Tíminn - 11.06.1931, Blaðsíða 2

154
TIMINN
Framsóknarmenn í Reykjavík
eru beðnir að kjósa snemma á föstudag,
ef þeir koma því við.
Framsóknarmenn eru beðnír að ganga til kjörstaðar, þeir
sem fullhraustir eru. Hinsvegar mun skrifstofa listans hafa við
hendína bíla handa þeim sem lasburða eru eða eiga óhægt um
kjörfundarsókn af öðrum ástæðum.
því sem menn segja. En nú er hann
samt kominn í bæinn aftur. Á
hverjum degi, síðan þetta bar við,
hafa verið haldnir stjórnmálafundir
einhverstaðar. Og á fimmtudaginn
þann 15. apríl var skorað á Tryggva
þórhallsson að segja af sér, sem
hann auðvi ...’)
Lesendur Tímans hafa sjálf-
sagt orðið hissa á að frétta um
hinar siðlausu aðfarir gag-nvart
heimili forsætisráðherra í bylt-
ingarvikunni. Sennilega hafa þeir
orðið nokkuð mikið undrandi,
sem heyrðu Jón Þorláksson lýsa
því yfir að framkoma Reykvík-
inga (og í því efni var aðeins um
upphlaupsliðið að ræða) hefði
verið sérlega „prúðmannleg-'1
þessa daga! Sá maður sem eins
og Jón Þorláksson hefir iifað með
í þessum æsingum og að nokkru
leyti komið henni af stað, og orð-
ið að síðustu fórnarlamb þeirra,
þarf að vera meir en lítið brjóst-
heill til að geta lagt sér í munn
þvílík orð.
Og undrun manna, sem standa
utan við þessar æsingar, bæði í
Reykjavík og annarsstaðar verð-
ur áreiðanlega enn meiri er þeir
sjá að hér er ekki um neitt
augnabliksfyrirbrigði að ræða.
Hér koma fram ný og ný afglöp,
Einar Arnórsson hefir á fund-
um hér í Rvík og í Vísi talað. um
að Framsóknarstjómin hefði
notað landsfé í sína þágu í ferða-
lög, varðskipa og bíla.
Allar stjómir nota varðskip,
hesta og bíla í ferðalög. Hannes
Hafstein fór til Grímseyjar á
varðskipi 1905. Magnús Guð-
mundsson fór á varðskipi í kosn-
ingaleiðangur norður 1927, og lét
skipið bíða eftir sér 4 tíma á
Hvammstanga meðan verið var
að gera við úrið hans! Jón Þorl.
lét Óðinn sækja sig upp í Borg-
ames 1926, eftir að hann og Tr.
Þórhallsson höfðu felit Sig. Egg-
erz vestur í Dölum.
Eftir kenningu Einars Amórs-
sonar hafa þeir Hannes, Magnús
og Jón verið þjófar að kolum
þeim, er skipið brenndi, meðan
þeir voru innanborðs.
Annars hefir núverandi stjóm
notað varðskipin í þarfir al-
mennings á margan hátt, til að
flytja sjúka menn milli hafna,
sjómenn, skólafólk á fræðiferð-
um, embættismenn landsins í op-
inberum ferðum o. s. frv. Þegar
efstu menn flokkanna og um-
boðsmenn þeirra fóm með varð-
skipum milli hafna á framboðs-
fundina síðastliðið vor, þá var sú
ferð gerð í þjónustu almennra
hagsmuna. Með því einu móti
gátu kjósendur landsins kynnst
skoðunum og áhugamálum fram-
bjóðendanna. Og flokkarnir höfðu
fullkomið jafnrétti í þessari ferð,
svo að stjómarflokkurinn hafði
að engu leyti betri aðstöðu en
hinir.
Jón Magnússon byrjaði að hafa
á ríkiskostnað hesta fyrir stjóm-
arráðið. Magnús Guðmundsson
og Sigurður Eggerz notuðu þessa
hesta í kosningaleiðangur. Magn-
ús fór með þá norður í Skaga-
fjörð. Hann lét ríkisvaldið kosta
för sína að þessu leyti móti öðr-
um flokkum. Var Magnús þjófur
að hestunum og því heyi, sem
þeir átu, eins og Einar Arnórs-
son virðist hugsa sér?
Dæmi um það hve sanngjam-
lega núveiandi stjóm hefir búið
*) Stíllinn er gjörður í „íhalds-
skólanum“ svonefnda (Gagnfræða-
skóla Reykvíkinga), sem Agúst
Bjarnason húskólakennaxi veitir for-
stöðu.
nýjar og nýjar sannanir fyrir því
að landið er að eignast vísi að
manntegund, sem getur svift
þjóðina frelsi, mannorði og von
um framtíðarlíf fyrir menntaða
íslenzka þjóð á íslandi.
