Tíminn - 21.09.1929, Síða 1

^ ©faíbfcti
09 afgrei6slumaður Cimani er
Sannoeti} þorstetnsðóttir,
Sambanðsþúsrau, Seyfjoinf.
2^fgrct5ðla
Clmans er I 5ambanösl?úsinu.
(Dptn baglega 9—\2 f* 4*
5tmi ^90.
XHLCr.
Reykjavík, 21. sept. 1929.
Póstmálastjórnin og eftirlitið
Hneykslanleg vanskil á póstsendingum.
I.
Tímanum hafa borist frá kaup-
endum sínum víðsvegar að megn-
ar umkvartanir yfir vanskilum á
blaðinu. Hefir það að vísu lengi
brunnið við, að treg skil væru á
póstsendingum í sveitum landsins
og eru landsmenn seinþreyttir til
vandræða út af þeim málum, enda
litlu góðu vanir.
Nú mætti ætla að umkvartanir
þessar væru flestar úr strjálbýl-
um útkjálkasveitum, þar sem örð-
ugast er um póstsambönd og ferð-
ir ótíðar. En svo er ekki. Um-
kvartanir eru mestar í nágrenni
Reykjavíkur, þar sem póstflutn-
ingar eru tíðastir með bílferðun-
um, svo að póstur er fluttur frá
Reykjavík á póstafgreiðslustöðv-
amar og bréfhirðingar einu sinni
í viku, tvisvar í viku eða jafnvel
annanhvom dag.
Til þess að finna stað þessum
orðum skulu hér tilfærð nokkur
dæmi.
1. dæmi. Jakob Benediktsson
Ytri-Njarðvík (póstafgr. í Kefla-
vík), gerist kaupandi Tímans sein-
ast í maí síðastl. Honum er sent
blaðið vikulega til Keflavíkur.
Þann 13. júlí skrifar hann af-
greiðslunni; kveðst hafa þýfgað
Keflavíkurpósthús hvað eftir ann-
að um blaðið en fengið það svar,
að blaðið væri þar ekki. Umkvört-
un var send til póststjómarinnar
og hún sendi Keflavíkurpósthúsi
erindið til umsagnar. Svar póst-
hússins var það, að J. B. hefði
síðastl. vor komið á pósthúsið og
beðið um að blaðið yrði „tekið
frá“, hefði það verið gert „og
hann ýmist látið sækja blöðin
eða þau send honum“. — Sam-
kv. bréfi J. B. til afgreiðslu Tím-
ans 8. ágúst síðastl. höfðu 16.
júlí „komið upp úr kafinu“ í póst-
húsinu í Keflavík 4 júníblöð af
Tímanum. Þann 17. júlí sendi afgr'.
að nýju öll blöðin frá júníbyrjun
til þessa kaupanda, ásamt bréfi.
Fékk hann blöðin 31. mánaðarins
og bréfið þann 4. ágúst.
Til Keflavíkur munu vera dag-
legar póstgöngur.
2. dæmi. Vilhjálmur Ásmunds-
son í Vogsósum (póstafgr. á Kot-
strönd), kom til afgreiðslu blaðs-
ins 3. sept. síðastl. og óskaði eftir
því, að afgreiðslan tæki upp aftur
þann hátt, að afgreiða blaðið
mánaðarlega, eins og gert hafði
verið, áður en samgöngumar
bötnuðu! Frá Kotströnd gengur
póstur í Selvog einu sinni í mán-
uði. Kvað hann stundum koma til
sín 1 af 4 blöðum, stundum 2,
stundum kæmu þau nýrri, en eldri
blöð mánuði seinna, eftir að hafa
verið send austur í Rangárvalla-
sýslu og fengið að liggja þar.
Þegar Vilhjálmur var að fara að
heiman frá sér 2. sept., voru
júníblöðin að koma til hans ! Kvað
hann meiri von til þess, að fleiri
blöð næðu til sín, ef þau væri
fleiri saman í umbúðum.
