Tíminn - 17.01.1931, Blaðsíða 3

flHINN
9
A víðavanði-
Kveldúlfur og föðurlandíð.
Ól. Th. er sannur að sök um
landhelgisveiðar, og að vilja
hjálpa togurum í landhelgina.
Hann er orðinn þjóðkuiinur fyrir
að hafa leikið skrípi á fundi á
Hvammstanga og gert sig þar lík-
legan til að klæða sig úr öllum
fötunum framan í fullu húsi af
áhorfendum. En Ól. Th. gerir-
fleiri sæmdarstrik en þetta. Hann
selur landinu gamalt og ryð-
brunnið slcip, Borg. Kveldúlfur
færir það upp um 300 þús. kr.
auk fríðinda í flutningum. Og öll
fyrirhöfn Kveldúlfs er að hafa
eignarhald á skipinu fáeina daga.
Páhni Loftsson hefir keypt tvö
skip, hvort um sig betra en Borg,
fyrir þá féfú'lgu, sem Ól. Th. lét
landinu blæða að óþörfu í sam-
bandi við Borgarkaupin.
Sig. Eggerz var þá fjármála-
ráðheira, en J. M. forsætisráð-
herra. Landið var að sökkva í
skuldir. Sum ái*in var tekjuhall-
inn yfir tvær miljónir. En hjarta
Öl. Th. hrærðist ekki. Fátæka
landið, sem var að kaupa skip út
úr neyð, til að flytja lífsnauð-
synjar handa börnum sínum, það
varð að borga tvö skipaverð alveg
að óþörfu til Ól. Th. og félaga
hans. Ekki bætir það aðstöðu Ól-
afs, að hann gefur í skyn, að
tveir úr firma hans, hafi verið
erlendis við Borgarkaupin á þeim
tíma, er þeir munu hafa mátt
með nokkrum hætti teljast
starfsmenn hins íslenzka ríkis.
En ólafi finnst víst vansæmdin
sjaldan nógu mikil honum sjálf-
um til handa. Borgarkaupin eru
nógu mikill smánarblettur á land-
inu, þó að umboðsmönnum ríkis-
ins væri ekki dreift við undir-
búning málsins. z.
Valtýr og rauðálfarnir.
V. St. hefir brugðið illa við
að upp komst makk hans við for-
ingja þeirra kommúnista, sem
ætluðu að taka völdin af bæjar-
stjóm og borgarstjóra fyrir ára-
mótin. Ræður hann sér ekki fyr-
ir vonzku og fúkyrðum, enda hef-
ir hann átt bágt síðan Tíminn
kom út og ljóstraði upp atferli
hans. Hann hefir nú sjálfur við-
urkexmt samdrykkjuna við Guð-
jón Benediktsson inni á skrif-
stofu sinni, daginn eftir fyrra
uppþotið, og sama kvöldið og
kommúnistar voru að velta bílum
og berja á fólki á götum bæjar-
ins.
En það hefir vitnast meira um
gera neinar tilraunir í þá átt;
hins vildi ég freista, að bera
fram óskir nokkrar, ef vera
kynni að Siglufjörður ætti sér
hollvætt, sem stilti svo til, að ég
hitti á óskastundina: Samhjálp
er grundvallarhugsunin fyrir
stofnun þessarar verksmiðju.
Fyrirkomulag hennar er byggt á
samvinnugrundvelli.
Það er fyrsta ósk mín, og sú,
sem ég legg mesta áherzluna á,
að samhjálpin og samvinnuhug-
urinn megi ætíð ríkja innan vé-
banda verksmiðjunnar, meðal
stjómar, starfsmanna og allra
aðstandenda, sterkur og óbrot-
gjam.
Þá er það önnur ósk mín, að
það megi takast að gera verk-
smiðjuna að stofnun, sem verði
öllum starfsmönnunum kær,
þrátt fyrir svækju og grútarlykt,
kær og varanlegur atvinnustaður
árið um kring og að í sam-
bandi við hana takist að koma
upp einhverju því menningar-
tæki, sem göfgi og auðgi andann,
hressi starfsmennina eftir líkam-
lega stritið.
Þá er þriðja óskin sú, að við
berumv gæfu til að láta þann
draum rætast, að hér getum við
ætíð sýnt gestum, sem að garði
bera, bæði stritandi vélar og líka
starfsmenn glaða og prúða.
