Tíminn - 05.05.1931, Blaðsíða 4

118
TlMINN
'
B erklavarnakostnaðurinn
lækkaður um 300 þús. krónur
Mikill styr hefir staðið um
tvennar aðgerðir núverandi
eyðslu til berklamála, og hinsveg-
ar kaupin á Reykjatorfunni í
n'kisst j órnar: að stöðva óhófs-
Ölfusi, til að koma þar upp hress-
ingar- og vinnuhæli fyrir berkla-
veikt fólk.
Frá því berklalögin voru sett
1921 og þar til 1927, árið sem
íhaldið lét af stjóm, var berkla-
kostnaðurinn sífelt að aukast eins
og línuritið sýnir. Árið 1928 lækk-
aði kostnaður lúns opinbera lítið
eitt, en úr því lækkað hann stór-
kostlega um 300 þús. kr. árlega
1929 og 1930.
Því miður er spamaðurinn ekki
af því að berklaveikin hafi rénað.
Eftir opinberum skýrslum, það
sem sem þær ná, er berklaveik-
um mönnum, sem styrks njóta,
alltaf að fjölga, m. a. vegna auk-
inna sjúkrahúsa.
Eftir upplýsingum Hagstofunn-
aðhaldi mjög. Munu sumar afhin-
um nafnlcenndari aðgerðum lækna-
; fél. standa í sambandi við það,
að þeir hafa ekki átt jafn greiða
i götu að aukatekjunum úr ríkis-
j sjóði eins og áður. Sósíalistar
| hafa líka barið lóminn eins og
íhaldsmenn, út af þessum ráð-
stöfunum og talið sig bera hag
sjúklinga fyrir brjósti. En af
skýrslu um legudagafjölda berkla-
sjúklinga á sjúkrahúsum/ sést að
þeir eru enn fleiri 1930 heldur en
1927, og er þar með sannað, að
sparnaðurinn 300 þús. kr. á ári
hggur í ráðdeild landsstjómarinn-
ar, en ekki í óeðlilegum sparnaði,
sem bitnað hafi ranglega á sjúk-
um mönnum.
Reykjahæli. Reist hefir verið
sjúkrahús úr timbri við hverina í
ölfusinu fyrir 25—30 sjúklinga.
Það er ein hæð og enginn kjall-
ari, allt hitað með hveravatni.
Fyrst um sinn verður eingöngu
Tillögur
um útflutning á kældum fiski
Mönnum er nú meir og meir að
verða það ljóst, að breytingar á
verkunaraðferðum á íslenzka fisk-
inum eru eitt höfuðskilyrði þess,
að afkoma sjávarútvegarins verði
sæmilega tryggð 1 náinni framtíð.
Sá maður, sem einna mest hefir
athugað möguleikana til útflutn-
ings á kældum fiski, er Pálmi
Loftsson forstjóri ríkisútgerðar-
iimar. Á þinginu í vetm’ flutti
Iiaraldur Guðmundsson frumvarp
um þetta efni og gaf Pálmi hon-
um ýmsar nauðsynlegar upplýs-
ingar um málið. En þegar til kom
þótti í frumvarpi Haralds gjört
ráð fyrir meira ríkisrekstri en
æskilegt væri. Gjörði þá Sveinn
Ólafsson alþm. frv. það, sem hér
er prentað og gefur það til
kynna, hverja stefnu Framsóknar-
flokkurinn muni taka og hvers-
konar úrlausn liarrn hyggst að
j vinna í þessu þjóðnytjamáli, ef
það kemur í hans lilut að ráða
því til lykta.
1. gr.
Ríkisstjórninni er heimilt að leigja
tvö eða íleiri skip til þess að koma
á og halda uppi reglubundnum
liraðferðum til útlanda með kældan
eða ísvarinn fisk, fyrir smáskip þau
og báta, sem eigi haia tök á að
ilytja nýjan fisk á útlendan mark-
að. Til þeirra framkvæmda og nauð-
synlegs undirbúnings eða lánveit-
inga, sbr. 7. gr., er heimilt að verja
úr ríkissjóði allt að 160.0U0 kr. á yt-
irstandanda ári.
2. gr.
Tjl þess að geta notið flutuinga
með skipum þeim, er rikisstjómin
kann að hafa i förum við fiskflutn-
ing, þurfa í verstöðvunum að vera
sölusamlög með ekki færri en 12 fe-
lagsmönnum hvert og verður á þeim
stöðum að vera til útbúnaður tii
iiskgeymslu og afgreiðslu skipauua,
sem sölusamband eða útgerðarstjórri
telur fullnægjanda.
Skipabryggjan í Borgarnesi
1 Bolungarvík, lenging öldu-
brjóts um 57 m.
Á Akureyri, dýpkun og upp-
fylling (35 þús. kr. lán úr Við-
lagasjóði).
Á Siglufirði, byggð hafskipa-
bryggja (kostaði 330 þús. ltr.,
ríkisábyrgð fyrir 260 þús.).
