Tíminn - 09.04.1931, Blaðsíða 3

TIMINN
83
13. Metúsalem Stefánsson ráðun.
14. Þórður Ólafsson fyrv. prestur.
15. Guðgeir Jóhannsson kennari.
16. Pálmi Einarsson ráðunautur.
17. Þorst. G. Sigurðsson kennari.
18. Guðbr. Magnússon forstj.
19. Magnús Stefánsson verzlm.
20. Jóhann Hjörleifsson verkstj.
21. Helgi Hjörvar kennari.
22. Jóhann Fr. Kristjánss. bygg-
ingameistari.
23. Hallgr. Hallgrímsson mag.
24. Alexander Guðmundss. mjólk-
urfi'æðingur.
25. Magnús Bjömsson bókari.
26. Hallgr. Sigtryggsson verzlun-
arfulltrúi.
27. Stefán Rafnar bókari.
28. Jón N. Jónasson kennari.
29. Sigurður Ólason stud. jur.
30. Helgi Þórarinsson bókari.
31. Skúli Guðmundsson bókari.
32. Ólafur Kvaran símstjóri.
33. Davíð Ámason rafvirki.
34. Guðjón Teitsson fulltrúi.
35. Sigfús Jónsson trésmiður.
36. Jón Bergsteinsson bústjóri.
37. Helgi Lámsson bókai’i.
38. Páll Zóphoníasson ráðun.
39. Arnþór Þorsteinsson frkvstj.
40. Rannv. Þorsteinsdóttir gjald-
keri.
41. Vemh. Jónsson verzlm.
42. Gunnar Jóhanness. stud.theol.
43. Stefán Jónsson spítalaráðsm.
44. Björn Rögnvaldsson bygg-
ingameistari.
45. Guðjón Guðjónsson skólastj.
46. Guðm. Kr. Guðmundss. full-
trúi.
47. Páll E. ólason bankastj.
48. Jónas Þorbergsson útvarps-
stjóri.
49. Gunnar Ámason búfræðingur.
50. Júlíus Ólafsson vélstjóri.
51. Pálmi Loftsson útgerðarstj.
52. Bjöm Þórðarson lögm.
53. Guðm. Hlíðdal verkfræðingur.
54. Gísli Brynjólfsson stud theol.
55. Jón Eyþórss. veðurfræðingur.
56. Valgeir Helgason cand. theol.
57. Guðrún Hannesdóttir frú.
58. Jón Þórðarson prentari.
59. Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri.
60. Ingvar Kjaran skipstjóri.
Gl.Helgi Briem bankastjóri.
62. Sigurg. Friðriksson bókav.
63. Guðmundur Bjömsson.
64. Þórh. Bjamason prentari.
65. Hólmfr. Jónsdóttir kensluk.
66. Ásgeir Sigurðsson forstj.
67. Guðbj. Guðmundsson prent-
smiðjustjóri.
68. Ragnar ólafsson lögfr.
69. Tryggvi ólafsson frá Víðivöll-
um.
70. Aðalst. Sigmundsson kennari.
Fulltmi fyrir Framsóknarfélag
Seyðisfjarðar er Guðbrandur
Magnússon forstjóri í Reykjavík.
-----o----
Ósannsöglí Mbl. Morgunbl. sagði
fyrir nokkrum dögum, að Esja hefði
\’erið látin koma inn á Grundarfjörð
til þess að taka einn farþega, sem
stjórnin hefði viljað koma til Rvík-
ur. En skrá yfir farþegana frá
Grundarfirði er þessi, eftir því sem
kunnugur maður vestra hefir tjáð
Tímanuni (liefir hann til frekari stað-
festingar tilgreint heimilisföng
þeirra):
Kristján Hjaltason Vindási,
Iíristján Jónsson Eiði, Gunnar Stef-
ánsson Eiði, þorsteinn Guðmundsson
Naustum, Sigurjón Halldórsson Bár,
Guðmundur Bjarnason Naustál,
Björgvin Bjarnason Naustál, Finnur
Kjartansson þórdísarstöðum, Pétur
Konráðsson Mýrarhúsum, Halldór
Guðmundsson Bryggju, Sigurður
Helgason Bryggju, þórdís þorleifs-
dóttir Grund, Guðrún Ámadóttir
Bryggju, Valdís Björnsdóttir Bryggju,
Guðrún Kristjánsdóttir Móahúð, Ósk-
ar Clausen Bryggju.
