Tíminn - 01.03.1930, Blaðsíða 3

Tíminn - 01.03.1930, Blaðsíða 3
89 Áskorun til Helga Iæknis Tómassonar. Þér hafið hr. Helgi Tómasson viðurkennt í Morgunblaðinu í gær, að framkoma yðar á heim- ili Jónasar Jónssonar dómsmálar ráðherra, eins og skýrt er frá henni í bréfi ráðherrans til yðar, sé yður „til mestu vansæmdar bæði sem lækni og maxmi“. Ofan á þá ódrengilegu árás, sem þér hafið gjört á Jónas Jóns- son ráðherra og heimili hans, bætið þér þeirri ósvinnu að lýsa yfir því, að þér munuð hlífast við að skýra frá því, sem gj irst' hafi í heimsókn yðar á heimili hans, af því að þér séuð ófús til að koma af stað „hneyklissögum" um hann eða aðra. Með þessum ummælum gefið þér í skyn, að framkoma ráð- herrans eða einhverra vanda- manna hans í sambandi við heim- sókn yðar, sé „hneyklissaga“. Tíminn leyfir sér að skora á yður, að skýra frá því tafarlaust iivað þér eigið við með þessum ummælum, eða þola ella þann dóm, sem allur almenningur og þér sjálfur hafið kveðið upp yfir yður, að framkoma yðar sé yð- ur til „mestu vansæmdar bæði sem lækni og manni“. ]?á ekki heldur fengið nema 8000 kg. mjölk á dag, en getur tekið á móti 10000 kg. Framtíð búsins veltui' öll á því, hvort allir komi í búið eða ekki. Hvort það fær nóg að gjöra eða ekki. Hafi bændur þann félags- þroska, sem þarf til að skilja það, þá verður búið þeim lyfti- stöng til betri efnalegs sjálfstæð- is, en vanti þá hann, og geti þeir ekki tileinkað sér hann, þá verður búið þeim nýr baggi, sem óvíst er hvort þeir geta risið undir, með því sem fyrir er. P. Z. -----o—— Spreuglng í kolanámu grandaði nokkrum mönnum i Englandi. Er áiitið að tveir menn séu grafnir lif- andi niðri í námunni. Sprengingin varð mílu undir yfirborði jarðar. Sex Gfyðingaprestar i Moskva senda áskorun tii Gyðinga um allan heim og livetja þá til að taka ekki þátt í árásunum á stjórnarfarið i Ráss- landi. Innlendar fréttir Tíðin hefir yfirleitt verið lilý siðast- liðna viku og áttin að jafnaði suð- læg eða suðaustlæg og ekki alveg eins vindasamt og undanfarnar vik- ur. Lengst af hefir verið autt, eða því sem nær á láglendi. Á fimmtudag gerði snöggvast hæga norðanátt með 0—2 st. frosti á Norður- og Austur- landi og setti niður snjóföl. Samtimis var suðlæg átt með ð—7 st. hita á sunnarverðu landinu. í gær heni á sunjianáttinni, svo hún náði um allt land með úðaregiii og 8 st. hita á Suður- og Vesturlandi en þurviðri og 10—11 st. hita víðasthvar á Norður- og Austurlandi. í þessari viku hafa alioft verið sæmilegar gæftir (5 dagar i Vest- mannaeyjum og 4 í Sandgerði). Um Bretlandseyjar og suðurhhita Noregs og Svíþjóðar hefir vei-ið stillt og rnild veðrátta mestallan þennan mánuð, en umhleypingar og in'íðar- garðar i Norður-Noregi. VerkamannabiistaSir. Úr tveim stöðum, Revkjavík og Eskifirði, hafa atvinnumálaráðherra horizt rnála- leitanir um stofnun byggíngarsjóða samkvœmt lögunum um verka- mannabústaði. Eftir lögunum á stjórnin að skipa formenn slíkra sjóða. Hefir ráðherrann nú skipað Magnús Sigurðsson bankastjóra í Rvík og Ólaf Sveinsson gjaldkera Landsbankans á Eskifirði í þessar stöður. Væntanlega fara fleiri kaup- staðir og kauptún að dæmi Reykja- víkur og Eskifjarðar. Stórmerk samgöngubót. Á miðviku- dagsmorgun bauð samgöngumálaráð- herrann, Tryggvi þórhallsson, sam- göngúmálanefndum Alþingis, ásamt vegamálastjóra, nokkrum blaðamönn- um