Valtý í þessu sambandi. Hann sat
innan um komnfúnistana kvöldið
sern þeir unnu fólskuverk sín í
bæjarþingssalnum. Hann sat hjá
Guðjóni Benediktssyni og að því
er virtist undir sérstakri vemd
hans og ofbeldisforkólfanna.
Þrátt fyrir það að Valtýr og blað
hans hefir ætíð og allt af gert
verkamönnum og sjómönnum allt
það illt, sem hinir vesölu kraftar
hans leyfa, þá sögðu upphlaups-
menn ekki styggðaryrði við hann,
heldur þvert á móti vemduðu
hann eins og brotið egg.
Og meira en það. Eftir að upp-
hlaupsmenn höfðu ráðist inn fyr-
ir grindur, og á lögregluna og
gerðu sig líklega til að lúberja
bæjarfulltrúana, þá hverfur Val-
týi’ alt í einu úr hættunni; þar
sem bai'izt var, og er kominn á
bak Við bæjarfulltrúana, inst inn
í horn í fundarsalnum og var
þar á bak við eina kvenmanninn
í bæj arstj óminni. Lögreglan seg-
ist ekki hafa flutt hann. Bæjar-
fulltrúarnir segjast ekkert hafa
gert fyrir Valtý, enda haft nóg
með sig. Lítur helzt út fyrir, að
kommúnistar hafi borið þennan
nýja vin sinn í skjólið á bak við
kvenmanninn. — Ennfremur
þykir nú sannað að beint sam-
band hafi verið milli Einars 01-
geirssoriar og Valtýs, og líka
milli Svíans og Valtýs. Svíinn
hafði einskonar kennslu í of-
beldisathöfnum, og gat Valtýr
um þennan mann og iðju hans í
blaði sínu. Samhengið er þá það,
að Valtýr æsir kommúnistana
upp og ei’ með í laum'áðum
þeirra. Hann veit um atlöguna,
sem á að gera í bæjarstjóm, og
hann kemur á fundinn til að sjá
hversu flokksbræðrum hans,
Knúti og Guðm. Ásbj., bregði við
að sjá tilraun gerða til að her-
taka bæinn. En að iaunum veita
kommúnistar honum vernd með-
an aðrir íhaldsmenn verða fyrir
höggum og ln-indingum. Daginn
eftir að Valtýr er búinn að falsa
frásögnina í Mbl. og leyna alger-
lega því að kommúnistar einir
stóðu að fólskuverkunum, þá
liælir Guðjón Benediktsson V. St.
fyrir hve frásögnin í Mbl. sé
rétt! Falsið fann náð í augum
hins seka. Síðan er sezt að
drykkju og nýjum launráðum.
Þá vill slysið til, að upp komast
launráðin. En íhaldinu þykir það
hart, að Valtýr skuli sitja að '
sumbli ineð forsprökkum þeirra
ólánspilta, sem ætluðu að setja
Knút og íhaldsmeirahlutann í,
bæjarstjórn frá völdum með of-
beldi og hermdarverkum.
IhaJdið veit nú að Valtýr er
engu síður svikull en heimskur.
Og það hafa verið ómjúkar
kveðjur, sem Valtýs-tetur hefir
fengið hjá samherjum sínum síð-
ustu daga. En eina bótin er, að
honum bregður ekki við. Hann
fær sjaldan að heyra annað en
ásakanir, spott og spé fyrir fram-
komu sína, hvar sem hann fer.
F. S.
. /
Skilaboð.
Dómsmálaráðherrann biður Tím-
ann að skila því til V. St., að ef
takist innan hálfs mánaðar
frá útkomu þessa blaðs, að
sanna með ófölsuðum vottorðum
lærisveina ráðherrans úr Kenn-
ara- og Samvinnuskólanum, að
hann hafi þar misnotað stöðu
sína eins og V. St. fullyrðir í
Mbl., til að kenna nemendum
sínum að fylgja einhverjum á-
kveðnum pólitískum flokki, þá
ætli ráðherrann að gefa Valtý
eina flösku að þeirri tegund, sem
Valtýr og Guðjón Benediktsson
hófu samdrykkju í, fyrir hverja
sönnun af þessu tægi sem Valtý
takist að bera fram. Að þeim
tíma liðnum ætli ráðherrann að
framkvæma á Valtý þá árlegu
úttekt á hæfileikum fjólupabb-
ans, sem ritstjóra-skinnið kvíði
fyrir allt árið.