3. dæmi. Kaupandi blaðsins
einn, ofarlega úr Biskupstungum,
kvartaði um vanskil svipuð þeim,
sem hér hefir verið lýst. Þó var
sú nýbreytni á póstskilum þar um
slóðir, að hálfir blaðastrangar
bárust viðtakanda, þ. e. strang-
arnir kubbaðir sundur!
4. dæmi. Bréf, dags. 18. ágúst
á Holti í Flóa náði til afgreiðslu
Tímans 6. sept. og er þá búið að
vera tæpar 3 vikur á þeirri leið,
sem farin er á þrem klukkustund-
um. Póstgöngur um þessar slóðir
munu vera 2—3 sinnum á viku
hverri.
Aulc þessara sérstöku dæma,
mætti nefna almennar umkvart-
anir um frámunanleg vanskil á
póstsendingunum og að því er
virðist meg .an trassaskap á póst-
afgreiðslum hér á Suðurlands-
undiriendinu. Hefir Tíminn tapað'
kaupendum á Eyrarbakka, vegna
vanskila á blaðinu af hálfu pósts-
ins. Mælt er að blöð komi þangað
stundum, eftir' að hafa farið milli
ýmsra póstafgreiðslustöðva aust-
an fjalls, margra vikna gömul og
alsett póststimplum. Skulu hér til-
færð ummæli úr bréfi, sem blað-
inu hefir borist um þetta efni:
„Öllum, sem á þetta minnast, ber
saman um, að þetta séu hin mestu
vandræði, en almenningur er orðinn
því svo vanur að geta ekki reitt sig
á póstinn og að vera búinn að frétta.
á skotspónum allar helstu nýjungar
löngu áður en blöðin koma með þær.
Og bex-a flestir þetta möglunarlaust
eins og hvert annað óhjákvæmilegt
böi. — Sumir vilja ekki kvarta, vegna
þess að þeir sem afgreiða póstinn,
eru nágrannar þeirra eða kunningj-
ar, en þó er það mjög algengt, að
bréf koma aldi’ei til skila fx'á sumum
póstafgi-eiðslustöðvunum og liggur þá
nserri að geta sér til, að þegar þau
eru orðin margra rnánaða gömul á af-
greiðslunni fyrir hirðuleysi, þyki
skömm' að því að senda þau! Blöð
virðast ekki eiga neinn rétt á sér
og ekkert eftirlit með því, að þau
lcoinist i réttar hendur. Aðbúnaður
á póstafgi’eiðslustöðvunum afarléleg-
ar. Óvíða munu vera hillur eða skáp-
ar undir póstinn, lieldur er honum
víðast hvar lirúgað í kassa, þar sem
hver xnaður rótar síðan í eftir vild
og eftirlilið frá hálfu póststjórnar-
innar mun ekki vera neitt“.
H.
Þetta eru lýsingamar á póst-
skilum sunnanlands á 20. öldinni
eftir að bílsamgöngur hafa tengt
saman bygðir landsins og aðalhöfn
þess með hraðferðum oft á hverj-
um degi mestan hluta ársins.
Er það almannarómur, að póst-
skilin hafi stórversnað við hinar
öru samgöngur.
Að fengnum þessum lýsingum
fór ritstjóri Tímans á fimd aðal-
póstmeistara og spurðist fyrir um
það, hversu háttað væri eftirliti
með póstskilunum í landinu. Fékk
hann þau svör, að eftirlit væri
ekkert með póstskilum í sveitum
landsins. Hinsvegar væri leitast
við að sinna beinum umkvörtun-
um. En að refsing komi fyrir
hirðuleysi og trassaskap í póstaf-
greiðslu, mun vera óþekt hér á
landi.