o. fl. austur að Kolviðarhóli, til að .reyna snjóbíl þann, sem lands- stjórnin liefir nýlega keypt. — Um snjóbíl þennan er það að segja i stuttu máli, að hann mun hafa vak- ið undrun og aðdáun allra við- stnddra. Fór hann yfir krapablár, alldjúpa lausam,jöll og svo mikinn bratta að undrum sætti. Skammt ofan við Hveradali fór liann hátt upp 'í brekku, þar sem gizlcað var á, að brattinn væri 1:3. Má það snarbratti kallast. þegar kom austur undir Smiðjulaut var i einni reynsluferð- inni snúið út af veginum til vinstri handar og valin leiðih eftir snjð- þyngstu lægðunum,. stefnt norður fyrir Reykjafell og kornið niður Ilell- isskarð að Kolviðarhóli. Er þar svo bratt niðar að fai'a, að eigi mun það hafa verið með öllu geiglaust sum- urn farþegununt, en allt fór billinn þetta léttilega og örugglega. þegar komið var á hæsta leitið, vestan Reykjafells, var stigið út úr bifreið- inni og fundu þá allir til þess, að með þessu farartæki væri yfirunninn einn örðugasti hjallinn i íslenzkum samgöngum. Árnuðu menn því heilla með fagnaðarópum. þessar prentvillur hafa orðið í grein Björns Pálssonar um íslenzka kjötið, sem birtist í Tímanum 22. febrúar. „Reynslan hefir sýnt, að kjöt af ágætum karldýrum verður aldrei selt“, Átti að vera: kjöt af ógeltum karldýrum er lakara og óseljanlegra. í yfirlýsingu Jóns Pálmasonar er sagt, að hann hafi gelt flesta einlembingshrúta sína sið- an 1927, og hafi þeir orðið feitari, en þeir ógeltu. Á að vera tvilembings- hrútar. í greininni stendur, að hænd- um í Ástrnlíu þyki æskilegast að skrokkarnir vegi 22—33 pd. Á að vera 26—33 pd. -----o----- Snjóbíllinn. Hug-vitsmaður sá, aem fundið hefir upp snjóbílinn, er rússnesk- ur, Kegresse að nafni. En hinar frægu Citroén-verksmiðjur í Par- ís smíða bifreiðar þessai’. Sam- band ísl. samvinnufélaga hefir umboð verksmiðjunnar hér á landi, og mun Sambandið hafa snúið sér til samgöngumálaráðu- neytisins um að >að keypti sam- , göngutæki þetta til reynzlu. — Fyrir nokkrum árum vak'ti það eftirtekt þegar fregnir bárust af því, að bifreið hefði verið smíð- uð suður í Frakklandi með það fyrir augum, að geta farið veg- leysur, og mikill viðburður þegar þessi sama bifreið hafði farið fram og aftur yfir mestu eyði- mörk veraldarimtar endilanga. Um það leyti bar Jónas Jónsson fram tiilögu um það á Alþingí, að landið keypti slíka bifreið til reynzlu. Ihaldsflokkurinn fór þá með völd og eyddi málinu, en keypti skömmu síðar „snjóplóg- inn“ sæla. Veit enginn um það hvað íiialdið í þessu efni hefir hamlað miklum umbótum á bif- reiðasamgöngum á þeim árum, sem liðin eru síðan, þótt nokkrar minniháttar umbætur hafi átt sér stað á biíreiðategund þessari í millitíð. En þá strax var farið að nota þessa bifreið í þungfær- um snjó suður í Sviss. En reynzluferðii'nar benda til þess að vetrarferðir með fólk, póst og þungavöru muni geta átt sér stað framvegis á mörgum leið- um, sem hingað til hafa verið lokaðar. -----o----- Áburðarkaup Eins og tvö undanfarin Ar verða það aðallega 4 teg. af tilbúnum á- burði, sem notaðar verða á kom- andi vori. þessar teg. eru: Kalksalt- pétur I G, Nitrophoska I G, Superfos- fat og Kalí. þær eru allar nokkuð kunnar og það reyndar, að ekki er brýn þörf að benda á notagildi þeirra. Auk þess mun Áburðareinkasala ríkisins hafa á boðstólum ofurlítið af öðrum áburðartegundum, sérstak- lega