Tíminn - 24.01.1931, Blaðsíða 3

TÍMINN
18
Athugið þessa mótorsláttuvél, sem fæst með tveggja mánaða fyrirvara
Þrjár gerðir, þar á meðal ein sem slær alveg við rót. Afl vélarinnar
má einnig nota til allrar garðyrkju. Auðveld í notkun.
Nánari upplýsingar gefur.
Ha.ra.lci'Lii? Sveinbjarnaison
Hafnarstræti 19. Pósthólf 301. Reykjavík
Þóroddur E. Jónsson
Hafnarstræti 15 — Reykjarík
Heildsala — Umboðssaia — Sími 2036 — Símnefni Geschaefte.
Kaupmenn og kaupfélög! Allsk. vefnaðarvörur!
Útvega beztu og ódýrustu vefnaðarvörurnar beint frá beztu verzlunar-
húsum í Tékóslovakiu, Frakklandi, Sviss, Þýzkalandi og víðar. Hefl einnig
fyrirliggjandi í heildsölu mjög ódýra sokka karla og kvenna, veggteppi,
silkitrefla, handsápur, rakblöð o. fl. Fyrirspurnum svarað um hæl. Sýnishom
send þeim sem óska.
þessum bandamönnum sínum,
kommúnistum.
Þeir gera sér vissa von um
það, íhaldsmenn, að í þeim kjör-
dæmum þar sem kommúnistar
liafi ekki sína eigin sprengi-
frambjóðendur í kjöri, þar muni
kommúnistar fremur kjósa fram-
bjóðendur íhaldsins, en fram-
bjóðendur Framsóknar eða hinna
hægfara jafnaðarmanna.
Við fyrstu athugun virðast
þetta vera hin mestu ólíkindi. En
athugum málið nánar.
Eina von kommúnista til þess
að geta náð sterkri aðstöðu og
völdum í landinu er sú, að meðal
verkalýðsins ríki neyð og erfið-
leikar, og að verkamönnum sé af
hálfu hins opinbera svo illa bú-
ið, að meðal þeirra ríki hin magn-
aðasta óánægja. Slíkur jarðvegur
skapar möguleikana fyrir öfga-
kenningar kommúnista.
Slíkan jarðveg skapar harð-
snúin íhaldsstjóm, ósanngjöm í
garð hinnar vinnandi stéttar,
starblind á skyldu þjóðfélagsins
við smælingjana. Hafa kommún-
istar hið talanda dæmi fyrir sér
um þetta,sem er Rússland. Það er
eina landið í heiminum, sem
kommúnistar eru einráðir í nú,
enda ríkti í því landi áður hin
róttækasta íhaldsstjórn, öldum
saman.
Aftur á móti er frjálslynd
stjóm Framsóknarmanna hinn
versti Þrándur í Götu fyrir
kommúnistana. Slík stjórn keppir
að því að skapa réttlæti fyrir
þjóðarheildina, og ekki sízt fyrir
hinar vinnandi stéttir til sjávar
og sveitar. Framsóknarstjórn
beitir ríkisvaldinu þannig, að
fækka tilefnum til óánægju og
óeirða meðal hinna vinnandi
stétta; hún keppir að því að sá
jarðvegur geti ekki skapast, sem
er hinn ákjósanlegasti fyrir
kommúnismann.
Þessa vegna er það að frjáls-
lynd Framsóknarstjóm, er sú
stjóm, sem kommúnistar í öllum
löndum, og eins hér á íslandi,
sýna mestan fjandskap. Og þó að
þeir séu hinir mestu fjandmenn
íhaldsmanna, þá fer svo, er kom-
múnistar eiga að velja á milli
Framsóknarmanna og ' íhalds-
manna, þá kjósa þeir heldur
íhaldsmennina, í von um að þá
Síldarmagiið er líkt og síldar-
gæðin líka það, sem gerir aðstöð-
una ólíka eru ólíkir sölumögu-
leikar.
Fyrir norðan er hægt að selja
nær ótakmarkaða veiði.