Um sama leyti skýrði Mbl. svo frá,
að af Framsóknannönnunum, sem
þingið sækja, byggju 70 í strand-
ferðaskipinu Súðin, hér á höfninni, og
90 hefðu þar fæði. Sannleikurinn er
sá, að 9 af aðkomumönnunum fengu,
eftir beiðni frá skrifstofu þingsins,
leyfi til þess að sofa í skipinu, með-
an það liggur hér, en enginn maSur
hefir þar fæði, ekki einu sinni skips-
höfnin. Hefir Tíminn þessar upplýs-
ingar frá skrifstofu Skipaútgjörðar-
innar.
Hreystiverk.
Svo sem kunnugt er strandaði
enskur togari nýlega á söndum
V estur-Skaftafellssýslu. Mann-
björg varð, en ekki þótti líklegt
að skipinu yrði náð. Hefir reynsl-
an sýnt, að nálega aldrei tekst
að taka skip aftur á flot af sönd-
unum, þó að þau séu lítt skemmd.
Eitt sinn náði björgunarskipið
„Geir“ skipi þar út, en það var í
blíðskaparveðri að sumarlagi. I
Einar Einarsson skipstjóri.
þetta sinn kom óðinn á strand-
staðinn og enskt herskip sem er
hér við land, en í bæði skiptin
reyndist ókleift að ná sambandi
við skipið. Þá kom Ægir austur.
. Veður var þá fremur hagstætt
en þó svo, að fyrirfram var ólík-
legt að björgun myndi takast.
Skipið var svo langt uppi, að ná-
lega mátti ganga út í það með
fjöru. En að Ægi tókst samt að
bjarga skipinu mun þrennu að
þakka: Þolanlegu veðri, framúr-
skaranda dugnaði Einars Einars-
sonar skipstjóra og allrar skips-
hafnarinnar, og að lokum því, að
Ægir er að nokkru leyti útbúinn
sem björgunarskip.
Hér fer á eftir lýsing af björg-
uninni:
Árd. laugardaginn 21. mai’z
1931 kom Ægir upp undir Sjávar-
felsmel til þess að athuga togar-
ann Lord Beaconsfield, sem hafði
strandað þar miðvikudaginn 18.
þ. m. Um hálfa aðra sjómílu frá
land var farið yfir sandrif á 7
metra dýpi, en af því óvanalega
gott var í sjóinn, eftir því sem
tíðkast um þetta leyti árs, var
þetta alveg hættulaust fyrir Ægi.
Á leiðinni inn að næsta sandrifi,
sem var um 500 metra frá togar-
anum var sumstaðar 12—13
metra dýp.i. Akkeri var varpað
kl. 10,30 í ca. 700—800 metra
fjarlægð frá togaranum. Eftir
það var bátum skotið út og kom-
izt í land til að athuga ásigkomu-
lag togarans. Það gekk allvel að
komast í land, með því að sæta
( lögum yfir tvö sandrif sem braut
á, á milli togarans og Ægis, einn-
ig voru talsverð brot við sandinn
sjálfan. Þegar komið var um
borð í togarann kom í ljós að
mikill sjór var í skipinu, það mik-
ill að tvö eldstæði ketilsins voru
í kafi, þar sem skipið lá með 25°
halla. Af því ekki voru nein til-
tök að ná þama í fólk til þess að
dæla skipið, þar sem langt var til
bæja, var snúið að því ráði að
hita ketilinn upp, en sá galli var
þó á því, að ekki var hægt að
nota nema eitt eldstæði, þar að
auk vantaði ca. 4 tonn af vatni
á ketilinn sem varð að láta á
hann áður en upphitun byrjaði.
