Tíminn - 13.09.1930, Blaðsíða 3

TÍMINW
191
Mynda* og rammaverzlun FreyjugStu II
Sími 2105 Sig. Þorsteinseon Reykjavík
Höfum sérataklega fjölbreytt úrval af: Veggniyndum, Sporöakju-
römmum og margskonar smárömmum, með sanngjörnu verði. —
Myndir innrammaðar. Sendum gegn póstkröfu.
urinn hefði ekki verið gerður, að um-
boðsmenn Columbia hefðu beðið um
söng Karlakórs Reykjavíkur.
I tíunda dálki greinar sinnar minn-
ist herra Helgi Lárusson á svargrein,
er ég skrifaði í Vísi, og fyrr getur.
Eru ummæli hans byggð á misskiln-
ingi, og neyðist ég til að leiðrétta
þau.
Sé rétt lesið í grein mirini, þar sem
minnst er á ræðu, er flutt var í sam-
kvæmi Landskórsins, er ekki um að
villast, að átt er við alla kóra þá
er þarna voru viðstaddir. Ég gat um
að ræða þessi hafi verið flutt í
nefndu samkvæmi á sama hátt og fé-
lagi herra Helga Lárussonar (E. G.),
sem skrifaði í Vísi. Hann taldi ekki
upp kórana heldur, og ætlaði eins
cg ég, að allt skildist, og það var
engum vorkunn. Ég stefndi ekki
neinu að Karlakór Reykjavíkur eða
söngstjóra hans, frekar en kóri því
er ég tilheyri og þeim öðrum, er við-
staddir voru. En að nefna eina plötu
er fyrir sumum sem „nefnd sé snara
í hengds manns húsi“. Enginn mundi
heldur trúa, að í samkvæmi færi
nokkur að víkja að einhverjum ein-
stökum talsverðum aðfinnslum, síst
sá maður, er hér átti hlut að máli.
En þetta aukaatriði i grein minni
hafa þeir, að því er virðist, vísvitandi
misskilið, og lagt sér til tækifæri til
þess að skrifa lof um kór sinn.
Herra Helgi Lárusson tilfærir í
grein sinni hvernig fara eigi með
mál, sem óánægju valda milli kóra í
Sambandi ísl. karlakóra. Að þeir fé-
lagar hafa ekki farið þá leið með
þetta mál sannar mér það, að að
baki þeirra standa ekki allir meðlim-
ir Karlakórs Rvíkur. Gleður það mig.
Herra Helgi Lárusson vill láta reka
mig tafarlaust úr sambandsfélaginu,
og finnur ástæðu íyrir því í mis-
skilda aukaatriðinu. Ég fengi sjálf-
sagt samfylgdina, ef til kæmi. Hvað
segir herra Helgi Lárusson um það,
er henti tilvonanda félagsbróður hans
E. G., er fór svo ógætilega með „sann-
leikann" í Vísisgrein sinni, að Karla-
kórinn Geysir sá sér eklci annað fært
en ómerkja orð hans. Kannske álítur
herra Helgi Lárusson að rétt væri að
víkja Geysi úr Sambandinu fyrir leið-
réttinguna.
Eigi skil ég, að hr. Sigurði pórðar-
syni söngstjóra sé „þént" með lofi
herra Helga Lárussonar, þar sem
það er á kostnað annars söngstjóra,
sem greinarhöf. ekki þekkir, og getur
því með réttu hvorlci lofað né lastað.
Reykjavík, 3. sept. 1930.
- H. Holgason.
færu að ráðum B. P., þó að mér
sé vel ljóst, að þau eru ekki fram
boriu í illum tilgangi. Frekar gæti
hér verið um að ræða blinda of-
trú á háttum Ástralíumanna.
Hitt væri miklu nær, að taka
þetta mál föstum tökum, og rann-
saka til hlítar, hvort verðmunur
á kjöti af^hrútlömbum og gelding-
um sé svo mikill, að það svari
kostnaði og fyrirhöfn að breyta
til. Þar sem mér skilst að ekki
komi til mála, að kjöt af geld-
ingslömbum verði verðhærra en af
gimbrarlömbum, ætti það að vera
mjög einfalt að ganga nákvæm-
lega úr skugga um þetta atriði,
með því að selja allt kjöt af
gimbrarlömbum sérstaklega, þá
kæmi fram hinn raunverulegi
verðmunur, og fjáreigendur gætu
reiknað út heima hjá sér, hvort
það svari kostnaði að fylgja ráð-
um B. P. eða ekki.