Fyrir austan er ekki hægt að
selja eða hagnýta nema lítinn
hluta þess, sem veiðist og örlítinn
hluta þess, sem menn gætu veitt
án þess að auka utgerðina svo
teljandi sé.
Fyrir norðan og vestan eru
margar stórar síldaibræðslur.
Fyrir austan engin. Fyrir norðan
eru gerð út nýtísku skip með
dýrum veiðarfærum. Það getur
borið sig þar. Fyrir austan verða
menn að skera allt við neglur sér
til síldarútgerðar.
Á Norðurlandi er fjöldi fólks í
landi tilbúið að taka á móti veið-
inni og verka hana. Það hefir
góða atvinnu og þar hafa menn
ekki ráð á að sleppa síldveiðun-
um.
Á Austurlandi hafa útgerðar-
menn eltki ráði á að hafa fasc-
ráðið fólk til síldveiða. Lausa-
fólk getur því síður hangið yfir
síldverkun þar sem svo lítið er
um að vera. Þar hafa menn ekki
ráð á að stunda síldveiðar, þótt
hafið sé þykkt af síld.
Það er gagnslaust að veiða síld,
þar sem ekki er hægt að koma
henni í verð.
Staðar fyrir verksmiðju. Aust-
firðingar eru sammála um það að
þeim sé nauðsynlegt að fá síldar-
bræðslu; þeir þykjast vissir um
að síldarverksmiðjan muni verða
til þess að bæta útgerðarmögu-
skapist fremur, undir stjórn
íhaldsins, jarðvegur hæfur kom-
múnismanum.
Þessi von íhaldsmanna, að þeir
ósjaldan fái atkvæði kommúnist-
anna við næstu kosningar mun
áreiðanlega rætast.
En hversu farsæll mun slíkur
bandamaður reynast íhaldinu?
Hversu sigurvænlegt er það
fyrir íhaldið að ganga til kosn-
inga með þessum tveim banda-
mönnum: kreppunni og kommún-
ismanum. *
---o----
Á víðavangi.
Melkólfur íhaldsins.
Valtýr hefir orðið ofsalega
hræddur og reiður, er upp komst
um launmakk hans við kommún-
istana. Hefir hann undanfarna
daga gengið grátklökkur um bæ-
inn, eftir að sekt hans sann-
aðist og verið jafnvel að kvarta
við suma helstu leiðtoga Fram-
sóknarmanna um ólán sitt. Hefii-
hann verið jafnaumur og fyrir-
rennari hans, Melkólfur, eftir að
upp komst um ostaþjófnaðinn.
Valtýr hefir nú í dag sýnt hví-
lík gersemi hann er í heimsku,
með því að birta útdrátt úr rann-
sóknum kommúnistauppþotsins,
sem sanna miklu meira um sekt'
hans, heldur en áður var drepið á
í Tímanum. Eftir játningu Valtýs
og yfirheyrslunum er sannað, að
hann veit um uppreist kommún-
ista fyrirfram, því að hann hælir
sér af kjark sínum að þora að
koma á fundinn. Iiann gat ekki
vitað um hið svívirðilega áform
kommúnistanna, nema frá þeim
sjálfum, einmitt af því þeir skoða
hann sem félaga sinn. T. d. er
íullvíst, að Zimsen borgarstjóri
vissi ekkert um að kommúnistar
ætluðu að velta honum og bæjar-
stjóm úr völdum, því að þá hefði
hann vitanlega beðið um lögreglu-
vernd fyrirfram.
Valtýr segist hafa vitað um
uppreistina, en segir ekki bæjar-
fulltrúunum frá tih’æðinu.Á fund-
inum hlífa kommúnistar honum
sem félagsbróður og samsekum.
Kjarkraunin var lítil þá, meiri
nú, er hann á að standa reikn-
leika þeirra og fjárhag. En þeir
eru ekki sammála um það hvar
verksmiðjan eigi að standa.