Áður en farið var frá borði í
þetta sinn var annar dragstreng-
ur togarans rakinn niður af vind-
unni. Þetta gekk bæði seinlega og
var allerfitt með svo fáum mönn-
um, sökum þess, að vindan var
gufulaus, og stirð af því skipið
lá á hlðinni. Menn sem komu
þama ofan á sandixm meðan ver-
ið var við togarann, ætluðu varla
að trúa því að menn af sjó hefðu
komið þarna í land og því síður
að þeir ætluðu að reyna að taka
með sér taug úr öðrum diag-
strengnum út úr briminu, þegar
þeir færu aftur um borð. —
Mennimir úr land hjálpuðu skip-
verjum síðan vel og drengilega
að koma bátnum á flot, en er
skipsmenn • fóru að afturstafni
togarans til þess að ná í drag-
strenginn voru þeir svo óheppnir
að fá stórt ólag, sem skellti bátn-
um upp undir afturstafn togar-
ans, braut hann lítilsháttar, fyllti
hann og kollvætti alla fimm, sem
í bátnum voru. Þeir slörkuðu síð-
an út úr briminu og höfðu með
sár mjóan vír úr dragstreng tog-
arans, svo að þeir gætu síðar
dregið hann til sín. Á flóðinu um
kvöldið var farið í land með fimm
menn, svo þeir gætu ausið sjó á
ketilinn svo hægt væri að hita
hann upp til þess að dæla skipið
og voru þeir að þessu alla nótt-
ina. Þá var einnig sambandi náð
við hinn dragstreng togarans,
svo hann yrði dreginn til Ægis
næsta dag. Um kvöldið var farið
út fyrir rifið, sem var um hálfa
aðra mílu frá landi, til þess að
vera við öllu búinn ef brimaði um
nóttina. Snemma næsta morgun
var farið upp undir aftur, lagst
fyrir akkeri og báðum drag-
strengjum togarans náð um borð
í Ægi. Þetta gekk þó mjög seint,
sökum þess hvað þungt var að
draga þá í sandinum, enda var
ekki hægt að koma nær togaran-
um en það, að Ægir var í 573
metra fjarlægð frá honum þegar
byrjað var að taka í hann. Á að-
fallinu á sunnudagskvöldið var
búið að dæla sjónum úr togaran-
um og litlu áður enn byrjað var
að toga í hann um flóðið var
skrúfa togarans látin ganga fulla
ferð aftur á til þess að róta sand-
inum frá afturstafni þess. Rétt
um háflóðið losnaði togarinn, var
eftir það dreginn út á sjó og
settir í hann dráttarvírar frá
Ægi og hann dreginn til Reykja-
víkur. I hvert skipti, sem bátur
var sendur um borð í togarann
eða inn yfir sandrifin fyllti hann,
svo að stór heppni var að ekki
skyldi hljótast slys af, enda var
allrar varúðar gætt. X.
---o---
Ósiður.
Margir óska eftir, að ísland verði
ferðamannaland, en aðrir sjá svo
stóra ókosti við það, að þeir óska að
íslendingar fái að njóta fegurðar
lands síns einir. En hvers sem ís-
lendingar sjálfir óska, eru miklar
líkur til að ferðamannastraumur
aukizt hér, svo ísland verði annar
Noregur eða Sviss í þeim efnum.
það gerir hin fjölbreytta náttúrufeg-
urð og hið „friðsæla fjalldala skaut1.
Og enginn efi er á, að útlendur
ferðamannastraumur er æskilegur að
ýmsu leyti. Hann flytur með sér
mikið fé, sem eftir verður í landinu,
eykur markað fyrir ýmsar afurðir
landsmanna, lyftir undir með vega-
lagningu og samgöngutæki langt upp
til sveita, o. fl. En til að auka ferðir
útlendinga og gera þeim ánægjulegra
í landinu, vantar gistihús (sumar-
hótel). það er þreytandi og óaðgengi-
legt fyrir útlendinga, sem alltaf eru
vanir að gista á gistihúsum, þegar
þeir eru á ferðalagi, að þurfa að
knýja á náðir „privat“-fólks um
verustaði á bæjunum, og hálfgerð
plága fyrir sveitabæinn að þurfa að
sinna ferðamönnum um hásláttinn.
En með veitinga- eða hótelstarfinu
vilja oft fljóta þeir ókostir, sem
mörgum hugsandi manni óar við og
sem margir ibúar ferðamannaland-
anna telja plágu í þjóðlífinu.
það er hinn snapandi og skríðandi
lýður, er skapast umhverfis íerða-
mennina. En að svo er í ferðamanna-
löndunum — og gott útlit fyrir að
eins verði hér —, mun mikið að
kenna ósið sem kallaður er „drykkju-
peningar“. það er sem só siður,
að borga ekki fólki, sem gengur um
beina, en láta það lifa af hinum
svokölluðu „drykkjupeningum", sem
fara þá mjög eftir því, sem skriðið
er fyrir gestunum.
Peningafólk, sem ferðast um, er
orðið vant því að umgangast þessa
skríðandi þjóna eins og hálfgerða
rakka, sem það fleygir í aurum til
að hafa sem bezta.
En þetta er illur siður og and-
styggilegur. það sem selt er, á að
vera með ákveðnu verði og þjónarnir
að fá sitt ákveðna kaup, en ekki að
sníkja út úr ferðamönnum lífsviður-
væri sitt.