Ég gjöri að vísu ráð fyrir því,
að B. P. rísi öndverður gegn þess-
ari aðferð, því þá á hann á hættu,
að kenningar hans yrðu fyrir
rothöggi, svo hann yrði að slá af
fullyrðingum sínum, um ágæti
hinna áströlsku fyrirmynda.
Hr. B. P. er furðulega fáorður
um það atriði, þessu máli viðkom-
andi, sem þó áreiðanlega skiptir
langmestu máli, en það eru kyn-
bæturnar. Sauðfj árkynbætur hafa
Ritstjóri Tímans hefir sýnt mér „at-
hugasemd" þessa, og leyfi ég mér
að gera við hana eftirgreindar at-
huganir:
1. það réttlætir engan veginn einka-
réttinda-samning Karlakórs K. F. U.
M. hvert umboðsmenn „Columbia"
sneru sér. Karlakórinn var ekki, svo
vitanlegt, sé, tilneyddur að gera
samninginn. Hann gat neitað eða
vísað samningsumleitun þessari frá
sér til stjórnar Samb. ísl. karlakóra,
til frekari úrlausnar. pað kemur ekki
þessu máli við hvort „Columbia" er
einkafyrirtæki eða ekki, heldur ekki
hversu marga og lítt hugsaða samn-
inga umboðsmenn „Columbia" hefðu
fundið upp á að gera. Annars vil ég
biðja H. Helgason að lesa grein mína
betur, hann virðist hafa gert það
slælega. Ég benti á, að það var órétt
af einstökum kór innan Samb. ísl.
karlakóra, að gera samning sem
þennan. Líka gat ég um, og það með
breyttu letri, að það var Karlakór
K. F. U. M., sem neitaði Karlakór
Reykjavíkur að syngja inn á hinar
þrjár umbeðnu plötur. par sem
Karlakór K. F. L. M. gat gefið undan-
þágur, þá virðist auðsætt að sökin
er hvergi annarsstaðar en hjá hon-
um — því miður —. Móti því verður
ekki mælt.
2. pað gleður mig að sjá í framan-
ritaðri „athugasemd", að H. Helgason
hefir ekki vísvitandi ætlað að bera
í munninn á sér þau hin ljótu um-
mæli í Vísisgreininni, heldur virðist
nú ljóst, að klaufalegum rithætti
hans sé um að kenna, og er vel að
þetta er opinberlega komið fram frá
hans hendi.
Að ég misskilji umrætt atriði í
grein hans neita ég harðlega, það
verður því miður ekki á annan veg
skilið, eftir þvi sem skrifað stendur
í greininni. pað gat H. Helgason
látið ógert, að drótta að mér og íleir-
um, að við misskiljum þennan marg-
nefnda greinarstúf hans, vísvitandi.
pað er ódrengileg aðdróttun, — auð-
sjáanlega gerð í vandræðum —, auk
þess, sem hún er algjörlega ósæmileg,
og vísa ég henni því beina leið í föð-
urhúsin.
3. pað er hverjum manni gott að
gleðjast ,en þessi gleði H. Helgasonar
er skammvinn, þar sem hún er byggð
á ímynduðum grundvelli, auk þess
sem hann fer þar villur vegar.
4. „Geysis“-málið er mér óviðkom-
andi, en þar sem H. Helgason minn-
ist á það með rembingi nokkrum, þá
skal þess getið hér, að þeim máls-
aðilum, öðrum en E. G., myndi lítill
greiði gerr, væri það krufið til mergj-
ar.
hingað til eingöngu verið miðaðar
við saltkj ötsmarkaðinn, sem eðli-
legt er. En nú munum við vera
sammála um það, að kröfur
enskra kjötkaupenda, eru 1 ýms-
um meginatriðum aUmjög frá-
brugðnar því sem við eigum að
venjast. 1 stað stærðar og þyngd-
ar, er krafizt sérstaks byggingar-
lags og holdafars. Af þessu leiðir,
að við verðum að hefja nýja
stefnu í kynbótamáluro, og vinda
bráðan bug að, ekki sízt vegna
þess, að ekki leikur á tveim tung-
um, að hverju beri að stefna.