köfnunarefnisáburði. Tilgajigur- inn með þvi uð hafa þessar teg. á boðstólurn er tvennskonar: Annars- vegar að verða við. sérkröfum ein- stakra manna, sem æskja að fá keyptar aðrur teg. en hinar fyrtöldu, og hinsvegar að ýta undir bændur að reyna lítillega og með fullri gætni, vissar áburðartegundir sem hugsanlegt er, að geti haft varanlega þýðingu fyrir jarðræktina, þótt þær séu, enu sein komið er, flestum bændum lítt eða ekki kunnar. Fyrsta spoi’ið í áttina er að benda á þessar tegundii' og gera með fáum orðum grein fyrir því, sem við vitum um þær. Kalkammonsaltpétur I G. í honum oru 20J/2% áf köfnunarefni. Helm- ingurinn auðleyst saltpétursköfnun- nrefni og helmingurinn sem am- moniak köfnunarefni, sem er nokkru torlevstara og seinvirknra. Kalkammonsaltpéturinn er því rétt um það fjórðungi „sterkari" en hinn venjulegi Kalksaltpétur, og áhrifa lians mun gæta lengur og jafnar fram eftir sumri eftir því sem bezt verður vitað. Sumstaðar getur það verið kostur að verkanimar séu nokkuð langdregnar, en það sem að- allega er athyglisvert um þennan á- burð, er það, hve hann er „sterkur" eða köfnunarefnisauðugur, það getur haft mikla þýðingu fyrir liinar af- skektai'i sveitir, sem verða að hlíta dýrum og örðugum vöruflutningum. Má t. d. nefna Skaftafellssýslurnar eða þær sveitir þeirra, sem búa við algjört hafnleysi. í þremur pokum af Kalkammon- saltpétri er svo aö seyja sami forði af jurtanæriugu eins og í fjórum pokum af Kalksaltpétri. í vor verða sennilega fluttir að Ing- ólfshöfða, Hvalsýki, Skaftárósi og til Víkur um 500 pokar af Kalksaltpétri. Til þess að jafngilda þessu þyrfti 375 poka af Kalkammonsaltpétri. það er víst ekki ótítt að uppskipun við Sandana kosti 5 kr. á 100 kg. og í Vík um 3 krónur. Við að nota Kalkam- monsaltpétur í stað Kalksaltpétui-s, gætu bœndurnir, sem hlut eiga að má.li, sparað sér um 500 króna upp- skipunarkostnað og auk þess % af KeyhjaTÍk 8ími 249 Niðursuðuvörur vorar: Kjöt.....11 kg. og 1/2 kg. dósum Ktefa .... - 1 — - 1/2 -- Bayjnrabjúgn 1 - - 1/2 - Fiskabollur - 1 - - 1/2 - - Lax........- 1 - - 1/1 - bljóta almenningslof Ef þér hafib ekki reynt vörur þesaar, þá gjörið þaö nú. Notiö innleudar vörur fremureu erlendar, ineö þyt stuðliö þér aö þvt, að ísleudingar verði sjálfum sér aógir Pantanir afgreiddar fljótt og- vel hvert á land sem er. } landfluttningnum. Um leið sparaði í'íkissjóður !/4 af sjófluttningnum. þótt hér sé ekki um háar tölur að t'teða, virðist full réttmætt að livetja til þess að bændur þar eystra reyni Kalkammonsaltpéturinn, og hið sama gildir auðvitað víða um land. Hundr- að kíló af Kalkammonsaltpétri kosta 23,75 krónnr. Kílóið af köfnunarefni i honum kostar því 115,8 aura, en í kalksaltpétri 131,6 aura. Chilesaltpétur. Einstöku menn hiðja ákveðið um Chilesaltpétur. Hvort það er af gömlúm vana eða af því að þeir séu sannfærðir um að þeir hafi hans betri not en Kalksaltpétursins, skal látið ósagt. þær tilraunir sem gerðar hafa verið, henda ekki til þess að munur sé á verkunum þessara tveggja teg. En Chilesaltpét- urinn er töluvert dýrari. Kílóið af köfnunarefninu í honum kostar um 155 aura. Innfluttningur hans og notkun virðist því alls ekki vera léttmæt meðan þau verðhlutföll haldast sem nú eru. það er því að- eins til þess að þóknast einstökum mönnum, að ofurlltlð er flutt inn af honum. Brennísteinssúr stækja. í þeim á- iiurði eru 