1 fáum efnum munum við Is-
lendingar hafa verið þvílíkir eftir-
bátar annara þjóða, sem í póst-
samgöngum. Ber vitanlega margt
til þess. Landið er strjálbýlt,
bygðir þess sundur girtar með
torsóttum fjallgörðum. Sam-
göngubætur nútímans hafa komið
seint til okkar Islendinga. Þó mun
það mestu valda um sleifarlag alt,
hirðuleysi og tómlætd í þeim efn-
um, að við yfirstjórn þeirra mála
situr maður, sem virðist vera allra
manna gersneiddastur allri hug-
kvæmd um nýbreytni í fram-
kvæmd þeirrar starfrækslu, sem
honum er falin til umsjár og yfir-
stjómar.
Á síðastliðnu ári var nefnd
skipuð, til þess að gera athuganir
og tillögur um nýja skipun póst-
mála og póstsamgangna. Setti
þingið síðan lög um þetta efni og
er þar gert ráð fyrir miklum
breytingum á póstgangnakerfinu
samliv. þeim breytingum, sem
orðnar eru og verða munu á sam-
gangnakerfi landsins. — En í
bráðabirgðaákvæði gerir nefndin,
svo og þingið hálft um hálft
ráð fyrir því, að núverandi yfir-
póstmeistai’i vérði látinn gegna
póstmálastj órastörfum framvegis.
Eru slík ummæli að vísu ekki
bindandi fyiir veitingarvaldið. En
undarlega hafa þeim góðu mönn-
um verið mislagðar hendur. —
Sigurður Briem hefir að vísu ver-
ið trúr og samviskusamur em-
bættismaður. Hann hefir verið
mjög reglusamur um hii.a almennu
afgreiðslu á skrifstofum póstmál-
anna, unnið mikið starf og er að
því leyti góðs maklegur. En hann
hefir um nálega hálfa öld set-
ið yfir 18. aldar póstmálaskip-
un, án þess að hafa látið sér hug-
kvæmast neitt um umbætur, eftir-
lit eða annað. Að láta sér detta
í hug, að slíkur maður fram-
kvæmi nýja skipun 0g byggi nýtt
kerfi í þessari grein, er vitanlega
fjarstæða, ósanngjarnt gagnvart
þessum embættismanni sjálfum
og móðgun við þjóðina.
Því virðist svo háttað, að al-
menning í landinu skorti enn
menningu til þess að geta hag-
nýtt sér nýja skipun samgangna
og póstmála. Mun svo verða enn
um stund meðan ekkert er hirt
um eftirlit með póstskilum. Slíkt
hirðuleysi gagnvart almenningi og
sjálfsögðum menningarkröfum er
ekki afsakanlegt. Með nýrri skip-
un póstmálanna þarf vitanlega að
koma eftirlit með því að hin al-
mennu afgreiðslustörf séu rækt af
fullri hirðusemi og samvisku-
semi. Og jafnvel þó að stjórn-
ir iandsins, þingið og aðalpóst-
meistari hafi litið svo á, að spam-
aðurinn eigi að réttlæta margt,
þá réttlætir hann þó ekki það, að
við séum um póstskil og almenna
reglusemi í opinberri starfrækslu
settir á bekk með skrælingjum.
---0----
Frá gengisnefnd
Útflutt í jan,—ágúst 1929: 35.894.950 kr.
— - 1928: 38.738.830 —
— - 1927: 30.109.890 —
— - 1926: 25.954.260 —
í júlilok nam innfl. kr. 37.115.046
en útfl. — 25.954.260
* Aflinn:
Skv. skýrslu Fiskifél.
1. sept. 1929: 366.760 þur skp.
1. — 1928: 346.913 — —
1. — 1927: 273.266 — —
1. — 1926: 221.379 — —
Fiskbirfðir:
Sliv. reikn. Gengisnefndar.
1. sept. 1929: 149.252 þur skp.
1. — 1928: 138.223 — —
1. — 1927: 128.773 — —
1. — 1926: 158.645 — —
------O-----
59. blað.
