Tíminn - 25.05.1929, Blaðsíða 1

©Jalbíeti
ctg afgt«i6&lmna6ur Cimans er
S.q nnpclg þorsteinsöótíir,
&omban6sljÉtsíim, S*YÍjacif.
^fgcst&sía
Clraans er í Sambanbð^úsinu.
0pin Öaglega 9—{2 f. 4.
Stnti ^96.
XÍIL fir.
Reykjavík, 25. maí 1929.
36. blað.
Þiniitafir
Tvent er það einkum, sem veld-
töfum í störfum Alþingis og ger-
ir það lengra en æskilegt væri.
Er það í fyrsta lagi, hversu afar-
tafsöm reynist afgreiðsla fjár-
lagana í Neðri deild. Voru fjár-
lögin nú síðast 75 daga í deild-
inni, áður þau yrðu afgreidd til
Efri deildar. Verður það að telj-
ast með öllu óhæfilegur dráttur.
En afgreiðsla fjárlaganna er tal-
in hafa allmikil áhrif á störf
þingsins að öðru leyti og veldur
því, er svo tekst til, marghátt-
uðum töfum. Virðist ekki lítil
ástæða, til þess að breyta í
nokkru til bóta um vinnubrögð
þingsins í þessu efni. Líta marg-
ir svo á, að fjárveitinganefnd
þyrfti að hefja störfin alllöngu
fyrir þingsamkomu, ef af því
mætti hljótast fyrirgreiðsla á
störfum þingsins alls.
Annað það, er veldur þingtöf-
um er hin geysilega mælgi þing-
manna, sem nú virðist fara stór-
um í vöxt með íhaldsmenn í and-
ófi, með því að þeir hafa, eigi
síst á þessu þingi, gripið til þess
ráðs, sem fráleitast má telja
skynsamlegum og samviskusam-
legum þingstörfum. En það er að
beita, auk stórkostlegra fyrir-
tafa í nefndarstörfum, þrálátu
málþófi á þann hátt að halda
sömu andófs- og nöldursræðumar
upp aftur og upp aftur eftir sjálf-
um sér og hver eftir öðrum. Hafa
Ihaldsmenn oft talað lengi dags
sín á milli, án þess að þeir hafi
verið, að kalla má, virtir svars.
— Þessi ófrjóa og heimskulega
ónytjumælgi gengur nú svo úr
hófi fram, að ástæða er til að
þjóðin veiti henni sérstaka at-
hygli og að þingið geri ráðstafan-
ir, til þess að hefta hana með
einhverjum þeim hætti, er sam-
rýmst geti sæmd þess og þjóð-
hollu starfi.
I fjölmennum þingum stórþjóð-
anna skapast sú vepja, að fáir
tala í hverju máli og aðeins fyr-
irsvarsmenn flokkanna. Skapast
sú venja af augljósri nauðsyn,
því að auðsætt er, að mál myndu
seint eða aldrei ljúkast, ef beitt
væri slíkum háttum um ræðu-
höld, sem gert er á Alþingi Is-
lendinga. Koma hér sem víðar
fram aimmarkar þeir, er fylgja
skipulagsháttum fámennrar þjóð-
ar, að löggjafar- og stjórnarstörf
öll verða að tiltölu langt um dýr-
ari fámennri þjóð en fjölmennri.
— Alþingi -er eigi svo fjölment,
að nauðsynin hafi enn knúð fram
þá venju sem tíðkast meðal
stærri þjóða um ræðuhöld
þinginu. Hinsvegar mun þingi og
þjóð taka að blöskra mælgin á
Alþingi og mun skamt þess að
bíða, að leitað verði skynsamlegri
Iiátta í því efni. — Eins og nú
er háttað vinnubrögðunum geta í
einu máli orðið fluttar hátt á
þriðja hundrað ræður ótakmark-
aðar að lengd og á annað hundrað
athugasemdir. Er því síst að
furða að lopinn tognar stundum
úr hófi fram, eigi síst í hinum
smærri málum.
Tíminn hefir, til glöggvunar
lesendum og þeim til umhugsun-
ar, aflað sér yfirlits um ræðu-
höldin á þinginu síðastliðið ár og
birtist það hér á eftir:
Ræðuf jöldí og ræðulengd
1928. 'C 3 T3 | |
«0 «0 ‘Ö
Framsóknarflokkur. ÉB K œ
1. Fors. og atvmrh. Tr. þ. 202 196
2. Dómsmrh. J. J 171 555
, 3. Fjármrh. M. Kr. ...... 84 193
4. Ásg. Ásgeirsson 43 66
5. Bened. Sveinsson .. .. 4 18
6. Bernh. Stefánsson.. .. 35 62
7. Bjami Ásgeirsson.. .. 40 115
8. Einar Árnason 40 55
9. Guðm. Ólafsson 9 15%
10. Halldór Stefánsson . .. 62 89%
11. Hannes Jónsson .. .. 35 55
12. Ingólfur Bjamarson .. 12 40
13. Ingvar Pálmason .. .. 87 139
14. Jör. Brynjólfsson .. .. 56 122
15. Lárus Helgason 33 39
16. Magnús Torfason .. .. 43 82
17. Páll Hermannsson.. .. 27 64
18. Sveinn Ólafsson .. .. 41 86
19. þorleifur Jónsson .. .. 4 13
Alls 1028 2005
íhaldsflokkur.
