Tíminn - 01.10.1930, Blaðsíða 3

TIMINN
8
helzt í kaupstöðum. Þetta þarf
að breytast. öllum skólum ætti að
gjöra það að skyldu, að veita
nemöndum sínum einhverja
fræðslu í hagnýtum vinnubrögð-
um. Stúlkurnar ættu að fá tilsögn
í ýmsum kvenlegum hannyrðum
og drengir í trésmíði og ef til vill
steinsteypu, þar sem því yrði við
komið. Nú sem stendur er verið
að skipuleggja ungmennafræðsl-
una með Héraðsskólunum í
sveitum og Gagnfræðaskólunum í
kaupstöðum og má búast við, að
þar verði tekin upp handavinnu-
kensla. En þá eru barnaskólarnir
og hinir smærri unglinga eftir.
Mér virðist, að það væri tími til
þess kominn, að Samband ís-
lenzkra bamakennara léti þetta
mál sig einhverju skifta.
Fyrst er þá að fá um það sam-
þykkt, að handavinna skuli vera
skvldunámsgrein í skólunum, sem
gefnar séu einkunnir fyrir við
próf, og komi inn á aðaleinkunna-
gjafir skólans. Því næst er að sjá
fyrir kennslukröftum. Þyrfti að
hafa í því efni sjerstök námskeið
bæði fyrir kennslukonur og kenn-
ara. — Stefna þarf að því að fá
fólk að þeirri kennslu, sem hefir
uppeldisfræðilega þekkingu til að
bera, og kann að haga kennslunni,
svo hún komi að sem mesturn not-
um.
Danir eru langt á undan okkur
í þessu efni. Nú er smíðakennsla
fyrir drengi föst námsgrein í
flestum bamaskólum. Og fyrst, á
meðan þeir voru að fá sér
kennslukrafta til að kexma drengj-
um trésmíðar, héldu þeir nám-
skeið í skólasmíðum (Slöjd) á
hverju sumri fyrir kennara. Nám-
skeið þessi voru styrkt af því
opinbera. Fór svo einn kennari
frá hverjum skóla og tók þátt í
þessum námskeiðum í sumarleyf-
inu nokkrum sinnum, uns hann
hafði sér fullkominnar þekkingar
og æfingar á þessu sviði.
Þannig ættum við íslendingar
einnig að fara að. Samband ísl.
barnakennara ætti að gangast
fyrir því, að fá fjárstyrk til að
halda slík námskeið hér á landi.
Þyrfti annað þeirra að veita
kennslukonum uppeldisfræðilega
þekkingu í kvenlegum hannyrðum
og æfingu í að kenna. Hitt nám-
skeiðið þyrfti að veita kennurum
æfingu í trésmíðum ásamt upp-
eldisfræðilegri tilsögn og kennslu-
æfingum. Þannig þyrfti handiðn-
Hj örsey, skipskrokkur stendur þar
í fjöru. Súlan hækkar flugið, nú
sér inn til jökla. 11.5 svifum við
yfir staðnum, þar sem Skalla-
grímur lét „hafa sæði ok kallaði
at ökrum“. — Mun hann ekki
mestur bóndi á íslandi til forna,
hann Skallagrímur ?
Nú snarhækkar Súlan flugið,
nú er íagurt að sjá yfir landið.
Framundan, til vinstri, er Jökull-
inn, tignarlegri að sjá en nokkru
sinni áður. Árósarnir og Eldborg-
in, og þarna rýkur úr hverunum
i Reykholtsdal. Þegar klukkan er
11.14 erum við komnir yfir Faxa-
flóa og stefrium beint á Kerling-
arskarð, eins og bílarniv, en óneit-
anlega á talsvert annan hátt.
Ilækkar enn og hækkar, og nú
nálgumst við óðfluga hina mosa-
vöxnu fjallatinda Snæfellsness.
Mosagrái liturinn er víðast yfir-
gnæfandi, en þarna hefir hraun-
flóð fossað niður úr eldrauðum
gíg. Hve undurglöggt er allt að
sjá og tilvalið hlýtur það að vera
vera fyrir jarðfræðinga að gera
athuganir viðvíkjandi jarðfræðis-
sögu landsins úr loftinu; afla sér
vitneskju um óbyggðir o. s. frv.