Hinar nýju kröfur eru skýrar og
ákveðnar, enda munu fjáreigend-
ur sízt hafa á móti því að full-
nægja þeim.
Ilr. B. P. hefir farið hér öfugt
að, gjört aukaatriði að aðalatriði.
Aðalatriðið í þessu máli er það,
að horfið sé að því sem allra
fyrst að breyta byggingarlagi og
holdafari þess fjár, sem selt er til
Englands, svo það fullnægi sem
bezt þeim kröfum, sem þar eru
gjörðar til kjötsins. En hitt er
aukaatriði, sem B. P. hefir flðal-
lega fjallað um, og ætti ekki að
gefa því gaum að svo stöddu.
Benjamín Sigvaldason.
-------o----
Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari á Akureyri er staddur
hér í bænum.
5. Ég hef' ekkert sagt um Sigurð
pórðarson söngstjóra, annað en það
sem er satt og rétt og ítreka ég hér
með hin fyrri mnmæli mín í hanis
garð.
Helgl Lárusson.
Athugasemd II.
í tilefni af grein lir. Helga Lárus-
sonar, „Söngmál", í síðasta tbl. Tím-
ans viljum við undirritaðir taka fram
sem hér segir.
Sumarið 1928 vorum við, ásamt
pórarni Jónssyni, sem þó aðeins
starfaði stuttan tima vegna brottfar-
ar, skipaðir í nefnd, er skyldi undir-
búa og velja .verkefni til söngs á
pingvallahátiðinni. Um það leyti var
í ým£um blöðum birt áskorun til ís-
lenzkra tónskálda um að senda
nefndinni tónverk eftir sig. Urðu
ekki nema nokkur íslenzk tónskáld
Fréítir
Jónas porbergsson útvarpsstjóri er
nú á góðum batavegi.
Bjarni Ásgeirsson alþm. tók sér
fari siðastl. fimmtudag til Noregs og
Svíþjóðar, en kemur heim aftur um
næstu mánaðamót
Sigurður Kristinsson forstjóri, Ás-
geir Ásgeirsson fræðslumálastjóri og
Guðjón Samúelsson húsameistari rík-
isins eru nýkomnir heim úr ettirlits-
ferðum um Norðurland.
Eysteinn Jónsson skattstjóri í Rvík
kom heim í þessari viku úr ferðalagi
um Norðurlönd. Dvaldi Liann um
tíma í höfuðborgum þessara landa
til þess að kynna sér nýtízku vinnu-
aðferðir viðvíkjandi starfi sínu. Til
Hamborgar fór hann einnig í sömu
erindum.
Súðin kom til Rvíkur úr strandferð
að austan síðastl. miðvikudag og
hafði meðferðis um 70 farþega og
fullfermi af vörum.
Látin er á Landakotsspítalanum
hér í bænum, hinn 8. þ. m., eftir
langa og þunga vanheilsu, Ingibjörg
Kx-istleifsdóttir kona porsteins bónda
porsteinssonar á Húsafelli í Borgar-
íirði, tæplega fertug að aldri. Hún
var dóttir Kristleifs bónda porsteins-
sonar á Stóra-Kroppi, hins þjóðkunna
fræðimanns, og voru þau hjónin
systkinabörn. Hún var hin mesta
ráðdeildar og greindarkona, sem hún
átti kyn til.
Útvarpsráðið. Samkvæmt þeirri
breytingu sem gjörð var á síðasta
þingi á útvarpslögunum hefir at-
vinnumálaráðherra nú skipað tvo
nýja menn í útvarpsráðið: síra Fi’ið-
rik Hallgrímsson dómkirkjuprest,
samkvæmt ábendingu Prestafélags-
iixs og Guðjón Guðjónsson kennara
samkvæmt ábendingu fræðslumála-
nefndar.