1 Gerðum í Gullbringusýslu,
skjólgarður 100 m. langur.
I Borgamesi, skipabryggja.
Á Skálum á Langanesi, öldu-
brjótur 69 m. langur.
Á Nesi í Norðfirði, hlífðar-
garður.
I Ölafsfirði, bryggja endur-
byggð.
Á Hellissandi, skjólgarður 80
m. langur.
í Þorlákshöfn, rudd vör og
stokkalögð, ennfremur báta-
bryggja.
Á Stokkseyri, dýpkun.
Á Hofsósi, bátabryggja 32 m.
löng.
Á Sauðárkróki, skjólgarður 62
m. langur.
I Flatey á Skjálfanda, báta-
bryggja, 31 m.
Vitar og sjómerki
Aukning og endurbætur á vita-
kerfinu eru þessar helztar:
Árið 1927:
Reistur landtökuviti á DyThóla-
ey. Vitahúsið er úr steinsteypu
9 m. hátt undir Ijósker. Kostn-
aður um 161 þús. kr., þar af
Ijósatæki um 90 þús.
Byggt íbúðarhús handa vita-
verði í Höskuldsey. Kostnaður 20
þús. kr.
Til nýrra sjómerkja og við-
halds á þeim var varið um 13
þús. kr.
Árið 1930:
1 Reistur viti og íbúðarhús hjá
Hombjargi. Vitinn í 7 m. háum
steinsteyptum tumi íyrir gafli
íbúðarhússins. í íbúðarhúsinu er
rúm fyrir væntanleg radiotæki.
Kostnaður, að meðtöldu kaup-
verði jarðarinnar Látravík, um
99 þús. kr.
Reist hús undir vitann á
Svörtuloftum. Kostnaður um 15
þús. kr., sömuleiðis undir vitana
á Straumnesi (40 þús. kr.) og í
Selvogi (22 þús. kr.).
ar hefir dýrtíðin minnkað um 3%
frá 1927 til 1930. Á þann hátt
má þá skýra sparnað á 9000 kr.
af þeim 300 þús., sem útgjöldin
hafa lækkað. Og sú lækkun er
eingöngu að þakka aukinni ráð-
deild og hagsýni landstjórnarinn-
ar um framkvæmd þessara laga:
1. Stjómin ákvað hámark dag-
gjalda á spítölum eins og á
Vífilstöðum eða ca. 5 kr. á dag.
Áður varð daggjaldið hjá sumum
læknum allt að 10 kr. á dag.
2. Stjómin gerði ráðstafanir til
að ná betri innkaupum til sjúkra-
húsa ríkisins, með því að láta
kaupa mikið af neyzluvörum
þeirra eftir útboði með opinberri
samkeppni.
8. Ljóslækningastofum hef-
; ir verið fækkað, þeim sem ríkið
greiddi fé til, í samráði við Guðm.
Bjömsson landlækni, sem sannaði
að samkvæmt erlendri reynslu
gætu Ijósböð hjá læknum, sem
ekki væru beinlínis vel að sér í
þeim fræðum verið skaðleg undir
vissum kringumstæðum. Útgjöld
við ljóslækningastofur einstakra
lækna sem hið opinbera varð að
borga, án þess að nokkru eftirliti
yrði við komið voru á vissum
stöðum orðin 10—15 þús. kr. á
ári. Nú er aðeins greitt fyrir
Röntgenlækningar á heilsuhælun-
um báðum og Landspítalanum.
4. Strangara eftirlit hefir verið
haft með reikningum lækna til
ríkisins heldur en áður.
Sumir læknar hafa reiðst þessu
Sett gasljósatæki í vitana á
Svalbai-ðseyri og á Hjalteyrí.
Ivostnaður 5500 kr.
Vitinn á Hópsnesi
eldað við rafmagn, en þegar
meira þarf með er óþrjótandi
gufa til suðu og hitunar. Þvottur
verður þveginn við hverina. Hús-
ið verður ákaflega þægilegt fyrir
sjúklingana, af því hvergi þarf
að ganga stiga. Auk þess verður
það að minnsta kosti 7 sinnum
ódýrara, að því er húsnæði snert-
ir fyrir hvern sjúkling, heldur en
venjuleg sjúkrahús úr steini. Til-
ætlunin er, að berkalsjúklingar,
sem eru rúmfastir, kosti landið
minna á Reykjum, heldur en ann-
arsstaðar, og að þeir, sem eru
hressir, geti að einhverju leyti,
eða máske öllu leyti unnið fyrir
sér. Yrði það sumpart við sauma,
prjón, ýmiskonar smíðar, og ef til
vill við garðrækt.
I Þessar tvennar aðgerðir Fram-
j sóknarstjórnarinnar, 300 þús. kr.
i spamaður árlega við hinar al-
ménnu berklavamir, og sú fyrir-
hyggja og framsýni, sem kemur
fram í kaupunum á Reykjum og
undirbúningi hælisins þar, stingur
ínjög í stuf við aðgerðir íhalds-
manna í þessum málum, sem
helzt virðast stefna að því, að
hafa dýr sjúkrahús, oft með
starfsfólki, sem angraði sjúkling-
ana meira en það gladdi þá, og
gefa mismunandi ráðdeildasöm-
um læknum tækifæri til að selja
landinu dýr aukaverk.