Enn hækkai’ Súlan. Nú sér á
Breiðafjörð með eyjum öllum,
hrikalegur gígur er beint fyrir
neðan, og fjær okkur, en nær
ströndinni sér á Helgafell. En til
vmstri er Baulárvallavatri og
Bjarnarhöfn. Nú stöðvar flugmað-
urinn vélina. Súlan lækkar flugið
og svífur meðfram fjallahlíðunum
niður í áttina til Stykkishólms.
Bækur
Morgunn, XI. ár, 2. hefti.
í þessu hefti er m. a. fyrirlestur sá,
er prófessor Haraldur Nielsson flutti
á allsherjarþingi sálarrannsókna-
manna, sem háð var i Póllandi árið
1923. Skýrði próf. Haraldur þar frá
Indriða Indriðasyni miðli og fyrir-
iirigðum þeim, sem gjörðust í sam-
handi við hann veturinn 1907—08, og
vakti erindið sérstaka eftirtekt á
þinginu,. Var það flutt þar á ensku,
en sr. Kristinn Daníelsson hefir nú
snúið þvi á íslenzku. — Sig. H. Kvar-
an ritar um frú d’Esperance, einn
hinn frægasta miðil, sem uppi hefir
verið, þeirra, er kunnir eru. Frú
d’Esperance var ensk að ætt, fædd
1849. Bar snemma á skygnishæfileik-
um hjá henni, sem læknar töldu
fyrirhoða brjálsemi, en síðar varð
liún einkum kunn fyrir iíkamninga
fyrirbrigði og ósjálfráða skrift. Sjálf
í itaði hún bók um reynslu sína, sein
hún nefndi „Land skugganna” (Sha-
dow land). — Emília Borg birtir er-
indi um líkamningafyrirbrigði hjá
Einari Nielsen i Khöfn, þar sem hún
og systir hennar, leikkonan Anna
Borg, töldu sig liafa séð móður sína
framliðna. — ísleifur Jónsson segir
frá ýmsum dularfullum fyrirbrigðum,
og eru sumar frásagnirnar góður
fcngur þjóðsagnasafnendum. Enn-
fremur eru í heftinu kvæði og rit-
gjörð eftir Jakob Jóli. Smára og „rit-
sljórarabb” um heima og geima.
Morgunn á erindi til allra, sem
áhuga hafa á „andlegum” málum,
hvort sem þeir eru spirititstar eða
ekki.
Saga Snæbjarnar í Hergilsey.
Útgefandi porst. M. Jónsson.
Akureyri 1930.
Snæbjörn í Hergilsey hefir sjálfur
fært æfisögu sína i l.etur eins og ýms-
ii aðrir hafa gjört nú á síðustu ár-
um. Ekki verður það með réttu sagt,
að hann hafi þar lofað sig á kostnað
annara, eða að óþörfu kastað hnútum
að samferðamönnum sinum. Bókin er
ekki „spennandi”, því að Snæbjörn er
ekki „æfintýramaður” í nútímaskiln-
ingi. Æfisagan er reynsla kjarkmikils
aöur að komast inn í hvern skóla
landsins. Vænti ég þess að stjórn
Sambands ísl. bamakennara taki
þetta mál til rækilegrar íhugun-
ar og framkvæmda. Það er óvið-
eiganda að íslenzka þjóðin láti
þetta velferðarmál lengur sitja á
hakanum.
Norðfirði, 20. sept. 1930.
Eiríkur Sigurðsson.
Þrýsting loftsins reynir á hvem
málmvöðva vélarinnar og hverja
taug. Nú lækkar óðum. Við höf-
um póstsendingu meðferðis til
Stykkishólms, nú hallar Súlan sér
á annan vænginn og svífur í hring
yfir þorpinu og þegar hún er næst
húsaþökunum hendir vélamaður-
inn póstpokanum útbyrðis, vélin
er aftur í hreyfingu og þremur
mínútum síðar erum við staddir
uppi yfir Dímonarklökkum, kl.
11.33. Öteljandi eyjar og grænir
varphólmar allt í kring. Eiríks-
vogur sést skemmtilega skýrt.