Skemdir í saltkjöti
Þess var nýlega getið í norsk-
um blöðum, að ónýttar hafi verið
vegna skemda 150 tn. af íslensku
saltkjöti í Stafangri og þess jafn-
framt getið; að undanfarin tvö ár
hafi oft komið kjötsendingar frá
Islandi, sem norskir kjötskoðun-
armenn hafi verið í vandræðum
með.
Það er rétt með farið að ónýtt-
ar voru vegna skemda 150 tn. af
íslensku kjöti, en hitt er rangt,
að mikil brögð hafi verið að
skemdum í íslensku saltkjöti und-
anfarin tvö ár, því öðruvísi verða
ummælin ekki skilin. Sltemdir af
þessu tæi voru talsvert algengar
þangað til 4—5 síðustu árin. Á
því tímabili hefir þeirra lítið orðið
vai’t. En svo brá við í fyrrahaust,
að kvartanir um skemdir urðu
talsvert almennar í Noregi, þó
stórtjón hlytist ekki af fyr en í
sumar að umræddar 150 kjöttunn-
ur voru eyðilagðar. Eins og eðli-
legt er reyna flestir, sem eitthvað
fást við meðferð á saltkjöti, að
gera sér grein fyrir orsökum til
skemdanna og hvernig helst verði
komið í veg fyrir þær. Hefir eng-
inn hérlendur maðm’ þó lagt eins
mikla vinnu í það og Gísli heit-
iim Guðmundsson gerlafræðingur,
enda mun mega þakka honum
öðrum fremm: að hin síðari ár
hefir borið lítið á þessum ófögn-
uði, þó noltkuð bæri út af í fyrra.
Mest ber á súrskemdunum, þeg-
ar haustin eru hlý og votviðrasöm.
Þetta bendir ótvírætt til þess, að
skemdirnar byrji strax að haust-
inu og ágerist svo fram eftir
vetri, ef ekkert er aðgert. Áður
fyr á meðan kjötskemdir voru al-
gengastai- var kjötið saltað mun
mixma en nú er gert. Það er og
álit flestra, sem hafa haft tæki-
færi til að kynnast saltkjöti að
öruggasta vörnin sé mikil söltun
og sterkm saltpækill. Eg vil benda
á nokkur atriði mönnum til at-
hugunar nú í kauptíðinni. Er
flest af því kunnugt áður, en þó
þarflegt að rifja það upp á ný.
1. Ilreinsa sláturhúsin vel áður
en slátrun byrjar og halda þeim
hreinum á meðan slátrun stendur
yfir. Best er að þvo húsin að ixm-
an hátt og lágt úr kalkvatni.
2. Slátra ekki uppgefnu fé eða
hlaupamóðu.
3. Slátra aldrei fleiru fé á dag
en hægt sé að viðhafa nægilegt
hreinlæti og svo rúmt sé á kjöt-
inu í hengirúminu að það nái að
kólna sem fyrst.
4. Sé mjög heitt í veðri, er
sjálfsagt betra að salta kjötið
nokkuð fljótt (t. d. 12—16 tíma)
heldur en bíða eftir að það kólni
og eiga á hættu að byrjuð sé
gerð í þyí áður en það kemst í
saltið.
5. Nota a. m. k. 12 kg. af góðu
salti í tuxmuna og hafa pækilixm
aldrei veikari en 24°—26° og
pækla stöðugt meðan kjötið tek-
ur móti pæklinum. — Stungu skal
gera milli bógs og bringu og
fylla salti, eimfremur dæla pækh
í læri ef kostur er.
6. Sé kjötið flutt út svo fljótt
(t. d. 3—4 daga) að það sé ekki
búið að taka nægilegan pækil má
bæta það upp með því að láta
meira af þurpækli í tunnuna.
7. 1 venjulegri vetrarveðráttu
þarf ekki að umsalta kjöt fyr en
kemur fram í marslok, ef þess er
gætt að halda við á því sterkum
pækli. En í hlýrri veðráttu má
ekki draga umsöltunina lengur en
fram um áramót. Skal þá hella
niður öllum gömlum pækli, þvo
tunnumar vandlega úr sterkum,
hreinum saltpækli og pælda kjötið
vel á eftir.