-----o----
Utvarpstski
viðgerðir, breytingar
Jón Alexandersson
rafv.
Þórsgötu 26, Reykjavík
Fréttlr
Sigvaldi Kaldalóns læknir, tón-
skáldið góðkunna, átti fimmtugsaf-
mæli 14. þ. m,
Tíðin hefir verið fremur mild síð-
astliðna viku, en nokkuð óstöðugt og
rosasamt, einkum vestan lands og
sunnan. Fyrir síðustu helgi var stilla
og talsvert frost um allt land, en á
sunnudag brá til S-áttar og hlánaði
suðvestan lands. Á mánudag varð
þíðviðri um allt land. Á briðjudag
varð SV-stormur og bleytuhriö á
Vestfj., en gekk fljótt niður. Hélst
svo V-kaldi með nokkrum snjóéljum.
þar til í gær að aftur gekk í S-átt og
liláku. Snjór mun vera Htill i lág-
sveitum, hvar, sem er á landinu og '
sumstaðar er talið alautt. - í Reykja-
vik var mestur hiti 6 st., en lægstur
-j- 9.6 st. (aðfaranótt sunnudags). Vr-
koma um 39 millimetra.
Gestir í bænum: Ámi J. Hafstað
bóndi í Vík í Skagafirði, Björn
Jónsson bóndi í Snotrunesi í Borgar-
firði eystra, Helgi Benonýsson bú-
fræðingur í Vestmannaeyjum, þor-
steinn Hálfdánarson bóndi og út-
gjörðarmaður í Vattamesi í Suður-
Múlasýslu.
Jörundur Brynjólfsson alþm. er
nýkominn hingað til bæjarins.
Guðmundur Björnson landlæknir
fékk í síðastliðinni viku aðkenningu
af slagi og liggur rúmfastur ennþá,
cn er á góðum batavegi.
Dómar, leikrit í 4 þáttum, eftir
Andrés G. þormar, var sýnt hér í
fyrsta sinn á fimmtudagskvöldið
var. Leikurinn er saminn fyrir 10
árum og var þá sýndur á Akureyri,
en nú hefir höf. breytt honum tals-
vert, og farið þar að dæmi Matthí-
asar og Indriða Einarssonar, eftir
því sem hann sjálfur segir í for-
mála. Leikurinn gjórist i Skagafirði
á galdrabrennuöldinni og á lítið er-
indi til vorra tíma, nema um hann
væri farið snillingshöndum. Aðalper-
sónur eru: Bóndinn á Núpi og dæi
ur lians tvær, Regina og Erla, þór-
ólfur unnusti Regínu, Ólafur sýslu-
inannssonur, durgur og ribbaldi, en
að öðru leyti fremur óskiljanleg
persóna, sem lætur dæma þórólf á
bálið fyrir upploginn galdraáburð,
vegna samkeppni í ástamálum.
Tvær persónur koma enn allmikið
við sögu: Agla, roskin kona á Nupi,
trúnaðarvinur systranna, og Jón
gamli vinnumaður, sem lætur ógna
sér til að bera út sögusagnir um
galdra þórólfs. þegar að því kemur,
að handtaka þórólf, stekkur hann ú
hestbak með unnustu sina í farig-
inu og hleypir beint í Héraðsvötnin
— hvorugt sézt raunar á leiksvið-
inu. Jón gamli verður brjálaður og
líður yfir sýslumannssoninn, en syst-
ir Regínu segir upp biskupssynin-
um á Hólinn, sem hún var heitin,
af því að hann vill ekki hjálpa til
að frelsa þórólf frá bálinu. — Ung
og áður óþekkt leikkona, Sólveig
Eyjólfsdóttir, kemur þarna fram á
sjónarsviðið, leikúr Reginu, og er
það eitt aðal hlutverkið. þóra Borg
leikur Erlu, og hlaut mikið lófa-
klapp í 3. þætti, enda hlutverkið vin-
sælt. Haraldur Björnsson leikur ÓI-
af, og hefir oft tekizt betur og sama
er að segja um Gest Pálsson, sem
lék þórólf, enda hlutverkin miður
heppileg fyrir báða. Gunnþórunn
Halldórsdóttir lék Öglu og Friðfinn-
ur Guðjónsson Jón gamla, og leystu
bæði vel af hendi. Brynjólfur Jó-
hannesson leikur bóndann á Núpi,
Marta Kalman húsfreyjuna á Núpi
og Guðlaugur Guðmundsson bisk-
upssoninn. — Freymóður Jóhanns-
son hefir málað leiktjöldin, og eru
þau prýðileg, einkum útsýn yfir
Hólminn og vötnin þar sem eyjarn
ar ber í fjarska yfir Hegranesið. —
Nánari gagnrýni á leikritinu og
meðferð hlutverkanna birtist á öðr-
um stað í Klaðinu.