„Verkin hafa talað“ í þessu
efni fyrir nokkum hluta íhalds-
æskunnar í Reykjavík. ÖIl þjóðin
þarf að skilja hvað hér er á ferð-
um, og hvaða hætta getur af
því stafað fyrir land og lýð. Hér
verður ekki komizt utan um þá
staðreynd að skrílmyndun er að
gerast hér á landi, í höfuðstaðn-
um og væntanlega víðar. Það er
ekki sannað, að þessi menningar-
sýki hafi enn náð nema til lítils
minni hluta af hinni uppvaxandi
kynslóð. En hér er þó um sjúk-
dóm að ræða, sem er alvarlegur.
Og öryggi þjóðfélagsins minnkar
en vex ekki, ef það kemur í Ijós
að menn í hinum þýðingarmestu
trúnaðarstöðum við uppeldismál
landsins eru gegnsýrðir af hugs-
unarhætti, sem er sérstaklega
óafsakanlegur fyrir þá menn, sem
eiga að hjálpa foreldrunum til að
móta hina ungu kynslóð til dáð-
mikils lífs. Þingrofið og kosninga-
baráttan í Reykjavík hafa opnað
augu þjóðarinnar fyrii' þeirri
hættu, sem hér vofir yfir.
J. J.
að andstæðingum sínum, er það,
að í tíð fyrverandi dómsmálaráð-
herra, Jónasar Jónssonar, mun
einn hinn harðsnúnasti íhalds-
maður, Hákon alþm. í Haga, a.
m. k. fimm sinnum hafa verið
sóttur og fluttur með varðskipi
að Haga, og Þórarinn á Hjalta-
bakka norður á Blönduós. Fram-
sóknarstjómin leit jafnt á þarfir
allra, líka í þessum efnum.
En úr því Einar Amórsson
kennir sig mann til að byrja á
umræðum um eigingimi stjóm-
málamanna yfirleitt. Þá virðist
einsætt að athuga, hvernig hann
er sjálfur í þeim efnum.
Hér skal tvennt tekið til athug-
unar. Bitlingasaga hans hjá
íhaldinu og kostnaður við hann í
lögjafnaðamefnd, og þó aðeins
tekin nokkur ár.
Það var sannað á þingi 1930,
að Einar hafði fengið á þrem ár-
um' sem íhaldið fór með völd,
rúmlega 60 þús. kr. úr ríkissjóði
fyrir vinnu sína og leiðbeiningar
íhaldinu til handa. Einar er þann-
ig hin mesta beinaskjóða, sem
nokkur stjórn hefir reynt að
fylla. Hann hefir hámað ríkissjóð-
inn í sig hjá íhaldinu eins og há-
karl minni dýr í hafinu.
Einar hefir setið í lögjafnaðar-
nefnd frá því hún tók til starfa.
Hann fékk Jón Magnússon til að
ákveða hverjum nefndarmanni
2000 kr. laun fyrir þetta starf,
og ferðakostnað eftir reikningi.
Voru þeir reikningar oft í harð-
ara lagi, eins og síðar mun sýnt
verða.
Tíminn benti á fyrri árum sln-
um á þessa ógegnd, að Bjami,
Einar og Jóh. Jóh., sem allir voru
hálaunaðir menn, skyldu taka
2000 kr. auk ferðakostnaðar fyrir
nokkurra daga aukastarf. Vegna
áhrifa Tímans ákvað þingið að
þóknun þessi skyldi lækka ofan í
500 kr. á mann.
Einari Arnórssyni þótti þetta
harðir kostir. Bein var tekið úr
munni hans, bein, sem hann ætl-
aði að búa að alla æfi.
Og Einar fór í mál við landið
út af því, að beinið mætti ekki
minnka. Vonarbréf Jóns Magnús-
sonar átti að vera meira virt en
ákvörðun Alþingis.
Einar varði sjálfur mál sitt
fyrir undirrétti og hæstarétti og
tapaði því algerlega. Lagavizka
hans var ekki meiri en raun bar
vitni um. Hann sýndi þá, eins og
í því að skilja ekki mun á þing-
slitum og þingrofi, að hann er
einhver aumasti liðléttingur í
lagaskýringum, sem þetta land
hefir átt.
