Tíminn - 04.10.1930, Blaðsíða 2

202
TIMINN
Vorur sendar
um allt land
gegn póstkröfu.
Símnefni: Manufactur
Slmar: 118 og 119.
- Pósthólf: 58 -
VerzlaDÍr okkar eru ávalt mjög vel birgar af allri
vefnaöarvöru, hverju nafni sem nefnist. Tilbúinn iatnað
höfum við í afar miklu úrvali, svo sem: Kvenvetrarkáp-
ur Barna- og Unglingakápur, Kjóla á fullorðna og börn.
Kven- og barna nærfatnað af öllum gerðum. Karlmanna-
trakka, tatnaö ytri sem innri. Sokka, Bindi, Skyrtur,
Flibba og alt annað er karlmenn þarfnast til klæðnaðar.
Við höfum ávalt lagt áherslu á, að hafa mikið og fjöl-
breytt úrval, góöar vörur, en þó verðlag við allra hæfi.
Tuttugu og fimm ára starfsemi verslunarinnar er yður
trygging fyrir hagkvæmum viðskiftum.
Útbú: Laugavegi.
Útbú: Hafnarfirði
lilkyittg n ríittlaiif til slpana
gagn undir þessum kringumstæð-
um.
f stað síldarmjöls getur komið
til mála að gefa sauðfé saltaða
síld, ufsa, hrogn og ýmsan fisk-
úrgang. Er slíkt stundum fáan-
legt fyrir lítið verð.
Til kjarnfóðurs mjólkurkúa skal
fyrst og fremst gjöra þær kröfur,
að það hafi eigi skaðleg áhrif á
heilsufar kúnna, nythæð. eða gæði
mjólkur (t.. d. fitumagn og
bragð). Ennfremur þarf fóðrið að
vera lystugt, svo að kýmar éti
það vel, og síðast en ekki sízt,
skal lögð áherzla á að kjamfóðrið
verði eins ódýrt og mögulegt er,
án þess þó að slakað sé til á
‘kröfum þeim, sem fyr voru nefnd-
ar. Menn verða því að leita upp-
lýsinga um hvar fóðureining og
meltanleg eggjahvítuefni eru
ódýrust. Verðlagi þess kjamfóð-
urs, sem hér er almennt á boð-
stólum, mun, eins og. sakir
standa, svo háttað að fóðureining-
in verður ódýrust í maís*), en
meltanleg eggjahvítuefni í sfldar-
mjöli. Þær fóðurtegundir ber því
að kaupa öðrum fremur, svo
framarlega sem þær fullnægja
þeim kröfum, er gjöra skal til
kjarnfóðurs mjólkurkúa að öðra
leyti. I því sambandi skal tekið
fram, að niðurstöður fóðrunar-
tilrauna með mjólkurkýr, sem
skýrslur verða birtar um mjög
bráðlega, benda í þá átt, nð óþarft
se að nota aðrar kjamfóðursteg-
undir en maís og síldarmjöl,
handa mjólkurkúm hér á landi.
Fóðurblöndun úr maís og síldar-
mjöli hefir, í tilraunum þessum,
eigi haft skaðleg áhrif á heilsufar
kúnna, nythæð eða gæði mjólkur,
og yfirleitt reynst jafnvel og aðr-
ar fjölbreyttari fóðurblandanir.
Hinar fjölbreyttari fóðurblandan-
ir, sem hér er átt við, voru gjörð-
ar úr maís, allmörgum tegundum
af olíukökum o. fl. Olíukökunum
er ætlað sama aðalhlutverk og
síldarmjölinu, nefnilega að veita
kúnum meltanleg eggjahvítuefni,
en þau verða dýrari í olíukökum
en síldarmjöli. Skal nú gerður
samanburður á verði fjölbreyttr-
*) S. í. S. mun á komandi vetri
hafa dálítið af maniókamiöli á boð-
stólum. Fóðurtegund þessi, sem er lítt
þekkt liér á landi, heíir mjög svipað
næringargildi og mais, en hefir und-
anfarið verið talsvert ódýrari hér i
nágrannalöndunum. Á þessu ári mun
verðmunurinn hafa minnkað allmik-
ið, en seniiilega verður maníókamjöl
dálítið ódýrara en maísmjöl.