20,6% af köfnunarefni, allt saman ammoniakköfnunarefni. Stækj- an hefir verið reynd allmikið bæði í tilraunum B.fél. íslands og Ræktun- arfél. Norðurl. í þurviðrasveitum virðast verkanir liennar vera nokkru lakari en saltpétúrs, en í votviðra- sveitum hefir hún reynst standa honum jafnfætis að nothæfi. Köfn- unarefnið í stækjunni er ódýrara en í saltpétri, kílóið al’ því kostar ekki nema 114,5 aura. Er því töluverð á- stæða til þess að reyna stækjuna nokkuð meira en gert heiir verið, sérstaklega í votviðrasveitunum. þeir gras. Hafragrasiö mundi oft vera frosið á haustin og síðast á sumrin, og þegar lömbin gengju um það, brotnuðu stönglarnir, og grasið sparkaðist niður. En væri hafragrasið slegið að sumrinu og lömbunum svo beitt á hána að haustinu, mundi hún notast sæmilega, þó að frost væru. Ýmsar rófnategundir býzt eg við að iiægt væri að nota, þó að stundum væru frost, til að fita lömb á. En það þarf að rækta mikið af rófum, ef lömbunum er beitt í rófnagarðana, því að þær ódrýgjast alltaf eitthvað við traðk lambanna. Ég býst við að það þyrfti að rækta rófur á einum hektara, til þess að það nægði 40—50 lömbum í þrjár vikur, því að skemmri tími næg- ir tæplega til þess að gera þumi- holda lömb vel feit. Ef til vill gætu sumir íjáreigendur hýst mögrustu lömbin einhvern tíma af haustinu og’ gefið þeim hafra- gras og rófur, því að þannig notast fóðurgildi þeirra bezt. En þetta kostar mikla vinnu, svo að ólíklegt er að því verði víða við- komið. Eg býst því við, að það verði svo erfitt og kostnaðar- samt fyrir bændur að fita lömb á landi, sem eingöngu er til þess ræktað, að tæplega verði mikið að því gert næstu árin. En það, sem fjáreigendur geta gert, til þess að fá holdgóð og feit lömb, er að fóðra æmar svo vel, að lömbin hafi nóga mjólk á vorin, og láta þau ekki horast niður að úaustinu, áður en þeim er slátr- að. Eg' hygg, að margir bændur hafi tekið eftir því, að lömbin eru léttari, og’ þó einkum magr- ari síðast á haustin heldur en fyrst. Sjálfur sá eg þetta glöggt austur á Reyðarfirði síðastliðið haust, því að flest lömbin sem slátrað var fyrri hluta haustsins, voru svo feit, að mikill meiri- hluti kjötsins fór í fyrsta flokk. Síðari hluta haustsins voru lömb- in orðin að mun magrai’i og meiri hluti kjötsins fór í annan flokk af þeirri ástæðu. Héraðsbúar hafa að ýmsu leyti betur vaxið fé en almennt ger- ist. Það er yfirleitt styttra, hef- ir breiðari lend og þykkri læri en noi’ðlenzka féð. Eg er því sannfærður um að ef þeir láta lömbin ekki horast niður á haust- in í heimalöndunum og á margra daga rekstri, þá tekst þeim að fá mjög gott kjöt, eftir því sem um er að gera hér á landi. Þó að eg sæi þess svo glögg dæmi í haust austur á Reyðar- firði, að lömbin rýrnuðu, >á er það ekkert einsdæmi hér á landi. Líklegt er að lömbin verði. ékki jafn viðkvæm fyrir misfellum að haustinu, ef hrútlömbunum er útrýmt, en samt sem áður verður altaf hætt við því, að lömbin rýrni á óræktuðu landi og í misjafnri tíð, þegar líður á haustið, þó að það fari eðlilega mjög eftii’ landgæðum heima- landanna. Það er því sennilegrt að í ýinsum stöðum verði hent- ugt að byrja að slátra fyr á haustin, því að varla verður hægt að stytta tímann sem sláti’- að er. Til þess þyrfti rnikið stærri írystihús og sláturhús, og hvorttveggja er dýrt. Hér á' landi er féð víðast hvar haft á afréttum yfir