Reykholtsskólinn. Jónas Jónsson
kennslumálaráðherra og Ásgeir Ás-
geirsson fræðslumálástjóri fóru um
næstsíðustu helgi upp í Borgarfjörð
til þess að athuga hið nýja skólahús
í Reykholti. Var húsameistari ríkis-
Auglýsing
Með því að skattalögin frá 1921 hafa nú verið það lengi í
gildi, að framtölin ættu að geta farið að vera nákvæm úr þessu,
þá tilkynnist hérmeð, að ákveðið hefir verið, að allir þeir, sem
nú telja rétt fram innieigm sína í bönkum og sparisjóðum (sbr.
reglugjörð 4. jan. 1931), þó undanfellt hafi eitthvað af henni áð-
ur, skuli ekki sæta sektum samkv. 45. gr. 1. nr. 74, 1921 fyrir
það undanskot.
Hinsvegar mega þeir, er ekki telja rétt fram nú, búast við
því, að ékvæðum laganna verði beitt að fullu.
Fj ármálaráðuneytið, 17. jan. 1931.
Einar Árnason
Gísli ísleifsson.
Bæniiníiisskeil
verður haldið við Bændaskólann á Hólum í Hjaltadal frá 16. til
21. marz n. k., að báðum dögum meðtöldum. Þar verða fyrir-
lesarar frá Búnaðarfélagi Islands, ásamt ýmsum öðrum er fyrir-
lestra flytja. Umsóknir sendist skólastjóra fyrir febrúarlok, sem
gefur nánari upplýsingar, ef óskast.
I sambandi við námsskeiðið, verður fundur haldinn fimmtu-
dag 19. marz fyrir alla nemendur Hólaskóla — eldri sem yngri
— er þar verða mættir. Þar verður rætt um- 50 ára minningarhá-
tíð Hólaskóla 1932, og væntanlega kosin undirbúningsnefnd í það
mál. Einnig verður þar til umræðu erndi frá „Hvanneyringum"
um samvinnu skólafélaganna um útgáfu búnaðarblaðs. Þá verður
og rætt um að endurreisa „Hólamannafélagið". Skorað er á sem
flesta Hólamenn að sækja fund þennan. Æskilegt er að þeir, sem
ekki geta mætt, skrifi skólastjóra um álit sitt á þessum málum.
Hólum í Hjaltadal, 30. des. 1930.
STEINGR. STEINÞÓRSSON,
skólastjóri.
Heidrndu húsmæður!
Biðjið kaupmenn eða kaupfjelag yðar um hina óviðjafnanlegu, viðurkenndu
bökunai'dropa og aðrar smekkbætis-(krydd)vörur til kökugerðar og til mat-
argerðar, sem gerir það inndæla, bragðið rjetta og yinsæla. — Þá er það
þess vert, að leggja á minnið þetta: Keynslan talar og segir það satt, að
]þillu- ger- eggjaduftið er þjóðfrægt. Ennfremur minnist ávalt þess, að
pjallkonugljávörurnar, skósverta, brúna, gula, fægilögur og gljávaxið góða,
gagna mest og fegra best.--bær húsmæður, sem hafa þekkingu á
yörugæðum, biðja einungis um það bezta, en það bezta er frá
EC.f" Hjfixag-erð
ins, próf. Guðjón Samúelsson, með í
förinni, en hann hefir eins og kunn-
ugt er, gjört teikningu að húsinu og
haft eftirlit með framkvæmd verks-
ins. Byggingin er nú komin vel á
veg, liúsið fokhelt, búið að koma
fyrir miðstöð fyrir hitaleiðslu úr
hvemum. Er og langt komið sléttun
veggja að innanverðu. Verður skóla-
hús þetta hið glæsilegasta og á-
nægjulegur samastaður borgfirzkri
æsku. Alls em nú komnar í bygg-
inguna um 100 þús. kr. frá ríki og
liéraði.
