í bráðu þrautum;
þær höfðu áður aldrei haft
yl frá ráðunautum.
Þann 22. kvöddum við Sauð-
kræklinga og héldum fram eftir í
áttina að Vatnsskarði. Við stóðum
stundarkom við á Páfastöðum hjá
Albert Kristjánssyni bónda. Þótti
mér glæsilegt að sjá jarðabætur
sóknarmenn greiddu atkv. á móti
benni.
Frv. Erl. Fr. um heimild fyrir sýslu-
eg bæjarfélög til að taka upp einka-
sölu á nauðsynj avörum, var felt í Ed.
með 7:3 atkv.
Frv. um raforkuveitur til almenn-
ingsþarfa var iengi rætt við 2. umr.
i Ed. Hafði fjárhn. klofnað í málinii,
vildi meiri hl. visa málinu til stjórn
arinnar vegna algerðs undirbúnings-
ieysis; er ætlast til að fé verði veitt
á ijáriögum til rannsóknar á málinu.
Minni hl. nefnd. (íhaldsm.) vildu
samþ. frv. Vár tiil. meiri hi. fjárhn.
samþykt. því leugur sem þetta má!
var rætt í deildinni, því skýrar kom
það i ljós, hvað það var gersamlega
óhugsað, og fjárhagshlið þess iítið
athuguð. Hinar verkfræðilegu áætian-
ir voru að miklu ieyti i lausu lofti
bygðar. Og þó að raforkuveitum yrði
komið upp með þeim geysikostnaði,
sem áætlaður var af almannafé og
frá hlutaðeigandi heimilum, þá vat
gert ráð fyrir að raforka fengist að-
eins>til ljósa og suðu, en ekki til upp-
hitunar. Kom þá í ljós, að rafmagn-
ið yrði óbærilega dýrt fyrir heimilin.
Jón þorláksson gerði grain fyrir þeim
áætlunum, sem frv. bygðist á, en
Jónas Jónsson ráðh. hélt því fram, að
slikum áætlunum væri ekki treyst-
andi. peim væri hróflað upp eins og
spiiaborg fyrir augum almennings.
Nefndi hann fjölmörg dæmi um svik
ular áætlanir verkfræðinga hér á
iandi. Og þegar sú stétt færi að inn-
ieiða ný mál, sem gæíu henni mikl-
ar atvinnuvonir, þá væri túlkun Jóns
þori. á þeim sist trúandi, eftir því
sem reynslan benti til í þeim efnum.
Fjárlögin eru nú komin í gegnum 2.
umr. i Nd. Fjárvn. gerði ýmsar brtt.
við frv. Lagði hún til, að tekjubálk-
urinn væri hækltaður um 650 þús. kr.
og gjaldabálkurinn um rúmar 550
þús. kr. Tekjuafgang áætlar hún þá
rúmar 150 þús. kr., en samkv. stj.frv.
er hann 53 þús. kr. Helstu útgjalda
tillögur nefndarinnar eru þessar og
voru þær samþ.: Alþingiskostnaður
var hækkaður um 25 þús. kr. vegna
íyrirhugaðs aukaþings á þingvöllum
1930, heilsuhælið í Kristnesi til að-
gerða 7500 kr., til nýrra simalagninga
hæltkað um 50 þús. kr., til nýrra vita
iiækkað um 20- þús. kr., til bryggju-
gerða og lendingarbóta 25,500 kr.,
námsstyrkur, fyrir ‘ 4000 kemur 8000
kr., til húsmæðrafræðslu í Vik í Mýr-
dal 1500 kr., til glímuféi. Ármann til
að sýna glimu í pýskalandi 4000 kr.,
gjöld vcgna Jarðræktarlaganna
iiækka úí 300 þús. upp í 375 þús. kr.,
vegna flugferða-3000 kr., til framræslu
á Eyrarbakka y4 kostn. alt að 4000
hjá honum og minnist eg varla
að hafa séð öllu sléttara og rækt-
arlegra tún en þar. Albert var
einna fyrstur Skagfirðinga til að
kaupa sér sláttuvél og nota. Síð-
ustu 20 árin hefir hann aldrei
látið bera ljá í tún. Mætti þjóðin
okkar eignast marga „þúfna-
bana“ sem Albert, þá væri henni
borgið. Bensínfrekir eru þeir ekki,
heldur nota eigin orku og kraft
liesta sinna.