Eftir að Tíminn var búinn að
koma fram þessum sparnaði, fann
Einar nýja leið til að eyða pen-
ingum úr ríkissjóði í sambandi
við lögjafnaðarnefnd. Ferðir hans
og þeirra félaga til Khafnar verða
í allra dýrasta lagi. Áiið 1925,
þegar íhaldið sparaði sem mest á
öllum framkvæmdum, eyddi
hann í þessa stuttu ferð til
Kaupmannahafnar 4447 krónum,
en Jóh. Jóh. 5084 kr. Tíminn
átaldi þessa hneykslanlegu reikn-
inga og 1927 eyðir Einar ekki
nema tæpum 3000 kr. í ferðina,
en Jóh. Jóh. nálega 3400 kr. Á
þingi 1928 gerði Framsóknar-
stjómin þá breytingu á þessu,
að ætla hverjum af hinum 4
nefndarmönnum 1500 ísl. krónur i
ferðakostnað til Khafnar og að
kaupið skyldi með öllu falla nið-
ur. En Einar var ekki af baki
dottinn, því að 1929 nær hann
1500 kr. í Danmörku hjá sendi-
herra og lætur útborga sér þær í
dönskum krónum. Með því móti
tókst honum að koma ferðafé
sínu upp í liðlega 1800 kr. Hinir
þrír nefndarmennimir: Jóh. Jóh.,
Jónas Jónsson og Jón Baldvins-
son hlýddu lögunum eins og vera
bar og fengu hinar 1500 tilskyldu
íslenzku krónur. Fullur sparnað-
ur varð á þessu árið 1930. Þá í
fyrsta skifti fengu nefndarmenn-
imir hvorki kaup eða ferðapen-
inga. Framsóknarflokknum og
stjóminni hafði þá tekist að pína
Einar stig af stigi, þar til hann,
í stað þess að fá mörg þús. kr.
fyrir nokkurra daga ferð og
smástarf, var farinn að vinna
föðurlandinu fyrir ekkert í þessu
efni. En það er bezt að segja
það eins og það er, að Einar ger-
ir þetta nauðugur. Hann finnur
líkt til og hungraður hákarl í
nánd við feitan sel, þegar hann
kemur auga á landssjóðinn. Ein-
ar veit að það er Jónas Jónsson
sem hefir sett fégimd íhalds-
manna í nefndinni þessar skorð-
ur, einmitt eftir að J. J. sjálfur
kom í nefndina og gat sjálfur
haft hagsmuni af að gerast sam-
sekur Einari og Jóh. um fjár-
braðl úr ríkissjóði.
Verkin tala hér sem endranær.
Árið 1925 eyða þrír íhaldsmenn,
Einar, Bjarni og Jóh. Jóh. 15,756
kr. í ferð þessa til Danmerkur.
Árið 1927 eyða 4 fulltrúar, þar
af Jónas Jónsson og Jón Bald-
vinsson ekki nema 11,856 kr.
En árið 1929, þegar J. J. er
búinn að koma eyðslu þessari
enn niður til muna, kosta sömu
4 menn ekki nema 7884 kr. eða
um það bil helmingi minna held-
ur en Jón Þorl., sá sparsami
fjármálamaður, lét þrjá vini sína
eyða 1925 fyrir sömu ferð. Og
hátíðaárið 1930 fékk nefndin í
fyrsta sinn ekkert kaup.
Von er að Einar Amórsson sé
C-liatinn er Framsóknarlistinn.
drjúgur yfir hinni stöku óeigin-
girni sinni við ríkissjóð, og þyki
dæmalaust að vita hvað fyrver-
andi dómsmálaráðherra J. J. hafi
gert miklar kröfur sér til handa.
Kjósandi.
----o---
HÉiir íhiÉs
Sá orðrómur er farinn að ber-
ast um bæinn, og borgarstjóri
borinn fyrir, að sigri Framsókn
við kosningarnar, þá verði helm-
ingnum af þeim mönnum, sem
nú hafa vinnu hjá Reykjavíkur-
bæ, samtals 70 mönnum, sagt
upp vinnu, en sigri íhaldið, þá
muni engum þessara manna
verða sagt upp vinnunni.
Er hér um hina lúalegustu hót-
un að ræða. Og hana svo viður-
styggilega, að ólíklegt er að
nokkur maður láti hana koroa að
tilætluðum notum.
Ekki er um fjárskort að ræða,
úr því að allir geta fengið vinn-
una ef íhaldið sigrar.
Og nóg era verkefnin.
Og nóg er vinnuþörfin, og hún
ein er svo aðkallandi, hún ein er
svo brýn, að það kemur alls ekk-
ert málinu við, hvort Framsókn
eða íhaldið sigrar, úr því að nög-
ir era peningar til þess að vinna
fyrir.