Sjálfsagt er fyrir útflytjendur
að notfæra sér leiðbeiningar kjöt-
matsmanna sem best og láta þá
hafa eftirlit með því kjöti, sem
geymt er fram eftir vetri.
Eftirlit með kjötinnflutningi er
strangt í Noregi. Kjötskoðunin
fer þannig fram, að af hverju
merki er skoðað í 10. hverja
tunnu. Ef ekkert finst athugavert
er leyfður innflutningur. Finnist
aftur á móti skemdavottui’ í einni
tunnu er alt kjötið með því merki
lagt til hliðar og rannsakað vand-
iega. Sé lítið um skemdir er það
tekiö úr, sem tahð er skemt og
þaö eyöiiagt, en leyfður innfiutn-
ingur á hinu. Séu mikil brögð að
sxemdunum, er kjötið alt ónýtt.
Fram að árinu 1923 gátu út-
fiytjendur fengið það kjöt endur-
sent frá Noregi, sem talið var,
af eftirlitsmönnum, óhæft til
neyslu. Við skoðun hér heima
reyndist þetta kjöt oft tiltölulega
ntiö sKemt. Benoir þetta á eitt af
tvennu: Aö eftirlitsmennirnir í
iNoregi haí'i verið óþarflega
strangir, eða íslensku kjötmats-
mennirnir ónæmir á skemdirnar.
Arið 1923 vai’ bannað að endui’-
senda það kjöt frá Noregi, sem
þarlendir el'tirlitsmenn dæmdu ó-
hæft til neyslu, og hefir alt slíkt
kjöt síðan verið eyðilagt. Bygðist
bann þetta á ótta við það, að
þetta kjöt kynni að verða flutt til
Noregs aftur. Islensk stjómarvöld
hreyfðu eitthvað málaleitun í þá
átt að fá bann þetta afnumið.
Var um mál þetta leitað álits
Sambandsins á sínum tíma og í
álitsskjali sínu benti það á meðal
annai’s, að ef hið skemda kjöt
væri smáhöggvið í Noregi undir
opinberu eftirliti áður en það
væri flutt úr landi, væri f'yrir-
bygt að það yrði flutt til Noregs
aftur, því eftir gildandi lögum
þar í landi má ekld flytja inn
kjöt í smærri stykkjum 'en 2 kg.
— Engan árangur virðist mála-
leitun þessi hafa borið, þó hún
sé bygð á fullri sanngirni, og
Norðmönnum geti ekki stafað
hætta af, ef svo er með kjötið
farið, sem bent var á.
Reynsla margi’a undangenginna
ára hefir sýnt það, að hægt er
að fara svo með saltkjöt, að það
ekki skemmist. Væntanlega gæta
útflytjendur allrar varúðar fram-
vegis, því auk eignatjónsins, sem
af skemdunum leiðir, er það van-
virða fyrir landsmenn að senda úr
landi skemdar vörur.
Jón Árnason.
-----0----
Bækur, sendar Timanum: Annáll
nítjándu aldar, er safnað hefir síra
Pétur Guðmundsson, er prestur var
í Gríinsey, 5. hefti II. bindis. Mann-
lífiö, ljóðmæli eftir Guðmund Sæ-
mundsson. Hjarðir, ljóðmæli eftir Jón
Magnússon, Fleygar stundir, sinásög-
ur eftir Jakob Thorarensen, Ný
kvæði, eftir Davíð Stefánsson frá
Fagraskógi. pjóðskipulag íslendinga,
kensluhók handa skólum og í heima-
húsum, eftir Benedikt Björnsson
skólastjóra í Húsavík og Mahatma
Gandhi, eftir séra Friðrik Rafgnar.
— Verður sumra þessai’a bólta getið
nánar síðar.