Gerhey*’
[Eftirfarandi grein er eftir M. Júl.
Magnús lækni i Rvík og hirtist í
Andvara 1928. Tímanum hefir verið
bent á hana, sem eitt af því greini-
legasta, er skrifað hafi verið um vot-
heysyerkun, og er hún endurprentuð
liér með leyfi höf.].
Sú heyverkun, sem hér verður
gerð að umtalsefni, er fyrst reynd
af Erasmusi Gíslasyni, bónda á
Vatnsenda í Flóa. Hefir hann
verið að reyna þessa aðferð nú
um 6 ára bil og mun hafa byggt
fyrstu heytóptina til þessarar
heyverkunar á Loptsstöðum í
Flóa. Hefir hann á þessum árum
verið að endurbæta þessa heymeð-
ferð, eftir því sem reynslan hefir
sagt til, og byggt slíkar tóptir á
ýmsum bæjum í Ámessýslu, t. d.
Skipholti, Drumboddsstöðum, Kol-
viðarhóli og á ábýlisjörð sinni,
Vatnsenda. Eins hefir hann nú á
síðustu ámm'byggt nokkurar hér
í Reykjavík og hefi ég þaðan
mína kynningu af þessari hey-
verkun, og verður hér sagt frá
henni, eins og hún nú er hér al-
mennt um hönd höfð. En þessi
heyverkunaraðferð virðist mér
svo merkileg og geta orðið svo
*) Nafnið hefir búið til Guðm.
landlæknir Bjömson.
ar fóðurblöndunar og fóðúrblönd-
unar úr maís og síldarmjöli einum
saman.
1 nágrenni Reykjavíkur er mik-
ið notað af svonefndri „Fóður-
blöndun M. R.“, sem Mjólkurfélag
Reykjavíkur útbýr og selur.
Meginhluti hennar er maísmjöl og
olíukökur, en auk þess er dálítið
af síldarmjöli og hveitihrati. Án
efa er hér um h.ollt og gott fóður
að ræða, en það verður talsvert
dýrara en fóðurblöndun úr maís
og síldarmjöli. — Samkvæmt efna-
greiningu þarf nálægt 0,95 kg. af
„Fóðurblöndun M. R.“ í hverja
fóðureiningu, og hún inniheldur
tæplega 24% af meltanlegum
eggjahvítuefnum. Samkvæmt
verðskrá Mjólkurfélagsins í sept-
ember 1930 kosta 70 kg. af fyr-
nefndri blöndun 20,90 kr. Fóður-
einingin kostar þá þar 2090 :
70 X = 28,4 aura.
Fóðurblöndun úr maís og síldar-
mjöli má t. d. haga þannig, að
þrír hlutar af maís komi á móti
einum af síldarmjöli. Þarf þá 0,9
kg. af blöndunni í hverja fóður-
einingu, en eggjahvítumagnið
verður heldur lægra en í „Fóður-
blöndun M. R.“. Undir flestum
kringumstæðum mun það þó vera
nægilegt. — Samkvæmt verðskrá
Mjólkurfélagsins kosta 100 kg. af
maísmjöli 24 kr., og frá sama
stað er upplýst að 100 kg. af
síldarmjöli muni kosta 33 kr.*).
Hvert ;kg. af ofannefndri blöndun
úr maís og síldarmjöli kostar þá
33 : 3+24X3/4=8,25+18=26,25
aura, en fóðureiningin 26,25 X 0,9
= 23,6 aura. Fóðureiningin verð-
ur því 28,4-í-23,6=4,8 eða nálqga
5 anrum ódýrari í þessari blönd-
un en í „Fóðurblöndun M. R.“.