1. Björn Kristjánsson . .. 22 58
2. Éinar Jónsson 23 50
3. Halldór Steinsson .. .. 48 52
4. Hákon Kristófersson .. 53 100
5. Ingibj. H. Bjarnason .. 19 37
6. Jóhann Jósefsson .. .. 49 176
7, Jóh. Jóhannesson .. .. 20 20%
8. Jón A. Jónsson 66 139
9. Jón Ólafsson 41 107
10. Jón Sigurðsson 30 65%
11. Jón þorláksson 163 336
12. Jónas Kristjánsson . . 27 56
13. Magnús Guðmundsson 129 278
14. Magnús Jónsson .. .. 105 345
15. Óláfur Thórs 119 307
16. Pétur Ottesen 85 210
Alls 999 2337
Jafnaðarm.flokkur.
1. Erlingur Friðjónsson . 43 72
2. Haraldur Guðm.son . 59 265
3. Héðinn Valdimarss. . 94 172%
4. Jón Baldvinsson .. '. 129 237
5. Sigurj. Á. Ólafsson . 49 161
Alls 374 807%
Frjálslyndur flokkur. Sigurður Eggerz 93 196 Ö
Alls 93 196
Utan flokka.
Gunnar Sigurðsson .. . 64 79%
Alls 64 79%
ræðuhalda til móts við 16 Fram-
sóknarmenn.
Og enn ber á það að líta, að
flytjendur mála voru, auk ráð-
herranna, nálega allir úr liði
Framsóknarflokksins á umræddu
þingi.
Og loks má benda á það, að
Ihaldsmenn áttu ekki frumkvæði
að neinu máli, sem talist geti vert
umgetningar, nema hins stórum
vanhugsaða frumvarps til laga um
atvinnurekstrarlán. Er því síst
að heilsa þeirri afsökun fyrir
mælgi Ihaldsmanna, að þeir hafi
staðið á blístri af hugsjónum og
nytjamálum fyrir framtíð þjóðar-
innar. Ónei. Mælgin er öll sömu
ættar og dálkar Ihaldsblaðanna,
blekkingamoldviðri, niðurrifspóli-
tík og árásir á þá menn, sem um
þessar mundir eru að valda
stefnuhvörfum og stórfeldum
framförum í atvinnuvegum,
mentamálum, rekstri embætta og
opinberrar starfrækslu í landinu.
Eins og skýrslan að framan ber
með sér, íiga ekki allir Ihalds-
menn óskilið mál um þetta. Lopa-
lengstir hafa orðið Jón Þorl., sem
tetet að vísu málsvari síns flokks
og verður því síst ámælt af
íhaldsmönnum, Magn. Guðm., Pét-
ur Ottesen, ólafur Thors og
MagnúSi Jónsson. Eru tveir hinir
síðast töldu kunnastir að þeim
hæfileika, að geta talað langt um
lítið efni, en eru báðir skelþunnir
í barðið og gersneiddir hugsjón-
um.
Yfirlit þetta um ræðulengd
þingflokkanna 1928 er allfróðlegt.
Þó mun verða stórum fróðlegra
yfirlitið frá þessu síðasta þingi.
Mun Tíminn gera ráðstafanir, til
þess að birta það yfirlit jafn-
skjótt og ræðupartur Alþingistíð-
indanna er fullprentaður.
---------
Forsetaræðar.
Foreeti Sþ................... 4 1
Foreeti Ed.................. 22 3%
Forseti Nd.................. 62 14%
Alls 88
19
Samanburður á ræðulengd að-
alflokka þingsins verður sem hér
segir:
Framsókn (19) . . 2005 dálk.
Ihaldsm. (16).... 2837 —
Hafa þá Ihaldsmenn 882
dálka fram yfir eða um Ve af
ræðulengd Framsóknarmanna,
þrátt fyrir það, að þeir eru
þremur færri.
I annan stað ber á það að
líta, að ráðherramir, sem að
jafnaði eru knúðir til að tala
manna mest, eru í flokki Fram-
sóknar. Og sé gerður samanburð-
ur á ræðulend Ihaldsmanna og
Framsóknarmana, annara en ráð-
herra, verður hann sem hér segir:
16 Ihaldsmenn .. .. 2887 dálkar
16 Framsóknarm. . . 1061 —
Mismunur 1276 dálkar
Þaimig hafa 16 Ihaldsmenn
Varið meira en tvöföidum táma tíl
Símalagningar.
