Tíminn - 17.10.1931, Blaðsíða 3

TÍMINN
B21
Góð lýsing == Góð vinna
Höfuðból
til sölu.
Höfuðbólið Bjarnarhöfn við Breiðafjörð með jörðunum Kothrauni,
Ámýrum og Guðnýjarstöðum ásamt Hrútey og Hafnareyjum og hólm-
um er fylga Guðnýjarstöðum er til sölu nú þegar.
Húa jarðarinnar: 2 íbúðarhús úr timbri, fjárhús yfir 650 fjár, hlöð-
ur er taka um 3000 hesta af heyi, 2 súrheysgryfjur, fjós yfir 9 kýr.
öll útihús eru úr steinsteypu og járnvarin. Ennfremur er stórt geymslu-
hús við sjóinn úr timbri og járnvarið. Jörðin selst hvort heldur vill
með allri áhöfn og öllum búsáhöldum eða án áhafnar.
Lysthafendur snúi sér til Þórðar Bjarnasonar á Lambastöðum á
Selstjarnarnesi eða undirritaðs eiganda jarðarinnar, sem gefa allar
frekari upplýsingar viðvikjandi sölu og semja um kaupin.
Bjarnarhöfn 26. sept. 1931.
Sveinn Jón Einarsson
Fisk«ölu$amlag Reykjavíkur
KLAPPARSTÍG 8
selur fyrst um sinn: Nýjan þorsk á 0,10 aura Vi kg-., nýja ýsu
á 0,15 aura J/2 kg., nýja rauðsprettu á 0,20 aura i/2 kg., nýjan
kola á 0,10 aura J/2 kg-, harðfisk, saltaðan þorsk, ýsu og skötu.
Sömuleiðis útbleyttan þorsk, ýsu og skötu. Ennfremur síld: gróf-
saltaða, fínsaltaða, reyksaltaða, sykursaltaða og marmeraða, í
stærri og smærri ílátum. — Allt góð vara og lágt verð.
Sími 2266. Sími 2266.
ameríska flugfélagið, sem koma vill
á flugferðum norðurleiðina yfir At-
lanzhaf til Evrópu um Grænland og
ísland, hefir nú fengið leyfi dönsku
stjómarinnar til þess að hafa í Græn-
landi tvær viðkomustöðvar í föstum
flugferðum þessa leið. Gert er ráð
íyrir að flugvélar verði sendar að
vestan í reynsluflug í haust.
Séra porsteinn Briem á Akranesi
hefir verið skipaður prófastur í
Borgarfjarðarhéraði.
þórir Steinþórsson bóndi i Reyk-
liolti er staddur hér í bænum.
Aí íbúum Bandaríkjanna eru sam-
kvæmt siðustu skýrslum nálega 12
miljónir svörtingjar. Indíánarnir,
frumbyggjar landsins, eru ekki orðn-
ir nema rúml. 330 þúsundir. Alls er
ibúatala landsins 122 miljónir.
Stjórnarskipti eru orðin á Spáni.
Hefir Zamora foreætisráðherra sagt af
sér, en Azana fyrv. hermálaráðlierra
hefir myndað stjórn í hans stað. Inn-
anríkisráðherrann Maura hefir líka
lagt niður völd, en að öðru leyti mun
nýja stjómin vera eins skipuð og sú
gamla. Zamora sagði af sér vegna á-
greinings um afstöðu ríkisins til trú-
arbragðanna. í 24. gr. stjórnarskrár-
innar, sem nú hefir náð samþykki
þingsins, er yfir því lýst, að spanska
lýðveldið viðurkenni engin trúar-
brögð öðrum fremur og ríki og kirkja
því aðskilin.
----O-----
Kreppan og Reykjavíkurblöðin.
Skapsmunir Rvíkurdagblaðanna
núna í kreppunni eru eitthvað
svipaðir og hjá stirðlyndu eftir-
lætisbarni, sem ekki fær að vera
úti eftir háttatíma. Alþbl. þykist
ekki skilja, að framkvæmdir verði
að vera minni í landinu, þegar
illa árar heldur en þegar fram-
leiðslan gefur góðan arð, bæði til
Svo kemur krafa Spánverja um
afnám bannsins. Þá varð gleði
mikil í herbúðum Mbl. Krafa
Spánverja var studd af alefli í
Mbl. og núverandi forsætisráð-
herra varð fyrir mörgum þungum
ádeilum frá hálfu Mbl.manna fyr-
ir það að hann beitti áhrifum
sínum í þessu blaði, svo sem
frekast var unnt til að bjarga
banninu. Jakob Möller var þá rit-
stjóri Vísis. Hann bráðnaði strax
í eldi Spánarlogans og varð beint
og óbeint málsvari þess að víninu
væri aftur veitt inn í landið.