Islendingar ættu nú að ganga á
undan öðrum þjóðum og láta ekki
„drykkjupeningasiðinn" þrífast og
ala þá upp um ieið sjálfstæða og
frjálsborna menn, er fást við veit-
ingastörf. í því starfi er ekki sizt
þörf á menntuðum, sjálfstæðum og
leiðbeinandi mönnum. Mér er líka
nær að halda, að ísiendingum láti
heldur illa drykkjupeningasiðurinn.
Á það bendir mjög dæmi frá þjóð-
hátíðinni á þingvöllum s. 1. vor. Eft-
ir því sem sagt er, þá greiddu engir
veitingamenn þar kaup — nema
drykkjupeninga — frammistöðufólki
sínu, að undanteknum einum, er aug-
lýsti á veitingatjaldi sínu, að þar
væru „engir drykkj upeningar". —
þetta hefir auðvitað valdið þessum
eina sölustað miklum aukakostnaði,
að reyna að stríða á móti hinum er-
lenda ósið. En mér er sagt af mönn-
um, nákunnugum hátíðarhöldunum,
að þessi veitingamaður muni samt
liafa verið sá eini, sem sloppið hafi
skaðlítill frá veitingastarfi sínu á
þingvallahátíðinni. Virðist mér að
draga megi þá ályktun af þessu, að
nú sem stendur vilji þjóðin heldur
hafa „hrein kaup“, heldur en
drykkjupeningaósiðinn. En því ekki
að „byrgja brunninn" í íima og af-
nema orsakirnar fyrir höfuðókosti
þeim, er fylgir ferðamannastraumn-
um í öðrum löndum, þ. e. þýlyndi
veitingafólksins. — Ákveðið kaup
fyrir ákveðið starf — eða ákveðinn
ágóðahluti í fyrirtækinu — þarf að
verða í þessum rekstri sem öðrum
fyrir þá, sem að honum vinna, og
gestirnir eiga að greiða ákveðið gjald
fyrir greiðann sem þeir þiggja. —
Drykkjupeningarnir eiga að hverfa.
það væri sómi fyrir þjóðina.
Bóndi.
----0----
Öryggi
s|ómann.a,
Öld eftir öld höfum vér háð harða
baráttu við sjóinn, til hans höfum
vér sótt mesta velmegun vora og í
hann misst það bezta, sem vér átt-
um.
Ár eftir ár hafa margir orðið að
láta lífið í þessari baráttu og fólk
orðið að horfa eftir ástvinum sínum
í síðasta sinn.
þrátt fyrir þetta hefir oss aldrei
orðið á að skoða sjóinn sem óvin
vorn. Hann gefur og hann tekur, og
engum dettur i hug að halda að
hann eigi fulla sök á því sem illa
fer.
í þessu sambandi verður manni
allt af frekar á að hugsa hvað mik-
ið er oss sjálfum að kenna að svona
fór, og maður kemst þá oft að þeirri
niðurstöðu að einhverju er ábótavant,
skipaeftirlit er ekki eins gott, og
vera skyldi, og skipum sem fund-
inn er á einhver galli, er boðið
meira en þau þola.
þar við bætist að öryggi við sigl-
ingar með ströndum fram er ekki
eins gott og það getur verið, og
samsvarar alls ekki þeim skilyrðum
sem framþróunin veitir, það er því
samvizkuspursmál hvað mörg líf
vina vorra vér höfum á samvizk-
unni, vegna þessarar vanrækslu
vorrar.
Vér höfum reist vita hingað og
þangað eftir beztu getu. þeir eru
góðir til að ferðast eftir í björtu
veðri, en þegar kolsvört hríðin skell-
ur á, og smábátarnir verða að yfir-
gefa veiðarfæri sín til að reyna að
bjarga lífinu og ná til lands —
livað sést þá? Ekkert. þeir hafa bara
hugmynd um vita sem ætti að sjást
ef væri bjart, eða ef hríðinni stytti
upp.
En það hefir oft orðið um seinan,
vér vitum um hræðileg dæmi, skip
hafa farist í brimgarðinum rétt
framan við vita og í hléunum milli
bylja glotti vitinn framan í menn-
ina sem biðu dauðans.
Spumingin verður því um það,
hvað vér getum gert til að minka
eða afstýra slysum á sjó, og það
verður aðeins hægt með bættu öryggi
á útbúnaði skipa, og með Radio-
áttavitanum.
Radio-áttavitinn er eittlivað hið
snjallasta áhald, sem útbúið hefir
verið til leiðbeiningar við siglingar,
jafnt í loftinu sem á sjónum. Með
honum er hægt með mikilli ná-
kvæmni, að finna afstöðú sína til
hvaða loftskeytastöðvar sem er,
hvernig sem viðrar, i hæfilegri fjar-
lægð frá stöðinni, sem fer eftir «endi-
afli hennar, og getur orðið ábyggi-
legt í 2—300 mílna fjarlægð.