sumarið og líklegt er, að það verði einnig í framtíðinni. Afréttirnar verða hvort sem er, ekki notaðar til annars en sumarbeitar fyrir fé og' hross. iSéu heiðaniar víðlend- ar og grösugar, fer fé oft fullt eins vel að á þeim að sumrinu og í heimalöndum, því að þar eru grösin jafnvel næringarmeiri. Iiér kemur tæplega til mála að beita á ræktað graslendi að sumr- inu, þó að það sé gert í löndum, þar sem féð gengur sjálfala og lítilla eða engra heyja þarf að afla. Islenzkir fjáreigendur verða fyrst og fremst að nota grasið I af ræktaða landinu til þess að ! fóðra skepnurnar á yfir vetur- ' inn, og enn er ræktaða landið ; svo lítið, að þeir þurfa að heyja mikið á þýfðu og óræktuðu landi. I Það gæti verið hentugt samt sem ’ áður, ef ræktaða landið stækkar ' að mun, að beita þeim lömbum, 1 sem mögrust eru eða síðast á að • slátra, á hána að haustinu. Rækt- | aða landið verður hvort sem er ; tæplega allt tvíslegið og þó að I það sé slegið tvisvar, þá verður það varla svo vel slegið, að ekki sé sæmilegur hagi fyrh- fé á því. Gras á íæktuðu landi er alltaf næringarmeira og lömbunum mundi líða betur, ef þau fengju að vera í næði á túnunum, þó að þau íitnuðu ef til vill ekki að mun, þegar grösin eru orðin visin á óræktaða haglendinu á haustin. 1 Húnavatns-, Þingeyjar- og Múlasýslum eru víða grösug heimalönd og góðar afréttir, enda verða lömbin talsvert þroskamik- il og íeit í þessum héruðum. Það sem fjáreigendur í þessum sveitum þurfa því fyrst og fremst aó gera, er að láta lömb- in rýrna sem minnst að haust- inu. Ef afréttimar eru víðáttu- miklai’, verður alltaf óhjákvæmi- legt, að lömbin leggi talsvei’t af við reksturinn til byggða. Til þess að rninnka tjónið, sem af þessu leiðir, væ«i æskilegasí að lömbin gætu fitnað dálítið, eítir að þau koma í heimalöndin. ln lömb fitna tæplega á óræktuðu landi eftir fjárskilaréttir nema leitir fari fyr fram en verið hef- ir. Eg býst samt við, að þetta verði varla framkvæmanlegt fyrst um sinn, því að víðast hvar hér á landi heyja bændur meira eða minna af heyskap sínum á óræktuðu landi, sem oft er bæði þýft og blautt. Heyskapurinn verður á þennan hátt miklu sein- teknari en þar, sem svo að segja eingöngu er heyjað á ræktuðu landi, og hægt er að vinna með vélum. Með aukinni ræktun og notkun véla, eru líkur til þess, að heyskapur á óræktuðu landi minnki, og heyskapai’tímimi styttist, því að kunnugt er, að það er mjög hentugt að afla heyja á óræktuðu landi, þegar grösin eru fai’in að visna að mun síðast á sumrin, sökum þess hve fóðurgildi grasanna hefir minnk- að. Þegar engjaheyskap er lokið ætti það að vera skaðlaust fyrh bændur að láta smala afréttirn- ar og fé fé sitt heim. Ég hygg því að í framtíðinni geti >að víða verið hentugt að láta leitir fara fram nokkru fyr en nú ger- ist. Bændur þyrftu þar fyrir ekki að byrja á því að slátra lömbunum strax eftir fjárskila- réttir, frekar en verkast vildi, því að ef lömbin misstu ekki mæður, og féð fengi að vera í næði, mundu þau halda áfram að fitna í nokkum tíma á eftir, þar sem haglendi er gott í heima- högum. En á meðan bændur heyja jafn mikið á óræktuðu landi og enn er gert, þá eru litlar líkur til þess, að þeir vilji eyða vinnu í að smala víðáttu- miklar afréttir, eða fá allt fé sit heim, fyr en venja hefir ver- ið til. Nl. -----o----

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.