Það er heldur ekki nóg að lækna
þá, sem veikir verða. Með bætt-
um húsakynnum og aðbúð almenn
ings allri er mest von um að létta
megi af þjóðinni þeirri misjafn-
lega sigurvænlegu baráttu, sem nú
er háð við „hvíta dauðann“.
Ritstjóri; Gísli Guðmundsson.
Ásvallagötu 27. Sími 1245.
3. gr.
Hin einstöku sölusamiög veistööv-
unna mynda sölusamband og skal
&tjórn þess skipuð 3 mönnum. Nefn-
ir atvinnumálaráðherra 1 þeirra, en
2 skulu kjörnir af samlögunum,
uliir til eins árs i senn, og setur ráð-
herra reglur um kosninguna. Bráða-
hirgðastjóm til ársloka 1931 skal
skipuð af ráðherra einum.
Sambandsstjórnin hefir á hendi
sölu fiskjar fyrir samlög þau, er
þess óska, gerir reikningsskil eftir
hv.erja ferð og greiðir samlögunum
andvirði fiskjarins að frádregnum
kostnaði og varasjóðsgjaldi.
4. gr.
Hvert sölusamlag skal leggja í
varasjóð eigi rninna en 2% af hreiuu
söluverði hverrar sendingar. Sam-
bandsstjórnin setur reglur um með-
ferð og ávöxtun sjóðsins.
5. gr.
Sambandsstjórnin skiptir með sér
verkum og kýs framkvæmdarstjórn
til eins árs í senn.
Atvinnumálaráðherra setui' að
öðru leyti með reglugerð ófrekari
fyrirmœli um starfstilhögun sam-
bandsins og deilda þess, stjórnar-
kosningu og ómakslaun hennar,
reikningsskil, meðferð og merkingu
fisksendinga og önnur framkvæmd-
aratriði.
6. gr.
Skipaútgerð ríkisina hefir á hendi
rekstur flutningaskipanna. Flutn-
ingsgjöld ákveður hún sem næst
því, er ætla má að þurfi til þess að
eigi verði rekstrarhalli. Komi þó síð-
ar fram rekstrarhalli, skal hann
greiðast af varasjóði sölusamlag-
anna, í hlutfalli við flutningamagn
hvers þeirra. Verði hagnaöur af
farmgjöldum, skal honum skipt
eftir sömu reglu milli varasjóðs-
deilda samlaganna.
7. gr.
Að fengnum tillögum stjórnar sölu-
sambandsins er rikisstjóminni heim-
ilt, ef fé er fyrir hendi, sbr. 1. gr.,
að veita fisksölusamböndum lán til
kaupa á fiskumbúðum og tækjum,
er nota þarf við útflutning fiskjar-
ins.
Prentsmiðjan Acta.
öldubrjóturinn í ólafsvík
Hafnabætur
Framlög ríkissjóðs til hafnarbóta
rúml. Vi milj. króna
Síðustu 4 árin hafa framlög
úr ríkissjóði til hafnarvirkja
verið, sem hér segir:
Árið 1927 .........kr. 111684,87
— 1928 ...........— 119345,17
— 1929 ...........— 210785,48
— 1930 ;..........— 90000,00
Samtals kr. 531815,52
eða rúml. xh milj. króna.
Á þessum stöðum Káfa hafnar-
virki, bryggjur og skjólgarðar,
verið gjörð:
I Vestmannaeyjum, bryggja,
dýpkun og hafnargarður.
Á Akranesi, 16 metra bryggju-
lenging.
I Króksfjarðarnesi, 24,5 m.
löng bátabi'yggja.
í Ólafsvík, lenging öldubrjóts
um 39 m.
Vitanum á Gerðatanga við
F'axaflóa, sem áður var með olíu-
ljóskerum, var breytt í gasvita.
Árið 1928:
iSettur upp radioviti í Dyrhóla-
ey. Kostaði nál. 66 þús. kr.
Reistur viti á Hópsnesi austan
við Grindavík, kostaði nál. 20
þús. kr.
Sett niður Ijós- og hljóðdufl á
Valhúsagrunni við Hafnarfjörð,
sem kostaði um 17 þús. kr., og
greiddi ríkissjóður helminginn.
Árið 1929:
Reistur viti á Rauðagnúpi á
Melrakkasléttu. Vitahúsið 7 m.
hátt. Kostnaður um 39 þús. kr.
Reistur viti á Alviðruhamri
fram af Mýrdalssandi. Vitahúsið
20 m. hátt. Kostnaður um 45
þús. kr.
Aukið Ijósmagn Reykjanesa-
vitans. Kostnaður um 22 þús. kr.
Reistur viti á Tjömesi. Vita-
húsið 12 m. hátt. Kostnaður um
j 33 þús. kr.