Samkvæmt ályktun síðasta Al-
þingis hefir atvinnumálaráðheri'a
skipað nefnd til þess að bera fram
tillögur um hvar nýir vitar skuli sett-
ir og um miðunarvita. í nefndina
eru skipaðir: Th. Krabbe vitamála-
stjóri, formaður, Pálmi Loftsson for-
stjóri í’íkisskipaútgerðarinnar, Krist-
ján Bergsson forseti Fiskifélags ís-
lands, Halldór porsteinsson skip-
stjóri, eftir ábending Eimskipafélags
íslands og porsteinn porsteinsson
skipstjóri eftir ábending Skipstjóra-
félagsins.
í yfirskattanefnd Reykjavíkur hef-
ir fjáx-málaráðherra skipað Pál E.
Olason bankastjóra í stað Klemens-
ar heitins Jónssonar í’áðherra.
í orðunefndina hefir forsætisráð-
herra sett Aðalstein Kristinsson
framkvæmdastjóra, þangað til kosn-
ing fer fram á Alþingi, í stað Klem-
ensar heitins Jónssonar ráðherra.
Leiðrétting. I grein Bjarna Ás-
geirssonar bankastjóra i hátíðarblaði
Tímans, þar sem rætt er um, hve
mikinn fjölda kúa allt ræktanlegt
land á íslandi geti borið, hafa nokkr-
ar tölur ruglast bagalega í prentun,
en villa þessi sökum annrikis eigi
leiðrétt i próförk og eigi aðgætt fyr
en nú. Greinarkafli sá, er hér um
ræðir hljóðar svo að réttu lagi: „peg-
ar þessar tvær miljónir hektara (þ.
e. allt ræktanlegt land á íslandi) er
komið í fulla rækt, eiga þær að
geta gefið af sér ca. 90 milj. töðu-
hesta eða fullkomlega 2 milj. kýr-
fóður. Ef á þessu landi yrðu aðeins
relcin kúabú og kúnni ætlaður 1 %
hektari af ræktuðu landi, gæti það
fóðrað l1/3 milj. kúa. pví til saman-
burðar má geta þess, að Danmörk
hefir nú, með Suður-Jótlandi, 2,7
við þessari áskorun, og völdum við
því, eftir beztu vitund, úr því sem
okkur barst, og því sem þegar var
til á prenti eftir íslenzk tónskáld. Um
valið á lögunum vorum við einráðir,
og hafði hr. söngmálastjóri Sigfús
Einarsson enga hönd í bagga með
því; en hitt er ekki nema eðlilegt,
að þess manns hafi gætt mest á há-
tíðinni, sem manna mest og bezt
liefir bæði útsett íslenzk þjóðlög fyrir
kór og frumsamið kórlög.
Svo hafði verið fyrirfram ákveðið,
að annar hljómleikurinn á pingvöll-
um skyldi vera með sögulegu sniði,
og var því óhjákvæmilegt að láta
heyrast sýnishorn af rímnalögum og
tvísöngvum, en tvísöngvarnir eru sá
eini margraddaði söngur, sem hér
tíðkaðist í margar aldir, og íslenzkur
má teljast.
Rvík 4. sept. 1930.
Páll ísólfsson. Emil Thoroddeen.
milj. kúa. Sé jiessu skift niður í 30-
kúa bú, gæti land þetta borið 50
þús. býli. Ef hvert býli hefði 6
manns i lieimili, væru það 300,000
manna, sem iifað gæti af þessu
landi“.
Prentsmiðjan Acta átti 10 ára
starfsafmæli i þessum mánuði. í til-
efni af afmælinu bauð prentsmiðju-
stjórnin starfsfólki prentsmiðjunnar i
skemmtiför austur yfir fjall og enn-
fremur ritstjórum Lögréttu og Tím-
ans, en bæði þau blöð eru prentuð
i Acta. Var veður fagurt og förin í
alla staði liin ánægjulegasta. Fram-
kvæmdastjóri prentsmiðjunnar er
Guðbjörn Guðmundsson, sem kunnur
er íyrir starí sitt i þágu ungmenna-
íélaganna og stjórninni eru auk hans
prentararnir Jón pórðarson og Jó-
liannes Sigurðsson.