Radio-áttavitinn er i raun og veru
ekkert annað en venjulegur góður
móttakari eins og menn nota í
heimahúsum til að hlusta á útvarp-
ið. Munurinn liggur aðeins í þvi,
að loftnetið er notað öðruvísi en
venjulega gerist, og með því þannig
hægt að sjá úr hvaða átt hljóðið
kemur sem berst að eyrum manns.
Vanalegt loftnet er fært til þess að
geta tekið á móti hljóðinu (það er
að segja rafsegulbylgjunum) hvaðan
sem það berst, en ef vér vindum
loftnetið upp í hönk, þannig, að
hægt er að snúa því eins og manni
sýnist, breytist þetta algerlega.
þegar hönkinni er snúið þannig,
að hún vei’ði flöt við hinum að-
steðjandi segulbylgjum, munu þær
hitta báða arma hankarinnar jafnt,
og þá mun heyi’ast hæst í stöðinni,
en þegar annar hvor kantur hank-
arinnar snýr að henni, munu segul-
bylgjurnar fyrst hitta þann kantinn
sem nær er en seinna þann sem
fjær er. þótt þetta teki ekki nema
þúsundasta hluta úr sekúndu, mun
það samt valda fasta skekkju, sem
dregur mjög úr straumorkunni og
gera það að verkum, að nú heyrist
stöðin miklu ver eða kannske alls
ekki.
þegar loftnetið er undið þannig
upp í hönk af hæfilegri stærð, og þvi
þannig fyrir komið, að auðvelt verði
að snúa því í sambandi við nauð-
synlegan „skala", er hægt að nota það
til að finna afstöðu sína til hvaða
stöðvar sem maður heyrir; og hafi
maður tvær stöðvar með hæfilegu
millibili, er hægt að sjá stað skips-
ins eða hvar það er, alveg nákvæm-
lega.
Á skipum er alltaf notað sérstakt
loftnet til að miða með, þau eru oft
útbúin á mismunanda hátt eftir því
frá hvaða firma þau cru. Sumstaðar
er loftnetið fínn einangraður vír
undinn inn í koparhólk, sem svo
stendur upp úr lofti stjómpallsins,
cn úr hólkinum liggur ás sem hægt
er að snúa að neðan og les þá loft-
skeytamaðurinn eftir heym, hvaðan
hljóðið berst í sambandi við átta-
vitann og tekur það aðeins augna-
blik.
Sumstaðar eru tvær hankir undnar
í kross, og áframhald af þeim svo
undið í spólu innan í móttakaran-
um sjálfum. þannig hefir Marconi
það í sínum miðunarstöðvum, þarf
þá ekkert að snúa loftnetinu sjálfu,
heldur bara spólunni í móttakaran-
um og er það mjög auðvelt.
Vegna þess að hönkin hefir tvær
hliðar kemur hljóðið til með að
heyrast jafnvel úr tveimur áttum
og maður getur ekki vitað livort
stöðin er til hægri eða vinstri nema
að nota sérstakan þráð sem liggur
ióðrétt upp í mastrið og getur því
tekið móti hljóði úr hvaða átt sem
það lcemur, þegar þessi þráður er
tengdur við liönkina jarðarmegin
segir hann undir eins til um á hvaða
hönd stöðin er. Aftur verður að taka
þennan þráð úr sambandi þegar mið-
unin er lesin af.
Maður skyldi nú ætla að miðunin
sé tekin þar sem hljóðið er sterk-
ast, en svo er ekki, sem kemur af
því, að þar verður það of breitt af-
lestrar. þessvegna er aflestrarskíf-
unni komið þannig fyrir að stöðin
er í þeirri átt sem hljóðið er veik-
ast. þar tekur það mestum viðbrigð-
um og þar er hægt að lesa af upp
á gráðu. Ef langt er til stöðvar
þeirrar, sem á að miða, getur verið
að hljóðið deyi út áður en kantur
hankarinnar nær að benda í áttina
til stöðvarinnar. þá verður að snúa
henni til beggja hliða þangað til
merkin fara aftur að heyrast, mið-
ast þá stöðin þar mitt á milli. það
er vitanlegt nú, að þjóðverjar not-
uðu ekkert annað en miðunarstöðv-
ar til að gera loftárásimar á London
i heimsstyrjöldinni. þeir fengu af-
stöðu sína senda frá miðunarstöðv-
um í þýzkalandi og Belgíu og hög-