Nú kom hin mikla örlagastund
góðtemplara. Þeir höfðu um
mörg ár barizt góðri baráttu
gegn áfenginu. Þeir höfðu unnið
marga sigra. Þeir höfðu á viss-
um sviðum skapað heilbrigt al-
menningsálit um að fordæma öl-
æði, sem ósamboðið sómasamleg-
um mönnum. Og þeir höfðu kom-
ið á bannlögunum. Nú var allt í
veði. Átti að selja frumburðar-
réttinn? Átti þjóðin að þola ein-
hver fjárhagsleg óþægindi af
lækkun afurðaverðs á Spáni eða
átti að gefast upp og hleypa vín-
inu inn til að halda hærra fisk-
verði?
Freistingin var mikil, ef til vill
of mikil til þess að búast við að
templarar gætu staðist. Enda
rofnaði fylking þeirra fljótt.
Pétur Halldórsson var gott dæmi
um þetta atriði. Hann hafði ver-
ið mjög öruggur templari og
bannmaður, og var talinn þrár
og lítt gefinn fyrir stefnuskifti.
En hann átti hluta í útgerð. Og
sá hlutur varð þyngri en hinar
langræktuðu hugsjónir. Pétur
sjós og lands. Vísir reynir að snúa
út úr ummælum Tímans á þá leið,
að blaðið vilji að íslenzka þjóðin
færi framleiðsluhætti sína í sama
horf og þeir voru í fyrir 30 árum.
Fer Jakob Möller hér, eins og
vant er, með vísvitandi ósannindi,
því í Tímanum var talað um það
eingöngu að draga úr þeirri
eyðslu, sem ekki teldist til brýn-
ustu lífsnauðsynja — en til þeirra
teljast auðvitað framleiðslutækin
— meðan þjóðin hefði ekki efni á
slíkri eyðslu. En vel er það sam-
boðið ábyrgðartilfinningu manna
eins og J. M. að hvetja til eyðslu
yfir efni fram, eins og nú stendur
á. — Mbl. notar tækifærið til að
endurtaka ósannindi sín um, að
eignir ríkisins séu veðsettar fyrir
láninu 1930, þó að skýrt sé fram
tekið í samningunum, að það,
snérist, og með honum meiri-
hlutinn af broddum góðtemplara
í Rvík, hinir svokölluðu fiskgóð-
templarar. Þeir komu nú yfir til
Mbl. og Vísis, og báðu, að landið
yrði opnað fyrir áfenginu aftur.
Við atkvæðagreiðslu um málið í
þinginu greiddu einir tveir at-
kvæði á móti afnámi bannlag-
anna: Jón Baldvinsson, sem þá
var eini fulltrúi verkamanna, og
ég, sem þá var nýkosinn þing-
maður Framsóknarmanna.
Fyrir templara var afnám
bannlaganna geisilegur ósigur,
ekki fyrst og fremst af því að
vínið kom aftur inn í landið,
heldur af því, að það kom með
þeirra atkvæði og fyrir þeirra
aðgerðir. I ósigrinum var falin
óhjákvæmileg sjálfsásökun. Fisk-
góðtemplurunum hafði farið eins
og hugsjónalýð þeim sem Ibsen
lætur fylgja Brandi presti áleiðis
upp í háfjöllin. Þegar kom.
upp í fyrstu undirhlíðar sáust
síldartorfur vaða inn fjörðinn.
Þá snéru hugsjónamennirnir við
niður til síldarinnar og hinna á-
þreifanlegu verðmæta. íslenzku
bannlögin stóðu eins og söguhetja
lbsens, ein og yfirgefin af sínum
fyrri vinum.
Síðan bannlögin féllu fyrir
hendi templara, hafa mér fund-
izt þeir Felix Guðmundsson og
Pétur Zophóníasson vera sjálf-
kjörnir leiðtogar þeirrar stefnu.
Þeirra hefir orðið hlutskiftið að
leiða hinn sigTaða her gegnum
margskonar þrautir og erfiðleika.
Síðar mun sjást af grein þessari
að leiðir þessara tveggja for-
kólfa hafa samt skilizt í sam-
sem hér um ræðir megi ekki veð-
setja. Þetta ákvæði er t. d. ekki
því til hindrunar, að ríkið geti
selt allar sínar eignir hverjum,
sem vera skal, ef svo býður við
að horfa. Þá kemur Mbl. með þá
lögspeki, að tekjur sé ekki hægt
að veðsetja(l), og er það víst hin
slæma samvizka íhaldsins út af
Kúlu-Andersens-láninu 1921, sem
hér er á ferðinni. Hér á landi
hefir einmitt borið full mikið á
því síðustu árin, að menn hafl
veðsett tekjur sínar. Eða hvernig
var með Flygenringsfiskinn ? —
Þá hneykslast íhaldið mjög á
þeim ummælum Tímans, að „í
samanburði við flest önnur lönd
megi Island heita skuldlaust ríki“.