Þar bjó Eiríkur rauði skip sitt til
hafs þegar hann fór að leita
Grænlands — og fann það. Þarna
hefur skipið verið í leyni milh
klettanna og dýpi virðist ærið
í voginum. Áfram þýtur Súlan
ylir eyjarnar og Dagverðarnesið,
meðfram Klofningnum og jafn-
hátt honum og inn eftir Skarðs-
ströndinni. Svo hækkar hún sig
og við sjáum inn á Kaldadal. 11.52
erum við yfir botni Gilsfjarðar.
í’oka er yfir Barðaströnd allri og
vesturfjöllum flestum, enn er
stýrt snögglega upp á við og nú
sér norður til Stranda, við svíf-
um yfir í Bitruna og klukkan 12
erum við fyrir miðjum Hrútafirði,
sem teygir sig langt inn í land;
12.6 erum við komnir að Vatns-
nesi og erum í 4000 feta hæð.
Húnavatnssýslan öll breiðir sig
út fyrir neðan, fögur á að líta.
Þúsund smárennsli seytla niður
hallann og glitra í sólskninu utan
við Illugastaði, Hópið, Húnavatn,
alþýðumanns í baráttunni við óblíða
náttúru. Frásögnin er skýr og kjarn-
mikil. þeir sem ekki trúa því, að
„íslendingasögur” geti orðið til á 20.
öldinni, ættu að lesa þessa bók!
Ósjálfrátt fær maður við lestur
æfisögunnar hugboð um, að yfir
Breiðafjarðareyjum vaki ennþá eitt-
hvað af anda víkingaaldarinn'ar.
Jónas Rafnar: Staksteinar.
Útgefandi: porst. M. Jónsson.
Akureyri 1930.
þetta er skáldsaga — raunasaga, af
tveim umkomulausum manneskjum,
sem ganga í hjónaband í óþökk ann-
ara og lenda síðan á sveitinni, kom-
ast hja lireppaflutningi fyrir tilstilli
hiálpsamra manna, en eyða æfinni í
basli og láta syni sínum — einka-
harninu — fátæktina og lítilsvirðingu
almenningsálitsins í arf. Drengurinn
erfir veikleika föður síns, er m. a.
ófrómur í bernsku en örlögin taka á
honum mýkri höndum en foreldrun-
um. þannig endar hann æfi sína sem
vel metinn bóndi, og eignast góða
konu, sem reynist honum vinur og
verndari, jafnvel þegar hann bregst
trausti hennar. Ekki hefir höf. með
hók þessari, brotið neinar nýjar leiðir
til skilnings á mannlegri baráttu eða
íyndiseinkunum íslenzkrar alþýðu, þó
saga olnbogabamanna, sem hún fjall-
ar um, sé að ýmsu leyti vel sögð.
Beztar eru lýsingamar af sýslu-
mannsfrúnni og fátæku konunni í
Nausti, og yfirleitt er fyrri hluti bók-
arinnar betur ritaður en sá síðari.
Einkum stinga liinar heimspekilegu
hugleiðingar Jóns Daðasonar i sögu-
lok mjög í stúf við stíl bókarinuar
að öðru leyti, eins og höf. hafi verið
búinn að fá nóg af efninu og hespað
söguna af í skyndi. En skortur á þol-
inmæði við úrlausnii’, er einmitt
mesta mein ýmsra skáldsagnahöf-
unda.
Höf. virðist hafa tekið áf erfðum
frá föður sínum rika samúð með
þeim, sem örlögin sltipa skuggamegir.
í lífinu. „Staksteinar” minna óneit-
anlega á ýmislegt í „blöðum Jóns
halta”, sem sr. Jónas birti í Nýjum
kvöldvökum á sinum tíma. En ekki
kennir ádeilna í sögunni, og telja
sjálfsagt sumir kost, en aðrir löst.
En jafnaðarlega mun þó liggja nærri
að álykta, að rithöfundur, sem horít
getur á þyngstu krossgöngur lífsins
án þess að honum hrjóti beizkjuyrði
af munni, sé of rólyndur til að verða
spámaður i heimi listarinnar.
Davíð Stefánsson: Kvæðasafn
I—II. Rvík 1930.