Það má því eindregið ráða
bændum til þess að kaupa gott
síldarmjöl og maís handa kúm
sínum, frekar en annað kjam-
fóður. Ef maníókamjöl er fáanlegt
með lægra verði en maís, er rjett
að nota það í stað nokkurs hluta
maísmjölsins, og þó að það sje
jafndýrt geta menn, sér að skað-
lausu gjört það, því að næringar-
gildið er jafnt hjá þessum fóður-
tegundum, eins og áður var tekið
fi*am. Vegna þess að mamókamjöl
inniheldur lftið sem ekkert af
meltanlegum eggjaihvítuefnum,
þarf að gefa dálítið meira af
síldarmjöli með blöndun af maís
og maníóka, en rnaís einum sam-
*) Verð á fó.ðurvörum hjá S. í. S.,
er enn ekki ákveðið.
afdrifarík fyrir íslenzkan land-
búnað, að ég hika ekki við að
segja, að hún sé einhver hin
merkilegasta uppfundning, sem
gerð hefir verið á sviði landbún-
aðar, og fyrir Islendinga er hún
því merkilegri, að hún er íslenzk.
Þessi aðferð leysir á svo einfald-
an hátt eitt hið allra erfiðasta
verkefni landbúnaðarins í öllum
löndum, sem lifa á búpeningsrækt
og þurfa að afla heyja, að hún
að mínu viti skýtur langt aftur
fyrir sig öllum aðferðum, sem
hingað til hafa verið reyndar
bæði hér og annarstaðar.
Eg skal -þá fyrst lýsa heytópt-
inni sjálfyi, því að hún er aðal-
atriðið, og öll meðferðin á heyinu
gerist í henni.
Veggir tóptarinnar þurfa að
vera lagarheldir, og til þess er
vafalaust steinsteypa bæði hent-
ugust og ódýrust. Tóptin á að
vera jafnvíð efst og neðst og má
hafa hvaða lögun sem vill:
kringlótt, ferstrend, hvöss eða á-
völ horn o. s. frv. Botninn verð-
ur líka að vera lagarheldur, en
halla að niðurfalli eða rennu eftir
miðri tóptinni. Á myndinni er
gert ráð fyrir rennu, sem er
miklu haganlegra fyrirkomulag,
því að hún getur haldið áfram í
gegnum eins margar tóptir og
vill, að eins þarf að vera á henni
vatnshalli. Ef svo hagar til, að
grafa verður tóptimar svo mikið
niður, að vatninu verði ekki veitt
an. Hlutföllin gætu t. d. verið
þannig að 2 kg. af síldarmjöli
væru notuð á móti 3 kg. af maís
og 2 kg. af maníókamjöli.
Sje síldarmjöl ófáanlegt verða
menn að nota olíukökur í stað
þess. Er þá nauðsynlegt að kaupa
fleiri tegundir, til þess að tryggja
sjer fullgilda eggjahvítu. Verður
þá öruggast að taka olíuköku-
blandanir. S. I. S. hefir 2 slík-
ar á boðstólum (A og B), en
Mjólkurfjelagið selur „Lange-
landsfóðurblöndun", sem mun
vera nokkuð þekkt hér heima á
26,25 kr. pr. 70 kg. Næringar-
gildi allra þessara olíuköku-bland-
ana er í fóðureiningum talið mjög
evipað (110—113 fóðureiningar í
100 kg.), en eggjahvítumagnið er
dálítið breytilegt. Af meltanlegi'i
hreineggjahvítu eru í A 38%,
B 36%, „Landelandsfóðurblönd-
un“ 33—34%. Því eggja-
hvíturíkari sem olíukökublöndunin
er, þeim mun meira af maís eða
öðru tilsvarandi kjamfóðri (maní-
óka, rúgur) má gefa með henni.
Með „Langelandsfóðurblöndun"
mun undir flestum kringumstæð-
um vera hæfilegt að gefa jafn-
mikið af maís, Ef um blandanir
A og B er að ræða má nota held- j
ur meira af maís (4—5 hluta af I
maís móti 3—4 hlutum A og B).
Á móti 4 hlutum af olíuköku-
blöndun, sem inniheldur 30% af
meltanlegum eggjahvítuefnum, má
nota 3 ihluta af maís. Hvað af
þessu er réttast að velja, fer aðal-
lega eftir verði, en það er enn
ekki ákveðið hjá S. í. S. Verð á
fóðureiningu í blöndun þeirri af
„Langeland" og maís, sem að of-
an er getið, er mjög svipað og í
„Fóðurblöndun M. R.“.