Ríkisafmæli pýzkalands. Á morg-
un, sunnudaginn 18. p. m. eru 60
ár liðin síðan þýzka rikið var stofn-
að að nýju undir forustu Prúsaa
og með Berlín sem höfuðborg. Sú
athöfn fór fram í höllinni miklu í
Versölum á Frakklandi, um það
leyti, sem lokið var ófriðnum milli
Frakka og þjóðverja (1870—71). f
tilefni dagsins á að fara fram há-
tiðarathöfn í ríkisþingshúsinu i Ber-
iin.
Alþýðuskólinn á Reykjum í Hnita-
firði var vígður miðvikudaginn 7.
þ. m. og fór sú athöfn fram með
nokkuð óvenjulegum hætti og áður
óþekktum hér á landi. í Reykja-
skóla var þennan dag saman kom-
inn fjöldi héraðsmanna, en vigslu-
athöfnin hófst í Reykjavík og hlýddu
samkomugestirnir á gegnum útvarp-
ið. Fyrst lék Páll ísólfsson á hljóð-
færi, þá fluttu ræður kennslumála-
ráðherra og fræðslumálastjóri og
þvínæst söng Kristján Kristjánsson.
Að þessu loknu hófst sá þáttur sam-
lcomunnar, sem fram fór í skólanum'
sjálfum. Sr. Jón Guðnason á Prests-
bakka, sem er settur skólastjóri,
setti skólann, og eftir það töluðu
þorsteinn Einarsson bóndi á Reykj-
um og Eggert Levy bóndi á Ósi, sem
báðir eiga sæti í skólanefnd. Var
þetta ágætur mannfagnaður og bjart-
1 sýni ríkjandi um framtíð skólans og
héraðsins. — Um það leyti, sem út-
varpsstöðin verður afhent ríkis-
stjórninni, er í ráði að þingmenn
þeirra þriggja héraða, — Stranda-
sýslu, Vestur-Húnavatnssýslu og
Austur-Húnavatnssýslu, — sem að
skólanum standa, ávarpi héraðsbúa í
tilefni af opnun skólans, og verði
þær ræður fluttar í útvarpið. — Vert
er að geta þess, að Mbl. var beðið
að tilkynna vígsluathöfn skólans, en
það sá sér ekki fært að verða við
þeirri beiðni.
Tvö' bókaforlög í Kaupmannahöfn,
Gyldendals- og Hasselbachs-forlag,
eru komin i hár saman út af síð-
ustu ritum Gunnars Gunnarssonar
og Guðmundar Kambans. Hefir
Gyldendal gefið út bók Gunnars um
Jón Arason en Hasselbach bók
Kambans um Ragnheiði Brynjólfs-
dóttur. Vildi nú Hasselbach auglýsa
„Jómfrú Ragnheiði" rækilega fyrir
jólin og gjörði það á þann hátt að
iáta prenta upp í blöðunum kafla úr
ritdómi sem birtst hafði í „Afholds-
dagbladet". Var þar gjörður saman-
hurður á þessum tveim bókum og
Kamban hrósað mjög á kostnað
Gunnars. Forlag Gyldendals tók þessa
auglýsingaaðferð mjög óstinnt upp,
og tilkynnti Hasselbach, að bóka-
verzlanir þess myndu eigi greiða
fyrir sölu á bókum hans framvegis,
en Gyldendals-forlag er nú sem
stendur eitt voldugasta útgáfufyrir-
tæki á Norðurlöndum og hefir um
400 búðir í Danmörku. Hasselbach
ritaði þá afsökunarbréf, kvað um at-
hugaleysi að ræða og bar við jóla-
annríki. En stjóm Gyldendals for-
lags hefir ekki tekið þá afsökun til
greina, eftir því sem Hafnu.blöðin
segja, og vekur málið mikið umtal.
Ritdómurinn, sem er tilefnið til
deilu þessarar, var eftir frú Larsen-
Ledet, en maður hennar er ritstjóri
„Afholdsdagbladet", kunnur hér á
landi af fyrirlestrum sínum.