Bók þessi er safn kvæða þeirra,
sem áður hafa út komið eftir Davið
frá Fagraskógi, og útgefanrdinn er
þorst. M. Jónsson á Akureyri. Kvæða-
flokkarnir Svartar fjaðrir, Kvæði,
Svínavatn og Flóðið í Vatnsdal —
en Langjökull, Kerlingarfjöll og
Ilofsjökulsbungan mynda bak-
grunninn á þessari dýrðlegu
landslagsmynd Drottins. 12.14 er-
um við beint yfir Blönduósi. Fall-
egt þar að sjá niður á græna teig-
ana, gamla og nýja ræktun þorps-
búa. Jökulgráa vatnið Blöndu
heldur lit sínum langt út í flóa.
Öryggistilfinningin er svo rík í
þessu farartæki, að manni dettur
engin hætta í hug; heldur finnst
manni þetta ferðalag sjálfsagðast
af öllu ferðalagi. Áður en varir
erum við langt fyrir austan
Blönduós og yfir Kolugafjalli.
Skörðóttir kambar og hrím á há-
fjollum, eftir frostið um nóttina.
Aftur rennir Súlan sér á svifflugi
niður með fjöllunum að Sauðár-
króki, svífur þar örlágt í hring
yfir húsaþökum — 12.27 er fleygt
út pósti — 13 mínútur eru liðnir
síðan við kvöddum Blönduós —
og svo er hún þotin samstundis í
burtu, en Sauðkræklingamir
standa eftir fyrir utan húsin lágu
og horfa beint upp í áttina til
okkar, eins og allir aðrir, þegar
flugvél er í nánd; þetta furðuverk
20. aldarinnar.
Eftir 6 mínútur erum við komn-
ir yfir Skagafjörð, að Hofsósi.
Fagurt var að sjá Drangey, Málm-
ey og Þórðarhöfða. En við vomm
nú svo lágt í lofti, að ekki sá sér-
lega vel fram í sveitimar, þó
heiðskírt væri. Nú fljúgum við
meðfram Höfðaströndinni og sjá-
um inn í dalina. Stórþýfið í smá-
Kveðjur og Ný kvæði birtast þarna
i einni heild.
það er víst ekki ofmælt, þó að full-
yrt sé, að Davíð Stefánsson sé nú sem
stendur ástsælastur íslenzkra skálda
núlifandi, þegar Einar Benediklsson
er frátalinn.
En ólíkur er svipurinn yfir ljóðum
þeirra þjóðskáldanna tveggja. Einar
er myrkui’ í máli og tormeltur. Ljóð-
in hans eru eins og íslendings-eðlið
sjúlft, þur á manninn, en heit um
hjartað, og drýpur mannvit af hverri
ljóðlínu. Ljóð Davíðs eru eins og vor-
blærinn, eða haustnæðingurinn, sem
koma viðkvæmum mannabömum til
að fagna sumrinu eða gráta það, án
þess að gjöra sér grein fyrir, hvers-
vegna það kemur eða fer.
Ljóð Davíðs eru svo kunn, að óþarft
er að fylgja þeim úr hlaði með löngu
máli nú, þegar þau koma fram í ann-
að sinn. En skylt er að vekja at-
hygli á „Kvæðasafninu”. Á þessu ári
hefir ekki borizt á markaðinn önnur
bók eigulegri eða vænlegri til vin-
sælda.
Davíð porvaldsson: Kalvlðir.
Smásögur. Rvík 1930.
Höfundur þessara smásagna er ung-
ur maður, stúdent frá menntaskól-
anum hér, en hefir síðar stundað há-
skólanám í Frakklandi. Og þaðan vel
ur hann yrkisefni sín. þó að sumar
sögurnar séu látnar gjörast á fslandi,
er yfir þeim öllum framandi blær.
Fólkið, sem þar er lýst, á ekkert það
í fari sinu, sem sérstaklega minnir á,
að það sé islenzkt. Eigi er þetta sagt
höf. til lasts, því að það er mikil)
misskilningur, að list beri ekki nafn
með rentu, nema hún sé þjóðleg. Al-
þjóðalist er eitt af eðlilegum fyrir-
bærum nútímans, óhjákvæmileg af-
leiðing af vaxanda samræmi í lífs-
skoðun og lífskjörum þjóðanna.