Ef maís er ekki til umráða má
gefa rúg í stað hans.
Hvanneyri, 26. september 1930.
Þórir Guðmundsson.
----o----
1 miklum vígamóð .
ræðst M. G. á Tryggva Þór-
hallsson forsætisráðherra út af
greininni um landráðin, sem birt-
ist í næstsíðasta tbl. Tímans. Fór-
sætisráðherrann hefir að vísu ekki
skrifað eitt orð i nefndri grein.
En síðan Tr. Þ. veitti M. G. hina
eftirminnilegu ráðningu út af
fjáraukalögunum miklu, býst M.
G. jafnan við hrakningum úr
þeirri átt, og er það vorkunnar-
mál.
burt, þá verður að búa til þró,
sem það geti runnið í og svo dæla
vatninu upp úr henni eftir þörf-
um.
Stærð tóptarinnar fer eftir dag-
legum heyfeng. Þar sem heyjaðir
eru 5—10 hestar á dag, eins og
hjá einyrkja, má hún varla vera
stærri en 2X2*4 metri í þvermál.
Dýptin má aftur vera eins mikil
og vill eða hentugt er; betra er
þó vafalaust að hafa þær vel
djúpar, 5-—6 m. Þær bæði taka
meira og sennilega fer heyið bet-
ur með sig. Óreynt er þó, hvort
þær geti orðið of djúpar. Gryfja,
sem er 2X2V2X.^ m. að stærð
tekur sem svarar 50—60 þurra-
bandshestum af töðu, að áliti
þeirra er reynt hafa.
Heyið er bezt að láta í tópt
jafnóðum og það er losað. Eftir
þeirri reynslu, sem fengin er, má
það helzt ekki liggja í ljá leng-
ur en sólarhring. Ef veður er
hagstætt, rigning eða dumbung-
ur og svalt, má það liggja 2 sól-
arhringa eða ef til vill lengur, en
bezt er að koma því í tópt sem
allra fyrst. Þegar látið er í tópt-
ina, þarf að gæta þess, að heyið
sé látið sem jafnast í tóptina,
út við veggi jafnt og í miðju, svo
að það hvergi losni frá veggjum,
þegar það fer að síga, og vatnið,
sem borið er í það, hripi jafnt um
allt heyið.
Ég kem þá að aðalatriðinu við
þessa heygerð, en það er með-
Dómsmálaráðherrann hefir sent
forstjóra skipaútgerðar ríkisins
svohljóðanda bréf dags. 1. okt.
1930:
„Vegna þeirrar miklu hættu,
sem fiskimenn eru undiroi’pnir, er
stunda fiskiveiðar á litlum bátum
að vetri til, frá veiðistöðvum, sem
slsemar eða engar hafnir hafa, og
bátamir því oft þarfnast hjálpar,
ef snögglega gjörir vont veður,
hefir ráðuneytið ákveðið, að halda
uppi í sambandi við skrifstofu
yðar, björgunarstarfsemi þannig,
að veiðistöðvar, sem óska aðstoð-
ar, geti náð í yður eða þann,
sem þér setjið fyrir yður, á nóttu
sem degi, og mun ráðuneytið fara
þess á leit við stjórn landsímans
að hlutast til um, að nætursíma-
samband verði við þær veiðistöðv-
ar, sem þér álítið mesta þörf að
ná til.
Að sjálfsögðu má ekki í þessu
sambandi ómaka stöðvarstjórana
í umræddum verstöðvum utan
símatíma, nema um slysavarna-
mál sé að ræða.
(sign) Jónas Jónsson“.