Menn í öðrum landsfjórðung-
um, helzt þeir, sem lítið hafa gert
sér far um að kynnast ástæðun-
um fyrir þessu ásigkomulagi,
álíta, að þetta sé aðeins nábúa-
kritur eða hreppapóhtík. En það
er ekki rétt. Orsökin er allt önn-
ur.
Sannleikurixm er sá, að það
væri alveg óeðhlegt ef menn gætu
orðið sammála um hentugan stað
fyrir eina verksmiðju á öllu Aust-
uiiandi, því staðhættir eru þann-
ig eystra, að ein verksmiðja
kemui' ekki að fuhum notum.
Verksmiðjurnar þurfa að vera
tvær. Ég veit ekki th að Aust-
firðingar eða aðrir hafi hreift
þessu fyr opinberlega. Þó er hug-
myndin gömul og ættuð að aust-
an. Mér heyrðist á þeim þar í
sumar, að þeim hefði fundizt
fyrri reynsla sín af afskiptum
annara landsmanna eða „hins
cpinbera“ gefa htla von um bæn-
heyrslu, þótt þeir færu fram á
að fá einungis eina hvað þá held-
ur tvær verksmiðjur.
Rök Austfirðinga sjálfra. Þeg-
ar ég í sumar spurði Eskfirðinga
og Reyðfirðinga að því, hvar
þeim fyndist mest þörf á bræðslu-
verksmiðju; þá svöruðu þeir:
„Auðvitað á Reyðarfirði eða
Eskifirði. Þetta var veiðisælasti
fjörðurinn í gamla daga, og svo
mun enn, Síldin kemur hér ár
eftir ár. Við þurfum ekki að
sækja síldina lengra en héma
fram í fjörðinn. Og við getum
ekki sótt hana lengra. Við eigum
ingsskap á svikuin MelkÓlfs
frammi fyrir íhaldinu.
Eftir því, sem Valtýr segir nú
sjálfur úr yfirheyrslunum, er það
sannað, að Guðjón var orðinn
„kexmdur" inni hjá honum, og al-
þekktur æsinga- og óreglumaður
í íhaldsliðinu, maður að nafni
Einar. Varð Einar þessi sér til
minnkunar á Alþingishátíðinni í
vor fyrir Hneykslanlega ölvun, og
mátti heita einsdæmi á þeim stað.
Valtýr segir, að vitnið hafi ekki
séð vín á sér, en þeir, sem
þekkja reynslu Valtýs í þessu
efni, munu leggja þá sögu þann-
ig út, að hann hafi ekki verið
farinn að reika á þeim tíma
kvöldsins. En samneyti hans við
kommustistann, inni á skrifstof-
unni og ölvun þar, er fuUsönnuð.
X.
Valtýr og whisky.
Alþýðublaðið spyr í gær, hvem-
ig dómsmálaráðherra færi að láta
Valtý fá samskonar áfengi í hin
umtöluðu verðiaun, eins og það
sem sem örvaði íhaldsmenn og
kommúnista á skrifstofu Valtýs,
þegar hann var að makka við
forkólf árásanna á bæjarstjóm-
ina, ef í ljós kæmi að þeir hefðu
verið ölvaðir af whisky, sem vit-
aniega er baimvara.
Ef í Ijós kæmi, að Valtýr hefði
whisky á skrifstoíunni yrði auð-
vitað að di’aga hann fyrir lög og
dóm fyrir afbrot sitt.
títúdentafélag Reykjavíkur
hélt aðalíund x gæi’kveldi, og
í'ór þar fram stjómarkosning. I
kjöri við forxrannskosningu voru
Þórður Eyjólísson lögfræðingur,
Einar B. Guðmundsson lögfræð-
ingur, Guðni Jónsson mag. art.
og Helgi Tómasson frá Kleppi.