Fávizkan ein er afsökun Mbl.
í þessu efni. Ef blaðið hefði t. d.
kynnt sér fjárlög Breta, myndi
bandi við það mál hvenær beri
að taka glösin af veizlugestum á
Hotel Borg. Ég hefi skilið haust-
sókn þeirra F. G. og J. M. þann-
ig, að hún gefi tilefni til að líta
yfir aðgerðir flokkanna og lands-
stjórnanna í þessu máli. Þeir fé-
lagar hafa einkum beint sókn
sinni að mér, og að nokkru leyti
að flokksbræðrum mínum. Sjálfs-
vörn mun þessvegna varla talin
óviðeigandi af minni hálfu.
Eftir að Mbl., Vísir, íhaldið og
fiskgóðtemplarar voru búnir að
hleypa áfenginu inn í landið, var
baráttan aftur orðin í landinu
sjálfu. Þá var nýtt tækifæri fyr-
ir templara að byrja nýja sókn.
En hver hefir reynslan orðið
þar? Með hverju árinu hefir orð-
ið daufara yfir félagsskapnum.
Gömlu félagsmennirnir, sem
höfðu skilið við stúkurnar ríkar,
urðu þreyttir er sjóðirnir eydd-
ust í „bruðlunarsöm“ kaffigildi.
Húsið stóð gamalt og hrörlegt, og
ekki alltaf nákvæmlega hirt inn-
an um stórbyggingar þær, er risu
allt í kring. Félagsmenn voru
margir, en fjármunir litlir og
framkvæmdir út á við í minnsta
lagi. Þá datt íhaldinu í hug að
gera templara að pólitísku brjóst-
virki meira en orðið var og al-
þekktur hófsemdarmaður eins og
Einar Arnórsson var sendur inn
í stúkurnar til að vega salt á
móti Felix og Sigurjóni alþýðu-
manni í kosningaveiðunum. En
jafnvel þetta misheppnaðist fyrir
íhaldinu. Meðhald Mbl. og Vísis
með ölæði og vínsmyglun varð
miklu sterkara fyrir flokkinn í
kjörfylgisbaráttunni, heldur en
Vald. Poulsen.
Klapparstig 29.
Simi 24.
Hefír á lager:
Vélareimar.
Reimalása.
Verkfærí.
Kenni dönsku
og byrjendum organleik.
A.. Briem
Laufásveg 6 — Sími 993.
það vita, að af þeim 800 miljónum
punda, sem árlega eru áætlaðar til
útgjalda á þeim fjárlögum, fara
375 miljónir í vexti og afborganir
af skuldum. Skuldasöfnun Breta,
sem aðallega hefir verið stofnuð
til manndrápa, er hér enganveg-
inn nefnd til fyrirmyndar, en það
þykir þó mega staðhæfa, að betur
sé þeim lánum varið, sem tekin
eru, til að auka strandferðir, bæta
húsakynni, rækta land eða koma
upp menningarstofnunum eins og
sjúkrahúsum og útvarpi. En Mbl.
er kannske á annari skoðui^!
það lið sem starfsemi P. Zophón-
íussonar gat veitt fokknum.
Þvert á móti því sem við mætti
búast var ég seinasti maður, sem
hefi notið góðs af fylgi templara
við að koma í höfn góðu máli, og
skal síðar vikið að því.
Eftir að búið var að brjóta
foannlögin niður, var mér ljóst,
að aftur varð að hefja baráttuna
við hina sjúku löngun margra
íslendinga í áfengi, á opnum víg-
velli. Fyrstu 5 árin sem ég var á
þingi, var ég í minnahluta, og
kom engum umbótamálum fram
fyrir íhaldsmönnum. Eitt af
þeim dæmum er sýna ástandið á
þeim tímum, var tilraun mín til
að hnekkja drykkjuskap em-
bættismanna. Ég flutti þá frv.
um ölvun embættismanna, sem
lagði við sérstakar sektir og em-
bættismissi við brotum embættis-
manna. íhaldið felldi frv. þetta
við fyrstu umræðu í Ed. Einn af
þeim sem lagði þar lið sitt til var
góðtemplarinn Jónas Kristjáns-
son læknir frá Sauðárkróki. Hann
var þá nýkominn á þing með sam-
einuðu fylgi Mbl., Vísis og templ-
ars. Og þetta var fyrsta þrek-
raunin. Góðtempíarar ráku hann
ekki, þrátt fyrir þessa atkvæða-
greiðslu. En J. Kx. hafði þá sóma-
tilfinningu sjálfur að láta líf sitt
sem templari, eins og frægur Gyð-
ingur varð saddur lífdaga eftir að
hafa grætt á verzlun við íhald
þeirra tíma nokkra silfurpeninga.