Skýrsla um Ungmennaskólann í
Kvik 1929—30 heíir Tímanum bor-
izt. Á því ári hafa 100 nemendur
notið kennslu í skólanum, en þar að
auki var lialdið uppi sérstöku esper-
anto-námsskeiði og nemendur þar
um 30. Skólinn haíði til afnota tvær
kennslustoíur i Stýrimaiinaskólan-
um, er rikið iagði til. Reykjavikur-
bær iagði til húsnæði íyrir smiða-
kennslu, en þar að auki ieigði skól-
mn liúsnæði fyrir ieikfimi og smiða-
kennslu. Samkv. lögum frá siðasta
þingi breytir skólinn nafni, og fyrir-
komulagi að nokkru leyti, og nefnist
.eftirleiðis Gagníræðaskóli Reykjavik-
ur. Tveir iastir kennarar eru nú
skipaðir við skólann, sr. Ingimar
Jónsson, sem er skólastjóri eins og
áður og Árni' Guðnason cand. mag-,
sem einnig hefir haft á iiendi
kennsiu þar undaníarið. Ungmenna-
skólinn tók til starfa haustið 1928.
20 sauði flutti Súðin hingað siðast
frá Bakkafirði. Er það i fyrsta sinn,
sem iifandi sauðfé er ílutt liingað
með strandlerðaskipi svo langa leið.
Byggingarfélag verkamanna i Rvík
hefir sótt tii bæjarstjórnar um leigu
á allstórri landspildu suðvestanv.ert
við bæinn. Ætlar íólagið að reisa
hús á landi þessu.
Próiessor við hóskólann hefir dr.
Alexander Jóhannesson nýlega verið
skipaður. Er það gjört samkvæmt
iögum frá siðasta þingi, en þau lög
mæla svo fyrir, að dósentar við há-
skólann verði prófessorar eftir að
hafa gegnt starfi ákveðinn áraljölda.
Gísla Indriðasyni tollverði á ísa-
firði hefir dómsmálaráðuneytið vikið
frá starfi nú nýlega.
Jón Björnsson ritstjóri á Akureyri
lézt seint i siðastl. mánuði af afleið-
ingum uppskurðar.
Nærri þrjár miljónir manna eru
nú atvinnulausar í pýzkalandi, og í
flestum ríkjum Evrópu, nema í
Frakklandi, er nú mikið atvinnuleysi
og viðskiftaerfiðleikar. í Bandaríkj-
um Norður-Ameriku er líka hið
versta ástand nú sem stendur. Og yf-
irleitt má segja að mikil viðskifta-
kreppa sé um allan heim. Englend-
ingar ei’u nú byrjaðir á herskipa-
smíðum, eftir því sem þeim leyfist
samkvæmt Lundúnasamþykktinni í
vor.
Síðast í ágústmánuði gengu miklir
liitar yíir. Bretlandseyjar. Að þeim
loknum skall á þrumuveður svo af-
skaplegt, að eigi Iiefir komið annað
eins um langt áraskeið. Óveðrið reið
yfir Skotland og áfram suður á
bóginn og varð hvervetna af þvi mik-
ið tjón. Svo mikil úrkoma varð í
London, að líkast var því, sem er á
úrkomutímum í hitabeltinu. f Skot-
landi og norðurhluta Englands sló
eldingum niður í mörg hús og varð
af tjón mikið. Kom á ökrum lagðist
Bezta bók ársins:
Tíðindalaust
á vesturvígstöðvunum,
eftir Erich Maria Remar-
i flue, fæst hjá bóksölum
um land allt. — Einnig
k má panta bókina burðar-
L gjaldsfrítt hjá Bimi Bene-
L diktssyni, Tjarnargötu 47,
Reykjavík. — Allir verða
að eignast þessa góðu bók.
víða alveg að jörðu, er haglhryðjur
fóru yfir. Jafnframt varð stór-
tjón af vatnsflóðum, því að íljótin
uxu afskaplega og brutust út úr far-
vegum sínum.