Kosningunni lauk svo, að Einar
H. Guðmundsson fékk 70 atkv.
og var kjöx’iim formaður, Þórður
Eyjólfsson hlaut 41, Guðni
Jónsson 3 en Helgi Tómasson
ekkert atkvæði. Var þó mættur á
fundinum fjöldi lækna, sem set-
ið hafði á fundi annarstaðar,
en mætti í tæka tíð til að láta
uppi áht sitt á hinum hrellda
stéttarbróður. Hinir frjálslyndari
stúdentai’ hafa að líkindum
flestir kosið Þórð Eyjólfsson,
og gegnir furðu, að þeir skuli
engin skip til síldveiða á hafi og
það §r hæpið að það borgi sig að
farga þeim skipastól, sem við
höfum til þess að kaupa stærri
skip með tilliti til hafveiða. Enda
álitið illhægt vegna sti’auma að
veiða í snyrpinót hér úti fyrir
eða fyrir suxman Gerpir, annar-
staðar en innfjarða.
Ef síldin kemur hér í fjörðinn,
þá höfum við nóg skip og tæki
til að fiska tugi þusunda tunna,
með htlum kostnaði, en góðum
ágóða aðeins ef við gætum losn-
að við alla veiðina fyrir eitthvað
sæmilegt verð.
Við myndum hafa lítil eða eng-
in not af verksmiðju á Norðfirði
eða Seyðisfirði. Við höfum engin
skip til að flytja síldina á þang-
að. Þetta er löng leið og oft
vond. Stundum jafnvel ófær
hlöðnum smáskipum, þó um sum-
ar sé, t. d. í Gerpisröst. Flutn-
ingurinn myndi verða allt of dýr
á leiguskipum og taka ofmikið af
tíma veiðiskipanna, ef reynt væri
að mjatla síldinni norður á þeim.
Ef við hefðum bræðslu hér,
gætum við átt ahskosta við síld-
ina. Við gæturn t. d. núna fyllt
næturnar af síld, mai’gar nætur
á dag, dregið þær að landi og sett
í „lás“ eða tæmt jafnóðum í
verksmiðjuna. Þá verður saltsíld-
in okkar úrvalsvara, „Austfjarða-
síld“, eins og „Austfjarðafiskur".
Þa ðer svo mikil þörf fyrir
verksmiðju héma, að þangað til
hún kemur, er í raun og veru
heimska að vera að veiða síld„
það ber sig ekki, ef eitthvað út
af ber með verð. Þó erum við
tilneyddir að leggja kapp á, og
svo margir fyrirfinnast, sem
raun varð á, í öðru eins íhalds-
hreiðri og Stúdentafélag Reykja-
víkur hefir verið nú um skeið.
----o-----
Gestir í bænum: Björn þorkelsson
lireppstjóri Hnefilsdal N.-Múlasýslu,
.Takob Líndal bóndi Lækjannóti, Jón
Hannesson fcóndi Deildartungu, þor-
steinn Jónsson bóksali Akureyri,
þorvaldur Jónsson bóndi Hjarðar-
liolti Mýrasýslu, Steindór Kristjáns-
son hreppsnefndaroddviti, Syðri-Vik
Vopnafirði.
Frásfign af landsmálafundinum á
Kjalarnesi síðastl. laugardag bíður
næsta blaðs vegna rúmleysis.
Ægir tók í fyrradag 9 erlenda
botnvörpunga með ólöglegan um-
búnað veiðarfæra við Vestfjörðu, og
fór með þá til Patreksfjarðar, alla.
nema einn, sem sigldi til hafs, með
tvo menn af skipshöfn Ægis. Dómur
undirréttar er fallinn Fékk einn
skipstjórinn 500 kr. sekt, tveir 800
talsvert í kostnað við sfldveiðar
vegna þorskveiða okkar. Annars
yrðum við að kaupa rándýra beitu
annarestðar að. En því meir sem
við leggjum í sölurnar, því brýnni
þörf er okkur á síldarbræðslu“.