Og ætli Knútur borgarstjóri,
Jakob Möller og Einar Arnórs-
son að svifta 70 heimilisfeður
atvinnu, aðeins fyrir það, að
þjóðin treysti betur Framsóknar-
mönnum en íhaldinu að fara með
völdin í landinu, hvaða aðferðum
myndi þá íhaldið yfirleitt leyfa
sér að beita gegn andstæðingum
sínum í landinu, ef það með að-
stoð sinna nýju bandamanna
fengi einhverskonar meirahluta-
aðstöðu við kosningamar ?
Þá hefir ennfremur borist um
bæinn að tvö firmu, sem undan-
farið hafa selt byggingarefni hér
í bænum, láti þau boð út ganga,
að þeir láni alls ekki byggingar-
efni fyr en eftir kosningar.
Þau vilji alls ekki lána timbur
og sement ef Framsókn sitji á-
fram við völd, þá muni veðdeild-
in ekki verða starfrækt. En ef
íhaldið sigri, þá skuli menn fá
lánað byggingarefni eftir þörf-
um.
Er hér um samskonar hótun
að ræða.
Veðdeildin hefir aldrei látið úti
jafnmikið fé á jafnskömmum
tíma eins og síðan Framsóknar-
stjómin kom til valda.
Engum flokki er betur ti'eyst-
andi til þess að beina starfsemi
veðdeildarinnar í það horf, að
hún bæti sem fyrst og sem bezt
úr húsnæðisvandræðunum, en
einmitt Framsóknarflokknum.
Ein aðferðin í því efni væri sú,
að varast að festa fé veðdeildar-
innar í jafnríkum mæli og áður
í mjög dýrum einbýlishúsum.
En almenningur ætti sízt að
harma það þótt þessi hótandi
MUNIÐ FLOKKSFUND
FRAMSÓKNARMANNA
í K. R. húsinu
kl. 8 í kvöld.
Allir fylgismenn C-listans vel
komnir meðan húsrúm leyfir.
firmu hættu að verzla með bygg-
ingarefni, því óefað yrði ein-
hverjir til þess að selja hér
timbur og sement og það þótt
það væri ekki útaf eins mikið
dýrara, en sumstaðar annarstað-
ar á landinu, eins og hingað til
hefir átt sér stað.
Reykvískir borgarar!
Haldið þið að enginn mundi
fást til að „höndla“ með bygg-
ingarefni upp á þau býti, að
hafa ráð á því að borga t. d. 63
þús. krónur í útsvar af fyrirtæk-
inu á ári. En þetta er annari
þessari verzlun gert að greiða í
bæjarsjóð á þessu ári.
Og haldið þið að það sé nokk-
uð annað en ódrengileg kosninga-
hótun að firmað vilji ekki vinna
til að græða svo mikið fé á
næstu áram, að það hafi ástæðu
til að borga 63 þúsund krónur í
útsvar — þótt Framsóknarstjóm
fari með völd í landinu.
Þetta lét Völundur sig hafa, að
græða svona mikið í tíð Fram-
sóknarstjómarinnar, sem setið
hefir að völdum til þessa!
---~o---
thaldsrógur
um lánstraust landsins.
Kommúnistar, Mbl. og Jón Öl-
afsson í Rangárvallasýslu segja
að íslenzka ríkið sé vegna lántöku
landsins í haust komið undir eft-
irlit eins eða fleiri enskra stór-
banka.
I allt fyrrasumar hélt Mbl. því
fram og sumir íhaldsmenn, að ís-
lenzka ríkið brysti gersamlega
lánstraust erlendis.
En hvemig fór? Claessen fór
til útlanda að fá lán í veðdeild
sína og ícom tómhentur. En hon-
um mun hafa verið tilkynnt, að
hann mundi geta fengið lán ef
hann hefði ríkisábyrgð.
Jakob Möller fór út um sama
leyti að útvega lán í Sogið fyrir
Reykjavíkurbæ. Hann fékk sama
svarið. Reykjavík gat ekkert
fengið út á sitt eigið álit, en hún
gat fengið lán ef ríkið ábyrgðist
fyrir hana.
Knútur Zimsen leitaði fyrir sér
um smálán í London hjá félagi,
sem bærinn hafði áður skipt við.
Félagið neitaði um litla viðbót,
nema ef það hefði hér sinn trún-
aðarmann til að fylgjast með í
reikningum bæjarins. Bréf þessa
efnis varð Knútur að lesa
upp fyrir bæjarstjórn Reykja-
víkur.
Rógur Mbl. um að íslenzka rík-
ið sé háð bönkum og eftirliti er-
lendis vegna sinna lána eru til-
hæfulaus og vísvitandi ósannindi
þeirra er slíku halda fram.
Kjósið C-listann.
Hákarlar í ríkíssjóði