Eftir stjórnarskiptin 1927 fékk
ég aðstöðu til að byrja að vinna
á móti skaðsemi vínsins, sem mjög
hafði aukist fyrir velvild þá, sem
Mbl-stjórnin frá 1924—27 hafði
Tímarítið Rökkur.
Fjóröa og seinasta hefti yfirstandanda
árgangs er nú í prentun. Árgangurinn
er alls 18 arkir i Eimreiðarhroti. Kostar
þó að eius 5 krónur. En auk þess að
Rökkur er nú ódýrasta tímaritið eftir
stærð, geta áskrifendur þess orðið aðnjót-
andi sérstakra kjara um bókakaup. Enn
geta menn eignast þessar bækur fyrir
einar 10 krónur: 5 árganga af gamla
Rökkri, Rökkur 1930 (11 arkir i Eimreið-
arbroti). Greifinn af Monte Christo I—II.
Æfintýri Islendings. Útlagaljóð og Ljóða-
þýðingar I. Á erfiðum timum spara menn
við sig bókakaup sem annað, en þá er
að nota tækifærið og eignast margar
bækur fyrir litið verð. Munið að framan-
skráð 10 króna kaup gilda að eins til
áramóta. Notið þetta tækifæri eins og
fjölda mörg heimili út um sveitir iands-
ins hafa þegar gert.
Rökkur flytur fróðleiksgreinar, sögur
og myndir. Það vinnur ekki 1 þágu neins
sérstaks stjórnmálaflokks. Rökkur vill
fræða og skemta og ræða mál hlutlaust
en af festu og sanngirni. Rökkri er ekki
aflað gengis með ummælum sem eru af
pólitlskum rótum runnin. Það malir meö
sér sjúlft.
PÖNTUNARSEÐILL.
Undirritaður óskar að kaupa bækur
þær, sem að ofan eru boðnar fyrir kr.
10.00. Sendið mér einnig Rökkur 1931
fyrir krónur 5.00. (Þeir sem að eins vilja
nota sér 10 króna kaupin, striki yfir
þessa linu).
(nafn)
(bæjarnafn og póststöð)
Meðf. innlagt — i póstávisun - send-
ið gegn eftirkröfu (útstrikið eftir þvi sem
við á).
Til tímaritsins Rökkur
Sellandsstig 20 Reykjavik.
íbúar Canada eru nú uni 10 milj.
að tölu. Árið 1901 voru þeir 5 milj.
370 þús.
á öllu, sem hét frelsi um áfengis-
nautn. Öll skip, sem fluttu far-
þega með ströndum fram höfðu
áfengi og stundum var ölæðið á
skipum þessum meira en með orð-
um verði lýst. Á höfnum var
næsta auðvelt að skipa víni í land,
enda alkunnugt, að á mörgum
höfnum var almennt ölæði eftir
skipakomur. Þessu var breytt.
Strandferðaskipunum var bannað
að hafa nokkurt vín um hönd
handa skipshöfn eða farþegum. Á
varðskipunum var stranglega
bannað að hafa nokkurt áfengi um
hönd, en þar hafði á tímum
íhaldsins verið byrjað á vínveit-
ingum, sem gátu orðið hættuleg-
ar starfi skipverj a og áliti þeirra
ekki síður. Á millilandaskipunum
var vínið innsiglað á fyrstu höfn,
skipshöfn skammtað það, sem
minnst varð við komið eftir al-
þjóðareglum, og öll sala til far-
þegja stranglega bönnuð meðan
skipið voru með ströndum fram.
Englendingur, sem kom nokkrum
sinnum til Reykjavikur á tímum
íhaldsins sagðist sjá fleiri ölvaða
menn á farþegaskipunum frá
Vestmannaeyjum til Reykjavíkur
heldur en hann sæi í London á
heilu ári. Slíka sjón mundi hann
ekki sjá nú. Drykkjuskapur á
skipunum með ströndum fram er
horfinn og sá smánarblettur er
væntanlega þveginn af þjóðinni
um ókomnar aldir.
Á landi var opinbert ölæði tölu-
vert almennt, bæði í kaupstöðum
og á nánd við kaupstaði á opin-
berum samkomum. Lögreglan í
Reykjavík var bæld og niðurnídd
í þessum efnum meðan Jóh. Jóh.