Fyrsta sagan heitir „Rússneskir
flóttamenn", óbrotin lýsing úr hvers-
dagslífi manna, sem hönd örlaganna
hefir snortið á áberanda hátt í
Frakklandi dvelur eins og kunnugt
er fjöldi rússneskra aðalsmanna, sem
áður réðu yfir lífi og limum mörg
þúsund ánauðugra manna, en inna
nú af hendi óbrotna daglaunavinnu.
Næsta saga heitir „Einmana sálir’’ og
gjörist hér heima, lýsir tveimur systr-
um, sem eru einstæðingar, og deyja
i kyrþey. Söguefnið er lítið og lausa-
tök á framsetningunni, einkum i
sögulok. þá kemur örstutt sagu, sem
heitir „Blómasalinn” og er það beztu
sagan í bókinni. „Hans bókhaldaii”
er líka snotur saga og sömuleiðis
„Ekkert”. Lélegastar eru „Pólski mál-
arinn” og „Léttfeti”. Framsetningin í
báðum óviðfeldin, bæði fyrirlestur
læknisins yfir líki málarans og sam-
tal borgarinnar og hestsins. Senni-
lega lætur höf. bezt að skrifa mjög
túnunum sézt skýrt ofan frá. I
lilíðunum eru blóðrauðir haust-
litir. Það er bláberjalyngið, blöðin
orðin rauð af kulda, litadýrðin í
lilíðunum minnir mig á erlenda
skóga í haustskrúða, en þá þykja
skógar jafnvel fegurri en ný-
laufgaðir á vorin. Nú erum við
yfir Fljótunum, þar rýkur úr
hver eða laugum, víða er jarð-
hitinn á landi hér og mikið gagn-
ið sem af honum mætti hafa. En
skammur er tíminn til að skoða
Fljótin, því nú erum við komnir
í námunda við Sódóma Norður-
lands, Siglufjörðinn, og kl. 12.52
tyllir Súlan sér léttilega á höfn-
ina þar. Tvær stundir og tólf
mínútur höfum við verið í lofti,
á leiðinni frá höfuðstaðnum til
Siglufjarðar. Afgreiðslan er nokk-
uð sein á sér, við höfum senni-
lega komið nokkuð að óvörum.
Þegar búið er að afgreiða póst-
inn og einn farþegi er kominn um
borð, kveðjum við Siglufjörð.
Engra óþæginda verður vart þeg-
ar Súlan hefur sig til flugs og
eigi heldur þegar hún lendir.
Sama góða veðrið er enn, þó verð-
ur undiraldan meiri þegar aust-
ar dregur. Við sjáum Grímsey
glöggt og alla leið norður á Mel-
rakkasléttu. Við fljúgum fast við
hamrana alla leið inn að Ólafs-
firði, lagskiftingin í Hvanndals-
björgum er dásamlega fögur, víst
ein 15 eða 20 lög hvert ofan á
öðru. Við svífum framhjá Hálf-
dánarhurðunum í Múlanum.
Þangað sótti Hálfdán prestur í
stuttar sögur eða æfintýri. Lýsingar
eru yfirleitt góðar en samhengi slitr-
ótt og endanleg lausn viðíangsefn-
anna í molum.
Prestafélagsritið. Timarit fyrir
kristindóms- og kirkjumál.
Ritstj.: Sigurður P. Sivertsen.
Tólfta ár, 1930.
Prestafélagritið er pýlega komið út,
og er að þessu sinni stærra og fjöl-
breyttara en áður, og hefir þó jafnan
verið vel til þess vandað. Hér er ekki
rúm til að rekja efni þess ítarlega,
eða gera einstakar ritgerðir að um-
ræðuefni, þótt það að vísu hefði ver-
ið mjög œskilegt. En efnisyfirlitið er
á þessa leið:
Frá Alþingishátíðinni. Með mynd.
— Sálmur úr hátíðarljóðum Davíðs
Stefánssonar. — Sálmur úr hátiðar-
ljóðum Jóhannesar úr Kötlum. — Há-
tiðarljóð 1930. Lag eftir Sigvalda S.
Kaldalóns tónskáld. — Bjartsýni á
sigur hins góða. Eftir Sigurð P. Sí-
vertsen. — Trú framtiðarinnar. Eftir
Sir Francis Young husband. — Kirkj-
an og þjóðfélagsvandamálin. Eftir
cand. theol. Kristinn F. Stefánsson.