I sumar verða lagðar tvær
meginsímalínur á landinu. Er
önnur sú er lengi hefir verið ráð-
gerð milli Víkur í Mýrdal og
Hornafjarðar. Þegar hún er full-
gerð er síminn kominn í allar
bygðir umhverfis land alt. Að
vísu er búist við að síminn á þess-
ari leið liggi undir meiri og hættu-
legri áföllum en annarsstaðar á
landinu. Munu Kötluhlaup og fleiri
hlaup gerbrjóta hann á stórum
svæðum. Eigi að síður er einsætt
að. kosta til símasambands milli
hinna dreifðu bygða í Skaftafells-
sýslum. — Önnur meginlína verð-
ur lögð milli Akureyrar og Víði-
mýrai’ um Öxnadalsheiði. Var í
fyrra lagður aukaþráður frá
Borðeyri til Víðimýrai’, svo að
með þessari nýju línu er mjög
bætt úr tilfinnanlegum skorti á
viðunandi simasambandi milli
Reykjavíkur og Akureyrar. Hin
nýja lína verður lögð alfaraleið
um Héraðsvatnabrú, og sem leið
liggur til Akureyrar, þar sem hin
eldri lína liggur yfir Heljardals-
heiði og um Dalvík. — Er vinna
þegar hafin við báðar þessar fyr
irhuguðu línur og unnið af miklu
kappi. — Enn verður bygð síma-
lína milli Reykjarfjarðar og
Ófeigsfjarðar á Ströndum og
verða allar þessar línur um 500
km. að lengd.
Magnús Guðmundss.
og „erfingjaren!an“.
M. Guðm. er málfærslumaður
Jóh. Jóh. fyrir hæstarétti, í erf-
ingjarentumálinu. Hlutverk hans
er að sanna, að Jóh. Jóh sé ekki
vítaverður fyrir að hafa innbyrt
60 þús. kr. í vexti af dánar- og
n-otabúum, sem þjóðfélagið hefir
trúað honum fyrir að skifta.
>etta verk M. G. er ekki létr,
enda sýnist hann álíta að reyna
)urfi krókaleiðir.
Skoðun almennings á málinu ei‘
öllum ljós. Ilún er hin sama og
kom fram hjá einum helsta
ihaldsmanni Rvíkur, er hann var
umboðsmaður fyrir útarfa við
ein af hinum nafntoguðu búa-
skiftum hjá Jóh. Jóh. Bæjarfógeti
lafði þar sem endranær hreinsað
sparisjóðsbækur hins dána, inn í
sína bók, og geymt þannig stórfé
fyrir erfingjana um alllangan
tíma. íhaldsforkólfurinn benti
skiftaráðanda á þessa misfellu.
Bæjarfógeti svaraði að sið fomra
ójafnaðarmanna, að hann væri
ekki vanur að skila vöxtum. Þá
sagði umboðsmaður eins erfingj-
ans: „Mikil furða er þetta.
Skiftaráðandi hefir þar með gert
sig að stærsta erfingja þessa
dánarbús“. Því að vaxtagróði
bæjarfógeta varð drýgri en hlut-
ui hinna einstöku erfingja.
Þetta mál á M. G. að verja
fyrir Hæstarétti. En fyrsta krafa
hans er þó ekki að fógeti sé sýkn-
aður af vaxtatökunni, heldur að
máhnu sé vísað frá, af því að
lögreglustjórinn í Reykjavík,
Herm. Jónasson, hafi ekki haft
ástæðu til að víkja sæti.
M. G. gerir þessa kröfu, þó
hann viti vel, að lögreglustjórinn
baðst undan að dæma í máli, sem
snerti húsbónda, sem hann hafði
unnið hjá undanfarin 5 ár. Fyrir
augum borgara landsins hlýtur
það að virðast dæmafá ósvífni af
M. G. að fara fram á, að maður,
sem hafði unnið svo lengi með
sakborningi, ætti að setjast tíl
dóms yfir honum. Alhr vissu að
lögreglustjóri var á engan hátt
viðriðinn misfellurnar á embætt-
isrekstri Jóh. Jóh. En það ber
vott um að M. G. er ekki hár-
viðkvæmur fyrir velsæmi, að gera
slíka kröfu. Maðui’ sem hafði ver-
ið trúnaðarmaður bæjarfógeta í
5 ár, átti að vei’a skyldur til að
fara með fyrverandi húsbónda
sinn upp í tugthús, yfirheyra
hann þar, fyrir ei-fingjai’entuna
og dæma hann þar, eftir mála-
vöxtum.