Á Seyðisfirði halda íbúamir
því jafnákveðið fram, að verk-
smiðjan eigi að vera þar. Þeir
segja:
„Hér er ágæt höfn, nóg land-
rýrni, nóg vatnsafl til verksmiðju-
reksturs. Kola-, olíu- og vista-
birgðir fyrir skip, sem myndu
leggja hér upp aflann, ágætt
vélaverkstæði o. fl., sem nauð-
synlegt er í hverri fiskihöfn. Og
svo það, sem mest á ríður, nóg
síld. Seyðisfjörður liggur bezt
alh*a Austfjarða við hafsíldar-
veiði, en síldin er árviss einhvers-
staðar á svæðinu Langanes —
Gerpir. Líklega vissust frá
Vopnafirði til Langaness. Það
kemur þráfaldlega fyrir, að sfld
er við Langanes þótt engin veiði
sé við Norðurland. Það er miklu
styttra hingað frá Langanesi en
þaðan til Siglufjarðar og auk
þess er venjulega betra að kom-
ast hingað á hlöðnum skipum frá
Langanesi, en þaðan til Siglu-
fjarðar, veðurs vegna. Við erum
ekkert hræddir við að verksmiðj-
an fái ekki nóg að starfa, ef hún
kemur einhverntíma, jafnvel þótt
við sleppum að reikna með síld-
arhlaupunum, sem eins og núna
koma hér og á næstu firði“.
Þetta er álit Austfirðinga
sjálfra og virðist nægilega sann-
að af því að firðirnir sunnan og
norðan Gerpis hafa alveg ólíka
aðstöðu til síldveiða. Suðurfjarða-
Fundur
verður haldinn í Félagi ungra
Framsóknarmanna þriðjud. 27. þ.
m. á venjulegum stað og tíma.
Umræðuefni:
Atvinnuvegirnir o. fl.
Félagsstjómin.
kr. sekt en .hinir sluppu með áminn-
ingu.
Kommúnistar á Akureyri hafa tek-
ið blað Alþýðuflokksins þar,
„Verkamanninn", i sinar hendur. Af
þeim ástæðum er flokkurinn byrj-
aður að gefa út nýtt blað á Akur-
eyri. þetta nýja blað heitir „Alþýðu-
maðurinn" og ábyrgðarmaður þess
er Erlingur Friðjónsson alþm.
LeiSrétting. í fvrsta tölublaði þ. á.
hefir misprentast nafnið: Óskar
Gunnlaugsson, átti að vera Gunnars-
son.
menn ætla að veiða sfldina heima
hjá sér og hvergi annarsstaðar.
Iíversvegna skyldu þeir þurfa að
flytja hana á fjarlæga staði til
vinnslu.
Norðurfjarðamenn búast við að
stunda síldveiðar á hafi og þurfa
oftast að sækja norðureftir. Þeir
geta ekki sætt sig við að flytja
síldina langan og óþarfan krók
suður eftir.
Syðri verksmiðjan. Fyrir sunn-
an Gerpir eru tveir firðir, sem
von er um mikla síldveiði, þ. e.
Fáskrúðsfjörður og Reyðarfjörð-
ur. Hinn síðamefndi mun þó hafa
á sér meira orð sem „síldarfjörð-
ur“ og verður því syðri verk-
smiðjan bezt sett þar. I eða ná-
lægt kauptúnunum, Eskifirði eða
Reyðarfirði. Þessi verksmiðja
þyrfti ekki að vera stór, en ætti
að miðast við að geta tekið við
bræðslusíldarafla þessara tveggja
fjarða skynsamlega áætlaðan.
Myndi líklega duga að miða af-
köst hennar við 2—400 mál á
dag. Þó það kunni satt að vera
að litlar verksmiðjur skili minni
vinnugróða en þær stóru, þá ætti
í þessu falli — þar sem hægt er
að fiska við landsteinana með
litlum kostnaði — ódýrara hrá-
efni að bæta upp mismuninn. Það
gæti orðið verksmiðjunni þama
styrkur, að mestan hluta ársins
fellur til talsvert af beinum frá
þorskveiðinni og gæti verksmiðj-
an unnið úr þeim. Ennfremur
segja Eskfirðingar, að þar hafist
við um haust og vetur, ógrynni
af smáufsa, og muni hægt að
veiða hann í stórum stíl. tír ufsa
er hægt að vinna gott fóðurmjöl