Við komumst á bílnum að Stóra-
Vatnsskarði, en fórum þaðan h
hestum að Æsustöðum í Langa-
dal, en þar var kominn bíll á móti
okkur frá Blönduósi. Þangað kom-
um við snemma um kvöldið, en
daginn eftir byrjaði námsskeið
þar, sem stóð yfir í viku, frá 23.
febr. til 1. mars. Sunnudaginn
héldum við heilagan og hvíldum
okkur. Þá héldum við Páll tvo
stutta fyrirlestra seinni part
dagsins yfir kvennaskólastúlkun-
um, austan við ána. En félagar
okkar, Sigurður frá Arnarvatni
og Helgi, höfðu báðir tekið hita-
sótt og voru allþungt haldnir.
Þeim batnaði aftur eftir tveggja
daga legu, en við Páll reyndumst
öruggir gegn þessum kvilla, í
þettað sinn.
En „flensan“ breiddist óðfluga
út á Sauðárkróki og daginn eftir
að við fórum þaðan lágu þar sjö
tugir manna að sögn — fyrsti
sýnilegi árangurinn af námsskeið-
inu.
Námsskeiðið á Blönduósi var
fjölsóttast allra bændanámsskeiða
sem eg hefi verið á. Alls komu
þar á fjórða hundrað manns. Mér
A bændanámskeiðum
Norðanlands
Snemma morguns, laugardaginn
9. febr. lagði óðixm frá bryggju
í Reykjavík, á leið til Akureyrar
til að sækja alþingismenn Norð-
linga. — Við Páll Zóphóníasson
ráðunautar Búnaðarfél. Islands og
Helgi Hannesson jarðræktarmað-
ur, frá Sumarliðabæ, sem áttum
að halda í námsskeiðsleiðangur
um Skagafjarðar- og Húnavatns-
sýslu, fengum að fljóta með og
ætluðum að fara af skipinu á
Hofsósi, þar sem fyrsta náms-
skeiðið átti að byrja þann 12. Gott
var í sjó og ekki urðum við varir
við annað en að „þyngdarpunktur-
inn“ á óðni væri á réttum stað
og gekk ferðin greiðlega. Morg-
uninn eftir var komið á Reykja-
fjörð á Ströndum og settir þar á
land bæði íhalds- og framsóknar-
menn. Þótti Strandamönnum það
greiðar samgöngur og góðar.
Þaðan hélt Óðinn beint til Ak-
ureyrar og kom þangað síðdegis.
Á Akureyri var staðið við í rúm-
an sólarhring og gafst því tæki-
færi til að heilsa upp á kunningj-
ana og að líta á hinn hávaxna og
fagra trjágróður, sem Akureyri
er með réttu fræg fyrir og hefir
fram yfir alla aðra bæi á landinu.
Á Akureyri bættist Sigurður
Jónsson frá Amarvatni í okkar
hóp og átti hann að flytja erindi
á bændanámsskeiðunum um sam-
vinnufélagsskap, að tilhlutun Sís.
Að morgni þess 12. losaði Óðinn
sig við okkur fjóra á Hofsósi og
átti fyrsta námsskeiðið að byrja
þar um hádegið. Stóð það yfir
sprengidag og öskudag og var
prýðilega sótt, enda veður hið
besta. Síðari daginn voru þar yfir
tvö hundruð manns og var þá
haldin skemtisamkoma um kvöld-
ið. Var þar leikinn einþættingur
alkunnur, víst aðallega af ung-
mennafélögum, en á eftir sagði eg
ferðasögu.
Þann 14. fórum við frá Hofsósi
og heim að Hólum í Hjaltadal.
Aldrei hafði eg komið þar fyr og
þótti vænt um*að fá nú tækifæri
til að sjá hina nafnkunnustu
í kirkjubyggingu landsins. Dóm-
; kirkjan á Hólum þykir mér feg-
| urst þeirra kirkna sem eg hefi séð
i hér á landi og hin yfirlætislaus-
asta; einföld og óbrotin bygging-
arlist. Enda þótt hún eigi ennþá
dýrmæta gripi eins og altaristöfl-
una, skírnarfontinn og krists-
myndina stóru, er hún nú mun
fátækari en fyrrum og víst all-
mjög úr lagi færð að innan. Gamla
fagra hellugólfið sem sjá má á
steinprentuðu myndinni í bðk
Gaimards er nú horfið undir sam-
felda sementshellu, sem steypt
hefir verið ofan á, eftir miðri
kirkjunni. Stólbríkurnar háu
horfnar, en grindumar milli kórs
og kirkju hafa verið gerðar upp
á ný, jafnháar og fyr, en þar sem
gólfið hefir verið hækkað að mun,
virðast hlutföllin nú vera önnur en
þau voru fyrrum og síst jafnfög-
ur. Altarið er úr rauðum sand-