Megn andúð hefir risið gegn pjóð-
verjum í Póllandi. pannig hefir múg-
urinn á nokkrum stöðum mölvað
rúður á skrifstofum þeirra blaða,
sem ekki hafa tekið þátt í árásunum
á pjóðverja. í Varsjá söfnuðust menn
saman fyrir utan þýzka konsúlatið
og voru þar óp og ill læti. Lögregl-
an dreifði mannfjöldanum. Pólska
stjórnin veitti áheyrn nefnd úr hópi
kröfugöngumanna og fullvissaði þá
um, að stjórnin myndi vera á varð-
bergi, að ekki væri gengið á hlut
Póllands í neinu, né að um neinar
landamærabreytingar Póllandi í óhag
yrði að ræða. — Óspektir þessar
koma engum á ó.vart, því að grunnt
hefir verið á því góða milli nágrann-
aniia út af austurhéroðum pýzka-
lands, sem Pölverjar fengu í ófriðar-
lokin, og oft fullur fjandskapur.
í Kína hafa geýsað ógurleg vatns-
flóð. í Shanaikwan hafa 3000 menn
íarist. Flóðið fór yfir tuttugu og þrjár
borgir og eyðilagði þær að meira eða
minna leyti. Járnbrautarteinar eyði-
lögðust á tólf mílna löngum vegi. Ur-
komur halda áfram og þvi er ekki
liægt að liðsinna ibúunum á hinu
einangraða flóðasvæði.
prjú námueigandalélög í Ruhr
háfa sótf um það til verkamálaráðu-
neytisins að fá le.yfi til þess að loka
einni námu hvert þ. 1. september,
vegna þess hve dauft er yfir kola-
iðnaðinum.— Fimtán hundruð verka-
menn missa atvinnuna, ef lokunar-
leyfin fást.
Símskeyti irá Berlín í gær: Kosn-
ingar til ríkisþingsins þýzka fara
fram á sunnudag. S.ex hundruð listar
eru fram komnir og eru á þeim nöfn
7,000 karlmanna og á sjöunda hundr-
að kvenna. Áhugi er mikili íyrir
kosningunni. Sinnir, sem kunnugir
eru þýzkum stjórnmálum, spá því,
að þátttakan i kosningunum verði
alit að 90%. Kosningabaráttan hefir
verið háð af langtum meira kappi en
vanalega og sumstaðar hefir lent í
skærum. Fimm menn hafa beðið
bana i kosningaóeirðum, eitt hundr-
að og fiinmtíu meiðst og nálega eitt
þúsund verið handteknir. Aðaldeiiu-
máiið i kosningunum eru tillögur
stjórnarinnar til þess að jafna tekju-
halia íjáriaganna, en á þær neitaði
þingið að fallast, með þeim árangri,
að þingið var leyst upp og gengið
tii nýrra kosninga.
Ljúílingar. Lög eítir Sigvalda
Kaldalóns, Akurcyri 1930.
Mikilvirkur er Sigv. S. Kaldalóns
i sönglagagerð sinni jafnframt því að
hann er góðvirkur. Mörg af hans
fyrri lögum hafa náð mikilli lýðhylli
um l£ind allt. pau eru svo vinsæl, að
höfundurinn er dáður fyrir.
Tólf ný sönglög hafa komið út eftir
liami á þessu ári, öll í einni bók.
Ljúflingar heitir bókin og er nafnið
vel til íundið.
peir, sem eiga hin fyrri sönglaga-
hefti Kaldalóns, (sem nú eru flest
upp seld), ættu ekki að láta hjá liða
að eignast Ljúflingana. Ekki óprýða
þeir safnið. Aðrir, sem ekki hafa átt
kost á að eignast hin fyrri sönglaga-
liefti Kaldalóns, ættu að tryggja sér
þetta í tíma. Mörg lögin í Ljúflingum
eru einkar falleg. pau munu íljótt
verða vinsæl, svo sem Leitin, Hún
kysti mig, Vorvindur, Vorsins friður,
Til næturinnar o. fl.
Kaldalóns á miklar þakkir skilið
fyrir Ljúflingana, sem hin áður út-
komnu lög. Góðar vættir styrki liann
til frekari starfa á þessari göfgu
braut
Útgefandi að Ljúflingum er por-
steinn M. Jónsson á Akureyri. pökk
sé honum fyrir útgáfuna. Bókin mun
fást í ílestum bókabúðum og kostar
kr. 7,50. H. L.