— Eining kirkjunnar. Eftir séra
Uelga Konráðsson. — Vígslubiskup
dr. Valdemar Briem og séra Ólafur
Briem. Eftir dr. theol. Jón Helgason
biskup. Með tveimur myndum. —
Róinversk-katólska kirkjan á 19. öld.
Eftir dr. theol. Jón Helgason biskup.
-- Framtíð þjóðkirkjunnar. Eftir séra
Ásmund Guðmundsson docent —Trú-
bragðafræðsla í skólum. Eftir séra
Sigurð Einarsson. — Aðfangadags-
kvöld. Lag eftir Björgvin Guðmunds-
son tónskáld. — þjóðin og kirkjan.
Eftir séra Friðrik Hallgrímsson. Séra
Eiríkur Briem prófessor. Eftir séra
þorstein Briem. Með mynd. — Krist
ur. Sálmur eftir Jón Magnússon skáld.
— Altaristöflur. Eftir Ásmund Gisla-
son prófast — Bænarstef. Eftir séra
Gunnar Árnason. — Kirkjulegt starf
meðal sjómanna. Eftir Jóhannes Sig-
urðsson formann Sjómannastofunnar
í Reykjavík. — Ólafshátiðin í Noregi.
Eftir docent Ásmund Guðmundsson.
— Að hverju beindist æfistarf Jesú?
Eftir Sigurð P. Sivei-tsen. — Evangel-
isk helgisiðabók. Sálmalag, samið af
Björgvini Guðmundssyni tónskáldi. —
Tvö bréf írá dögum Jesú. Séra Árni
Sigurðsson þýddi. — Frumvörp
kirkjumálanefndar. Eftir S. P. S. —
Norrænn stúdentafundur um kristni-
boðsmál. Eftir cand. theol. þorgrím
V. Sigurðsson. — Kirkjueiningin í
Skotlandi. Eftir séra Helga Konráðs-
son. — Prestafélagið. Eftir S. P. S.
— íslenzkar bækur. Eftir docent Á.
G. og S. P. S. — Erlendar bækur
sendar til umsagnar. Eftir dómkirkju-
prest Bjama Jónsson og ritstjórann.
— Yfú'lit yfir nokkur merk erlend
guðfræðirit frá siðustu árum. — Ým-
Felli konuna, sem tröll höfðu
numið til sín. Skiljanlegt er að
tröllasaga skuli verða til í þessu
umhverfi, sem er býsna trölla-
legt. Hvei-gi sér ský á lofti og
hefir ekki sézt alla leiðina. Súlan
liggur notalega á fluginu og loft-
kviku hefir ekki orðið vart. Nú
fljúgum við opna dah Eyjafjarð-
ar, Hríseyjarbátar liggja við
stjóra sunnan eyjarinnar,
skemmtilegir að sjá eins og allt
annað á þessum degi. Hjalteyri,
Hörgárdalur, Svalbarðseyri, —
allt er þettað horfið á bak við
stálgráan væng Súlunnar, áður
en maður veit af. Svo rennir hún
sér ofurlágt innyfir Oddeyrina og
sezt á Pollinn við Akureyri eftir
38 mínútna flug frá Siglufirði.
Höfðum við haft fádæma stillt
og bjart veður alla leið að sunn-
an. Ekkert farartæki jafnast á
við Súluna í slíku flugfæri.
Dvöhn á Akureyri varð lengri
en við bjuggumst við. Fregnir
komu um versnandi veður á Aust-
urlandi og undiralda var vaxandi.
Þá getur farið illa, þurfi að setj-
ast á sjó. En gætni og varúð í
öllu er hið fyrsta boðorð þeirra
flugmanna, sem flytja farþegá.
Því ákvað Sigurðrir Jónsson
„hæstkommanerandi“ á Súlunni
að halda ekki lengra þennan dag,
heldur bíða þar til útlit batnaði.
En það er nú einusiimi svö, þó
kóngur vilji sigla, hlýtur byr að
iáða og þettá fór á þá leið að
veður versnaði í staðinn fyrir að
batna. Funvindar komu sunnan,