I tilefni af ofanrituðu bréfi til-
ferðin á heyinu, þegar það er
lcomið í tópt. Ef ekkert væri gjört
við það, þá mundi vitanlega hitna
i því afskaplega og það jafnvel
verða ónýtt (sjá*síðar). Það þarf
því að kæfa hitann. Það ep gert
með vatni. Vatnið þarf að vera
hreint og sem kaldast. Eftir að
farið er að láta í tóptina, verður
því að bera nægilegt vatn í hey-
ið, til þess að hitastigið aldrei fari
yfir vist hámark. Eftir þeirri
reynslu, sem fengin er, verkast
heyið því betur sem kælingin er
meiri. Ilitinn hefir verið látinn
fara upp í 50—60 stig, og er það
lakara en ef honurn er haldið á 20
—30 stigum, og liklega væri bezt,
ef hægt væri að halda honum enn
neðar. Hvað mSkið vatn þarf, fer
auðvitað eftir stærð tóptarinnar,
en á hinn bóginn virðist engin
ástæða til að spara vatnið, því að
það fer ekki með nein næringar-
efni með sér úr heyinu. Hefir það
verið rannsakað, en ekki fundizt í
því nein næringarefni. í heytópt,
eins og þeirri, sem getið hefir
verið um (2X2*4X5 m.), hefir
hér reynzt nægilegt að bera 10
fötur kvölds og morgna til þess
að hitinn aldrei fari yfir 20'—30
stig. Auðvitað þarf iðulega að
mæla hitann og er nóg að mæla
hann í 1 m. dýpt; þar er hann
mestur.
Meðan verið er að fylla tóptina,
verður helzt að bæta í hana dag-
lega, og ekki sjaldnar en annan-
kynnist hér með, að fregnum og
tilkynningum viðvíkjandi slysum
eða yfirvofandi slysahættu á sjó,
hvar sem er við land, verður eft-
irleiðis veitt viðtaka í skrifstofu
skipaútgerðar ríkisins Arnarhváli,
símar: 2305, 1567; 1957 — utan
skrifstofutíma og að nóttu til í
síma 1957.
Æskilegt er að ekki sé dregið
lengi að tilkynna ef báta vantar
í vondu veðri og ástæða þykir
að óttast um þá, svo hægt sé að
koma þeim til aðstoðar, eftir því
sem föng eru á. Jafnframt er
þess vænst, að hlutaðeigendur láti
strax vita, ef fréttist til báta sem
vantað hefir og tilkynntir hafa
verið til skrifstofunnar.
Nætursímasamband mun bráð-
lega komast á við allar hættuleg-
ustu veiðistöðvarnar og verður
það þá nánar auglýst.
Skipaútgerð ríkisins.
Reykjavík 3. októb. 1930.
Pálmi Loftsson.
önnur blöð eru vinsamlega beð-
in að birta þessa tilkynningu.
P. L.
hvem dag. Þegar hún er full,
verður strax að ganga frá henni
til fulls. Efsta heylagið skemmist
(myglar) mjög fljótt, ef lopt get-
ur leikið um það til lengdar.
Bezt er að nota mosa til að byrgja
heyið með. Þá er látið 20—25
em. þykkt lag af hreinum mosa
ofan á heyið og þjappað vel sam-
an. Allar mosategundir munu
vera góðar til þessa. Kostur mos-
ans er, að hann er hreinlegur og
skemmir ekki heyið, þegar hann
er tekinn af, og svo má þurka
hann og nota aftur næsta sumar.
Að minnsta kosti sumar mosa-
tegundir má nota oftar en einu
sinni. Eins er mosi víðast nær-
tækur. Þó telja sumir, að betra
sé, að tyrfa mosalagið, þegar hætt
er að bera vatn á heyið. Einnig
má tyrfa heyið vandlega og bera
svo mold ofan á, jafnþykkt lag
sem áður er sagt. En með þess-
ari aðferð er hættara við, að efsta
lagið af heyinu skitni, þegar farið
er að hreyfa því, og aðferðin að
öllu leyti pþrifalegri.
Þegar búið er að ganga frá
mosalaginu, er haldið áfram að
bera vatn á heyið meðan horfur
eru á hitamyndun. 1 2. viku fer
að draga úr hitanum, og má þá
.fara að draga af vatninu og eftir
2 vikur er gerðin venjulega búin
og heyið fer að kólna, og þá má
alveg hætta vatnsaustrinum.
Að hey getur verkast með