En athæfi M. G. verður ekki
betra fyrir það, að honum hlýt-
ur að vera kunnugt um, að Jóh.
Jóh. hafði þrásinnis kastað fi'á
sér málum, sem honum bar laga-
skylda til að dæma í, og gaf enga
ástæðu, aðra en þá, að hann ætti
aimríkt, eða að Lárusi syni hans
hefði þóknast að gerast mál-
færslumaður í einhverju máii og
þessvegna gæti hann ekki dæmt.
Það var beinlínis siður Jóh. Jóh.,
að iieimta setudómara í málum,
sem honurn þóttu erfið, án þess
að honum væru þau vandabundin.
Engum dettur í hug að Jóh. Jóh.
hafi haft nokkra persónulega eða
mannlega ástæðu til að neita að
rannsaka og dæma í hvítu þræla-
söluruti eða áfengisþjófnaðinum,
þar sem hann heimtaði og fekk
setudómara. Og engum mál-
færslumanni datt í hug að óska
frávísunar.
1 öðru lagi er frávísunarkrafa
M. G. ósvífni gagnvart sakbom-
ingi. M. G. segir að sakbomingur
óski að fá dóm en ekki frest. Eng- -
um gat verið ljósara en M. G. að
í svo stórfeldu máli gat ekki ver-
ið um að tala að hann gæti eytt
málinu með svo vesælu úrræði.
Nýr dómur hlaut að koma, máske
ennþá umfangsmeiri rannsókn. M.
G. hlaut að vita að dómsmála-
stjórnin hafði verið ásökuð fyrir
að taka ekki mál Jóh. Jóh. á enn
breiðari grundvehi, heldur en
gert var með því að einskorða
það við 13. kap. hegningarlag-
anna. Sumir af bestu lagamönnum
andsins áhtu, að málið ætti líka
að rannsakast og dæmast í sam-
bandi við „Bedrageri“. M. G. átti
mss vegna á hættu, að fram-
íaldsrannsókn kynni að verða
umfangsmeiri og hættulegri sak-
borningi. Haim gat átt víst, að
umræður, sem yrðu fyrverandi
fógeta og samherjum hans til
lítillar gleði, myndu hálda áfram
um málið. Honum hefði átt að
vera ljóst, að eðlilegast var að
hann flýtti sér, samkvæmt ósk
sakbornings, að fá efnisdóm, og
að það versta sem hann gat gert
inálstað Jóh. Jóh. var að reyna
að búa svo um hnútana, að auð-
séð væri, að hann vildi kúga
fyrverandi undirmann bæjarfó-
geta til að dæma hann. Hættan
var líka sú, að þá kæmist upp
og yrði talið, hve oft Jóh. Jóh.
hafði vikið sæti — án tilefnis.
K.
----o----
/*
A víðavangi.
Trjáplöntun. — Arnarhólstún.
Að tilhlutun landsstjómarinn-
ar hefir Sigurður Sigurðsson
búnaðarmálastjóri látið planta
reynitrjám á fimm túnblettum,
sem eru eign ríkisins: Á Amar-
hólstúni, umhverfis stjómar-
ráðshúsið, landsbókasafnið,
mentaskólann og málleysingja-
skólann. Hefir verið, að enskum
hætti, stofnað til þess, að upp
vaxi skógarbelti í vallgrónu landi.
Eru plantaðar raðir trjáa á
útjöðrum túnanna, sem verða til
slcjóls og stómhkillar prýði, - ef
tilraun þessi hepnast. — Efalaust
mæta misjöfnum dómum aðgerð-
ir landsstjómariimar á Amar-
hálstúni, eigi síst hjá þeim kon-
um, sem hafa viljað láta sparka
túnið í flag árlega, á fjársöfnun-
arsamkomum þeirra. — Þegar
núverandi stjórn tók við, var tún-
ið sama sem ógirt, nálega troðið
í flag og á allan hátt eftirlits-
laust ög óliirðusamlegt. — Var
túnið síðan girt, friðað fyrir hóf-
lausum ágangi, hhð og grindur
settar í samsvörun við hið stór-
fagi-a minnismerki landnáms-
mamisins, vörður settur til að hafa
eftirlit með túninu og líkneski
Ingólfs þann tíma sem hliðið er
opið almenningi. — Kvennablað
Ingvars Sigurðssonar hefir deilt á
landsstjómina, fyrir að hindra
það, að túnið yrði gert að leik-
velli barna og sagt, sem satt er,
að bömum Reykjavíkur gefist
lítill kostur gróinnar jarðar. —
En skammgóð yrðu slík not þeirra
fáu, gi-ænu bletta, sem milda
■ Iftíð eitt gráa sfcánauðn bmjan-